Συχνά, μαθαίνουμε για τη σχιζοφρένεια ή για κάποιον που νοσεί, από την επικαιρότητα. Η σχιζοφρένεια είναι μία από τις ασθένειες του ευρύτερου φάσματος της ψύχωσης.

Η ψύχωση είναι μια πνευματική διαταραχή, που χαρακτηρίζεται από την απώλεια της επαφής με την πραγματικότητα, την αποδιοργάνωση της προσωπικότητας και την παραληρητική αλλοίωση του βιώματος.

Η ψύχωση περιλαμβάνει:
- τη σχιζοφρένεια
- την παράνοια
- τα χρόνια παραληρητικά σύνδρομα και
- τη μανιοκατάθλιψη

Θα μιλήσουμε για τη σχιζοφρένεια, επειδή είναι αρκετά συχνή, αλλά και γιατί τα κύρια γνωρίσματα της εμφάνισής της συναντώνται ως συμπτώματα και σε άλλες ψυχώσεις.
Ο στόχος είναι να ενημερωθείτε για το τι συμβαίνει σε μια τέτοια περίπτωση, ώστε να αποφευχθούν οι αντιδράσεις πανικού ή σιωπής.
Η σχιζοφρένεια είναι μια χρόνια ψυχική πάθηση. Εμφανίζεται με συχνότητα στατιστικά μεγαλύτερη από την νόσο του Alzheimer ή από το σακχαρώδη διαβήτη. Πλήττει, περίπου, το 1% του συνόλου του νεανικού πληθυσμού 15 - 30 ετών.

Οξύ παραληρητικό επεισόδιο
Η σχιζοφρένεια χαρακτηρίζεται από μια βαθιά και προοδευτική μεταμόρφωση της προσωπικότητας. Το άτομο σιγά-σιγά αρνείται την επικοινωνία με τους άλλους για να χαθεί κυριολεκτικά στον κόσμο της φαντασίας του.
Εμφανίζεται συχνά στην εφηβεία, άλλοτε προοδευτικά και άλλοτε, στα 2/3 των περιπτώσεων, με ένα οξύ επεισόδιο (έντονο, ξαφνικό και σύντομο σε διάρκεια).

Τα κύρια συμπτώματα αυτού του επεισοδίου είναι:

-η παραληρητική εμπειρία
-οι ψευδαισθήσεις
-η αλλοίωση της συνείδησης και
-οι διαταραχές της διάθεσης
(Μάθετε παρακάτω γι’ αυτά τα συμπτώματα).

Τα σημεία που δηλώνουν την εμφάνιση της σχιζοφρένειας είναι πολλά και έχουν γίνει πολλές και διαφορετικές προσπάθειες ταξινόμησής τους.
Εδώ, θα σας πληροφορήσουμε για τα κύρια συμπτώματα που παρουσιάζονται στο οξύ παραληρητικό επεισόδιο, το οποίο είναι ο πιο συχνός τρόπος εκδήλωσης της σχιζοφρένειας.

Ας πούμε, κατ’ αρχήν, ότι όλοι έχουμε παθολογικά, δηλαδή, υπερβολικά, στοιχεία μέσα μας και όλοι τα εκφράζουμε με έμμεσο ή άμεσο τρόπο, μέσω της συμπεριφοράς μας.
Για τον έφηβο, λέμε χαρακτηριστικά στην ψυχολογία, ότι διανύει μιαφυσιολογικά παθολογική περίοδο και εννοούμε την υπερβολή που υπάρχει στο βίωμα των σωματικών και ψυχικών αλλαγών και τη φυσιολογική δυσκολία του εφήβου να μεταφράσει με λέξεις αυτές τις υπερβολικά έντονες αισθήσεις.

Ωστόσο, όταν αναφερόμαστε στις ψυχωτικές εκδηλώσεις (εδώ, στα συμπτώματα του οξέος παραληρητικού επεισοδίου) εννοούμε κάτι παραπάνω, την υπερβολή της υπερβολής, το εκτός ορίων. Ομοίως, τα συμπτώματα που θα περιγράψουμε παρακάτω, ο ασθενής τα βιώνει με μεγάλη ένταση και έχουν διάρκεια στο χρόνο.
Το άτομο δεν έχει συνείδηση ότι είναι υπερβολικό ή παράλογο αυτό που λέει ή σκέφτεται ή κάνει, επειδή ακριβώς βρίσκεται έξω από τα συνηθισμένα όρια της λογικής.
Τα συμπτώματα

Οι παραληρητικές ιδέες:

Όταν λέμε ότι κάποιος παραληρεί εννοούμε ότι έχει χάσει τον έλεγχο της λογικής του σκέψης και υποστηρίζει ακράδαντα π.χ. ότι είναι ο Χριστός, η Παναγία ή ο διάβολος ή μια διασημότητα ή ότι μιλά με τους εξωγήινους ή ότι τον παρακολουθούν οι μυστικές υπηρεσίες, ή ότι το τάδε τραγούδι γράφτηκε γι’ αυτόν ή εναντίον αυτού και άλλα πολλά. Δεν αστειεύεται, το πιστεύει πραγματικά. Η επιχειρηματολογία του, όμως, ή ξεφεύγει απ’ τη λογική ή δεν μπορεί καθόλου να εξηγήσει το πώς συμβαίνει αυτό.
Το παραλήρημα δηλώνει την αποδιοργάνωση της προσωπικότητας, που συνοδεύεται από την προσπάθεια αναδόμησης της πραγματικότητας με διαστρεβλωμένο τρόπο.

Δύο σημαντικά στοιχεία:
από τη μια πλευρά, υπάρχει αλλοίωση του νοήματος της πραγματικότητας και
από την άλλη, αδιαφορία για την εξωτερική πραγματικότητα.

Τα θέματα του παραληρήματος μπορεί να έχουν διάφορες μορφές, που ακολουθούν η μια την άλλη, χωρίς όμως, να συστηματοποιούνται, δηλαδή, χωρίς να εστιάζουν σ’ ένα συγκεκριμένο θέμα.

Οι Ψευδαισθήσεις:
Είναι ψευδείς αντιλήψεις χωρίς εξωτερικό ερέθισμα. Με άλλα λόγια, το άτομο ακούει φωνές που τον καθοδηγούν, μιλούν γι’ αυτόν ή και τον βρίζουν, χωρίς αυτό να συμβαίνει στην πραγματικότητα.
Οι ψευδαισθήσεις, στο οξύ παραληρητικό επεισόδιο, είναι, κυρίως, ακουστικές, μπορεί, όμως, να είναι και οπτικές ή σπανιότερα οσφρητικές.
Γεγονός είναι ότι, συχνά, συνοδεύονται από άγχος και προκαλούν ψυχικό πόνο στους ασθενείς.

Οι διαταραχές στη σκέψη:
Η σκέψη αποδιοργανώνεται. Οι σκέψεις, συχνά ασυνάρτητες, είτε περνούν πολύ γρήγορα, είτε πολύ αργά κι έτσι το άτομο δεν καταφέρνει να συνθέσει αυτό που θέλει να πει. Με άλλα λόγια, δεν μπορεί να συγκεντρωθεί (χαλάρωση της προσοχής), επειδή υπάρχει υπερπαραγωγή στη φαντασία και επειδή έρχονται στο νου διάφορες αναμνήσεις, εικόνες και σκέψεις, χωρίς σειρά.
Επομένως, η αντίληψη του χώρου και του χρόνου αλλάζει και παρουσιάζει αντιφάσεις, που επηρεάζονται από το παραλήρημα.

Ο ψυχονοητικός αυτοματισμός:

Είναι το κύριο χαρακτηριστικό του οξέος παραληρητικού επεισοδίου. Υποδηλώνει τη μηχανοποίηση της σκέψης. Με άλλα λόγια, το άτομο επαναλαμβάνει διαρκώς νοερά ή δυνατά τις ιδέες ή τις προθέσεις του ή τις σχολιάζει μηχανικά, χωρίς να τις ελέγχει.

Οι διαταραχές της διάθεσης:
Πότε το άτομο βρίσκεται σε έξαρση ευφορίας (νευρικά γέλια χωρίς λόγο) και πότε σε βαθιά θλίψη και οδύνη. Άλλοτε, μπορεί να πετρώσει από το άγχος του. Αυτές οι μεταβολές της διάθεσης σχετίζονται με το παραλήρημα και την αταξία της σκέψης του.
Συχνά, έχει υπερβολικές συμπεριφορές, όπως φυγή από το σπίτι, ξαφνικά και χωρίς λόγο. Τις συμπεριφορές αυτές τις εξηγεί ύστερα με περίεργο τρόπο.
Κάποιες φορές, στη διάρκεια της κρίσης, μπορεί να κάνει βίαιες πράξεις, αλλά αυτό είναι σπάνιο. Μπορεί να αυτοτραυματιστεί και υπάρχει κίνδυνος απόπειρας αυτοκτονίας.
Οι πράξεις αυτές άλλοτε γίνονται υπό την επήρεια του παραληρήματος και άλλοτε με ψυχική αδιαφορία.

Η αποπροσωποίηση:
Το άτομο παύει να αισθάνεται ότι είναι ο εαυτός του σε ό,τι αφορά, είτε στο σώμα του, είτε στο πνεύμα του. Νομίζει ότι ο εαυτός του κατέχεται από εξωτερικές δυνάμεις, ότι το σώμα του είναι ένα σώμα κούκλας και άλλα.

Συνθήκες εμφάνισης
Οξύ παραληρητικό επεισόδιο μπορεί να εκδηλώσουν έφηβοι ή νεαρά άτομα τα οποία έχουν συναντήσει ιδιαίτερα έντονες δυσκολίες στις σχέσεις τους με τους γονείς ή τα γονεϊκά πρότυπα. Συχνά, στις οικογένειες αυτές υπάρχουν και άλλα άτομα με σοβαρές ψυχικές διαταραχές.
Όπως αναφέραμε, το οξύ παραληρητικό επεισόδιο εκδηλώνεται ξαφνικά αν και, μερικές φορές, μπορεί τις προηγούμενες μέρες το άτομο να έχει παράξενες αντιδράσεις, όπως:

διαταραχές στον ύπνο (αϋπνία)
αόριστη ανησυχία
ιδιαίτερα έντονο κλείσιμο στον εαυτό, δυσπιστία
έλλειψη κάθε ενδιαφέροντος

Άλλες φορές πάλι, μπορεί να είναι συνδεδεμένο με κάποιο ψυχοτραυματικό γεγονός(π.χ. πένθος, αποτυχία, πρώτη σεξουαλική εμπειρία ή ακόμη και μια ανέλπιστη επιτυχία κ.ά), όπου ο έφηβος χάνει τα χωρο-χρονικά σημεία αναφοράς του. Αυτό το γεγονός, όμως, έχει συμβεί λίγο πριν το επεισόδιο.
Γενικά, η εμφάνιση της ψύχωσης συνδέεται, συχνά, με την ευθραυστότητα του ατόμου, που προκύπτει από βασικές ελλείψεις στη δόμηση της προσωπικότητας, κατά την πρώιμη παιδική ηλικία. Η οικογένεια πολλές φορές αντιλαμβάνεται περίεργες συμπεριφορές, τις οποίες, όμως, εντάσσει στις παραξενιές και την έλλειψη ωριμότητας από πλευράς του παιδιού. Το σχολείο συμμερίζεται αυτήν την άποψη. Όμως, οι ανατροπές της εφηβείας οδηγούν την κατάσταση στην εκδήλωση της ψύχωσης, που δεν αναγνωρίζεται από το περιβάλλον, ως πρόβλημα που προϋπήρχε.

Κάτι άλλο που μπορεί να προκαλέσει την εμφάνιση της ψύχωσης είναι η χρήση ναρκωτικών ουσιών. Χρησιμοποιώντας, δηλαδή, για μεγάλο χρονικό διάστημα χασίς ή αμφεταμίνες ή οινόπνευμα και, κυρίως, παραισθησιογόνα όπως LSD 25, mescaline, ecstasy κ.ά.
Οι ουσίες, γενικά, πυροδοτούν την εμφάνιση της ψύχωσης,
εφ’ όσον υπάρχει προδιάθεση.

Η έκβαση του επεισοδίου
Ο ασθενής επανέρχεται αυθόρμητα μετά από μερικές εβδομάδες, μερικές φορές, μετά από μερικές ημέρες και άλλες φορές, μετά από μερικούς μήνες.
Η φαρμακευτική αγωγή επιταχύνει τη θεραπεία.
Το οξύ παραληρητικό επεισόδιο μπορεί να θεραπευτεί εντελώς, χωρίς ψυχικές συνέπειες και δεν επαναλαμβάνεται. Το άτομο επιστρέφει στην πραγματικότητα και συνειδητοποιεί τον παθολογικό χαρακτήρα των αντιδράσεων που είχε.
Το οξύ παραληρητικό επεισόδιο συχνά επανέρχεται εξ’ αιτίας της προδιάθεσης του ατόμου στο παραλήρημα. Αυτό δηλώνει την ευθραυστότητά του.
Αντίθετα, στη σταδιακή εμφάνιση της σχιζοφρένειας, τα κύρια συμπτώματα που αναφέραμε, εμφανίζονται προοδευτικά και πολλές φορές μεμονωμένα (π.χ. ο ασθενής έχει μόνο ψευδαισθήσεις).

Αιτιολογία
Η σχιζοφρένεια είναι μια ασθένεια που υπάρχει σε όλες τις κουλτούρες, σε όλες τις φυλές. Παρ’ ότι έχουν γίνει και γίνονται πάρα πολλές έρευνες, δε γνωρίζουμε, ακόμη την αιτιολογία της.

Οι έρευνες χωρίζονται σε δύο μέρη:
αυτές που ασχολούνται με τις οργανικές αιτίες, σε ανατομικό και βιοχημικό επίπεδο και
αυτές που ερευνούν τα ψυχικά ή και τα κοινωνικά αίτια.
Σήμερα, γνωρίζουμε ότι οι μελέτες και των δύο πλευρών, αν και συχνά παρουσιάζονται ως αντίθετες, συμβάλλουν στην αποκάλυψη της αλήθειας, διότι τόσο ανατομικοί, όσο και κοινωνικοί παράγοντες εμπλέκονται στην αιτιολογία της σχιζοφρένειας. Ωστόσο, δε γνωρίζουμε, ακόμη, τη σημαντικότητα της συμβολής καθενός εκ των παραγόντων στην εμφάνιση της νόσου.

Η σχιζοφρένεια παραμένει ακόμα μια ασθένεια υπό εξερεύνηση.
Γνωρίζουμε ωστόσο κάποιους απ’ τους παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνιση των συμπτωμάτων, όπως π.χ. τα ναρκωτικά.
Ναρκωτικά: πόρτα εισόδου στη σχιζοφρένεια.

Λανθασμένες αντιλήψεις για την ψυχική ασθένεια
Στην Ελλάδα, όπως και αλλού, η ασθένεια, γενικά, θεωρείται ως κάτι που δε βρίσκεται μέσα στη φύση. Στις βιομηχανικές χώρες, ο επιστημονικός λόγος κυριαρχεί και τέτοιες αντιλήψεις έχουν σχεδόν αποδυναμωθεί, αν και δεν έχουν εντελώς εκλείψει (κυρίως στις αγροτικές περιοχές).
Στην Ελλάδα, αντίθετα, κυριαρχεί η αντίληψη, που θέτει την αρρώστια έξω από μας. Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν ακόμη ξεματιάσματα, εξορκισμούς ακόμη και μάγια για να «γιατρέψουν» την ασθένεια. Έχουν δυσκολία να δεχθούν την αλληλεπίδραση σώματος και ψυχής και, κυρίως, επιμένουν να αγνοούν ότι όπως νοσεί το σώμα, νοσεί και η ψυχή.
Αυτές οι αντιλήψεις έχουν ως αποτέλεσμα να θεωρούν αρκετοί άνθρωποι την ψυχική νόσο ως κάτι «κακό», που έρχεται από έξω. Λένε: «τον κατέλαβε ό εξ’ από δω», «ήταν γραφτό του, το τυχερό του» κ.ά.

Πολλές, λοιπόν, είναι οι οικογένειες που δεν αντιμετωπίζουν την ασθένεια με την επιστήμη και είτε κρύβουν τον άρρωστο, είτε πιστεύουν στη λύση από θαύμα. Θεωρούν την ψυχική νόσο μίασμα και όχι ασθένεια, που μπορεί να αντιμετωπιστεί από τους ειδικούς και με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή.
Η σχιζοφρένεια είναι μια ασθένεια, που πλήττει τόσο τους άντρες, όσο και τις γυναίκες.

Πολλοί πιστεύουν πως η σχιζοφρένεια είναι κληρονομική. Όπως είπαμε, υπάρχουν πολλοί παράγοντες, που εμπλέκονται στην αιτιολογία της ασθένειας αυτής. Ορισμένοι απ’ αυτούς μπορεί να είναι γενετικοί, όμως, δεν είναι αρκετοί για να αποδώσουμε τα αίτια εξ’ ολοκλήρου σ’ αυτούς.

Οι ασθενείς που πάσχουν από σχιζοφρένεια δεν είναι επικίνδυνοι. Όμως, μερικοί εξ αυτών μπορεί να παρουσιάσουν μια βίαιη αντίδραση όταν νιώσουν πως απειλούνται. Πρόκειται για εύθραυστους νέους ή νέες, που υπήρξαν θύματα βίαιης συμπεριφοράς από το περιβάλλον τους.

Τέλος, κάποιοι πιστεύουν, ότι η εναλλακτική ιατρική μπορεί να θεραπεύσει τις ψυχώσεις. Επειδή, όμως, η χρήση εναλλακτικών φαρμάκων είναι πρόσφατη και δεν έχουν χρησιμοποιηθεί σε μεγάλο πληθυσμό ασθενών, σε αντίθεση με τα χημικά σκευάσματα, πριν τα εμπιστευθείτε είναι καλύτερο να απευθυνθείτε στο γιατρό σας.

Οδηγίες για το κοντινό περιβάλλον

Η οικογένεια ή το κοντινό περιβάλλον μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στην πορεία της ασθένειας. Είτε βοηθητικό, για την καλυτέρευση των συνθηκών διαβίωσης του ασθενούς και της πορείας της ασθένειας, είτε αρνητικό, συμμετέχοντας στον κοινωνικό του στιγματισμό και στην επιδείνωση των συμπτωμάτων.
Το περιβάλλον, στη σχιζοφρένεια και γενικότερα στις άλλες ψυχώσεις, παίζει σημαντικό ρόλο και φέρει μέρος της ευθύνης για την πορεία του ασθενούς.
Ας μην ξεχνάμε ότι πρόκειται για μια σοβαρή ασθένεια, όπου στις φάσεις κρίσης, ο ασθενής χάνει τον έλεγχο του εαυτού του.

Οι κρίσεις είναι πιο συχνές στην αρχή της ασθένειας, ενώ με την πάροδο του χρόνου αραιώνουν. Παρ’ όλα αυτά, το άτομο θα χρειάζεται να βρίσκεται σε θεραπεία (φαρμακευτική και ψυχοθεραπευτική) σχεδόν σε όλη
τη διάρκεια της ζωής του.

Γενικά, θεωρούμε, πως η ασθένεια, για το 25% των ασθενών, είναι σε ύφεση, δηλαδή,οι ασθενείς αυτοί έχουν μια σχεδόν φυσιολογική ζωή, εφ’ όσον βρίσκονται σε τακτική θεραπευτική παρακολούθηση. Ένα 50% των ασθενών καλυτερεύει μερικώς, παρόλο που ακολουθεί τακτική θεραπεία, ενώ, τέλος,
το 25% αυτών υποφέρει σταθερά.

Παρ’ όλο που τα φάρμακα βοηθούν στην ύφεση των συμπτωμάτων, δεν μπορούν να βοηθήσουν στο να αποδεχθεί ο ασθενής τις εσωτερικές δυσκολίες, καθώς και τις σχέσεις του, στο παρελθόν και το παρόν, με το κοντινό του περιβάλλον. Γι’ αυτό, λέμε, ότι η ψυχολογική και κοινωνική βοήθεια είναι απαραίτητες εφ’ όρου ζωή.
Θα μπορούσαμε να πούμε, ότι η καρδιοπάθεια, από άποψη διάρκειας της ασθένειας (χρόνια) και από άποψη συμπεριφοράς του ασθενούς προς αυτήν (καθημερινή λήψη φαρμάκων, σωματική άσκηση, δίαιτα κ.ά.) αντιστοιχεί με την ψύχωση. Θέλουμε να πούμε εδώ, ότι δεν πεθαίνει κάποιος επειδή είναι καρδιοπαθής. Αντιθέτως, μπορεί να ευχαριστηθεί τη ζωή, υπό την προϋπόθεση ότι αφιερώνει τον ανάλογο χρόνο στη θεραπεία του. Το ίδιο ισχύει και για τον ασθενή που πάσχει από κάποια μορφή ψύχωσης.
Αυτό χρειάζεται να γίνει κατανοητό, πρωτίστως από το περιβάλλον, το οποίο θα βοηθήσει να το αποδεχθεί και ο ασθενής.
Είναι πολύ σημαντικό, ο ασθενής να επισκεφθεί έγκαιρα τους ειδικούς (ψυχίατρο, ψυχοθεραπευτή-ψυχολόγο). Όσο περισσότερο καθυστερεί, τόσο πιο πολλές πιθανότητες υπάρχουν η θεραπεία να αποτύχει, ενώ μειώνονται οι πιθανότητες για μια ικανοποιητική ζωή.
Μην ξεχνάτε, ότι η κάθε μορφή ψύχωσης αλλοιώνει βαθιά τη σκέψη, τη λογική και τις σχέσεις με τους άλλους.
Ο ρόλος του περιβάλλοντος είναι ιδιαίτερα σημαντικός, επειδή οι ασθενείς δεν έχουν συνείδηση της ασθένειάς τους, δε σκέφτονται να συμβουλευτούν τους ειδικούς ή και εγκαταλείπουν γρήγορα τη φαρμακευτική αγωγή που τους έχει δοθεί.

Πώς μπορείτε να βοηθήσετε σε περίοδο κρίσης;

Είναι, κατ’ αρχήν, καλό να υπάρχει καθημερινή επαφή με ένα άτομο, που ο ασθενής εμπιστεύεται.
Αν ο ασθενής σας μιλάει άσχημα ή σας συμπεριφέρεται επιθετικά, έχετε υπ’ όψιν σας, ότι δεν απευθύνεται πραγματικά σε σας και δεν υπάρχει λόγος να του κρατάτε κακία. Βρίσκεται υπό την επήρεια της ασθένειας.

Χρειάζεται να γίνει προσπάθεια, ώστε να διασφαλιστεί σ’ αυτόν που πάσχει ένα σταθερό, ήρεμο και ασφαλές περιβάλλον.

Οι συγκρούσεις ή οι έντονες συζητήσεις δε βοηθούν και πρέπει να αποφεύγονται. Θα πρέπει να επικοινωνείτε μαζί του με ήρεμα και απλά λόγια, λέγοντας την αλήθεια και επισημαίνοντας, χωρίς ιδιαίτερη επιμονή, ότι δεν είναι λογικά αυτά που λέει και ότι χρειάζεται βοήθεια.

Να συζητάτε, όχι να επιβάλλεστε.

Συζητήστε μαζί του πώς θα ήθελε να είναι τα πράγματα, χωρίς να τον επικρίνετε ή να του δίνετε την αίσθηση ότι του επιβάλλετε τι να κάνει.
Εξηγήστε του τους κινδύνους του αλκοόλ και των ναρκωτικών, ότι δηλαδή, επιδεινώνουν την κατάστασή του.

Μπορείτε, επίσης, να του πείτε, ότι η χρήση αλκοόλ ή ναρκωτικών δηλώνει ότι χρειάζεται φαρμακευτική βοήθεια για να χαλαρώνει, πράγμα το οποίο δεν μπορεί να επιτύχει με τις ουσίες.

Προτρέψτε τον να αποφύγει την οδήγηση.
Προσέξτε τι λέει ο ασθενής που βρίσκεται σ’ αυτή την πολύ δύσκολη κατάσταση.
Μην αρνείστε την ύπαρξη των φόβων του ή των παραπόνων του.
Αντίθετα, επωφεληθείτε για να τον πείσετε να ζητήσει βοήθεια.

Προσπαθήστε να του δώσετε να καταλάβει την ανάγκη να πάρει τη φαρμακευτική του αγωγή (αν υπάρχει). Αποφύγετε να τον υποχρεώσετε να την πάρει ή να του τη δώσετε κρυφά, γιατί είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσει ότι υποφέρει και ότι ο ίδιος μπορεί να κάνει κάτι γι αυτό.

Όταν κάποιος είναι σε κρίση είναι, συχνά, αγχωμένος, έχει ψευδαισθήσεις ή παραληρητικές ιδέες. Μην τον φοβίζετε περισσότερο.
Καθίστε κοντά του, μιλήστε ήρεμα και φυσικά.

Αποφύγετε να τον αγγίζετε ή να τον κοιτάτε στα μάτια, για να μην αισθάνεται κίνδυνο.

Είναι σημαντικό να αισθάνεστε εμπιστοσύνη στον εαυτό σας και να μην επηρεάζεστε από εκείνον ή να φοβάστε όπως εκείνος.
Προσπαθήστε να δηλώσετε με τη συμπεριφορά σας, και όχι απαραίτητα με τα λόγια σας, ότι έχετε έναν κοινό στόχο: να τον βοηθήσετε να μην υποφέρει από τα συμπτώματα της ασθένειας και γι’ αυτό θα βοηθούσε να απευθυνθείτε στο νοσοκομείο.

Αποφύγετε να κάθεστε πολλές ώρες μαζί του, γιατί εξαντλείστε ψυχικά.

Προσπαθήστε να αποφεύγετε χώρους με συνωστισμό και φασαρία, διότι τον κουράζουν ιδιαίτερα.

Όλ’ αυτά είναι πιο εύκολα αν μπορείτε να συνεργαστείτε με κάποιον από το άμεσο περιβάλλον του και έχοντας, εκ των προτέρων, πάρει πληροφορίες από τον ψυχίατρο, σε σχέση με τη συμπεριφορά που θα πρέπει να έχετε για να τον βοηθήσετε.

Να γνωρίζετε τα νοσοκομεία που εφημερεύουν.

Όταν δεν υπάρχει καμία επικοινωνία και ο ασθενής είναι βίαιος, ζητήστε τη βοήθεια της αστυνομίας. Η αστυνομία θα επέμβει εφόσον υπάρχει εντολή από την εισαγγελική αρχή της περιοχής σας. Επειδή αυτός ο τρόπος είναι τραυματικός για τον ασθενή, καταφύγετε σ’ αυτόν μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις (π.χ. όταν ο ασθενής χρειάζεται άμεσα βοήθεια και δε συμφωνεί ή όταν είναι βίαιος προς τον εαυτό του ή τους άλλους).

Βιβλιογραφία
T. Lemperière - A. Féline & Συνεργάτες, Εγχειρίδιο ψυχιατρικής ενηλίκων, Τόμοι 1 και 2, Παπαζήση, 1995.
J. Bergeret, Psychologie pathologique, Paris, Masson, 1986.
M. Hanus, Psychiatrie intégrée de l´étudiant, fascic. 1 et 2, Paris, Maloine S.A., 1984.
C. Cappadoro, «Psychothérapie et Psychanalyse à l´épreuve de l´adolescence». Conférence, U.F.R. Nice, 1994.
Θ. Τζαβάρας και Ε. Τζαβάρα, Μαθήματα ιατρικής παθήματα ψυχής, Αθήνα, Εξάντας, 2004.