Όταν το θέμα είναι η υγεία των ματιών, οι περισσότεροι άνθρωποι σκέφτονται τα διορθωτικά γυαλιά, τα κολλύρια και τις μολύνσεις από τα άπλυτα χέρια ή την λανθασμένη χρήση του μέικ απ. Το ενδεχόμενο σοβαρής διαταραχής της όρασης ή τύφλωσης, όμως, ούτε που τους περνάει από το μυαλό.

Ωστόσο είναι ένα ενδεχόμενο απολύτως αληθινό και πολύ κοντά στον καθένα μας, δεδομένου ότι παγκοσμίως το 4,25% των ανθρώπων κάθε ηλικίας, δηλαδή πάνω από 285 εκατομμύρια άνθρωποι, έχουν σοβαρό πρόβλημα με τα μάτια τους, με τα 39 εκατομμύρια να είναι ήδη τυφλοί, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.

Οι δύο κυριότερες αιτίες τύφλωσης στον κόσμο είναι ο καταρράκτης και το γλαύκωμα. Και αν η χειρουργική διόρθωση του καταρράκτη συνήθως μπορεί να αποκαταστήσει την όραση, οι βλάβες του γλαυκώματος δυστυχώς είναι μη αναστρέψιμες.

Επειδή, λοιπόν, έχει πολύ μεγάλη σημασία να ανιχνεύεται νωρίς η αύξηση της πίεσης στο εσωτερικό του ματιού που οδηγεί στο γλαύκωμα, ο ομότιμος καθηγητής Οφθαλμολογίας Ιωάννης Βέργαδος, από το Οφθαλμολογικό Ινστιτούτο Γλαυκώματος Αθηνών, εξηγεί όσα πρέπει να ξέρουμε γι’ αυτό.

Μπορεί κάποιος να καταλάβει ότι έχει γλαύκωμα;

Η αύξηση της πίεσης στα μάτια δεν προκαλεί κανένα απολύτως σύμπτωμα στην αρχή. Συνήθως χρειάζονται 3-4 χρόνια χωρίς θεραπεία για να αρχίσουν οι αλλοιώσεις στο νεύρο του ματιού που τελικά θα επηρεάσουν την όραση. Ωστόσο, έως ότου γίνουν αντιληπτές οι αλλοιώσεις αυτές, ο ασθενής μπορεί να έχει ήδη χάσει σημαντικό ποσοστό της όρασής του.

Γι’ αυτό και έχει ζωτική σημασία να ελέγχεται η πίεση των ματιών σε κάθε επίσκεψη στον οφθαλμίατρο μετά την ηλικία των 40 ετών. Η φυσιολογική πίεση των ματιών είναι 12-20 mmHg. Όσο πιο υψηλή είναι και όσο πιο μεγάλος σε ηλικία ο ασθενής, τόσο ταχύτερα θα υποστεί βλάβη το οπτικό νεύρο.

Είναι κληρονομικό;

Η κληρονομικότητα, ιδίως από την πλευρά της μητέρας, είναι ένας επιβαρυντικός παράγοντας, αλλά όχι η αιτία. Η αιτία του παραμένει άγνωστη, γι’ αυτό και δεν μπορούμε να το καταπολεμήσουμε ριζικά. Άλλοι επιβαρυντικοί παράγοντες είναι η υψηλή μυωπία (από 6 βαθμούς και πάνω), κάθε τι που πλήττει την υγεία των αγγείων (λ.χ. ηλικία, υπέρταση, διαβήτης, αυξημένη χοληστερόλη, νεφροπάθειες), η μακροχρόνια χρήση κορτικοστεροειδών (κορτιζόνης) κάθε μορφής και για οποιοδήποτε λόγο, οι τραυματισμοί των ματιών και η μαύρη φυλή.

Όσοι ανήκουν σε αυτές τις κατηγορίες θα πρέπει να ελέγχουν τουλάχιστον 1 φορά τον χρόνο την ενδοφθάλμια πίεσή τους, εφ’ όρου ζωής.

Αληθεύει ότι είναι ασθένεια των ηλικιωμένων;

Όχι. Στο περίπου 80% των περιπτώσεων η διάγνωση γίνεται σε ηλικία 45-55 ετών (γι’ αυτό λέμε πως απαιτείται συστηματικός έλεγχος εφ’ όρου ζωής από τα 40 και μετά). Στις υπόλοιπες γίνεται αργότερα ή (σπανιότερα) σε νεότερα άτομα ηλικίας 25-30 ετών.

Υπάρχει επίσης το συγγενές γλαύκωμα που εκδηλώνεται στην βρεφική ηλικία αλλά γίνεται αμέσως αντιληπτό διότι προκαλεί χαρακτηριστικά συμπτώματα, δηλαδή μεγάλα μάτια (αποκαλούνται βούφθαλμος ή μάτι βοός) και φωτοφοβία (δεν αντέχει το μωρό το φως, δακρύζει), καθώς και νεανικά γλαυκώματα που όμως είναι πάρα πολύ σπάνια.

Είναι αναπόφευκτη η τύφλωση;

Όχι. Όσο πιο εγκαίρως γίνει αντιληπτό, τόσο πιο σίγουρο είναι ότι θα διαφυλαχθεί η όραση, αρκεί να γίνεται σωστά η θεραπεία και ο τακτικός επανέλεγχος. Δυστυχώς όμως από τους 300.000 Έλληνες που υπολογίζουμε ότι έχουν γλαύκωμα, το 35-40% δεν το ξέρουν, επομένως κινδυνεύουν να υποστούν ανήκεστη βλάβη της όρασής τους.

Υπάρχουν αποτελεσματικές θεραπείες;

Ασφαλώς και υπάρχουν. Η συχνότερη αντιμετώπιση είναι φαρμακευτική (με ειδικά κολλύρια) η οποία εξατομικεύεται, διότι υπάρχουν πολλές και διαφορετικές οικογένειες φαρμάκων. Αν τα φάρμακα αποτύχουν, δηλαδή δεν αντιμετωπίσουν την αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση, τότε θα καταφύγουμε είτε στο λέιζερ είτε στο χειρουργείο, αναλόγως με το είδος του γλαυκώματος, τη σοβαρότητά του και την κατάσταση της υγείας του ασθενούς.

Τα τελευταία 5-10 χρόνια, πάντως, με την έγκαιρη διάγνωση, την επάρκεια των φαρμάκων και την σωστή παρακολούθηση έχει μειωθεί ο αριθμός των ασθενών που χρειάζονται επεμβατική θεραπεία. Συνήθως χειρουργούνται τα πιο παραμελημένα περιστατικά, που υπολογίζεται ότι αποτελούν το περίπου 10% του συνόλου.

Ας σημειωθεί ότι το ενδεχόμενο έναρξης της οφθαλμικής υπερτονίας (δηλαδή της αυξημένης πίεσης) εγείρεται όταν η πίεση του ματιού είναι από 20 και πάνω, οπότε και αρχίζουν λεπτομερείς εξετάσεις, και αναλόγως με τα ευρήματά τους καθορίζεται η τυχόν θεραπεία.

Χρειάζονται οι ασθενείς αλλαγές του τρόπου ζωής;

Δεν υπάρχουν περιορισμοί στον τρόπο ζωής για το γλαύκωμα καθ’ εαυτό, πλην βεβαίως της αποφυγής της οδήγησης στα τελικά στάδιά του όταν υπάρχει σοβαρή μείωση της όρασης. Είναι μύθος ότι όποιος έχει γλαύκωμα δεν κάνει λ.χ. να σκύβει και να τρώει αλάτι ή ότι πρέπει να παίρνει ειδικά διατροφικά συμπληρώματα και να μην γυμνάζεται. Επειδή, ωστόσο, η υπέρταση, το αυξημένο σάκχαρο κ.λπ. αποτελούν επιβαρυντικούς παράγοντες, καλό είναι να ρυθμίζονται.

Αριθμοί

• 3,54% των ατόμων ηλικίας 40-80 ετών σε όλο τον κόσμο έχουν γλαύκωμα

• 64,3 εκατομμύρια ο αριθμός των ασθενών σε όλο τον κόσμο

• 76 εκατομμύρια θα πάσχουν το 2020

• 111,8 εκατομμύρια θα πάσχουν το 2040

• 300.000 Έλληνες έχουν γλαύκωμα

• 35-40% των ασθενών δεν γνωρίζουν ότι πάσχουν από τη νόσο

• 2η αιτία τυφλώσεως στον κόσμο είναι το γλαύκωμα (πρώτη είναι ο καταρράκτης)

Πηγή: tanea.gr