Μπορεί η πρωτοβουλία για Συνταγματική Αναθεώρηση και αλλαγή του εκλογικού νόμου να ανακοινώθηκαν από το Μαξίμου θορυβωδώς και εν είδει «πακέτου», ωστόσο όπως φάνηκε μέσω και των «διευκρινιστικών» δηλώσεων κορυφαίων στελεχών που ακολούθησαν, βασική προτεραιότητα για την κυβέρνηση είναι η άμεση αλλαγή -και αν καταστεί εφικτό και εφαρμογή- ενός νέου εκλογικού συστήματος.

Συγκεκριμένα -και με βάση τον προγραμματισμό που υπάρχει- η πρόταση για το νέο εκλογικό νόμο φαίνεται πως βρίσκεται στην τελική ευθεία προκειμένου να παρουσιαστεί και να ψηφιστεί τον επόμενο μήνα από τη Βουλή, ενώ αντιθέτως η διαδικασία για Συνταγματική Αναθεώρηση αναμένεται να εκκινήσει το Φθινόπωρο. Σκοπός του Μαξίμου είναι η εξασφάλιση αυξημένης πλειοψηφίας 200 ψήφων, προκειμένου ο νέος εκλογικός νόμος να τεθεί σε ισχύ από την επόμενη κιόλας εκλογική αναμέτρηση, κάτι που σημαίνει ότι πρέπει να υπάρξουν τα κατάλληλα «κίνητρα» προς τα μικρότερα κόμματα, προκειμένου να προσφέρουν στήριξη.

Στο πλαίσιο αυτό, σύμφωνα με πληροφορίες, αν και στο κυβερνητικό στρατόπεδο διατυπώνονται αρκετές διαφορετικές απόψεις, ωστόσο θεωρείται ειλημμένη απόφαση ο νέος νόμος να είναι «αναλογικότερος». Μεταξύ των σκέψεων που διατυπώνονται είναι η μείωση σε περίπου 30, του μπόνους εδρών που λαμβάνει το πρώτο κόμμα (υπό την προϋπόθεση ότι θα συγκεντρώσει αυξημένο ποσοστό της τάξης του 40%), ενώ κάποιοι εντός ΣΥΡΙΖΑ επιμένουν ακόμη και για κατάργηση του μπόνους. Μια τέτοια επιλογή μπορεί να οδηγήσει στο λεγόμενο πορτογαλικό μοντέλο, όπου πρακτικά δεν απαιτείται η συμμετοχή του πρώτου κόμματος στον σχηματισμό κυβερνήσεων συνεργασίας. Παράλληλα, από ορισμένους προτείνεται, η μείωση του πλαφόν 3% για είσοδο ενός κόμματος στη Βουλή, ακόμη και η μείωση του αριθμού των βουλευτών από 300 σε 200. Βέβαιο πρέπει να θεωρείται και το «σπάσιμο» των μεγάλων εκλογικών περιφερειών, όπως της Β’ Αθηνών, σε μία προσπάθεια να περιοριστούν τα φαινόμενα διαφθοράς και συναλλαγής. Τις τελικές αποφάσεις, βέβαια, θα τις λάβει ο ίδιος ο πρωθυπουργός.

Παρά την επιθυμία της κυβέρνησης ο νέος νόμος να εξασφαλίσει αυξημένη πλειοψηφία στη Βουλή προκειμένου να εφαρμοστεί άμεσα, ωστόσο ουδείς μπορεί να είναι σίγουρος για τη στάση που θα κρατήσουν τελικώς τα άλλα κόμματα. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο πάντως, υπάρχουν ήδη εισηγήσεις περί διενέργειας δημοψηφίσματος για το ζήτημα του εκλογικού νόμου, πρόταση ωστόσο που ενδέχεται να οδηγήσει σε νέο γύρο πολιτικής αντιπαράθεσης.
Αναδίπλωση
Η άρον άρον αναδίπλωση εξάλλου, γύρω από το ενδεχόμενο διεξαγωγής δημοψηφίσματος για τη Συνταγματική Αναθεώρηση αποτελεί ακόμη μία περίπτωση πρόχειρου και ατυχούς σχεδιασμού, κάτι που η κυβέρνηση δεν επιθυμεί να επαναληφθεί και για το ζήτημα του εκλογικού νόμου.
Πολλώ δε μάλλον που στην περίπτωση αυτή, πέραν των άλλων αντιδράσεων, υπήρξε και η «κόκκινη κάρτα» από το Προεδρικό Μέγαρο για ενδεχόμενη διασύνδεση της αναθεώρησης του Συντάγματος με μια δημοψηφισματική διαδικασία. Υπενθυμίζεται ότι ο κ. Παυλόπουλος είχε τοποθετηθεί με άρθρο του όταν διεξαγόταν ανάλογη συζήτηση επί κυβερνήσεως Γ. Παπανδρέου, χαρακτηρίζοντας ένα τέτοιο ενδεχόμενο ως «εξαιρετικά επικίνδυνο» και «στα όρια της κατάλυσης του Συντάγματος».
Σε κάθε περίπτωση η διαδικασία αναθεώρησης του Συντάγματος προβλέπεται ρητά από το άρθρο 110 του Συντάγματος, καθώς σε αυτό γίνεται σαφής αναφορά στο καθ ύλην αρμόδιο όργανο που είναι η Βουλή. Συγκεκριμένα, το άρθρο προβλέπει την κατάθεση σχετικής πρότασης από 50 τουλάχιστον βουλευτές, η οποία και πρέπει να εγκριθεί από πλειοψηφία τριών πέμπτων του όλου αριθμού των βουλευτών (δηλαδή 180), σε δύο ψηφοφορίες που απέχουν μεταξύ τους τουλάχιστον ένα μήνα.

Με την απόφαση αυτή καθορίζονται ειδικά οι διατάξεις που πρέπει να αναθεωρηθούν. Αφού η Αναθεώρηση αποφασιστεί από τη Βουλή, η επόμενη Βουλή κατά την πρώτη σύνοδό της θα αποφασίσει με την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των μελών της (δηλαδή 151), σχετικά με τις αναθεωρητέες διατάξεις. Δύναται να συμβεί και το αντίστροφο σε περίπτωση που κατά την πρώτη ψηφοφορία η πρόταση για Αναθεώρηση λάβει την πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών, όχι όμως και των τριών πέμπτων. Σε αυτή την περίπτωση η επόμενη Βουλή, αποφασίζει με πλειοψηφία τριών πέμπτων.

Επιπλέον, το άρθρο 44 ορίζει, αναφορικά με τον θεσμό του δημοψηφίσματος, δεσμευτικά τις δύο περιπτώσεις κατά τις οποίες μπορεί να λάβει χώρα. Η πρώτη αφορά «κρίσιμο εθνικό θέμα», και η δεύτερη «ψηφισμένο νομοσχέδιο που ρυθμίζει σοβαρό κοινωνικό ζήτημα εκτός από τα δημοσιονομικά». Η ρητή πρόβλεψη του Συντάγματος αποκλείει την Αναθεώρηση μέσω δημοψηφίσματος, αφού όπως είναι λογικό δεν εμπίπτει σε καμία από τις δύο κατηγορίες.