Νέα ασπίδα προστασίας για τους υπερχρεωμένους δανειολήπτες επιχειρεί να υψώσει η Δικαιοσύνη, εντάσσοντας στις προστατευτικές διατάξεις του ν. 3869/2010 (νόμου Κατσέλη) και τιτλοποιημένα δάνεια που εκχωρήθηκαν σε ξένα funds, όπως και δάνεια που χορήγησαν ξένα πιστωτικά ιδρύματα για την αγορά αυτοκινήτου.

Επιπλέον η Δικαιοσύνη επιτρέπει και στις περιπτώσεις αυτές να διασωθεί η περιουσία του δανειολήπτη, που δεν βρέθηκε από δόλο σε κατάσταση οικονομικής αδυναμίας αποπληρωμής των χρεών, «ξεμπλοκάροντας» τυχόν παρακρατήσεις από τον συνταξιοδοτικό τραπεζικό λογαριασμό του και «κουρεύοντας» σημαντικά τις τραπεζικές απαιτήσεις με γενναίο «ψαλίδισμα» των καταβαλλόμενων δόσεων.

Ταυτόχρονα, ο Αρειος Πάγος καλείται να δώσει την τελική απάντηση για το αν μπορούν να ενταχθούν στον «νόμο Κατσέλη» και χρέη προς τους ασφαλιστικούς φορείς, καθώς το ζήτημα αυτό έχει διχάσει τα Ειρηνοδικεία της χώρας, που έχουν εκδώσει πολλές αντιφατικές αποφάσεις, κρίνοντας άλλα μεν ότι η υπαγωγή τους στον ν. 3869/10 είναι συνταγματικά ανεκτή και άλλα, αντιθέτως, ότι παραβιάζει το Σύνταγμα.

Παράλληλα, ενώ η νομολογία έχει ξεκαθαρίσει σημαντικά νομικά ζητήματα και έννοιες σχετικά με το πότε ένας υπερχρεωμένος δανειολήπτης έχει περιέλθει από δόλο σε οικονομική αδυναμία, τα δικαστήρια εξακολουθούν να εκδίδουν αποφάσεις που ρυθμίζουν με ιδιαίτερα ευνοϊκό τρόπο τις σχετικές οφειλές προσφέροντας έτσι μεγάλη ανακούφιση σε πολλά υπερχρεωμένα νοικοκυριά.

Yπερβολικοί δανεισμοί
Ωστόσο, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που αρνούνται να παράσχουν το προνομιακό «εισιτήριο» για την είσοδο στον ν. 3869, όποτε εντοπίζουν δανειολήπτες που κατέφυγαν σε υπερβολικούς αλλεπάλληλους δανεισμούς, ξεπερνώντας τα όρια και επιδιδόμενοι σε μια εντελώς σπάταλη ζωή, χωρίς να ενδιαφέρονται ουσιαστικά να καλύψουν τις «μαύρες τρύπες» που απερίσκεπτα δημιούργησαν.

Η πρώτη ευχάριστη έκπληξη το 2017 για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά ήλθε από το Ειρηνοδικείο Χαλανδρίου, που πριν από λίγες μέρες δέχθηκε ότι μπορούν να βρουν «καταφύγιο» στον «νόμο Κατσέλη» και δάνεια που έχουν μεταβιβαστεί σε ξένα funds, κάτι που μπορεί στο άμεσο μέλλον να επηρεάσει την προώθηση ή υλοποίηση σχετικών μέτρων που σχεδιάζονται προσεκτικά.

Στη συγκεκριμένη υπόθεση ζευγάρι δανειοληπτών, γονείς τριών παιδιών που βρίσκονται υπό την οικονομική εξάρτηση και προστασία τους παρά την ενηλικίωση δύο εξ αυτών, βρέθηκε, μετά τα αλλεπάλληλα δυσμενή οικονομικά μέτρα και τις συνεχείς μειώσεις μισθών και συντάξεων, στην ιδιαίτερα δύσκολη θέση να μην μπορεί να εξυπηρετήσει δάνεια που πήρε από διάφορα πιστωτικά ιδρύματα.

Το μεγαλύτερο οικονομικό βάρος αφορούσε στεγαστικό δάνειο 192.395 ευρώ που πήρε το 2003 από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων (ΤΠΔ), ενώ παράλληλα δημιούργησε και άλλα χρέη από δάνειο για την κάλυψη εκπαιδευτικών αναγκών (10.000 ευρώ), από δανεισμό για αγορά αυτοκινήτου (13.244 ευρώ) και από πιστωτική κάρτα.

Τα δάνεια αποπληρώνονταν κανονικά επί χρόνια, αλλά οι σταδιακές μειώσεις των αποδοχών τους (σε ποσοστό έως και 60%) τους οδήγησε σε αδυναμία πληρωμής, εξαιτίας της οποίας κίνησαν τις διαδικασίες για υπαγωγή τους στον «νόμο Κατσέλη», ώστε να προστατευθεί η πρώτη κατοικία και άλλα περιουσιακά στοιχεία μέσα από ευνοϊκή ρύθμιση δόσεων, αφού απέμενε προς εξόφληση συνολικό ποσό 107.835 ευρώ.

Ομως, όταν απευθύνθηκαν στο ΤΠΔ (ο σύζυγος βαρυνόταν με το στεγαστικό δάνειο), διαπίστωσαν με έκπληξη ότι το δάνειό τους από το 2006 είχε τιτλοποιηθεί και εκχωρηθεί σε ξένα funds και συγκεκριμένα σε αγγλική εταιρεία ειδικού σκοπού, που συστάθηκε για τη μεταβίβαση των τίτλων, με έδρα το Λονδίνο.

Αγνοια δανειοληπτών
Η τιτλοποίηση αφορούσε συνολικά 27.414 δάνεια ύψους 950 εκατ. ευρώ, και σύμφωνα με την αγωγή που κατέθεσε στο Ειρηνοδικείο η δικηγόρος Χρυσάνθη Ντέμου-Παππά, οι δανειολήπτες δεν γνώριζαν το παραμικρό για την τιτλοποίηση και την εκχώρηση των στεγαστικών τους δανείων, ενώ η πλειονότητά τους, αν όχι όλοι, άρχισαν να πληροφορούνται την ανάμειξη ξένων funds, μόλις υπέβαλαν στο ΤΠΔ αιτήσεις για ένταξη στον ν. 3869/10, οπότε τους δόθηκε η απάντηση ότι έχει γίνει τιτλοποίηση και δεν μπορεί να ικανοποιηθεί το αίτημα ένταξης στον ν. 3869, καθώς στις ρυθμίσεις του (αναστολή, επιμήκυνση, μερική καταβολή δόσεων κ.λπ.) δεν συμπεριλαμβάνονται τα τιτλοποιημένα δάνεια.

Ο σύζυγος (πρώην στρατιωτικός) διαμαρτυρήθηκε ότι δεν του έγινε ποτέ σχετική προσωπική αναγγελία (παρά τη νομοθετική υποχρέωση αναγγελίας σε περίπτωση μεταβίβασης) και ότι τον πληροφόρησαν προφορικά μόλις το 2016, υπάλληλοι του ΤΠΔ.

Ακολούθησε προσφυγή στη δικαιοσύνη, με αίτημα την ένταξη στον ν. 3869/10, προοπτική στην οποία αντιτάχθηκε σθεναρά η αντίδικη πλευρά.
Ξεδιπλώνοντας τα χαρτιά τους στο αρμόδιο Ειρηνοδικείο, οι δύο σύζυγοι (58 και 55 ετών σήμερα) γνωστοποίησαν ότι τα εισοδήματά τους πλησίαζαν μέχρι και τα 100.000 ευρώ ετησίως το 2011, αλλά μετά τη συνταξιοδότηση του στρατιωτικού και την αιφνίδια απόλυση χωρίς αποζημίωση της συζύγου από τον ιδιωτικό τομέα (αφού έκλεισε η επιχείρηση τροφίμων στην οποία εργαζόταν), οι καθαρές αποδοχές τους ανέρχονται μηνιαίως σε 1.892 ευρώ, που δεν τους επαρκούν για να καλύψουν τις βιοτικές ανάγκες της 5μελούς οικογένειας (το ένα ενήλικο παιδί αδυνατεί να βρει δουλειά, το άλλο σπουδάζει στο εξωτερικό και το τρίτο πηγαίνει σχολείο).
Με την αγωγή προς το Ειρηνοδικείο, ο σύζυγος ζήτησε να σταματήσει το ΤΠΔ να του παρακρατεί ποσό 646 ευρώ μηνιαίως από τη σύνταξή του, να ανακληθεί η σχετική εκχώρηση που είχε κάνει προ ετών, αλλά και να ρυθμιστεί ευνοϊκότερα το χρέος σε δόσεις, με παράλληλη προστασία της κατοικίας 110 τ.μ., όπου διαμένουν.

Παράλληλα προσέβαλαν ως καταχρηστικούς διάφορους συμβατικούς όρους, επικρίνοντας το ότι η τράπεζα κατέστησε υποχρεωτικά τον σύζυγο εγγυητή, αλλιώς δεν θα έπαιρνε η σύζυγος το δάνειό της.

Το δικαστήριο απαγόρευσε στο ΤΠΔ και στα ξένα funds να παρακρατούν οποιοδήποτε ποσό από τον τραπεζικό λογαριασμό, που είναι προορισμένος για την καταβολή της σύνταξής του, διατάσσοντας να διατηρηθεί η πραγματική και νομική κατάσταση του συνόλου της περιουσίας του δανειολήπτη, χωρίς να εκποιηθεί η α' κατοικία της οικογένειας.
Ακόμα ανέστειλε όλα τα καταδιωκτικά μέτρα που είχαν επιβάλει οι τράπεζες σε βάρος των δανειοληπτών, μέχρι τη συζήτηση της αίτησης (το φθινόπωρο), ενώ υποχρέωσε παράλληλα το ζευγάρι να καταβάλλει μηνιαίως ποσό 600 ευρώ συνολικά στους πιστωτές (400 ο σύζυγος και 200 η σύζυγος).

ΑΡΕΙΟΣ ΠΑΓΟΣ
Εν αναμονή απόφασης για τα δάνεια από τον ΟΕΚ

Με εξαιρετικό ενδιαφέρον αναμένεται η κρίση της Ολομέλειας ΑΠ για το αν υπάγονται στον «νόμο Κατσέλη» τα δάνεια του ΟΕΚ (που πέρασε πλέον στον ΟΑΕΔ), καθώς έχουν γίνει θετικές εισηγήσεις από την εισαγγελέα ΑΠ Ξ. Δημητρίου και τον αρεοπαγίτη Γ. Αναστασάκο, ενώ η αναμενόμενη απόφαση θα κρίνει ουσιαστικά την τύχη πολλών δανείων Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης, ζήτημα που έχει διχάσει τα δικαστήρια.Στη συγκεκριμένη υπόθεση, με αφορμή συνολική οφειλή 136.930 ευρώ προς τον ΟΑΕΔ (ΟΕΚ) από στεγαστικό δάνειο 77.700 ευρώ και προς δύο τράπεζες, έχει προταθεί να ρυθμιστούν τα χρέη με μηνιαίες καταβολές 100 ευρώ μηνιαίως για μια 3ετία, να εξαιρεθεί της εκποίησης κύρια κατοικία 119 τμ. και για τη διάσωσή της να καταβληθεί ποσό 212,50 ευρώ μηνιαίως, από τα μέσα του 2017 επί 20ετία.

Σε άλλη υπόθεση συνολικού χρέους 657.000 ευρώ, κρίθηκε ότι δεν υπήρξε δόλος από την πλευρά του οφειλέτη ως προς την ανάληψη των χρεών, καθώς δεν αποτελεί στοιχείο δόλου από μόνη της η ανάληψη δανειακών υποχρεώσεων, η εξυπηρέτηση των οποίων φαίνεται επισφαλής, ενώ υπογραμμίζεται παράλληλα ότι ο υπερβολικός δανεισμός, ο οφειλόμενος σε κακό υπολογισμό των οικονομικών δυνατοτήτων του δανειολήπτη, είναι από τις κυριότερες αιτίες θεσμοθέτησης του ν. 3869/10. Στη σχετική απόφαση επισημαίνονται και οι τραπεζικές ευθύνες λόγω της επιθετικής στρατηγικής για τη χορήγηση δανείων (στεγαστικών, καταναλωτικών, πιστωτικών καρτών κ.λπ.) που παρέσυρε πολλούς καταναλωτές, αλλά και λόγω της παράλειψης ελέγχου της φερεγγυότητας και της οικονομικής κατάστασης του δανειολήπτη πριν από τη χορήγηση του δανείου, μολονότι ήταν τεχνικά εύκολο να γίνει μέσα από τις βάσεις δεδομένων των συστημάτων Τειρεσίας, Δίας κ.λπ.

Ενδεχόμενος δόλος
Σε άλλη περίπτωση, η Δικαιοσύνη επανεξετάζει αν μπορεί να ενταχθεί στον ν. 3869 συνολικό χρέος 443.000 ευρώ ή αν υπάρχει ενδεχόμενος δόλος του οφειλέτη για την περιέλευσή του σε αδυναμία πληρωμής, καθώς πέρα από το στεγαστικό δάνειο 185.000 ευρώ, δημιούργησε χρέη 258.000 ευρώ από καταναλωτικά δάνεια και χρήση πιστωτικών καρτών, ποσό εξωπραγματικό για την αγορά καταναλωτικών προϊόντων και την κάλυψη υπηρεσιών για βασικές βιοτικές ανάγκες.

Αλέξανδρος Αυλωνίτης

ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΟΙ ΟΙ ΔΙΚΑΣΤΕΣ
Το δικαστήριο αντέκρουσε τους ισχυρισμούς ότι δεν μπορούσαν τα ξένα funds να μπουν στη ρύθμιση του «νόμου Κατσέλη», αποκρούοντας παράλληλα την προσπάθεια ξένης τράπεζας (που χορήγησε το δάνειο για αγορά αυτοκινήτου, παρακρατώντας την κυριότητά του) να υπαναχωρήσει από τη συμβατική σχέση πώλησης, κίνηση που απέβλεπε στο να μην υπαχθεί η οφειλή στις ρυθμίσεις του «νόμου Κατσέλη».

ethnos.gr