«Μπορεί να κρύβει τον Αλέξανδρο;», διερωτάται και εξετάζει όλες τις θεωρίες και τα ενδεχόμενα που θα μπορούσαν να δώσουν σαφή απάντηση στο ερώτημα - τίτλο του δημοσιεύματος.

-Πού μπορεί να κατέληξε το σώμα του Αλέξανδρου μετά το θάνατο στη Βαβυλώνα;
-Ποιος μπορεί να έδωσε την εντολή κατασκευής του μνημείου της Αμφίπολης; (Ένα μνημείο που στοίχισε πολλά τάλαντα - μερικά δισεκατομμύρια ευρώ- περιορίζει τους πιθανούς εντολείς σε ελάχιστα άτομα). Στο πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο του τελευταίου τετάρτου του 4ου αιώνα π.Χ. είναι πολύ δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι κάποιος επίγονος ήταν δυνατόν να παραγγείλει έναν τέτοιο τάφο στον ελλαδικό χώρο. Εκτός του ότι ήταν ο Μ. Αλέξανδρος ο μόνος που είχε 10.000 τάλαντα.
Αν ο Αλέξανδρος έδωσε την εντολή κατασκευής, ποιος μπορεί να βρίσκεται μέσα; Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι ο Αλέξανδρος θα έδινε εντολή για τέτοιο τάφο για άλλον πλην του Φιλίππου και του Ηφαιστίωνα.

-Τι άλλο να κρύβεται μέσα στο μνημείο της Αμφίπολης; Μια εκδοχή είναι αυτή του πολυμνημείου, ενώ δεύτερη θεωρία είναι αυτή του συνδυασμού πολλών χώρων.
Τα επερχόμενα ευρήματα στην Αμφίπολη και η μελέτη τους από τους επιστήμονες θα δώσουν πολλές σημαντικές πληροφορίες, αναφέρει το περιοδικό, ωστόσο, δεν είναι βέβαιο ότι θα απαντηθούν όλα τα ερωτήματα, αφού στις ανασκαφές συχνά δεν υπάρχουν απόλυτα καθοριστικά στοιχεία.

Από την ανάλυση προκύπτει πρώτον, ότι η Αμφίπολη είναι ένα μνημείο με τέτοιο μέγεθος, που τοποθετείται ανάμεσα στα μεγαλύτερα ταφικά μνημεία της παγκόσμιας ιστορίας, δεύτερον ότι ο Μ.Αλέξανδρος είχε τη βούληση να ξοδέψει τεράστια ποσά για ταφικά μνημεία (Φίλιππος, Ηφαιστίωνας) και τρίτον ότι η Αμφίπολη είχε τεράστιο κόστος.
Στα περίπτερα σε λίγες μέρες... 

Υποκύπτοντας -χωρίς ιδιαίτερη αντίσταση μάλιστα- στον πειρασμό της σκανδαλοθηρικής θεώρησης της ιστορίας, «από την κλειδαρότρυπα», κάθε φορά που γίνεται λόγος για τον Ηφαιστίωνα και την ιδιαίτερη σχέση του με τον Μέγα Αλέξανδρο, το κοινό εστιάζει το ενδιαφέρον του κυρίως στην ομοφυλοφιλική διάσταση. 

Ωστόσο, το αν όντως, εκτός από επιστήθιοι φίλοι παιδιόθεν, συνοδοιπόροι, στενοί συνεργάτες, συμπολεμιστές και συμπολέμαρχοι, οι δύο άντρες υπήρξαν και εραστές είναι μια απορία η οποία πολύ δύσκολα μπορεί να βρει πειστική απάντηση - τουλάχιστον με βάση τις διαθέσιμες ιστορικές πηγές. Απεναντίας, το ότι το πένθος του Αλέξανδρου για τον αιφνίδιο χαμό του συντρόφου του δεν είχε κανένα προηγούμενο ως προς τη σφοδρότητα της οδύνης, την ψυχική συντριβή αλλά και την ανήκουστη μεγαλοπρέπεια στην απότιση φόρων τιμής είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο και ιστορικά απολύτως τεκμηριωμένο. Εχοντας, άθελά του, τη μοίρα των μυθικών Αχιλλέα και Πάτροκλου, ηρώων που τον ενέπνεαν, ο Μέγας Αλέξανδρος πέθανε μόλις μερικούς μήνες μετά τον Ηφαιστίωνα. Συντετριμμένος από την αβάσταχτη απώλεια του καλύτερου φίλου που είχε ποτέ, συγκλονισμένος, σε κατάσταση εσωτερικής σύγχυσης, αλλά και έχοντας, υπό μια έννοια, παρακολουθήσει στην κηδεία του Ηφαιστίωνα μια εκδοχή της δικής του. Καθώς ο Αλέξανδρος ένιωθε τη ζωή του να χάνεται, στο μυαλό του ήταν ακόμη νωπή η ανάμνηση της νεκρώσιμης τελετής που κατέληξε στην καύση της σορού του Ηφαιστίωνα. Επρόκειτο μάλιστα για την πιο εξωφρενικά πολυδάπανη κηδεία που είχε γίνει ποτέ μέχρι τότε, δηλαδή έως τις τελευταίες τρεις δεκαετίες του 4ου αιώνα π.Χ. Το κόστος των νεκρικών κατασκευών και της όλης τελετής είχε ανέλθει συνολικά σε 10.000-12.000 τάλαντα. Η σημερινή ισοτιμία αυτού του ποσού αντιστοιχεί περίπου σε 25 τόνους ατόφιου χρυσαφιού. Οπότε γεννάται αυτομάτως μια δεύτερη απορία, όχι του τύπου «αν ο Ηφαιστίων δεν ήταν εραστής του, τότε γιατί ο Αλέξανδρος να ξεπεράσει κάθε όριο προκειμένου να τον τιμήσει;», αλλά του «αν ξόδεψε τόσο χρυσάφι για κάποιον άλλον, για τον εαυτό του τι είδους κήδευση είχε οραματιστεί;». 



Και η απάντηση είναι «ακριβώς την ίδια» - πιθανότατα ο Μέγας Αλέξανδρος δεν θα επιθυμούσε τίποτα περισσότερο για τον εαυτό του. Τρόπον τινά αντιμετώπισε την κηδεία του φίλου του σαν να είναι δική του. Εξάλλου ο Ηφαιστίων δεν ήταν απλώς «φιλαλέξανδρος», αλλά μάλλον κάτι σαν κλώνος, ο άλλος εαυτός, το alter ego του Μεγάλου Αλεξάνδρου - και έτσι τον αντιμετώπιζε και ο ίδιος ο στρατηλάτης. Αλλωστε είναι γνωστό το επεισόδιο με τη Σισύγαμβη, τη μητέρα του βασιλέα Δαρείου του Γ’, η οποία είχε αιχμαλωτιστεί από τον μακεδονικό στρατό μετά την ήττα των Περσών στη μάχη της Ισσού το 333 π.Χ. Το βράδυ μετά τις εχθροπραξίες ο Αλέξανδρος και ο Ηφαιστίων επισκέφτηκαν τη Σισύγαμβη στη σκηνή που είχε παραχωρηθεί στα μέλη της οικογένειας του Δαρείου, ο οποίος είχε τραπεί σε φυγή. Οι γυναίκες έκλαιγαν και οδύρονταν, καθώς ήταν βέβαιες ότι οι αμείλικτοι Μακεδόνες θα τις σκότωναν. Αμέσως μόλις ο Μέγας Αλέξανδρος και ο Ηφαιστίων εμφανίστηκαν μπροστά τους, η Σισύγαμβις έπεσε στα πόδια του δεύτερου, καθώς υπέθεσε ότι αυτός ο νέος με το επιβλητικό παρουσιαστικό δεν θα μπορούσε να είναι άλλος από τον ηγέτη των κατακτητών, οπότε αυτόν έπρεπε να εκλιπαρήσει να τη λυπηθεί. Οι ευνούχοι έκαναν νόημα στη Σισύγαμβη, υποδεικνύοντάς της ότι είχε κάνει λάθος, ότι ο βασιλιάς ήταν ο άλλος, ο πιο βραχύσωμος από τους δύο. Εντρομη η Περσίδα βασιλομήτωρ προσέπεσε στο διπλανό ζευγάρι ποδιών, προσπαθώντας να διορθώσει το φριχτό της ατόπημα, όμως ο Μέγας Αλέξανδρος την καθησύχασε λέγοντας «δεν έκανες λάθος, μητέρα, γιατί και αυτός εδώ Αλέξανδρος είναι».

Η Αμφίπολη ως απόδειξη αγάπης

Αν ευσταθεί -και σε αυτό συγκλίνουν όλες οι νέες ενδείξεις- η πρόσφατη αποκάλυψη εκ μέρους της ομάδας των ανασκαφέων για το μνημείο της Αμφίπολης, ότι δηλαδή ο τύμβος κατασκευάστηκε από τον περίφημο Δεινοκράτη κατά παραγγελία του Μεγάλου Αλεξάνδρου και αφιερώθηκε ως τόπος λατρείας στη μνήμη του Ηφαιστίωνα, ενισχύεται ακόμη περισσότερο η εντύπωση ότι το ψυχικό κόστος του θανάτου του ήταν τεράστιο. Το ίδιο το ταφικό μνημείο δίνει τώρα μια καθαρή απάντηση όχι μόνο για την ταυτότητά του, αλλά και για το πόσο βαθιά ήταν η αγάπη που έδενε τον Αλέξανδρο με τον Ηφαιστίωνα. Μολονότι, όπως είπαν οι ανασκαφείς, η αρχαιολόγος κ. Κατερίνα Περιστέρη και ο αρχιτέκτονας Μιχάλης Λεφαντζής κατά την παρουσίασή του στο ΑΠΘ την προηγούμενη Τετάρτη, ο τύμβος της Αμφίπολης δεν ήταν το μόνο μνημείο που ο Μέγας Αλέξανδρος σχεδίαζε να ανεγείρει εντός της αχανούς αυτοκρατορίας του. Ωστόσο το συγκεκριμένο έργο θα έστεκε για πάντα μάρτυρας των αισθημάτων ενός Μακεδόνα που άλλαξε την όψη του κόσμου για έναν άντρα με τον οποίο μοιράστηκαν το όραμα αλλά και την πολυετή σκληρή πολεμική περιπέτεια. Γι’ αυτό και ο Αλέξανδρος επέμεινε στην ηρωοποίηση, αν όχι την καθαυτή αποθέωση του Ηφαιστίωνα, με τη λογική ότι, εφόσον ο ίδιος θεωρούσε τον εαυτό του γιο θεού, θα έπρεπε να του παραχωρηθεί και το δικαίωμα να θεοποιήσει και τον πιστό του σύντροφο. Αμέσως μετά τον θάνατο του φίλου του, ο Μέγας Αλέξανδρος απέστειλε πρεσβευτές στον Ναό του Αμμωνος στην Αίγυπτο, ζητώντας τη γνωμοδότηση του ιερατείου προκειμένου να προχωρήσει σε θυσίες σαν να ήταν ο Ηφαιστίων ημίθεος ήρωας. Η απάντηση ήταν καταρχάς αρνητική, κάτι που βύθισε σε ακόμη μεγαλύτερη θλίψη τον Αλέξανδρο, κατόπιν όμως οι Αιγύπτιοι ιερείς συγκατένευσαν.

Η επιγραφή-πρωτόκολλο παραλαβής του έργου 
με τη λέξη «παρέλαβον» και το μονόγραμμα του Ηφαιστίωνα στο δεξί άκρο αποδεικνύουν ότι το ταφικό μνημείο της Αμφίπολης ήταν αφιερωμένο στον αγαπημένο φίλο του Αλέξανδρου κατά παραγγελία του στρατηλάτη


Εν τω μεταξύ, ο τρόπος με τον οποίο ο Μέγας Αλέξανδρος, τόσο ως άνθρωπος όσο και ως βασιλιάς, αποχαιρέτησε για πάντα τον Ηφαιστίωνα, αποδίδοντας τις μέγιστες των τιμών, διαπνεόταν από ακραίο μνημειακού χαρακτήρα μαξιμαλισμό. Προφανώς ο Αλέξανδρος ήθελε να συγκλονίσει τον κόσμο, να κάνει ακόμη και τον τελευταίο πολίτη της αυτοκρατορίας του να κρατήσει για πάντα το όνομα «Ηφαιστίων» στο μυαλό του, ακόμη και να ορκίζεται στο όνομά του, να τον λατρεύει σε ναούς όπως αυτός της Αμφίπολης. Ο Αλέξανδρος φιλοδοξούσε να επιβάλει τον Ηφαιστίωνα σαν έναν θεό «πάρεδρο», δηλαδή καθήμενο δίπλα στη δική του θέση στο πάνθεον, γι’ αυτό και είχε ορίσει την ποινή του θανάτου σε οποιονδήποτε συλλαμβανόταν να μνημονεύει με ασέβεια τον Ηφαιστίωνα. Ολα όσα έκανε ο Αλέξανδρος για να εκδηλώσει τον πόνο του ήταν τόσο αξιοπρόσεκτα και παράξενα, ώστε κάθε ιστορικός της αρχαιότητας που καταπιάστηκε με την καταγραφή των γεγονότων εκείνης της περιόδου θεώρησε χρέος του να τα αποδώσει με λεπτομέρειες.

Ο θρήνος του στρατηλάτη 

Ο Ηφαιστίων πέθανε στα Εκβάτανα της Μηδίας (σημερινό Ιράν), σε ηλικία περίπου 32 ετών, πιθανότατα από κάποια μορφή τυφοειδούς λοίμωξης και ενώ κατείχε τον βαθμό του χιλίαρχου της μακεδονικής στρατιάς. Το συγκεκριμένο αξίωμα είχε θεσπιστεί από τον Αλέξανδρο, κατά τα πρότυπα της περσικής στρατιωτικής ιεραρχίας, ειδικά για τον φίλο και πιο στενό συνεργάτη, τον κατά κυριολεξία «εξ απορρήτων» σύντροφό του. Αποκλειστικά ο Ηφαιστίων, μόνος από τον κύκλο των εταίρων και των σωματοφυλάκων του Αλέξανδρου, είχε πρόσβαση στα άδυτα των αδύτων, στα μυστικά και σε οτιδήποτε απασχολούσε τον στρατηλάτη.   


Συντετριμμένος από τον θάνατο του Ηφαιστίωνα, σύμφωνα με κάποιες πηγές, ο Αλέξανδρος έπεσε πάνω στο πτώμα του και έμεινε εκεί γαντζωμένος και ασάλευτος για πολλές ώρες, αρνούμενος να εγκαταλείψει τον νεκρό, ώσπου τελικά τον τράβηξαν κάποιοι από τους στρατηγούς του σχεδόν διά της βίας. Δεν έβαλε τροφή ή ποτό στο στόμα του έως την τρίτη ημέρα από τον χαμό, παραμένοντας πεσμένος στο έδαφος, θρηνώντας και κατολοφυρόμενος. Ξύρισε το κεφάλι του - ακριβώς όπως κατά τον Ομηρο είχε κάνει και ο ήρωας-πρότυπο του Αλέξανδρου, ο Αχιλλέας, όταν ο τελευταίος είχε χάσει τον λατρευτό του Πάτροκλο. Ζήτησε να υψωθεί μια θεόρατη πυρά στη Βαβυλώνα για την αποτέφρωση του πτώματος, διέταξε την άμεση θανάτωση του Γλαυκία, του γιατρού που φρόντιζε τον Ηφαιστίωνα, θέσπισε αγώνες με 3.000 αθλητές, απαίτησε από μια σειρά πόλεων να καταβάλει ειδικό φόρο. Ο Αλέξανδρος έριξε τείχη πόλεων και όρισε να κοπούν οι ουρές από όλα τα ιπποειδή της περιοχής, ενώ εις μνήμην του νεκρού κατέσφαξε τους ορεσίβιους Κοσσαίους, αφιερώνοντας το λουτρό αίματος στον νεκρό σύντροφο και άξιο μαχητή Ηφαιστίωνα. Επομένως, η χρηματοδότηση ενός τόσο επιβλητικού και ιδιαίτερου μνημείου όσο αυτό του τύμβου Καστά μόνο εκτός των προθέσεων του Μεγάλου Αλεξάνδρου δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί.

Δύο άντρες με το ίδιο όραμα

Μετά τον θάνατο του Αλέξανδρου, οι επίγονοι κατά το πλείστον εγκατέλειψαν τα μεγαλεπήβολα σχέδιά του για την επιβολή της λατρείας του Ηφαιστίωνα απ’ άκρου εις άκρον της μακεδονικής αυτοκρατορίας. Παρ’ όλα αυτά, οι δύο προσωπικότητες παρέμειναν ταυτισμένες, σαν αδελφές ψυχές, ακριβώς όπως ο Αχιλλέας και ο Πάτροκλος, κάτι που αποτελεί εν μέρει δικαίωση των φιλοδοξιών του Αλέξανδρου, ο οποίος χρησιμοποιούσε την Ιλιάδα ως οδηγό στη ζωή του. Μάλιστα, ένα από τα πρώτα ιστορικά επεισόδια στα οποία αναφέρεται από τους χρονικογράφους η παρουσία του Ηφαιστίωνα δίπλα στον Αλέξανδρο είναι οι θυσίες που έκαναν οι δυο τους στην Τροία το 334 π.Χ, όταν τα μακεδονικά στρατεύματα κατέλαβαν την περιοχή, στην αρχή της εκστρατείας προς την Ανατολή.

Παρόλο που τα βιογραφικά στοιχεία του Ηφαιστίωνα είναι περιορισμένα, θεωρείται βέβαιο ότι είχε αποκτήσει λίαν αξιόλογη παιδεία, ισάξια με αυτήν του Αλέξανδρου, κάτι που πιστοποιείται από το γεγονός ότι ο μικρός Ηφαιστίων είχε εντυπωσιάσει τον Αριστοτέλη, ο οποίος τον ανέφερε αργότερα σε επιστολές προς τον μαθητή του Μέγα Αλέξανδρο. 

Εξαιρετικά επιδέξιος και ανδρείος στη μάχη, ο Ηφαιστίων επέδειξε ηγετικές ικανότητες, όχι όμως και αντίστοιχες φιλοδοξίες, όπως κάποιοι από τους εταίρους που διεκδικούσαν τη διαδοχή της εξουσίας από τον Μέγα Αλέξανδρο. Ο Ηφαιστίων συμμεριζόταν το παγκόσμιο όραμα του στρατηλάτη και συνήθως επιφορτιζόταν με το καθήκον της ενσωμάτωσης των νέων κτήσεων στο μακεδονικό κράτος κατά τη διαδικασία της γιγάντωσής του.

Στο πλαίσιο αυτής της ιδέας περί της πολιτισμικής αφομοίωσης των νέων εδαφών, ο Αλέξανδρος προέτρεψε τον Ηφαιστίωνα να παντρευτεί τη Δρυπέτιδα, αδελφή της δεύτερης συζύγου του Στάτειρας. Αμφότερες ήταν κόρες του βασιλέα των Περσών Δαρείου Γ’ και δεν μπορούσαν παρά να υποταχθούν στη θέληση του βασιλιά και κατακτητή της πατρίδας τους, ο οποίος επιθυμούσε τα παιδιά του να έχουν εξαδέλφους εκείνα του Ηφαιστίωνα. Παρ’ όλα αυτά, η μοίρα δεν θα έκανε τη χάρη στον Αλέξανδρο και η επιμειξία με τους Πέρσες θα περιοριζόταν μόνο στον δικό του γιο, τον Αλέξανδρο Δ’. Ο Ηφαιστίων παρέμεινε άτεκνος μέχρι τον πρόωρο θάνατό του, αιωνίως πιστός και «ερώμενος» του Μεγάλου Αλεξάνδρου, δηλαδή αγαπημένος του κατά τον αρχαιοελληνικό όρο. Οσο για την επιθυμία του να σμίξουν τα γένη τους  μέσω των περσικών γάμων τους, αυτή έμεινε για πάντα ανεκπλήρωτη.

protothema.gr

Είναι ίσως το μοναδικό μνημείο που έχει προκαλέσει τόσες πολλές συγκρούσεις και μίση. Ο λόγος για τον Τάφο της Αμφίπολης και το νέο γύρο αντιπαραθέσεων για τον «ένοικο» του Τάφου αλλά και για την προσπάθεια απαξίωσης που κάποιοι επιχειρούν.

Με την κατηγορηματική δήλωση: "Απορρίψτε τις θεωρίες περί Ηφαιστίωνα", απαντά σε όσα έγιναν γνωστά το απόγευμα της Τετάρτης, ο καθηγητής κλασσικής αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Πάνος Φάκλαρης, ο οποίος επί 36 χρόνια θήτευσε στις ανασκαφές της Βεργίνας. 
«Με τα στοιχεία που έχουμε ως τώρα αυτό που μπορώ να πω είναι οτι δεν μπορεί να συνδεθεί σε καμία περίπτωση με τον Ηφαιστίωνα» δήλωσε ο κ. Φάκλαρης σε ραδιοφωνική συνέντευξη στον Real FM, καταρρίπτοντας τους ισχυρισμούς της Κατερίνας Περιστέρη.

«Πρόκειται για ένα ταφικό μνημείο με ταφές μέσα, ενώ ο Ηφαιστίωνας δεν είχε ταφεί στη Μακεδονία», υποστήριξε, ενώ σχολιάζοντας την επιγραφή που βρέθηκε είπε πως «δεν υπάρχει κανένα στοιχείο ότι Μέγας Αλέξανδρος έδωσε εντολή να χτιστεί αυτό το μνημείο».

Πέραν όλων αυτών, αμφισβήτησε και τα λεγόμενα του υπεύθυνου αρχιτέκτονα της ανασκαφής, Μιχάλη Λεφαντζή, σχετικά με το λιοντάρι της Αμφίπολης, τονίζοντας ότι δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να το συνδέουμε με το λόφο Καστά. Όπως είπε «το λιοντάρι πρέπει να αποσυσχετιστεί από τον τύμβο Καστά γιατί βρέθηκε σε απόσταση 2χλμ. Δεν έχει καμία σχέση με τον τύμβο και το ταφικό μνημείο».

Επίθεση από Παναγιωταρέα

Πυρά κατά της κυβέρνησης εξαπέλυσε η υπεύθυνη επικοινωνίας του μνημείου της Αμφίπολης, Άννα Παναγιωταρέα μετά και τις σημερινές δηλώσεις της Κατερίνας Περιστέρη ότι από τον Δεκέμβριο του 2014 δεν έχουν προχωρήσει καθόλου οι διαδικασίες συντήρησης στο μνημείο. 
Μιλώντας σε πολύ έντονο τόνο στην εκπομπή της Τατιάνας Στεφανίδου η κυρία Παναγιωταρέα είπε χαρακτηριστικά: «Ντροπή! Ο τάφος της Αμφίπολης δεν ανήκει σε κανένα κόμμα. Αφήνουν τον σπουδαίο αρχαιολογικό "θησαυρό" να σαπίσει". Το υπουργείο δεν στέλνει συντηρητές ώστε να γίνουν αυτά που πρέπει και να προχωρήσουν οι διαδικασίες που χρειάζονται» και πρόσθεσε:
«Δηλαδή τι θα θέλατε μια τόσο σημαντική ανακάλυψη να την αφήσουμε κάτω από τη γη για να μη παρεξηγηθεί ο ΣΥΡΙΖΑ. Δεν είμαστε σοβαροί».

«Είπε η κυρία Περιστέρη και ο κύριος Λεφατζής ότι δεν έχει προχωρήσει από το Δεκέμβριο του 2014 η συντήρηση των ευρημάτων μέσα στο ταφικό συγκρότημα, δηλαδή στο ψηφιδωτό, στις Καρυάτιδες και επίσης είναι χωρίς καθόλου συντήρηση στους δύο παράπλευρους τοίχους του ταφικού συγκροτήματος. Θέλω να πω όμως ότι ως τον Δεκέμβρη, το Υπουργείο Πολιτισμού με την κυρία Μενδώνη που είχε την ευθύνη του μνημείου, είχαν τελειώσει όλο το εσωτερικό του μνημείου από τα διάφορα βάρη της οροφής, από τα χώματα κτλ. Έχουν επίσης καλύψει το μνημείο με μία πολύ μεγάλη τέντα... και επομένως, το προφύλαξαν πάρα πολύ. Δεν έχει πρόβλημα το μνημείο εσωτερικά. Έχουν πρόβλημα όμως τα αντικείμενα που είναι εσωτερικά. Ένα είναι αυτό.

Το δεύτερο είναι ότι η Αμφίπολη δυστυχώς έχει πολύ κακό καιρό. Βρέχει συνεχώς. Είναι φυσικό. Τα χώματα από την κορυφή πέφτουν προς την πλευρά του τάφου και κάνουν μεγάλη ζημιά στον περίβολο» είπε η κυρία Παναγιωταρέα.  «Δεν μπορεί ένα τέτοιο μνημείο να μένει έτσι. Δεν στέλνει το Υπουργείο συντηρητές που χρειάζονται, δεν προχωράει τις μελέτες που χρειάζονται ώστε να αρχίσει αμέσως η συντήρηση και κάποια στιγμή, αυτό το μνημείο που είναι η μεγαλύτερη ανακάλυψη μετά τον Ανδρόνικο το 1977 στη Βεργίνα, να αποδοθεί στον κόσμο. Δεν μπορεί να έρχονται δεκάδες πούλμαν, τα οποία περνάνε σε έναν κατσικόδρομο και φτάνουν μέσα σε ένα κατσικόσυρμα και βλέπουν από μακριά έναν λόφο που δεν καταλαβαίνουν τι είναι. Θα μου πείτε δεν υπάρχουν χρήματα.

Αν και δεν υπήρχαν, ούτε στις 13 Αυγούστου του 2014 που η ανασκαφή ήταν σε πλήρη έκταση. Υπήρχαν πολύ σημαντικοί χορηγοί. Αυτά όλα, το Δεκέμβριο σταμάτησαν. Το μνημείο το συνέδεσαν με την προηγούμενη κυβέρνηση. Μα το μνημείο ανήκει σε όλους τους Έλληνες. Αυτά τα πράγματα δεν γίνονται πουθενά. Ούτε στη Ζιμπάμπουε! Αν υπάρχει βούληση, χρήματα βρίσκονται». 

imerisia.gr

Τα μυστικά των ευρημάτων του λόφου Καστά και του τάφου της Αμφίπολης αποκάλυψε η επικεφαλής των ανασκαφών, Κατερίνα Περιστέρη, σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα τελετών του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Στην ομιλία της, η κα Περιστέρη αποκάλυψε ότι οι αρχαιολόγοι εντόπισαν ευρήματα με την σφραγίδα του προσωπικού αρχιτέκτονα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, του Δεινοκράτη.

Μεταξύ άλλων, η κα Περιστέρη ανέφερε ότι βρέθηκε το μονόγραμμα του Αντίγονου του Μονόφθαλμου και του Ηφαιστίωνα. Επισήμανε ότι ο τύμβος έχει υποστεί πολυάριθμες λεηλασίες μέχρι τον καιρό των τελευταίων Μακεδόνων και υπογράμμισε ότι τα στοιχεία αποκαλύπτουν την ύπαρξη λατρευτικού χώρου εντός του μνημείου για μεγάλο ήρωα.

Το ταφικό μνημείο της Αμφίπολης είναι παραγγελία και χρηματοδοτημένο απο τον Μέγα Αλέξανδρο προς τιμή του αγαπημένου φίλου του Ηφαιστίωνα , είναι σχεδιασμένο από τον αρχιτέκτονα Δεινοκράτη ή Στησικράτη και υλοποιήθηκε ως έργο στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ από τον Αντίγονο το μονόφθαλμο.

Τις νέες υποθέσεις -με βάση και πρόσφατα ευρήματα – ανακοίνωσαν οι ανασκαφείς και μελετητές του μνημείου “αποκωδικοποιώντας” τρεις οικοδομικές επιγραφές που εντοπίστηκαν πρόσφατα όπως είπαν, στην περιοχή όπου βρίσκεται ο Λέων – λίγα χιλιόμετρα νότια της περιοχής της Αμφίπολης.

Οι ευμεγεθείς επιγραφές (περί τα 25 εκατοστά σε ύψος) με την “υπογραφή” ΑΝΤ (“υπογραφή” που συναντάται σε όλους τους Αντιγονίδες (και εδώ αποδίδεται στον Αντίγονο τον Μονόφθαλμο (323-318 π.Χ) φέρουν χαραγμένη τη λέξη “ΠΑΡΕΛΑΒΟΝ” και στο τέλος το σύμπλεγμα γραμμάτων που σχηματίζει τo όνομα “Ηφαιστίωνος” (Δηλαδή: Εγώ ο Αντίγονος, παρέλαβα οικοδομικό υλικό για την ανέγερση μνημείου προς τιμή του Ηφαιστίωνος) ...

Την παρουσίαση των νέων ευρημάτων ανέλαβε ο κ.Λεφαντζής που παρουσίασε εκτός από τις επιγραφές και σχέδια από το σύνολο της κατασκευής (του ταφικού μνημείου).

“Το μυστικό της κατασκευής του μνημείου της Αμφίπολης βρίσκεται στην κορυφή του μνημείου .Εκεί τοποθετήθηκε ο ξύλινος στύλος ωστε να χαραχθεί ο κύκλος του κτίσματος αλλά και να “στηριχθεί” σ αυτόν ο περίφημος μαρμάρινος Λέοντας...

Στην ομιλία της νωρίτερα η κ.Περιστέρη παρουσίασε αναλυτικά τα μέχρι σήμερα ευρήματα (στη διάρκεια της διετίας της ανασκαφής) επέμεινε κατηγορηματικά στην αρχική της άποψη ότι πρόκειται για μνημείο του τελευταίου τετάρτου του 4ου π.Χ αιώνα . Προς επίρρωση της άποψης της παρουσίασε σειρά ανάλογων ευρημάτων (ψηφιδωτά, αγάλματα , σφίγγες κ.α ) από άλλους αρχαιολογικούς χώρους της Μακεδονίας αλλά και της νότιας Ελλάδας – της ίδιας περιόδου (του τελευταίου τετάρτου του 4ου π.Χ αιώνα, τα οποία παρουσιάζουν κοινά στοιχεία τεχνικής και αισθητικής με τα ευρήματα της Αμφίπολης . Ενδιαφέρον έχει δε η ανάγνωση (και επανασχεδιασμός της από τον κ.Λεφαντζή) της γραπτής ζωφόρου που εντοπίστηκε στο εσωτερικό του ταφικού μνημείου και στην οποία απεικονίζεται μεταξύ άλλων μορφή ανδρός ο οποίος εμφανίζεται έφιππος με τον οπλισμό του και σε άλλα σημεία ξαπλωμένος σε ανάκλιντρο σε σύναξη νεκρών (νεκρόδειπνο? ) συνοδευόμενος από τον Ύπνο και τον Θάνατο.

Σε αποστροφές του λόγου της κατά τη διάρκεια της 55λεπτης διάρκειας ομιλία της, η κ.Περιστέρη έκανε λόγο για “διακοπή των εργασιών τους τελευταίους μήνες”, στην “ελπίδα” της για συνέχιση της χρηματοδότησης και ολιγωρία των υπευθύνων στο τομέα της συντήρησης των ευρημάτων. Δεν παρέλειψε επίσης να ευχαριστήσει ιδιαίτερα τις παρούσες στην αίθουσα τελετών του ΑΠΘ κ.Λίνα Μενδώνη -τέως γενική γραμματέας του Υπουργείου Πολιτισμού- , την κ. Άννα Παναγιωταρέα (που είχε αναλάβει την “επικοινωνία” του ανασκαφικού έργου), τον περιφερειάρχη κεντρικής Μακεδονίας Απόστολο Τζιτζικώστα (για την οικονομική ενίσχυση της ανασκαφής), την υφυπουργό Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκροτήσης (Μακεδονίας-Θράκης) Μαρία Κόλλια - Τσαρουχά αλλά και τον υφυπουργό παρά τω πρωθυπουργώ Τέρενς Κουίκ για την παρουσία του στην εκδήλωση.

Επίσης αποκάλυψε ότι κατά τη διάρκεια των ανασκαφών βρέθηκαν νομίσματα σε καλή κατάσταση, όπως για παράδειγμα του Αλέξανδρου και του Κασσάνδρου. Ωστόσο σημείωσε ότι τα περισσότερα νομίσματα που βρέθηκαν είναι καμένα ή κατεστραμμένα.

«Πέρα από την καταστροφή που έχει δεχθεί το μνημείο, έχει σημασία η μοναδικότητά του. Πρόκειται για ένα τεράστιο ταφικό συγκρότημα, με εξαιρετικά γλυπτά» είπε η Κατερίνα Περιστέρη.

Σύμφωνα με τον αρχιτέκτονα της ανασκαφής στην Αμφίπολη, κ. Μιχάλη Λεφαντζή, ο οποίος έκανε μία εκτός προγράμματος τοποθέτηση στην εκδήλωση του ΑΠΘ για τον Τύμβο Καστά, ήταν ο ίδιος ο Μέγας Αλέξανδρος που έδωσε την παραγγελία για την κατασκευή του μνημείου. Και την έδωσε στον κορυφαίο αρχιτέκτονα της εποχής του, τον Δεινοκράτη.

ΦΩΤΟ από το thestival

Όπως αποδεικνύεται, δε, από επιγραφές, οι οποίες βρίσκονταν, μάλιστα, σε κοινή θέα κοντά στον Λέοντα της Αμφίπολης επί 80-90 χρόνια, το ταφικό μνημείο ήταν αφιερωμένο στον αδελφικό φίλο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, τον Ηφαιστίωνα. Ο Τύμβος Καστά δημιουργήθηκε επί ενός προϋπάρχοντος γηλόφου, αλλά και εντός μιας παλαιότερης νεκρόπολης. Ο Δεινοκράτης περιέκλεισε σε έναν τεράστιο κυκλικό περίβολο τις παλαιότερες ταφές και δημιούργησε ένα μεγαλοπρεπές λατρευτικό μνημείο, αφιερωμένο στον Ηφαιστίωνα. Κατά τον κ. Λεφαντζή, όπως και την κυρία Περιστέρη, δεν υπάρχει πλέον κανένα περιθώριο αμφισβήτησης ότι το μνημείο της Αμφίπολης είναι της ελληνιστικής εποχής.

Στο κατάμεστο αμφιθέατρο της αιθουσας τελετών του ΑΠΘ περιορισμένη ήταν η παρουσία αρχαιολόγων και πανεπιστημιακών ενώ αντίθετα αισθητή ήταν η παρουσία πολλών ιερωμένων αλλά και δεκάδων κατοίκων της περιοχής Αμφίπολης και του νομού Σερρών που συμπαρίσταντο στην πρώτη παρουσίαση του ευρήματος της περιοχής τους στο πανεπιστήμιο.

-“Το κουφάρι της Αμφίπολης βρωμάει εθνικισμό... “ αναγράφονταν σε ροζ αφισέτες με τις οποίες είχε γεμίσει ο περίβολος αλλά και η είσοδος της Αίθουσας Τελετών του πανεπιστημίου. Στο κείμενο το οποίο υπογράφει το “αυτόνομο σχήμα ιστορικού-αρχαιολογικού” του ΑΠΘ αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι “η αρχαιολογία στην Ελλάδα ανέκαθεν εξυπηρετούσε εθνικά συμφέροντα ως ένας από τους ιδεολογικούς μηχανισμούς του κράτους”.

imerisia.gr

Επίθεση στην Κατερίνα Περιστέρη κάνει με επίσημη ανακοίνωση που εξέδωσε σήμερα το υπουργείου Πολιτισμού, με τη συμπλήρωση ενός έτους από την έναρξη της συστηματικής δημοσιοποίησης των ανασκαφικών εργασιών στον λόφο Καστά, όπως τονίζεται.

Στην ανακοίνωση επισημαίνεται ότι ήδη έχουν εξασφαλιστεί τα χρήματα που απαιτούνται για την ολοκλήρωση των απαραίτητων εργασιών για την προστασία και την ανάδειξη του μνημείου, ενώ ασκείται κριτική για τον τρόπο που αντιμετωπίστηκε το μνημείο έως τώρα. «Η ανασκαφή τύμβων, λόγω των τεχνικών ζητημάτων που ανακύπτουν από τη φύση της κατασκευής τους, ακολουθεί συγκεκριμένη μεθοδολογία, γνωστή στη διεθνή επιστημονική κοινότητα. Στην περίπτωση του ταφικού μνημείου στον λόφο Καστά της Αμφίπολης επιβλήθηκαν πρακτικές ταχείας αποκάλυψης χάριν της ειδησεογραφικής κάλυψης της ανασκαφικής διαδικασίας σε συμπιεσμένο τηλεοπτικό χρόνο. Η αποχωμάτωση του λόφου-τύμβου και η εκτεταμένη χρήση εκσκαφικών μηχανημάτων έχει αποδυναμώσει την αντιστήριξη του ταφικού μνημείου και έχει διαταράξει τα πρανή. Η υποστύλωση που τοποθετήθηκε κατά τη διάρκεια των ανασκαφικών εργασιών λειτούργησε μεν ικανοποιητικά, αλλά αποτελεί προσωρινό μέτρο» υπογραμμίζεται.

Όπως σημειώνει το υπουργείο «η ανασκαφή, η μελέτη και η αποκατάσταση του μνημείου, ως διαδικασίες υψηλής εξειδίκευσης με ιδιαίτερες απαιτήσεις, πρέπει να μένουν μακριά από επικοινωνιακές υπερβολές και να τίθενται σε διεπιστημονική βάση, σύμφωνα με τη διεθνή εμπειρία και την επιστημονική δεοντολογία». «Το υπουργείο έχει θέσει σε προτεραιότητα τη λήψη άμεσων μέτρων προστασίας του μνημείου, με κύριο αντικείμενο τη συγκράτηση των μαλακών γαιών και την αποστράγγιση του λόφου-τύμβου. Όπως ήταν επιβεβλημένο, σε πρώτη φάση βαρύτητα δόθηκε στη συμπλήρωση της αρχαιολογικής τεκμηρίωσης, με την ολοκλήρωση των αναλυτικών αποτυπώσεων του μνημείου» προσθέτει.

Ακόμ, στην ανακοίνωση τονίζεται ότι «κατά το παρελθόν δεν είχε υπάρξει πρόνοια να συμπεριληφθούν στο Επιχειρησιακό Σχέδιο του υπουργείου οι δράσεις που αφορούν στις απαραίτητες μελέτες και επείγουσες εργασίες, ενώ παράλληλα είχε ξεκινήσει η εκπόνηση ορισμένων μελετών χωρίς να έχει εξασφαλιστεί η χρηματοδότησή τους. Με συντονισμένες ενέργειες υπό τη Γενική Διεύθυνση Αναστήλωσης, Μουσείων και Τεχνικών Έργων και αλλεπάλληλες αυτοψίες καταγράφηκαν τα προβλήματα, συντάχθηκαν οι τεχνικές προδιαγραφές για την εξασφάλιση του μνημείου, ανατέθηκε και είναι προς ανάθεση η εκπόνηση των σχετικών μελετών (εξασφάλιση πρανών, διευθέτηση απορροής ομβρίων, επικαιροποίηση της στερεωτικής διάταξης υποστηλωμάτων στο εσωτερικό του ταφικού μνημείου και εξασφάλιση της ευστάθειάς του) και προχώρησε η διαδικασία τοποθέτησης δικτύου ενόργανης παρακολούθησης των μικρομετακινήσεων».

Επίσης, επισημαίνεται ότι βαίνει προς ολοκλήρωση, από τις υπηρεσίες του υπουργείου, η εκπόνηση μελετών συντήρησης και προστασίας των δομικών λίθων, των επιχρισμάτων, των γραπτών επιφανειών και των δαπέδων, στο πλαίσιο των οποίων, μεταξύ άλλων, πραγματοποιήθηκε ενόργανη αναγνώριση των χρωστικών με τη χρήση φορητού XRF και πολυφασματικής κάμερας, έγινε η απαραίτητη λήψη δειγμάτων του αρχαίου υλικού και παρήχθησαν δοκίμια θυσιαζόμενων κονιαμάτων στερέωσης των δομικών λίθων. Όλες οι αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου έχουν θέσει σε απόλυτη προτεραιότητα το θέμα της Αμφίπολης.

«Προκειμένου το δύσκολο και πολυσύνθετο έργο στερέωσης και αποκατάστασης του μνημείου της Αμφίπολης να προχωρήσει σύμφωνα με την επιστημονική δεοντολογία και με την ορθή διοικητική διαδικασία, όπως προβλέπει το νομικό πλαίσιο, από τις αρχές Σεπτεμβρίου θα εξετάζεται από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο κάθε ολοκληρωμένη μελέτη και ταυτόχρονα θα ξεκινά η υλοποίηση των αντίστοιχων έργων» σημειώνεται στην ανακοίνωση και γίνεται αναφορά στην εξαιρετική συνεργασία με τον δήμαρχο Αμφίπολης, ο οποίος θα συνδράμει καίρια στην υλοποίηση των επειγουσών εργασιών, διαθέτοντας τα απαραίτητα μηχανήματα και εργατικό δυναμικό, αλλά και με τον Περιφερειάρχη Κεντρικής Μακεδονίας.

«Μετά σειρά συσκέψεων στην Κεντρική Υπηρεσία, υπό τον γενικό συντονισμό της Αν. Γενικής Γραμματέως, προς το παρόν έχει εγκριθεί και βρίσκεται στην Τράπεζα της Ελλάδος συνολικό ποσόν 200.000 ευρώ για επείγουσες μελέτες και έργα. Το ποσόν έχει αρχίσει να εκταμιεύεται σταδιακά, μετά την άρση της αδυναμίας πληρωμών κατά το αμέσως προηγούμενο διάστημα» αναφέρει το υπουργείο και καταλήγει: «Μέλημα του υπουργείου είναι η ολοκληρωμένη προστασία του μνημείου σε μόνιμη βάση και όχι η εφήμερη αντιμετώπισή του».