Στο ερώτημά σου απαντά η Δρ Λίζα Βάρβογλη, Ph.D Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια (greekpsychologypages.blogspot.gr).

Μία σημαντική μορφή στο χώρο της ψυχολογίας, η Κάρεν Χόρνει, συνέλαβε και ανέπτυξε μια από τις γνωστότερες θεωρίες της νεύρωσης. Πίστευε ότι η νεύρωση προκύπτει από βασικό άγχος το οποίο προέρχεται από τις διαπροσωπικές σχέσεις.
Το βασικό αυτό άγχος -άρα και οι νευρώσεις- μπορεί να προέρχονται από διάφορους παράγοντες, όπως την άμεση ή έμμεση κυριαρχία που μπορεί να αισθάνεται ένα άτομο στη ζωή του, από αδιαφορία των άλλων προς αυτό, από άστατη συμπεριφορά των γονιών προς το παιδί, έλλειψη σεβασμού στις ανάγκες του, απουσία πραγματικής καθοδήγησης, υπερβολικός θαυμασμός για το παιδί ή καθόλου θαυμασμός, έλλειψη ζεστασιάς και αυθεντικότητας, απαίτηση των γονιών να παίρνει το παιδί το μέρος του ενός ή του άλλου στους καβγάδες τους, υπερβολική ή καθόλου υπευθυνότητα, υπερπροστασία, απομόνωση από συνομήλικους, αδικία, διακρίσεις, υποσχέσεις που δεν τηρήθηκαν, εχθρική ατμόσφαιρα, κοκ.

Οι 10 νευρωτικές ανάγκες εντάσσονται σε τρεις μεγάλες κατηγορίες:
1) Ανάγκες που μας ωθούν προς τους άλλους
Αυτές οι νευρωτικές ανάγκες ωθούν το άτομο να ζητάει διαρκώς επιβεβαίωση και αποδοχή από τους άλλους. Το άτομο αυτό έχει ανάγκη τη γνώμη των άλλων, «κρέμεται» από πάνω τους και διαρκώς χρειάζεται αποδείξεις ότι το αγαπάνε.
2) Ανάγκες που μας απομακρύνουν από τους άλλους
Πρόκειται για ανάγκες που δημιουργούν εχθρότητα και αντικοινωνική συμπεριφορά. Αυτά τα άτομα περιγράφονται ως ψυχρά, αδιάφορα και απόμακρα.
3) Ανάγκες που μας ωθούν εναντίον των άλλων
Αυτές οι νευρωτικές ανάγκες καταλήγουν σε εχθρότητα και την ανάγκη του ατόμου να ελέγχει τους άλλους γύρω του. Αυτοί οι άνθρωποι περιγράφονται ως «δύσκολοι», κακότροποι και κυριαρχικοί.

Ένας καλά προσαρμοσμένος άνθρωπος χρησιμοποιεί και τις τρεις αυτές στρατηγικές, ανάλογα με εξωτερικούς και εξωτερικούς παράγοντες. Τότε, τι είναι αυτό που κάνει αυτές τις στρατηγικές αντιμετώπισης της ζωής νευρωτικές;
Η απάντηση είναι όταν κανείς χρησιμοποιεί σε υπερβολικό βαθμό κάποιο από τα τρία παραπάνω στυλ, μεμονωμένα ή σε συνδυασμό με κάποιο άλλο, οπότε αυτά γίνονται αναγκαία για να λειτουργήσει το άτομο, που με την άκαμπτη και υπερβολική συμπεριφορά του δημιουργεί τριβές, αναστάτωση και σύγχυση.

Δέκα νευρωτικές ανάγκες που δυσκολεύουν τη ζωή του ατόμου και των γύρω του

1. Η Νευρωτική Ανάγκη για Στοργή και Αποδοχή
Το άτομο με αυτή τη νευρωτική ανάγκη επιθυμεί να είναι αρεστό και αποδεκτό από όλους, να τους ευχαριστεί και να δρα σύμφωνα με τις προσδοκίες τους. Τα άτομα με αυτή την ανάγκη είναι υπερβολικά ευαίσθητα στην κριτική και την απόρριψη από τους άλλους. Φοβούνται την κριτική και την αρνητική στάση ή ιδέα που μπορεί να έχουν για το άτομό τους οι άλλοι.

2. Η Νευρωτική Ανάγκη για Μόνιμο Σύντροφο-που θα λύσει όλα τα προβλήματα
Αυτή η ανάγκη σχετίζεται με την επιθυμία του ανθρώπου να έχει έναν σύντροφο. Και ενώ αυτό είναι υγιές και το ζητούμενο για πολλούς ανθρώπους, ωστόσο, όταν η ανάγκη αυτή παίρνει υπερβολικές διαστάσεις, τότε το άτομο που δεν έχει σύντροφο θεωρεί ότι όλα του τα προβλήματα πηγάζουν από αυτή την έλλειψη και θεωρεί ότι όλα θα λύνονταν αν είχε σύντροφο. Αν πάλι έχει σύντροφο, τότε χρειάζεται διαρκή επιβεβαίωση και συναισθηματική στήριξη, ενώ υποφέρει από το φόβο της εγκατάλειψης.

3. Η Νευρωτική Ανάγκη να Περιορίσει τη Ζωή του σε Στενά Όρια
Τα άτομα αυτά προτιμούν να μένουν στη σκιά και να περνούν απαρατήρητα. Δεν έχουν απαιτήσεις και μένουν ευχαριστημένα με λίγα πράγματα, αποφεύγοντας να επιζητούν υλικά αγαθά. Συχνά βάζουν τις ανάγκες τους σε δεύτερη μοίρα και υποτιμούν τα ταλέντα και τις ικανότητές τους.

4. Η Νευρωτική Ανάγκη για Δύναμη
Όταν κανείς διψά για δύναμη και εξουσία για το αίσθημα που του προσφέρει αυτή η κατάσταση, τότε αυτό το άτομο βασανίζεται από μια νευρωτική ανάγκη. Αυτοί οι άνθρωποι επαινούν τη δύναμη, απαξιώνουν την αδυναμία και ελέγχουν ή κυριαρχούν στους άλλους. Είναι άνθρωποι που φοβούνται τις προσωπικές αδυναμίες και τα όριά τους, την ανημπόρεια και τις καταστάσεις που δεν μπορούν να ελέγξουν. Το αέναο κυνήγι της δύναμης όμως καταντά κουραστικό και ψυχοφθόρο.

5. Η Νευρωτική Ανάγκη Εκμετάλλευσης των Αλλων
Τα άτομα με αυτή τη νευρωτική ανάγκη βλέπουν και ζυγίζουν τους άλλους με βάση τι μπορούν να κερδίσουν από αυτούς. Υπερηφανεύονται για την ικανότητά τους να παίρνουν από τους άλλους αυτό που χρειάζονται ή επιθυμούν και συνήθως επικεντρώνονται στο να αποκτούν αυτά που επιθυμούν, είτε είναι υλικά αγαθά, είτε ιδέες, δύναμη, χρήματα ή σεξ.

6. Η Νευρωτική Ανάγκη για Καταξίωση
Αυτή η νευρωτική ανάγκη ωθεί το άτομο να αναζητά τη δημόσια αναγνώριση και επιβεβαίωση: τα υλικά αγαθά, τα προσωπικά χαρακτηριστικά, οι επαγγελματικές επιτυχίες, το κοινωνικό στάτους και κύκλος όλα αυτά αξιολογούνται με βάση το πόσο καταξιώνουν το άτομο αυτό. Αυτό το άτομο φοβάται τη δημόσια ντροπή, τη διαπόμπευση και την απώλεια του κοινωνικού του στάτους.

7. Η Νευρωτική Ανάγκη για Προσωπικό Θαυμασμό
Τα άτομα με τη νευρωτική ανάγκη για προσωπικό θαυμασμό είναι συνήθως νάρκισσοι και έχουν υπερτροφική ιδέα για τον εαυτό τους. Επιθυμούν να τους θαυμάζουν οι άλλοι για αυτήν την υπερβολική ιδέα που έχουν για τον εαυτό τους και όχι για το ποιοι πραγματικά είναι.

8. Η Νευρωτική Ανάγκη για Προσωπικές Επιδόσεις/Επιτυχία
Οι άνθρωποι που ωθούν τον εαυτό τους να επιτύχουν όλο και μεγαλύτερα ή όλο και περισσότερα πράγματα, το κάνουν λόγω μια βασικής εσωτερικής τους ανασφάλειας. Πρόκειται για άτομα που φοβούνται την αποτυχία και αισθάνονται μια μόνιμη ανάγκη να καταφέρνουν περισσότερα από τους άλλους, ξεπερνώντας τον ίδιο τους τον εαυτό προκειμένου να αισθάνονται ψυχικά καλά.

9. Η Νευρωτική Ανάγκη για Ανεξαρτησία και Αυτονομία
Ενώ είναι απολύτως φυσιολογικό να επιθυμεί να είναι κανείς ανεξάρτητος και αυτόνομος και να μη βασίζεται στους άλλους για την κάλυψη των αναγκών του και την εσωτερική του ισορροπία, τα άτομα με αυτή τη νευρωτική ανάγκη έχουν μια νοοτροπία απομόνωσης. Αποστασιοποιούνται από τον περίγυρό τους προκειμένου να πετύχουν την αυτονομία τους και να μη θεωρηθούν «εξαρτημένοι» από άλλους ή αισθανθούν ότι βασίζονται σε τρίτους.

10. Η Νευρωτική Ανάγκη για Τελειότητα
Τα άτομα αυτά έχουν ως στόχο να είναι τέλεια και εντελώς αλάνθαστα, ώστε να είναι στο «απυρόβλητο» και οι άλλοι να μην έχουν να τους ψέξουν για κάτι. Συνηθισμένο χαρακτηριστικό τους είναι να ψάχνουν να βρουν τα ελαττώματα ή τις αδυναμίες τους για να τις αλλάξουν και να συγκαλύψουν τις υποκειμενικές τους «ατέλειες». Σε άλλες περιπτώσεις εντοπίζουν και υπερτονίζουν τις αδυναμίες των άλλων, γιατί αυτό τονίζει τη δική τους υπεροχή και «τελειότητα».