“Φάε τη σαλάτα σου, κάνει καλό στην υγεία…, Πιες το χυμό σου, είναι πλούσιος σε βιταμίνη C…, Μην ξεχνάς το γάλα σου, έχει το ασβέστιο που χρειάζεσαι…”

Αυτές, και άλλες τόσες είναι μερικές μόνο από τις καθημερινές φράσεις που λέμε όλοι μεταξύ μας για την καλύτερη δυνατή διατροφή. Σχεδόν ποτέ όμως δεν μας έχει προτρέψει κάποιος “Φάε το κοτόπουλο σου, είναι καταπληκτική πηγή αμινοξέων.”. Αλήθεια πόσοι από εσάς γνωρίζετε τι ουσιαστικά είναι τα αμινοξέα;
Τα αμινοξέα και οι πρωτεΐνες είναι συνήθως συνδεδεμένες στο μυαλό μας με κάποια σκευάσματα σε μορφή σκόνης που παίρνουν αθλητές ή όσοι κάνουν bodybuilding.

Τα αμινοξέα λοιπόν είναι δομικές μονάδες συνδεδεμένες μεταξύ τους, οι οποίες αποτελούν τις πρωτεΐνες. Κάθε πρωτεΐνη έχει τον δικό της αριθμό και τη δική της αλληλουχία αμινοξέων. Υπάρχουν 20 περίπου διαφορετικά αμινοξέα που συναντάμε συνήθως στα φυτά και τα ζώα, τα οποία συνδυάζονται μεταξύ τους για να δομήσουν τις 50.000 πρωτεΐνες που βρίσκονται στο σώμα μας.
Από τα 20 αμινοξέα, τα 8 είναι απολύτως απαραίτητα στον οργανισμό, δηλαδή δεν μπορεί να τα συνθέσει από μόνος του και πρέπει να τα προσλάβει μέσα από τη διατροφή του. Τα υπόλοιπα 12 μπορεί να τα συνθέσει χρησιμοποιώντας τα 8 απαραίτητα αμινοξέα.
Τα απαραίτητα αμινοξέα, που χαρακτηρίζονται και σαν αμινοξέα διακλαδισμένης αλυσίδας, είναι η ιστιδίνη, η λευκίνη, η ισολευκίνη, η λυσίνη, η μεθειονίνη, η φαινυλαλανίνη, η θρεονίνη, η τρυπτοφάνη και η βαλίνη. 

Ο κύκλος της πρωτεΐνης - αμινοξέων

Το σώμα μας συνθέτει και αποβάλλει πρωτεΐνες συνεχώς. Αφού φάμε, οι πρωτεΐνες διασπώνται στα αμινοξέα τους κατά την πέψη. Στη συνέχεια, τα αμινοξέα απορροφώνται και χρησιμοποιούνται για τη σύνθεση άλλων πρωτεϊνών στο σώμα. Η επαρκής πρωτεϊνική και ενεργειακή πρόσληψη σε καθημερινή βάση εξασφαλίζει τη συνέχεια του κύκλου.

Αμινοξέα και αθλητισμός

Σε ισχυρή σωματική επιβάρυνση όπως π.χ. σε αθλήματα δύναμης, ελευθερώνεται ενέργεια στους μύες. Κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής δεν μπορεί το σώμα να αναπτύξει πρωτεΐνη. Μετά από αυτή την επιβάρυνση (μεταξύ αυτών π.χ. στρες) προσπαθεί το σώμα να ρυθμίσει την ανάγκη σε αμινοξέα μέσω της πρωτεϊνοσύνθεσης, δηλαδή την δόμηση πρωτεΐνης στους μύες.

BCAAs, EAAs, CAAs, NAAs

Τα BCAA είναι τα σημαντικότερα συστατικά των πρωτεϊνών των μυών. Το BCAA αποτελείται από τα τρία Αμινοξέα Διακλαδισμένης Αλυσίδας που είναι η Λευκίνη, Βαλίνη και η Ισολευκίνη. Η συντομογραφία BCAA σημαίνει Branched Chain Amino Acids (Αμινοξέα Διακλαδισμένης Αλυσίδας).

Αυτά τα αμινοξέα απαιτούνται για τη συντήρηση του μυϊκού ιστού και επίσης φαίνεται να συντηρούν τα αποθέματα γλυκογόνου.

Τα BCAA δεν μπορούν να παραχθούν από το ανθρώπινο σώμα, γι αυτό θα πρέπει να λαμβάνονται από τροφές ή συμπληρώματα, επίσης διαφέρουν από τα άλλα αμινοξέα γιατί μεταβολίζονται στους μύες και όχι στο συκώτι.

Η προπόνηση με βάρη αυξάνει την ανάγκη BCAA γιατί μπορούν να εμποδίσουν τη διάσπαση του μυϊκού ιστού που προκαλείται από την εντατική προπόνηση και είναι απαραίτητη για τη δημιουργία νέας μυϊκής μάζας. Εάν λαμβάνονται πριν από την προπόνησή σας, τα BCAA συμβάλλουν στην αποτροπή της διάσπασης της πρωτεΐνης των μυών κατά την άσκηση, ενώ λαμβανόμενα μετά την άσκηση, μεγιστοποιούν τη σύνθεση πρωτεΐνης.

Tα αμινοξέα τα χρειαζόμαστε για να αναπτυχθούν η μυς μας, χωρίς αυτά θα έχουμε καταβολισμό πράγμα το οποίο δεν το θέλουμε με τίποτα. Δεν πρέπει να μπερδευόμαστε και να νομίζουμε ότι πρέπει να παίρνουμε αμινοξέα (συμπλήρωμα) αναγκαστικά, αφού οι τροφές που περιέχουν πρωτεΐνη μας δίνουν τα αμινοξέα.

Τα BCAA, όπως είπαμε, τα παίρνουμε πριν την προπόνηση για να μην διασπάται ο μυϊκός ιστός κατά την διάρκεια της προπόνησης, ενώ τα EAAs (Tryptophan, Valine, Threonine, Isoleucine, Leucine, Lysine, Phenylalanine, Methionine), CAAs (Arginine, Cystine, Tyrosine, Histidine, Proline, Glutamine) και ΝΑΑs (Ornithine, Aspartic acid, Serine, Glycine, Alanine, Carnitine) μετά.

Οπότε τα μεν φτιάχνουν και τα δε προστατεύουν, 2 διαφορετικές δράσεις.