Το 3-ήμερο του Σεπτέμβρη της φυγής της Άννας θα περίμενε κανείς οι μουσικές και τα τραγούδια της να είχαν την τιμητική τους στα τοπικά μέσα ενημέρωσης και στα καταστήματα της πόλης και των χωριών μας. Να ακουστούν τιμητικά τα τραγούδια που μας άφησε. Δυστυχώς! Αγνόησαν το γεγονός! Λες και η Αννα δεν τραγούδησε εδώ και για μας!

Η αλήθεια είναι ότι ο λαϊκός τοπικός πολιτισμός δεν βρήκε μια θέση δίπλα στην σύγχρονη ζωή. Δεν ήταν και δεν είναι όλα απλοϊκά, ανάξια λόγου και ξεπερασμένα πράγματα η παράδοση μας! Μέσα στην δισκογραφία της Άννας, ζωντανή παράδοση, υπάρχουν διαμάντια. Υπάρχουν τα απλοϊκά, τα αυτοαναφορικά και τα εμπορικά τραγούδια, όπως συμβαίνει με όλους τους δημιουργούς και σε όλους τους μικρούς τόπους. Υπάρχουν όμως και διαμάντια που αγνοούνται.

Αξίζει να ακούσουμε τις ηχογραφήσεις της Άννας που υπάρχουν στο ΑΡΧΕΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ του ΑΡΧΕΙΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΡΑΔΙΟΦΩΝΊΑΣ. Η ερμηνεία της σε κάποια από αυτά είναι εκπληκτική. Ακούστε το καθιστικό ‘’ΕΛΕΝΗ ΜΟΥ’’ στο https://youtu.be/jNh6aGTIvps (6 λεπτά) σε ηχογράφηση 1965 ανακαλύπτοντας όλη δεξιοτεχνία της φωνής της! Ακούστε το και σε μια δεύτερη καταγραφή https://youtu.be/uqB3v7J9dbI (5 λεπτά) όπου ο στοίχος και η φωνή της γίνονται πιο ανάλαφρα σε μια πρόταση πιο εύκολης εκδοχής. Θα σας εντυπωσιάσει!

Φωτογραφία: Η Άννα Καραμπεσίνη με τον Σίμωνα Καρρά και την ορχήστρα του, κάπου στα 1960

Το τραγούδι ‘’ΕΛΕΝΗ’’, στην Αντιμάχεια μας το έμαθε με το βιολί του και την φωνή του ο Γιάννης ο Χατζηδημήτρης. Μας έλεγε, τότε στα 1980 τόσο! Μας έλεγε, ότι στους γάμους πρέπει να μένουμε μέχρι το πρωί! Να μην φεύγουμε, γιατί χάνουμε τα καλύτερα! Γύρω στις αυγές η μουσική περνούσε από τους γνωστούς χορευτικούς ρυθμούς, τους εύκολους και …εμπορικούς, στους δύσκολους και άγνωστους στους νεώτερους τραγουδιστικούς σκοπούς αφού δεν ακούγονται τακτικά!

Στους γάμους, καθώς η νύχτα προχωρούσε και πλησίαζε η αυγή, οι σπουδαίοι χορευτές της εποχής κάθονταν ο ένας μετά τον άλλο στα τραπέζια καταϊδρωμένοι για να ξεκουραστούν. Ο βιολιστής όμως συνέχιζε! Σηκώνονταν και περιδιάβαινε τα τραπέζια ένα προς ένα! Συνέχιζε να διασκεδάζει τους συνδαιτημένους συνοδεύοντας το τραγούδι τους με το βιολί του στα καθιστικά, στα τραγούδια της τάβλας και στις πατινάδες της αυγής. Τα πιο γνωστό από όλα αυτά ‘’το διοσμαράκι’’ ‘’ανάμεσα Νισύρου Σύμη κι Αστροπαλιά’’ και ‘’μέρα μέρωσε, τώρα η αυγή χαράζει’’!

Η πατινάδα που ξεχώριζε και μας συγκινούσε ιδιαίτερα ήταν το ‘’Ελένη μου’’. Το ‘’αχ! Ελένη μου’’!

Τα γιατί είναι πολλά. Ο ήχος του είναι πιο λιτός, πιο βαθύς, πιο ανατολικός, πιο τραχύς, πιο ακατέργαστος! Σαν να έρχεται από πολύ μακριά! Πολύ πίσω στον χρόνο, μέσα από τους παλαιούς ανθρώπους και τα πανηγύρια των αφηγήσεων! Ήταν το τραγούδι λίγων, των μερακλήδων! Ακούγεται σαν να κουβαλάει στις νότες και τα στιχάκια του τα μακραίωνα πάθη, έναν αβάστακτο πόνο μιας δύσκολης εποχής, που είχε τις δικές της αλήθειες της ομορφιάς, του έρωτα, της αγάπης, της ζωής! Τραγούδι σύνθετο, ηχητικά πολύπλοκο, δύσκολο, με πολύ οδύνη και πόνο που καθυποβάλλει μέσα στο αργόσυρτο ‘’Αχ!,’’ με το οποίο ξεκινά, με τον ήχο του βιολιού να σε συνθλίβει! Χρειάζονται φωνητικές ικανότητες και πολλές μα πάρα πολλές προσπάθειες για να το πεις και ακόμη πιο πολλές για να το τραγουδήσεις!

Το όνομα ‘’Ελένη’’ του τραγουδιού δεν είναι τυχαία επιλογή. Έχει μεγάλη ιστορική διαδρομή στον χώρο μας, στο τραγούδι και στον πολιτισμό μας! Ξεκινά από τα Ομηρικά έργα ως η προσωποποίηση της ομορφιάς, αρχέτυπο του θηλυκού, κόρη του Δία! που γίνεται αιτία ανθρώπινων συναισθηματικών ανταγωνισμών μέχρι σημείου ιστορικών πολεμικών συγκρούσεων! Ακολούθησε η πορεία της ομηρικής Ελένης μέσω της παλινωδίας του Στησίχορου στον Ευριπίδη, ο οποίος στην ομώνυμη αντιπολεμική τραγωδία του ‘’ΕΛΕΝΗ’’ , την παρουσιάζει σαν είδωλο, σαν ψέμα, σαν μια ιδέα που ο Σεφέρης στην ποιητική ΕΛΕΝΗ με τον στίχο ’’για ένα πουκάμισο αδειανό για μιαν Ελένη!’’ την εμφανίζει ως το ιδανικό της τελειότητας που όμως… δεν είναι μόνο απλησίαστο αλλά και …ανύπαρκτο! Στο παραδοσιακό μας τραγούδι ‘’Αχ! Ελένη’’, ο μύθος γυρνάει στην Ομηρική σημασία της ‘’ωραίας Ελένης’’! Όμως ποιός ξέρει τι ο καθένας από τόσους και τόσους που το έχουν τραγουδήσει, τόσα χρόνια και τόσα χρόνια τώρα, ποια ήταν η Ελένη του; Τι άλλο έβαζαν στη θέση της! Για ποια Ελένη, για ποια ομορφιά τραγούδησαν οι γενιές και γενιές του τόπου μας νιώθοντας την συγκίνηση που προσφέρει η μουσική, το τραγούδι, το γάμος και το πανηγύρι!

Ακούμε την Αννα να τραγουδά για μας την δική της ‘’Ελένη’’! Την Ελένη της αδικημένης τοπικής μας σπουδαίας μουσικής παράδοσης!

Αννα! Αννίκα! άφησες πλούσιες και καλές παρακαταθήκες! είσαι μαζί μας στις καλές μας τις μέρες και στις καλές μας ώρες!

‘’Ελένη μου’’

έρι… για σένα νύχτες, νύχτες περπατώ… Ελένη μου…!

για σένα αυγές γυρίζω… για σένα νύχτες περπατώ… ,

αχι!… κι όπου βρω πόρτα, πόρτα ανοικτή… Ελένη μου!

μπαίνω και ποσπερίζω… κι οπου βρω πόρτα και…

ερι!… πάντα με σκέψη, με σκέψη περπατώ… αλλοίμονο!

κι όλο την γη, την γη κοιτάζω… πάντα με σκέψη…

εσένα συλλο… συλλογίζομαι … Ελένη μου!

και βαριά και βαριαναστενάζω… εσένα συλλο…

αχ! Παναγιά μου… αχ Παναγιά μου να μπροβάλει …

αχι να τον δω κια… αχ να τον δω… κι ας φύγει πάλι!

Νίκος Μυλωνάς