Η «ταμπέλα» της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας κατεβαίνει ως… παρωχημένη στη δομή και τη λειτουργία της, που η κυβέρνηση χρειάστηκε 3,5 χρόνια και 93 νεκρούς για να το καταλάβει, και ανεβαίνει αυτή της Εθνικής Υπηρεσίας Διαχείρισης Εκτάκτων Αναγκών.

Ο πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας, ανακοίνωσε αλλαγές χωρίς να τις εξειδικεύσει επαρκώς, ωστόσο ο νέος μηχανισμός, για τον οποίο έχουν εξασφαλιστεί 500.000.000 ευρώ, θα έχει μόνιμο επιστημονικό συμβούλιο με εκπροσώπους επιστημονικών δομών της χώρας («Δημόκριτος», ΕΜΥ, Αστεροσκοπείο κ.ά.), επιτελείο διοίκησης (Πυροσβεστικό Σώμα, ΕΚΑΒ, ΕΛ.ΑΣ., Λιμενικό, Ενοπλες Δυνάμεις, Ερυθρός Σταυρός, εθελοντές κ.ά.), ενώ αυξημένες αρμοδιότητες και ευθύνες θα έχει ο «Διοικητής Συμβάντος», που καλείται να υλοποιήσει όλο το… επιστημονικό εγχειρίδιο κατά περίπτωση. Ο κ. Τσίπρας, αλλά και ο υπουργός Εσωτερικών Πάνος Σκουρλέτης, είπαν πως δεν αναζητούν «εξιλαστήρια θύματα», «αποδιοπομπαίους τράγους» ή «Ιφιγένειες» ανάμεσα σε αξιωματικούς του Πυροσβεστικού Σώματος και της Ελληνικής Αστυνομίας, την ώρα που είχαν καρατομήσει τους δύο αρχηγούς τους!

Ο πρωθυπουργός δεν είπε τίποτα για τον… υποχρεωτικό χαρακτήρα εκκένωσης οικισμών από πολίτες με εντολή του νέου μηχανισμού πολιτικής προστασίας ή του «Διοικητή Συμβάντος», αλλά περιέγραψε «απαλά» τα εγχειρίδια με διακριτές για κάθε φορέα… οδηγίες χρήσης και τη συγκέντρωση των επιστημονικών δεδομένων στο θάλαμο επιχειρήσεων για τη λήψη αποφάσεων και τη διάχυση εντολών.

Ο Γκολντάμερ
Κατά τη διάρκεια των ανακοινώσεων του νέου μηχανισμού πολιτικής προστασίας ο κ. Τσίπρας ανέφερε πως απευθύνθηκε και στον διακεκριμένο καθηγητή του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ, κ. Γκολντάμερ. Του ζήτησε, όπως είπε, να συγκροτήσει μια επιτροπή υπό την αιγίδα του Διεθνούς Κέντρου Παρατήρησης Πυρκαγιών, με στόχο να διερευνήσει άμεσα τις υποκείμενες αιτίες της πρόσφατης τραγωδίας, «αντικειμενικά, χωρίς καμία σκοπιμότητα και αδιάβλητα», τόνισε ο πρωθυπουργός. Από τον ίδιο καθηγητή, ο Ελληνας πρωθυπουργός ζήτησε την εκπόνηση έκθεσης για τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις και πολιτικές που πρέπει να υιοθετηθούν, ώστε να αποφευχθούν παρόμοιες καταστροφές στο μέλλον.

Ο Γερμανός καθηγητής, σύμφωνα με τον πρωθυπουργό, δέχθηκε την πρότασή του. Ποιος είναι όμως ο κ. Γκολντάμερ; Είναι αυτός που στις 4 Αυγούστου σε συνέντευξή του στο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων, σε ερώτηση εάν είναι δυνατή η κατάσβεση δύο ταυτόχρονα εξελισσόμενων πυρκαγιών σε Δυτική και Ανατολική Αττική είχε απαντήσει: «Οχι, διότι στο Μάτι η πυρκαγιά εξελίχτηκε εντός λίγων λεπτών», με την πρόσθετη επισήμανση ότι ακόμη και οι Αμερικανοί πυροσβέστες αδυνατούν να αντιμετωπίσουν πυρκαγιές με ανέμους 120 χιλιομέτρων την ώρα.

Είχε υπογραμμίσει, μάλιστα, το ρόλο που έπαιξαν η άναρχη δόμηση και οι στενοί, αδιέξοδοι δρόμοι ενώ στο ερώτημα του Πρακτορείου «εάν ήταν δυνατή η εκκένωση στο Μάτι» ο καθηγητής Γκόλνταμερ είχε πει, επικαλούμενος τη διεθνή εμπειρία: «Οχι, σε αυτές τις συνθήκες το τυχόν σχέδιο εκκένωσης δεν θα μπορούσε να έχει λειτουργήσει, με δεδομένο ότι η φωτιά επεκτάθηκε πάρα πολύ γρήγορα και με μεγάλη δριμύτητα».

Η βασική αιτία της φονικής και καταστροφικής πυρκαγιάς στο Μάτι ήταν «η αλλοίωση του φυσικού τοπίου και η αλλαγή χρήσης γης», είχε επισημάνει στη συνέντευξή του ο κ. Γκολντάμερ, προσθέτοντας ότι η αλλαγή συνηθειών έχει οδηγήσει στην εγκατάλειψη της υπαίθρου. Μάλιστα είχε καταθέσει την πρόταση «να εκπονηθεί ένα εθνικό, ολιστικό σχέδιο για την πρόληψη και αντιμετώπιση τέτοιων καταστροφών όπως στο Μάτι». Με λίγα λόγια, αυτά που είχε πει στη συνέντευξή του ο Γερμανός καθηγητής αποτέλεσαν κατά σειρά τις «δικαιολογίες» της κυβέρνησης για τις αιτίες της τραγωδίας με τους 93 νεκρούς πολίτες.

«Ο λόγος για τον οποίο επέλεξα να καταθέσω την πρόταση αυτή στον διεθνούς κύρους καθηγητή Γκολντάμερ είναι για να μην υπάρξει η παραμικρή υπόνοια για οποιαδήποτε πολιτική εξάρτηση ή μη ουδετερότητα της επιτροπής.

Ενώ συμφωνήσαμε επίσης να αξιοποιηθούν, στα πλαίσια της Επιτροπής, οι εξαιρετικοί Έλληνες επιστήμονες, που ο ίδιος θα επιλέξει, αυτοί που μπορούν να συμβάλουν στη διερεύνηση των αιτιών αυτής της μεγάλης καταστροφής. Και προσωπικά εγγυώμαι ότι η Επιτροπή αυτή θα λάβει όλη την απαραίτητη υποστήριξη, αλλά και όλες τις αναγκαίες πληροφορίες από το σύνολο των κρατικών υπηρεσιών», τόνισε ο πρωθυπουργός.

Κανόνες
Για την υλοποίηση του νέου συστήματος δρομολογείται ένα σύνολο συνεκτικών παρεμβάσεων που εστιάζονται και εξειδικεύονται σε 16 άξονες. Από αυτούς ξεχωρίζει ο προσδιορισμός και η θεσμοθέτηση κανόνων εμπλοκής (Rules of Engagement/ROE) στη βάση των οποίων θα ενεργοποιείται η συνδρομή των εμπλεκόμενων φορέων και θα τίθεται υπό ενιαίο σχεδιασμό και συντονισμό, ανάλογα με το είδος και το επίπεδο κλιμάκωσης της κατάστασης έκτακτης ανάγκης.

Ένας άλλος άξονας είναι η ανάπτυξη προτύπων για: (1) την αναγκαία ροή, επεξεργασία και διαχείριση πληροφοριών μεταξύ όλων των επιπέδων διοίκησης, των εμπλεκόμενων καθώς και των υποστηρικτικών φορέων, για την αποτελεσματική λειτουργία όλων των φάσεων του κύκλου Διοίκησης & Ελέγχου, συμπεριλαμβανομένης της εκτίμησης κινδύνου/απειλής, (2) την τυποποίηση Κοινής Επιχειρησιακής Εικόνας (Common Operational Picture-COP) και (3) τις αναγκαίες υποδομές και τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών που θα υποστηρίζουν τη λειτουργία των κέντρων επιχειρήσεων όλων των επιπέδων.

Σε αυτούς τους άξονες συμπεριλαμβάνεται η αναβάθμιση της επιχειρησιακής δράσης στο πεδίο μέσω της θεσμοθέτησης δομής διοίκησης της οποίας θα προΐσταται εκπαιδευμένος και πιστοποιημένος Διοικητής Συμβάντος (Incident Commander). Θεσμοθετείται εκπαιδευτική δομή και ανάπτυξη ολοκληρωμένων προγραμμάτων για την παροχή εκπαίδευσης και πιστοποίησης στους ρόλους που απαιτεί το νέο σύστημα αλλά και διοργάνωση ασκήσεων εφαρμογής του νέου συστήματος για την ευαισθητοποίηση και ενεργοποίηση των πολιτών.

«Συγκρούσεις» για τη διοίκηση
Το νέο κυβερνητικό αφήγημα της Εθνικής Υπηρεσίας Διαχείρισης Εκτακτων Αναγκών, όπως τουλάχιστον παρουσιάστηκε, φαίνεται πως θα πρέπει να ξεπεράσει πολλούς και σημαντικούς σκοπέλους για την υλοποίησή του. Η στελέχωσή της από διαφορετικές υπηρεσίες με ξεχωριστές αρμοδιότητες και καθήκοντα απαιτεί ένα νομικό πλαίσιο με πολλές εξειδικεύσεις και τροπολογίες.

Παράλληλα, η εμπλοκή στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων προσκρούει πάνω σε κάποια συνταγματικά δεδομένα, αφού θα κληθούν να εκτελέσουν πολιτικά καθήκοντα. Το συγκεκριμένο εγχείρημα, σύμφωνα με πληροφορίες, ήδη έχει, έστω και χλιαρά, αντιδράσεις στα στελέχη των άμεσα εμπλεκομένων υπηρεσιών για το ποιος θα έχει την «υπεροπλία» στην διοίκηση του νέου μηχανισμού πολιτικής προστασίας, όταν μάλιστα θα προέρχονται από την Αστυνομία, τον Στρατό και το Πυροσβεστικό Σώμα. Δηλαδή, θα πρόκειται για ένα «στρατιωτικοποιημένο» μηχανισμό σε ένα πολιτικό περιβάλλον.

«Διοικητής» και εθελοντές
Κατά τη διάρκεια των πρωθυπουργικών ανακοινώσεων επισημάνθηκε ότι το μέχρι σήμερα σύστημα διαχείρισης εκτάκτων αναγκών της χώρας έχει κλείσει τον κύκλο του και χρειάζεται ριζική αναδιαμόρφωσή στα πρότυπα των πλέον προηγμένων και έμπειρων στον τομέα αυτό χωρών. Να υιοθετεί, προσαρμοσμένα στα ελληνικά δεδομένα και στην ελληνική κλίμακα, τα πιο σύγχρονα και παραγωγικά στοιχεία των μοντέλων διαχείρισης εκτάκτων αναγκών τόσο από την Ευρώπη όσο, όμως, και από τις ΗΠΑ και τον Καναδά, επεσήμανε ο Αλέξης Τσίπρας.

Η Εθνική Υπηρεσία Διαχείρισης Εκτάκτων Αναγκών θα αποτελεί αυτοτελή δημόσια Υπηρεσία, που θα υπόκειται ιεραρχικά στο υπουργείο Εσωτερικών.

Επικεφαλής της νέας Εθνικής Υπηρεσίας θα τοποθετηθεί διοικητής, ο οποίος θα αποτελεί πρόσωπο εγνωσμένης εμπειρίας και επιχειρησιακής ικανότητας, καθώς και επιστημονικής επάρκειας. Η επιλογή του, σύμφωνα με τον πρωθυπουργό, θα οργανωθεί υπό την επίβλεψη ανεξάρτητης επιτροπής εμπειρογνωμόνων και θα επικυρώνεται από τη Διάσκεψη των Προέδρων του ελληνικού Κοινοβουλίου.

Δίπλα στον «διοικητή» θα λειτουργεί μόνιμο και διαρκές Επιστημονικό Συμβούλιο από εκπροσώπους όλων των ερευνητικών επιστημονικών ιδρυμάτων και δομών της χώρας που εμπλέκονται στον τομέα των φυσικών καταστροφών. «Παραδίπλα» θα λειτουργεί μόνιμο και διαρκές Επιτελείο Διοίκησης.

Η νέα Υπηρεσία φιλοδοξεί ο πρωθυπουργός να ενσωματώσει συντεταγμένα στην πολιτική προστασία τον παράγοντα του εθελοντισμού, ως οργανωμένης, όμως, επιχειρησιακής δύναμης, που θα υπακούει σε κανόνες και με συγκεκριμένη λειτουργική βοήθεια. Η διαδικασία αυτή απαιτεί οργανωμένο σύστημα πιστοποίησης εθελοντικών οργανώσεων και εθελοντικών δομών, διαρκή εκπαίδευση, προγράμματα επικοινωνίας κ.ο.κ.

Ο νέος μηχανισμός προβλέπει την κατάρτιση Εθνικού Συστήματος Διαχείρισης Εκτάκτων Αναγκών (ΕΣΔΕΑ), που θα αποτελεί τον Εθνικό Οδηγό για τη διαχείριση καταστάσεων κρίσης, καταστάσεων εκτάκτου ανάγκης. Σε αυτό το κομμάτι ενδυναμώνεται ο θεσμός του «Διοικητή Συμβάντος», ώστε να έχει τη θεσμική κάλυψη και όλες τις διοικητικές δυνατότητες για να συντονίζει αποτελεσματικά τις επιχειρήσεις αντιμετώπισης εκτάκτων αναγκών.

Η διάρθρωση της νέας υπηρεσίας
Ο Διοικητής θα υποστηρίζεται από δύο, θεωρητικά, ισότιμες ομάδες:

1. Το Επιστημονικό Συμβούλιο (εκπρόσωποι από Δημόκριτο, ΕΜΥ, Αστεροσκοπείο, ΕΛΚΕΘΕ, Ελληνικός Οργανισμός Διαστήματος, ΕΕΑΕ, Ινστιτούτα Πανεπιστημίων και Πολυτεχνικών Σχολών).

2. Το Επιτελείο Διοίκησης (Πυροσβεστική Υπηρεσία, ΕΚΑΒ, ΕΛΑΣ, ΕΕΣ, Λιμενικό, εθελοντικά σώματα, ΓΕΣ, ΓΕΝ, ΓΕΑ, Δασική Υπηρεσία, υπηρεσίες και διευθύνσεις υπ. Υποδομών)

– Προβλέπεται επίσης η κατάρτιση Εθνικού Συστήματος Διαχείρισης Εκτάκτων Αναγκών (ΕΣΥΔΕΑ), με αναβαθμισμένο τον ρόλο Διοικητή Συμβάντος.

-Χρηματοδότηση: 500 εκατομ., ευρώ (ΕΤΕπ, ΕΣΠΑ, Δημόσιες Επενδύσεις)

Αναπάντητα:

-Ποιος θα έχει την ευθύνη εντολής εκκένωσης πληθυσμού

-Αν θα γίνει υποχρεωτικό το μέτρο της εκκένωσης, από προαιρετικό που είναι σήμερα.

-Ποια θα είναι η αρμοδιότητα των δήμων/περιφερειών

-Πώς θα «συμβιβαστεί» η λειτουργία των Ενόπλων Δυνάμεων σε έναν πολιτικό μηχανισμό.

-Πότε θα είναι έτοιμο το νέο σύστημα

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου