Ο 9χρονος από τη Συρία δεν έχει κανέναν στην Ελλάδα.

Είναι ένα από τα εκατοντάδες ασυνόδευτα ανήλικα που περνούν κάθε μήνα στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου. Χάθηκε από τη μητέρα του στην Τουρκία και ακολούθησε έναν συγγενή του. Το μόνο στοιχείο που είχαν γι’ αυτόν οι ελληνικές αρχές ήταν το τηλέφωνο του συγγενούς, ο οποίος όμως είχε αναχωρήσει για τη Βόρεια Ευρώπη.

Οι εθελοντές της ΜΚΟ Praksis επικοινώνησαν με τον άνθρωπο αυτόν και του ζήτησαν αν μάθαινε κάτι για τη μητέρα του μικρού να τους ειδοποιούσε. Η μητέρα και ο μικρότερος αδελφός του 9χρονου εντοπίστηκαν «εγκλωβισμένοι» στην Τουρκία γιατί δεν έχουν χρήματα να πληρώσουν τους διακινητές. Ο πατέρας του σκοτώθηκε στον πόλεμο. Η Praksis επικοινώνησε επίσης με έναν θείο στην Ολλανδία και ξεκίνησε τις διαδικασίες για να πάει εκεί ο μικρός στο πλαίσιο της οικογενειακής επανένωσης.

Ο 9χρονος είναι το μικρότερο παιδί που φιλοξενεί σήμερα ο ξενώνας ασυνόδευτων ανηλίκων στην Κυψέλη. Ζει εκεί πέντε μήνες. «Τον γράψαμε στο γειτονικό δημοτικό σχολείο με το οποίο έχουμε καλή συνεργασία. Αρχικά ήταν κλεισμένος στον εαυτό του. Σήμερα έχει προσαρμοστεί στο σχολείο, έμαθε ελληνικά, το απόγευμα πάει σε ομάδα μπάσκετ. Μιλάει συχνά με τη μητέρα του στο τηλέφωνο και εμείς την ενημερώνουμε για την πρόοδό του. Τώρα αναμένουμε την απόφαση για να πάει στην Ολλανδία» λέει στο «Βήμα» η Σίσσυ Λεβαντή, κοινωνιολόγος, την οποία συναντήσαμε στον ξενώνα της Κυψέλης.

Κυψέλη φιλοξενίας
Ο ξενώνας, χωρητικότητας 30 ατόμων, φιλοξενεί σήμερα μόνο 15 παιδιά. Οπως και τα υπόλοιπα 11 κέντρα φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων στην Ελλάδα, διαθέτει κενές θέσεις ενώ ο αριθμός των ασυνόδευτων παιδιών που καταφθάνουν στη χώρα έχει εκτιναχθεί στα ύψη.

«Το τελευταίο δίμηνο, ενώ πάρα πολλά ασυνόδευτα καταλήγουν στους ξενώνες, δεν μένουν. Εγκαταλείπουν την Ελλάδα μόνα τους, ακόμη και αν υπάρχει δυνατότητα για επανένωση με κάποιον συγγενή τους στην Ευρώπη, γιατί αυτό θα πάρει έξι μήνες ενώ παράτυπα θα φθάσουν σε λίγες ημέρες. Οι ξενώνες έχουν κενές θέσεις γιατί σήμερα είναι ευκολότερο και φθηνότερο να πάνε οι πρόσφυγες στη Βόρεια Ευρώπη. Εμείς προσπαθούμε να πείσουμε τα παιδιά ότι υπάρχει ασφαλέστερος τρόπος αλλά εκείνα βάζουν το χέρι στην καρδιά και λένε: “Ευχαριστώ, αλλά σε δύο ημέρες θα φθάσω μόνος μου”» συνεχίζει η κυρία Λεβαντή.

Στον δρόμο για την ελευθερία
Αγνωστο πόσα είναι τα ασυνόδευτα ανήλικα που περνούν από την Ελλάδα. «Πάρα πολλά δηλώνουν ενήλικοι για να συνεχίσουν το ταξίδι τους. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης, 2.390 ήταν τα ασυνόδευτα ανήλικα το 2014, αριθμός πάνω-κάτω ίδιος με τον εφετινό. Αυτό σημαίνει ότι κάτι συμβαίνει. Δεν μπορεί οι αφίξεις προσφύγων να έχουν αυξηθεί τόσο πολύ σε σχέση με πέρυσι αλλά ο αριθμός των ασυνόδευτων ανηλίκων να παραμένει ίδιος» λέει στο «Βήμα» η Μαριέλλα Μιχαηλίδου, συνεργάτρια της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ.

Πολλά παιδιά δηλώνουν ενήλικοι για να μη βρεθούν σε «προστατευτική φύλαξη», το οποίο σημαίνει «σε συνθήκες στέρησης της ελευθερίας τους στα κέντρα πρώτης υποδοχής ή σε αστυνομικά τμήματα». Διαβόητη είναι η περίπτωση της Κω, όπου ελλείψει οποιασδήποτε άλλης δομής το καλοκαίρι που μας πέρασε οι ανήλικοι κρατούνταν στο αστυνομικό τμήμα σε άθλιες συνθήκες μαζί με ενήλικους ποινικούς κρατουμένους μέχρι να ολοκληρωθούν οι ιατρικές εξετάσεις τους και να κανονιστεί η μεταφορά τους σε κάποιον από τους 12 ξενώνες ανηλίκων. «Η Υπατη Αρμοστεία χρηματοδότησε ένα “τράνζιτ σέντερ” στην Κω όπου θα μεταφέρονται και ανήλικοι από Λέρο και Κάλυμνο. Εχει δυναμικότητα 20 ατόμων και το λειτουργεί η Praksis. Τα πρώτα παιδιά φιλοξενήθηκαν εκεί το περασμένο Σαββατοκύριακο» προσθέτει η κυρία Μιχαηλίδου.

Η περίπτωση όμως που θυμάται περισσότερο είναι «ένας 13χρονος Αφγανός που έχασε τη μητέρα του και τα αδέλφια του στην Τουρκία γιατί όταν πήγαιναν να επιβιβαστούν στη βάρκα του διακινητή έγινε επιδρομή από την Αστυνομία. Η βάρκα που μετέφερε την οικογένειά του στην Ελλάδα ναυάγησε και πνίγηκαν όλοι εκτός από τον μεγάλο αδελφό του. Ο μικρός έμεινε χαμένος στην Τουρκία για δύο χρόνια κάνοντας τον τσαγκάρη ώσπου έμαθε ότι ο αδελφός του είχε πάει στη Γερμανία. Μάζεψε λεφτά και ήρθε στην Ελλάδα. Είχε σοβαρά προβλήματα συμπεριφοράς και πολλοί τον απέρριπταν. Κάποια στιγμή του είπα: “Αν συνεχίσεις έτσι, δεν θα πας Γερμανία” και έβαλε τα κλάματα. Η μεγάλη επιθυμία του ήταν να επισκεφθεί τον τάφο της μητέρας του στη Λέσβο. Δεν τα κατάφερε. Σήμερα είναι στη Γερμανία».

Μαρτυρίες

Σώθηκε από τον… γάμο
Το 15χρονο κορίτσι από τη Σομαλία εγκατέλειψε τη χώρα της μαζί με τα δύο αδέλφια της. Προσπαθώντας να περάσει τα σύνορα στη Βόρεια Ελλάδα είχε ένα ατύχημα. Τα αδέλφια της τη γύρισαν πίσω στην Ελλάδα και συνέχισαν το ταξίδι τους. Εντοπίστηκε από τις αρχές μόνη της σε ένα βουνό με σοβαρό κάταγμα στη λεκάνη. Η ΜΕΤΑδραση την ανέλαβε μετά την αρχική εγχείρηση, όμως θα χρειαστεί και δεύτερη.

Το κορίτσι φυγαδεύτηκε άρον άρον από τη Σομαλία γιατί αναμενόταν από την οικογένειά της να τη δώσουν για να παντρευτεί στα 13 της. Οι γονείς της επέλεξαν να τη στείλουν στην Ευρώπη. Αν επιστρέψει στη Σομαλία, την περιμένει ο «γαμπρός». Σήμερα ζει σε ξενώνα φιλοξενίας ανηλίκων στην Αθήνα. Εχει ολοκληρωθεί η διαδικασία για την επανένωσή της με θείο της που εντόπισε η ΜΕΤΑδραση σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα.

«Θέλω να γίνω γιατρός»
Ο Σ. είναι 15 ετών. Κατάγεται από τη Χάμα της Συρίας, όπου ο πατέρας του ήταν δικηγόρος. «Φύγαμε από τη Συρία λόγω του πολέμου πριν από τριάμισι χρόνια με τους γονείς, τις αδελφές μου, 11 και 14 ετών, και τον τρίχρονο αδελφό μου. Πήγαμε στην Αίγυπτο» λέει στο «Βήμα» που τον συνάντησε στον ξενώνα της Praksis. Οι συνθήκες στην Αίγυπτο ήταν ελεεινές και η οικογένεια αποφάσισε να στείλει τον Σ. στην Ιταλία. «Πριν από πέντε μήνες μπήκα σε ένα πλοιάριο 18 μέτρων μαζί με άλλα 265 άτομα χωρίς φαγητό, χωρίς νερό. Αντί για την Ιταλία καταλήξαμε στην Κρήτη» λέει. Οι τοπικές αρχές τον κράτησαν για μία εβδομάδα ώσπου να ολοκληρωθούν οι διαδικασίες για να έρθει στην Αθήνα, όπου τον έκλεισαν στη φυλακή για 10 ημέρες (όλοι οι ανήλικοι κρατούνται «για την ασφάλειά τους»). Τελικά θα επανενωθεί με μια θεία του στην Αγγλία. «Κάνω μαθήματα αγγλικών, πηγαίνω στο γειτονικό γυμναστήριο του δήμου, έχω κάνει φίλους. Θέλω να συνεχίσω το σχολείο και να γίνω γιατρός» μας λέει.

Δίκτυο εποπτείας
Η Υπατη Αρμοστεία ζητεί από την Πολιτεία να φτιάξει ένα εθνικό σύστημα επιτροπείας. Ενα πιλοτικό δίκτυο επιτροπείας ασυνόδευτων ανηλίκων με 12 μέλη έχει η ΜΚΟ ΜΕΤΑδραση. «Ξεκινήσαμε προσφέροντας διερμηνείς και συνοδεία ανηλίκων από τους χώρους κράτησης στα κέντρα φιλοξενίας» λέει στο «Βήμα» η Βιργινία Ξυθάλη, ψυχολόγος, υπεύθυνη στο Τμήμα Ανηλίκων της ΜΕΤΑδρασης.

«Μέχρι στιγμής στο πρόγραμμα έχουν ενταχθεί 258 παιδιά, στην πλειονότητά τους από το Αφγανιστάν και τη Συρία» προσθέτει. «Μερικά παρέμειναν 2-3 ημέρες, άλλα επτά μήνες από την αρχή του προγράμματος». Τα παιδιά ζουν σε ξενώνες φιλοξενίας ή σε δομές στα σύνορα, αλλά έχουν συχνότατη επαφή και επικοινωνία με το μέλος του δικτύου επιτροπείας.

Το ΒΗΜΑ