Ελάχιστα είναι τα λόγια της που διασώθησαν. Αρκεί να σημειωθεί πως η προτροπή της στους υπηρέτες στο θαύμα που έγινε από τον Χριστό στην Κανά της Γαλιλαίας, «ο,τι αν λέγη (ο Χριστός) υμίν, ποιήσατε» (Ιωάν. 2,5), είναι τα τελευταία της λόγια που αναφέρουν τα Ευαγγέλια.

Από τότε (το θαύμα έγινε στις αρχές του πρώτου έτους της δημόσιας δράσης του Κυρίου) και στο εξής η Θεοτόκος παρακολούθησε σιωπηλή τη δράση του Υιού της και το ίδιο αμίλητη έπνιξε τον πόνο της κάτω από το σταυρό Του.

Τα κενά των Ευαγγελίων για το βίο της Υπεραγίας Θεοτόκου συμπληρώνουν οι απόκρυφες διηγήσεις. Αυτές, γραμμένες από ευσεβείς συγγραφείς και πλουτισμένες από τη φαντασία τους, μας δίνουν πληροφορίες για τη γέννησή της, την παιδική της ηλικία, την κοίμησή της. Η Εκκλησία πήρε από τα κείμενα αυτά τις παραδόσεις που εκείνη θεώρησε αληθινές και τις διαφύλαξε στις εορτές, τους ύμνους, τις εικόνες που καθιερώθηκαν και έγιναν με το υλικό τους.

Μία από τις απόκρυφες διηγήσεις είναι το Πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου, που διηγείται, μεταξύ άλλων, και τα σχετικά με τη Γέννηση της Θεομήτορος. Απ’ αυτό μαθαίνουμε τα ονόματα των γονέων της που είναι Ιωακείμ και Άννα, την ατεκνία τους, την καταγωγή του Ιωακείμ από το βασιλικό γένος του Δαβίδ κ.α. Εδώ διαβάζουμε για τη θλίψη και τα δάκρυα του ανδρόγυνου για την ατεκνία τους, καθώς και τις προσευχές και τις νηστείες τους για να αποκτήσουν παιδί.
Εκτός από το Πρωτευαγγέλιο, ένα άλλο απόκρυφο Ευαγγέλιο, το λεγόμενο του Ψευδο-Ματθαίου, που συμφωνεί βασικά με το Πρωτευαγγέλιο, μιλά για τη γέννηση της Θεοτόκου. Για να καταλάβουμε αυτά που εικονίζονται στην παράσταση της γέννησης της Θεοτόκου, πρέπει να παραθέσουμε μερικά απο­σπάσματα από τη διήγηση του Ιακώβου:
«Καί ἰδού ἄγγελος Κυρίου ἐπέστη λέγων αὐτῇ· Ἄννα Ἄννα, ἐπήκουσε Κύριος τῆς δεήσεώς σου, καί συλλήψει καί γεννήσεις, καί λαληθήσεται τό σπέρμα σου ἐν ὅλῃ τῇ οἰκουμένῃ… Καί ἰδού ἦλθον ἄγγελοι δύο λέγοντες αὐτῇ· Ἰδού Ἰωακείμ ὁ ἀνήρ σου ἔρχεται μετά τῶν ποιμνίων αὐτοῦ. Ἄγγελος γάρ Κυρίου κατέβη πρός αὐτόν λέγων· Ἰωακείμ Ἰωακείμ, ἐπήκουσε Κύριος ὁ Θεός τῆς δεήσεώς σου· κατάβηθι ἐντεῦθεν· ἰδού γάρ ἡ γυνή σου Ἄννα ἐν γαστρί λήψεται… Καί ἰδού Ἰωακείμ ἧκε (=ἦρθε) μετά τῶν ποιμνίων αὐτοῦ, καί ἔστη Ἄννα πρός τήν πύλην καί εἶδε τόν Ἰωακείμ ἐρχόμενον, καί δραμοῦσα ἐκρε­μάσθη εἰς τόν τράχηλον αὐτοῦ… Ἐπληρώθησαν δέ οἱ μῆνες αὐτῆς· ἐν δέ τῷ ἐνάτῳ μηνί ἐγέννησεν Ἄννα. Καί εἶπεν τῇ μαίᾳ· Τί ἐγέν­νησα; Ἡ δέ εἶπεν· Θῆλυ· Καί εἶπεν Ἄννα· Ἐμεγαλύνθη ἡ ψυχή μου ἐν τῇ ἡμέρᾳ ταύτῃ· καί ἀνέκλινεν αὐτήν. Πληρωθεισῶν δέ τῶν ἡμερῶν ἀπεσμήξατο Ἄννα, καί ἔδωκεν μασθόν τῷ παιδί, καί ἐπωνόμασε τό ὄνομα αὐτῆς Μαριάμ» (4,1-5,2).

Όπως βλέπουμε στην παραπάνω διήγηση, η γέννηση της Παναγίας αναγγέλλεται από τον άγγελο ύστερα από πολύχρονη ατεκνία των γονέων της. Άγγελος γνωστοποιεί τη γέννηση και άλλων βιβλικών προσώπων: του Σαμψών, του Σαμουήλ, του Ιωάννη του Προδρόμου. Η γέννηση όμως της Παναγίας διαφέρει, διότι είναι «τοῦ Ἀδάμ ἡ ἀνάπλασις καί τῆς Εὔας ἡ ἀνάκλησις· τῆς ἀφθαρσίας ἡ πηγή καί τῆς φθορᾶς ἀπαλλαγή, δι᾽ ἧς ἡμεῖς ἐθεώθημεν καί τοῦ θανάτου ἐλυτρώθημεν…» (Δοξαστικό τῆς λιτῆς).

Τη σύγκριση μεταξύ της μητέρας της Παναγίας και άλλων άτεκνων γυναικών της Αγίας Γραφής κάνει ωραιότατα το γ’ στιχηρό του Εσπερινού της εορτής (του πλ. β’ ήχου): «Εἰ καί θείῳ βουλήματι, περιφανεῖς στεῖραι γυναῖκες ἐβλάστησαν, ἀλλά πάντων ἡ Μαρία τῶν γεννηθέντων θεοπρεπῶς ὑπερέλαμψεν· ὅτι καί ἐξ ἀγόνου παραδόξως τεχθεῖσα μητρός, ἔτεκεν ἐν σαρκί τόν ἁπάντων Θεόν, ὑπέρ φύσιν ἐξ ἀσπόρου γαστρός…».

Όπως βλέπουμε σ’ όλα σχεδόν τα τροπάρια της ιερής ακολου­θίας του Γενεθλίου της Υπεραγίας Θεοτόκου, οι ιεροί υμνογράφοι τονίζουν, παράλληλα με τη γέννησή της, και το ρόλο της ως Μητέρας του Θεού. Ακόμη, στη λύση της στείρωσης της Άννας διαβλέπουν κατά τη διδασκαλία των Πατέρων της Εκκλησίας τη λύση της στείρωσης της ανθρώπινης φύσης, η οποία θα απολαύσει τους καρπούς της θείας χάριτος. Η χάρη αυτή «καρπογονείν λαμπρώς απάρ­χεται» με τη γέννηση της Θεοτόκου. Όπως το λέει ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, «σήμερον αρχή σωτηρίας τω κόσμω». «Εν σοι της φθο­ρας ελυτρώθημεν». Γι’ αυτό «χαράν μηνύει, η γέννησίς σου, πάση τη οικουμένη» , όπως λένε οι υμνογράφοι της εορτής στη Θεοτόκο.

dogma.gr