Η εκατοντάχρονη ιστορία του Κολλεγίου Ανατόλια στη Θεσσαλονίκη και η αδιάρρηκτη σχέση του με την πόλη και την κοινωνία της αναδύονται μέσα από την έκθεση «Future Cometh: Κολλέγιο Ανατόλια. 100 χρόνια στη Θεσσαλονίκη» που εγκαινιάστηκε επίσημα την Παρασκευή 4 Οκτωβρίου 2024 στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού. Επίσημοι και πλήθος κόσμου κατέκλυσαν τους εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους του Μουσείου που φιλοξενεί, έως την 1^η Δεκεμβρίου 2024 στην αίθουσα περιοδικών εκθέσεων «Κυριάκος Κρόκος», την επετειακή έκθεση του Κολλεγίου Ανατόλια που τελείται υπό την αιγίδα της Α.Ε. Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου.

Η έκθεση «Future Cometh: Κολλέγιο Ανατόλια. 100 χρόνια στη Θεσσαλονίκη» αποτελεί την κορύφωση των επετειακών δράσεων του μη κερδοσκοπικού εκπαιδευτικού οργανισμού που συμπληρώνει φέτος έναν αιώνα ζωής, δυναμικής παρουσίας και προσφοράς στην πόλη στην οποία μετεγκαταστάθηκε αναγκαστικά το 1924 από τη Μερζιφούντα του Πόντου ακολουθώντας το κύμα των προσφυγικών πληθυσμών μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή.

Μέσα από σπάνιο φωτογραφικό και αρχειακό υλικό, ιστορικά ντοκουμέντα, σύγχρονα τεκμήρια, καθώς και ιστορίες άγνωστες για το ευρύ κοινό, αποκαλύπτεται η συναρπαστική ιστορία του Κολλεγίου Ανατόλια, που τρεις φορές έκλεισε τις πύλες του λόγω του πολέμου και τρεις φορές αναγκάστηκε να αλλάξει εγκαταστάσεις. Η έκθεση αναδεικνύει, παράλληλα, το όραμα, την πίστη και την αφοσίωση των ανθρώπων που υπερασπίστηκαν με σθένος τις αρχές του Κολλεγίου μέσα στην ιστορική του διαδρομή, το αίσθημα αισιοδοξίας και ελπίδας που εκφράζεται με τον τίτλο της έκθεσης «Future Cometh» (Το μέλλον έρχεται), καθώς και τους πυλώνες της Αριστείας, της Καινοτομίας, της Κοινωνικής Προσφοράς και της Συμπερίληψης, που στηρίζουν διαχρονικά το εκπαιδευτικό και κοινωνικό έργο του οργανισμού.

Την τελετή εγκαινίων παρουσίασε η γνωστή ηθοποιός και ομότιμη καθηγήτρια του Τμήματος Θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών Έφη Σταμούλη, απόφοιτη του Κολλεγίου Ανατόλια, η οποία μοιράστηκε βιώματα από τη δική της σχολική εμπειρία τα οποία όπως είπε επηρέασαν τη στάση και την κοσμοθεωρία της διδάσκοντάς της τη σημασία του σεβασμού και της ελεύθερης σκέψης.

«Αξιοσημείωτο επίτευγμα» και «θαύμα» χαρακτήρισε στον χαιρετισμό του ο Γενικός Πρόξενος των Η.Π.Α. στη Θεσσαλονίκη Jerry Ismail την επέτειο του Κολλεγίου Ανατόλια λαμβάνοντας υπόψη την άνθιση του εκπαιδευτικού οργανισμού παρά τις δυσκολίες στις οποίες ξεκίνησε. «Το αποτύπωμά του είναι ορατό στην κοινωνία της Θεσσαλονίκης μέσα από την ποιότητα, το εκπαιδευτικό επίπεδο και τις ευκαιρίες που προσέφερε και προσφέρει. Δεν είναι το τέλος της ιστορίας. Όπως υποδηλώνει ο τίτλος της έκθεσης, η πορεία αυτή συνεχίζεται».

Στον χαιρετισμό του ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης,  Στέλιος Αγγελούδης, αναφέρθηκε στο αποτύπωμα της δυναμικής διαδρομής του Κολλεγίου Ανατόλια «στη δημιουργία μιας ισχυρής κοινότητας η οποία εδράζεται στην ποιότητα της εκπαίδευσης, της μόρφωσης και της παιδείας. Δεν είναι τυχαίο ότι οι απόφοιτοί σας πραγματικά μεγαλουργούν διαπρέπουν και αφήνουν τη σφραγίδα τους χάρη στην εκπαίδευση και τη μόρφωση που δέχθηκαν», τόνισε. 

Σε μία ιδιαίτερη περίπτωση του αποφοίτου Πρόδρομου Εμπέογλου στάθηκε ο Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού, Χαράλαμπος Μπακιρτζής τον οποίο ο ίδιος έτυχε να γνωρίσει προσωπικά. Ο Εμπέογλου ξεκίνησε τη φοίτησή του στη Μερζιφούντα και την ολοκλήρωσε το 1926 στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε στην Αμερική και επέστρεψε στο σχολείο το 1933 για να εργαστεί αρχικά ως καθηγητής και μετά ως οικονομικός διευθυντής. «Στη Μερζιφούντα είχε διδαχθεί την πειθαρχία, την αφοσίωση στην οικογένεια και στην εργασία, το κριτικό πνεύμα, τη λιτότητα, την αυτοβελτίωση και την πρόοδο. Αξίες, με άλλα λόγια, του Σχολείου» υπογράμμισε ο κ. Μπακιρτζής.

Από την πλευρά της η Γενική Διευθύντρια του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού, Δρ Αγαθονίκη Τσιλιπάκου, επεσήμανε την πρόθεση του Μουσείου να λειτουργεί με εξωστρέφεια, σε «ανοιχτό διάλογο με το χώρο και το χρόνο, τον άνθρωπο και τη ζωή του, διαμορφώνοντας ενεργούς και κριτικούς επισκέπτες με κοινωνική ευαισθησία». Ο τίτλος της έκθεσης «συνδέει το παρελθόν, την παράδοση και τη συλλογική μνήμη με το μέλλον, καθώς η γνώση αυτού αποτελεί  προϋπόθεση για να προχωρήσει κανείς μπροστά σε ότι κι αν κάνει» τόνισε η Δρ Τσιλιπάκου υπογραμμίζοντας ότι η «επετειακή έκθεση παρουσιάζει την ιστορία του Κολλεγίου Ανατόλια με έναν τρόπο που σχετίζεται με τους σύγχρονους προβληματισμούς γύρω από την εκπαίδευση, τη σχέση της με την κοινωνία και το ευρύτερο διεθνές γίγνεσθαι».

Τη συνολική διεύθυνση και καλλιτεχνική επιμέλεια της έκθεσης ανέλαβε το δημιουργικό γραφείο Post-Spectacular Office, το οποίο με υπεύθυνο τον Στέργιο Γαλίκα, Αρχιτέκτονα-Μουσειολόγου, και σε συνεργασία με την Αλκμήνη Πάκα, Καθηγήτρια Αρχιτεκτονικής του Α.Π.Θ., είχαν την ευθύνη του μουσειολογικού και μουσειογραφικού σχεδιασμού.

 «Η αφήγηση της έκθεσης κινείται σε δύο παράλληλα επίπεδα: τη μακροϊστορία και τη μικροϊστορία, ώστε ο επισκέπτης να έχει την εικόνα των μεγάλων σταθμών της ιστορίας, αλλά και των μικρών καθημερινών στιγμιότυπων της σχολικής ζωής» είπε από το βήμα της εκδήλωσης ο Στέργιος Γαλίκας. «Ένας σκηνογράφος, σύμφωνα με τον Κώστα Γεωργουσόπουλο, αφομοιώνει γνώσεις και εμπειρίες που μπορεί, στο έργο του, να μεταποιεί, μεταμορφώνει, και συχνά να καταργεί, λειτουργώντας, όπως συμβαίνει στους μηχανισμούς των ονείρων, ως δημιουργός ενός νέου κόσμου από τα υλικά κατεδαφίσεως του παλαιού. Μόνο που στην περίπτωση του Κολλεγίου Ανατόλια δεν πρόκειται για έναν παλαιό κόσμο υπό κατεδάφιση αλλά για μια ζωντανή ουτοπία η οποία ταξιδεύει τα τελευταία 140 περίπου χρόνια συνδυάζοντας το εφικτό με το ονειρικό. Και αυτό δεν το κατάφερε μέσα από εύκολα μονοπάτια αλλά από το βίωμα της προσφυγιάς, που έχει χαραχθεί στο DNA του. Μέσα από αυτή την οπτική καταλαβαίνει κανείς πως οι βασικοί άξονες και οι πυξίδες του σχολείου, δηλαδή οι αξίες του - Καινοτομία, Αριστεία, Συμπερίληψη, Κοινωνική Προσφορά -  δεν είναι κενές περιεχομένου».

Ο Πρόεδρος του Συμβουλίου των Εφόρων Albert “Chip” Elfner III έδωσε έμφαση στον μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα του Κολλεγίου Ανατόλια, και κυρίως στο σύστημα της διακυβέρνησής του, εξηγώντας την ανθεκτικότητα, την ανάκαμψη και την πρόοδο που χαρακτήρισαν διαχρονικά την πορεία του Κολλεγίου. «Όπως έκαναν οι προκάτοχοί μας το 1924, τα σημερινά μέλη του διοικητικού και εκπαιδευτικού προσωπικού μας εστιάζουν ακούραστα στην κύρια εκπαιδευτική αποστολή μας: να προετοιμάζουμε τους μαθητές και τις μαθήτριες, προκειμένου να γίνουν παραγωγικοί, κοινωνικά υπεύθυνοι πολίτες που θα προσεγγίζουν με σεβασμό και ενσυναίσθηση τον συνάνθρωπό τους. Και αυτό το επιτελούμε ορμώμενοι από την πεποίθησή μας ότι η σωστή εκπαίδευση αποτελεί το κλειδί για τη βελτίωση της ευημερίας της ανθρωπότητας, τόσο εδώ στην Ελλάδα

όσο και σε όλο τον κόσμο» τόνισε ο κ. Elfner. Ο Πρόεδρος του Συμβουλίου των Εφόρων αναφέρθηκε στον καθοριστικό και υποστηρικτικό ρόλο που διαδραματίζει το Κολλέγιο Ανατόλια, καθώς η Θεσσαλονίκη εξελίσσεται σε διεθνές κέντρο, με τη λειτουργία του Οικοτροφείου, την προσφορά εκπαιδευτικών υπηρεσιών σε φοιτητές και φοιτήτριες αμερικανικών πανεπιστημίων αλλά και από χώρες της ευρύτερης γεωγραφικής περιοχής, και το Πρόγραμμα Υποτροφιών που υποστηρίζει σχεδόν το 30% του μαθητικού και φοιτητικού σώματος.

Παίρνοντας τον λόγο ο Πρόεδρος του Κολλεγίου Ανατόλια Δρ Πάνος Βλάχος μνημόνευσε και ευχαρίστησε όλους όσοι εργάστηκαν για να υλοποιηθεί η έκθεση, σημειώνοντας την αδιάλειπτη σχέση του Κολλεγίου με την πόλη και τη συμπόρευση του μαζί της σε όλα τα μεγάλα γεγονότα των τελευταίων 100 χρόνων. «Το 1924 μετά την καταστροφή στη Μικρά Ασία, κάναμε μία νέα αρχή εδώ, σε ενοικιαζόμενες εγκαταστάσεις, στη Χαριλάου, με μόλις 13 μαθητές, κυρίως πρόσφυγες. Από εκείνο τον πυρήνα των 13 παιδιών οικοδομήσαμε μία κοινότητα που σήμερα ξεπερνά τους 4.500 μαθητές, μαθήτριες, φοιτητές και φοιτήτριες και εγκαταστάσεις που περιλαμβάνουν 33 διαφορετικά κτίρια που εκτείνονται σε 220 στρέμματα». Ο Δρ Βλάχος στάθηκε ιδιαίτερα στην άυλη κληρονομιά του εκπαιδευτικού οργανισμού, στο στέρεο σύστημα αξιών που καθοδηγούν και σήμερα το σχολείο και έχουν επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό την ατομική και συλλογική ταυτότητά του. «Το Κολλέγιο Ανατόλια επηρέασε γενιές μαθητών και μαθητριών, προτρέποντάς τους να ενεργούν συλλογικά και με ιδανικά που προάγουν μια υγιή κοινωνία, υπέρ του γενικότερου καλού, προωθώντας τη δημοκρατία, την ελευθερία και τον αμοιβαίο σεβασμό. Και αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο εκεί όπου ο καθένας και η κάθε μία - ανεξαρτήτως φύλου, εθνικότητας ή θρησκείας - αισθάνεται ασφαλής, ευπρόσδεκτος, αποδεκτός, ελεύθερος». Το Κολλέγιο Ανατόλια και η Θεσσαλονίκη πορεύονται μαζί, με ένα κοινό όραμα για το μέλλον, τόνισε ο Δρ Πάνος Βλάχος «και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε ‘τολμώντας να κάνουμε το σωστό’, σύμφωνα με το σύνθημα ‘Dare to Do Right’ της πρώτης τάξης των αποφοίτων μας το 1886».

Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους ο Αντιπεριφερειάρχης ΜΕ Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνος Γιουτίκας, ο Γενικός Πρόξενος της Γαλλίας στη Θεσσαλονίκη και Διευθυντής του Γαλλικού Ινστιτούτου Θεσσαλονίκης Jean Luc Lavaud, εκπρόσωποι της Τοπικής Αυτοδιοίκησης καθώς και φορέων που παραχώρησαν αρχειακό υλικό για την έκθεση, μέλη του διδακτικού και διοικητικού προσωπικού, δημοσιογράφοι, εκατοντάδες γονείς, απόφοιτοι και απόφοιτες του Κολλεγίου Ανατόλια. 

Μεγάλοι δωρητές της επετειακής έκθεσης είναι η Εθνική Τράπεζα και το Ίδρυμα Παπαγεωργίου. Δωρητές είναι ο Σύλλογος Αποφοίτων του Κολλεγίου Ανατόλια (Σ.Α.Α.Κ. Ανατόλια) και ο Σύλλογος Φίλων του Κολλεγίου Ανατόλια (Σ.Φ.Κ.Α.). Επίσημος χορηγός αερομεταφορών είναι η AEGEAN.

Οι ενότητες και η επετειακή έκδοση της έκθεσης  

Η έκθεση αναλύεται σε τρεις ενότητες. Στην είσοδο της Αίθουσας Περιοδικών Εκθέσεων «Κυριάκος Κρόκος» το ταξίδι στην ιστορία του Κολλεγίου Ανατόλια, ξεκινά με εκθέματα που «αφηγούνται» τα πρώτα χρόνια του Ανατόλια, από το 1886 έως το 1924, στη Μερζιφούντα του Πόντου. Η δεύτερη ενότητα περιγράφει την ταυτότητα και τη δομή του σχολείου στη Θεσσαλονίκη και την πραγμάτωση των αρχών του με παρουσίαση παραδειγμάτων, ενώ μία χρονογραμμή (timeline) διατρέχει την έκθεση δείχνοντας τους σημαντικότερους σταθμούς της διαδρομής του οργανισμού σε συνάρτηση με τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα των τελευταίων 100 χρόνων. Η τρίτη ενότητα παρουσιάζει το Κολλέγιο μέσα από τις εμπειρίες των παιδιών, τον ελεύθερο τους χρόνο και τις δράσεις που το Κολλέγιο Ανατόλια αναπτύσσει παράλληλα με το βασικό του εκπαιδευτικό πρόγραμμα.

Την έκθεση συνοδεύει ομώνυμη επετειακή έκδοση που περιλαμβάνει το σύνολο του εκθεσιακού υλικού, επιπλέον αρχειακό υλικό καθώς και κείμενα αποφοίτων που προσεγγίζουν με τη δική τους ματιά την «κοσμολογία» του Κολλεγίου Ανατόλια. Τα κείμενα υπογράφουν η Λία Ζουργού, που δίδαξε ως φιλόλογος στο Anatolia High School από το 1985 έως το 2020, η Ηλιάνα Μάγρα, δημοσιογράφος, η Δρ Ζιζή Παπαχαρίση, Διακεκριμένη Καθηγήτρια (Distinguished Professor) Επικοινωνίας και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Ιλινόι Σικάγο, ο Χρήστος Πλούσιος, συνταξιούχος εκπαιδευτικός Μέσης Εκπαίδευσης και Λυκειάρχης του Κολλεγίου Ανατόλια.

• Η έκθεση «FUTURE COMETH: Κολλέγιο Ανατόλια. 100 Χρόνια στη Θεσσαλονίκη» θα φιλοξενείται στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού έως την 1η Δεκεμβρίου 2024. Η είσοδος είναι ελεύθερη για το κοινό. Κατά τη διάρκεια της έκθεσης θα πραγματοποιούνται δωρεάν μουσειοπαιδαγωγικά προγράμματα για δημοτικά σχολεία από τις 4 έως 29 Νοεμβρίου 2024.
• Το φωτογραφικό και αρχειακό υλικό προέρχεται από το Τμήμα Αρχείων και Βιβλιοθηκών του Κολλεγίου Ανατόλια και από τους φορείς: The Dildilian Family Photography Collection, United Nations Archives Geneva, Αρμενική Κοινότητα Θεσσαλονίκης, Αρχείο Γενικής Διοίκησης Μακεδονίας, ΓΑΚ-ΙΑΜ, Αρχείο Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών “Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος”- Χανιά, Αρχείο ΕΡΤ Α.Ε., Γερμανικό Ομοσπονδιακό Αρχείο, ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ Θεσσαλονίκης, Σύλλογο Αποφοίτων Κολλεγίου Ανατόλια (Σ.Α.Α.Κ. Ανατόλια). Σημαντικές ήταν οι συνεισφορές αποφοίτων και μελών της κοινότητας του Κολλεγίου Ανατόλια.

Λεζάντες φωτογραφιών

1-8. Future Cometh_Opening: Απόψεις της έκθεσης ««Future Cometh: Κολλέγιο Ανατόλια. 100 χρόνια στη Θεσσαλονίκη» στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, και στιγμιότυπα από την τελετή εγκαινίων.

9. Future Cometh_Opening_Group photo 1:

1^η σειρά (κάτω) από αριστερά. Albert “Chip” Elfner III, Πρόεδρος του Συμβουλίου των Εφόρων του Κολλεγίου Ανατόλια, Δρ Πάνος Βλάχος, Πρόεδρος του Κολλεγίου Ανατόλια, Jerry Ismail, Γενικός Πρόξενος των Η.Π.Α. στη Θεσσαλονίκη, Nestor M. Nicholas, Έφορος του Κολλεγίου Ανατόλια.

2^η σειρά. Λουκία Σαράντη, Έφορος Κολλεγίου Ανατόλια.

3^η σειρά (επάνω, από αριστερά): Στάθης Γεωργιάδης, Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης, Βασίλης Καφάτος, Λάμπρος Αναγνωστόπουλος και Λεωνίδας Ευαγγελίδης, Έφοροι του Κολλεγίου Ανατόλια, Χαράλαμπος Μπακιρτζής, Πρόεδρος του ΔΣ του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού, Βάσος Ευθυμιάδης, Έφορος του Κολλεγίου Ανατόλια

10. Future Cometh_Opening_Group photo 2:

1^η σειρά (κάτω) από αριστερά: Μαρία Χατζηκεφαλά, Δρ Πάνος Βλάχος, Πρόεδρος του Κολλεγίου Ανατόλια, Jane Elfner, Jerry Ismail, Γενικός Πρόξενος των Η.Π.Α. στη Θεσσαλονίκη, Nestor M. Nicholas, Έφορος Κολλεγίου Ανατόλια, Anne Nicholas.

2^η σειρά: Λουκία Σαράντη, Έφορος Κολλεγίου Ανατόλια, Μαρία Βασδέκη, Albert “Chip” Elfner III, Πρόεδρος του Συμβουλίου των Εφόρων του Κολλεγίου Ανατόλια.

3^η σειρά: Στάθης Γεωργιάδης, Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης, Βασίλης Καφάτος, Λεωνίδας Ευαγγελίδης και Λάμπρος Αναγνωστόπουλος, Έφοροι του Κολλεγίου Ανατόλια, Χαράλαμπος Μπακιρτζής, Πρόεδρος του ΔΣ του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού, Βάσος Ευθυμιάδης, Έφορος του Κολλεγίου Ανατόλια, Πόπη Γκάντζου

11. Future Cometh_Opening_Ismail: O Γενικός Πρόξενος των Η.Π.Α. στη Θεσσαλονίκη Jerry Ismail

12. Future Cometh_Opening_Aggeloudis: O Δήμαρχος Θεσσαλονίκης Στέλιος Αγγελούδης

13. Future Cometh_Opening_Bakirtzis: O Πρόεδρος του Δ.Σ. του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού Χαράλαμπος Μπακιρτζής

14.Future Cometh_Opening_Tsilipakou: Η Γενική Διευθύντρια του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού Δρ Αγαθονίκη Τσιλιπάκου

15 .Future Cometh _Galikas: Ο επιμελητής της έκθεσης, αρχιτέκτονας-μουσειολόγος Στέργιος Γαλίκας

16.Future Cometh_Opening_Elfner: O Πρόεδρος του Συμβουλίου των Εφόρων του Κολλεγίου Ανατόλια, Albert “Chip” Elfner III,

17. Future Cometh_Opening_Dr Panos Vlachos:  O Πρόεδρος του Κολλεγίου Ανατόλια Δρ Πάνος Βλάχος,

18.Future Cometh_Opening_Stamouli: Την εκδήλωση παρουσίασε η γνωστή ηθοποιός και ομότιμη καθηγήτρια του Τμήματος Θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών Έφη Σταμούλη, απόφοιτη του Κολλεγίου Ανατόλια.

19.Future Cometh_Opening_Paka: Η επιμελήτρια της έκθεσης Αλκμήνη Πάκα, Καθηγήτρια Αρχιτεκτονικής του Α.Π.Θ. μαζί με την ομάδα της Post - Spectacular Office που είχε τη συνολική διεύθυνση και καλλιτεχνική επιμέλεια της έκθεσης.

20.Future Cometh_Opening_Donors_Papageorgiou: Η Ζωή-Ψαρρά Παπαγεωργίου, μέλος του Δ.Σ. και ο Γεώργιος Ν. Παπαγεωργίου, Πρόεδρος του Δ.Σ. του Ιδρύματος Παπαγεωργίου, μεγάλου δωρητή της επετειακής έκθεσης.

21.Future Cometh_Opening_Donors_SAAK: Ο Σπύρος Χιωτέρης, Πρόεδρος του Συλλόγου Αποφοίτων του Κολλεγίου Ανατόλια (Σ.Α.Α.Κ. Ανατόλια) δωρητή της επετειακής έκθεσης.

22.Future Cometh_Opening_Donors_AFAC: Ο Τάσος Κατσάρκας και η Πετιούλα Κατσάρκα, Πρόεδρος του Συλλόγου Φίλων του Κολλεγίου Ανατόλια (Σ.Φ.Κ.Α.) δωρητή της επετειακής έκθεσης.