Φίλος, συνάδελφος, σύντροφος, παιδί, γονέας, επαγγελματίας. Αυτοί είναι κάποιοι από τους ρόλους που λίγο πολύ όλοι στην καθημερινότητα μας καλούμαστε να αναλάβουμε. Ρόλοι οι οποίοι εναλλάσσονται ανάλογα με το περιβάλλον στο οποίο κινούμαστε και με τους ανθρώπους με τους οποίους συναναστρεφόμαστε στην κάθε δεδομένη περίπτωση.

Πίσω από κάθε ρόλο κρύβονται η ικανότητα μας να αντιλαμβανόμαστε και να κατανοούμε το περιβάλλον, ο τρόπος με τον οποίο επιλέγουμε να σχετιστούμε και η συμπεριφορά που υιοθετούμε παίρνοντας κάθε φορά τον αντίστοιχο ρόλο.

Ο καθένας μας λοιπόν καλείται να παίξει έναν ρόλο, που συνειδητά ή ασυνείδητα διαμορφώνει τις σχέσεις που αναπτύσσουμε με τον κοινωνικό μας περίγυρο, τα όρια που θέτουμε και που μας θέτουν.

Τι μπορεί να σημαίνει ο κάθε ρόλος που επιλέγουμε για εμάς και την προσωπικότητα μας; Πόσο ασφαλείς νιώθουμε μέσα από το εκάστοτε προσωπείο που επιλέγουμε; Τι θα μπορούσε να αντιπροσωπεύει η επιλογή μας για τον τρόπο με τον οποίο φαντασιωνόμαστε – έχουμε ανάγκη να μας βιώνουν οι άλλοι και ποια είναι εκείνα τα μοτίβα που επαναλαμβάνουμε και μας κρατούν εγκλωβισμένους σε ρόλους που μας κάνουν να νιώθουμε δυσφορία; Γιατί ο εκάστοτε ρόλος που καλούμαστε να ανταποκριθούμε πρέπει να έχει σαφή και ξεκάθαρα όρια;
Οι πρώτοι ρόλοι που μας δίνονται προέρχονται από το οικογενειακό μας περιβάλλον.

Από τους πρώτους μήνες ζωής μας οι φροντιστές μας, δημιουργούν ένα πλαίσιο για εμάς, μέσα στο οποίο μαθαίνουμε να συνυπάρχουμε, να δρούμε και να συμπληρώνουμε τις αντίστοιχες συμπεριφορές που έχουν υιοθετήσει τα άλλα μέλη. Ανάλογα λοιπόν με το πλαίσιο που θα μας ορίσουν και τη θέση που θα μας δοθεί μέσα στο οικογενειακό μας περιβάλλον, επηρεάζονται η ανάπτυξη και η εξέλιξη της εαυτοεικόνας μας μέσα στο σύνολο.

Διαμορφώνεται ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας μέσα από τα καθρεφτίσματα των άλλων, οι ανάγκες μας για αλλαγή και διαφοροποίηση και τα πρότυπα που αναπτύσσουμε για τις μετέπειτα διαπροσωπικές μας σχέσεις. Η σημερινή μου προσωπικότητα αποτελείται από το σύνολο των ρόλων που έχω μάθει να υποδύομαι καλύτερα, δηλαδή από το σύνολο των ρόλων στους οποίους έχω μάθει να νιώθω άνετα και ασφαλής. Αυτό σημαίνει ότι οποιαδήποτε στιγμή μπορώ να αλλάξω εντελώς το ρόλο μου, αλλά συνήθως δεν θα κάνω κάτι τέτοιο, διότι νιώθω πιο άνετα μέσα σε ρόλους οικείους, που ίσως να μου έχουν δωθεί στο παρελθόν.
Οι ρόλοι που υιοθετούμε συνειδητά ή ασυνείδητα μας κάνουν να νιώθουμε ασφαλείς και μας προστατεύουν.

Είτε προσπαθούμε να γίνουμε αποδεκτοί και αγαπητοί από τους άλλους, όντας πάντα διαθέσιμοι, θυσιάζοντας τα προσωπικά μας όρια, είτε προσπαθούμε να προστατέψουμε ένα εύθραυστο κομμάτι μας, υιοθετώντας πιο σκληρούς και απόμακρους ρόλους. Έτσι αποκτούμε στερεοτυπικές συμπεριφορές, δεν επιτρέπουμε στον εαυτό μας να εξελιχτεί, και αποφεύγοντας οποιοδήποτε ρίσκο μένουμε εμμονικά σε ρόλους που ίσως δεν μας ικανοποιούν πια.

Παρόλο που γνωρίζω πως, όσο δύσκολο και αν φαίνεται, αν καταφέρω να αναλάβω την ευθύνη μου και να αλλάξω τον τρόπο που αντιλαμβάνομαι τον εαυτό μου και τους άλλους μέσα από τον τρόπο με τον οποίο «παίζω» τον κάθε ρόλο μου στην καθημερινότητα μου, ίσως φέρω μία επιθυμητή αλλαγή, επιλέγω ασφαλώς έναν ρόλο θύματος που συναντάει θύτες, που δεν αναγνωρίζονται οι προσπάθειες του, που κανείς δεν τον καταλαβαίνει, παίζοντας ξανά και ξανά τον ίδιο ρόλο σε διαφορετικά ίσως έργα, με κοινούς συντελεστές.

Καθώς η κατανόηση και η αλλαγή είναι επίπονες διαδικασίες, μένουμε κλειδωμένοι σε θέσεις και συμπεριφορές οι οποίες μας δημιουργούν ερωτηματικά και μας προκαλούν δυσφορία. Είναι δύσκολο να αντιληφθούμε και να αναγνωρίσουμε μόνοι μας ότι τα έντονα αισθήματα μοναξιάς, θλίψης, άγχους, απογοήτευσης και ματαίωσης μπορεί να είναι αποτελέσματα δυσλειτουργικών ρόλων με χαώδη και ασαφή προσωπικά όρια.
Η ανάληψη της ευθύνης του εαυτού είναι μία δύσκολη και επίπονη διαδικασία, με πολλά εμπόδια και αντιστάσεις.

Είναι πολύ σημαντικό να καταφέρουμε να δώσουμε στον εαυτό μας χώρο και χρόνο, έπειτα από μία τόσο δύσκολη και επίπονη συνειδητοποίηση να επαναπροσδιορίσει τη θέση μας ως προς τα θέλω μας αρχικά και σε συνέχεια προς τους άλλους.

Να γίνουμε παρατηρητές των στερεοτύπων που ακολουθούμε και να διερευνήσουμε κάθε πιθανή αλλαγή.

Να μπορέσουμε να θέσουμε από την αρχή όρια, ακόμα και εκεί που δεν υπήρχαν ή ίσως δεν ήταν ξεκάθαρα.

Με τον τρόπο αυτό θα δώσουμε μία ευκαιρία στον εαυτό μας να καταφέρει να διαφοροποιηθεί, να αλλάξει τον τρόπο που σχετίζεται με τους άλλους και εν συνεχεία να καταφέρει να αποδεσμευθεί από ρόλους που δεν τον αντιπροσωπεύουν.psychology.gr