«Στροφή» στην πρόληψη και μάλιστα στην καθιέρωση υποχρεωτικών εξετάσεων για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου, που αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου στη χώρα, κάνει το υπουργείο Υγείας.

Ήδη ο υπουργός κ. Παναγιώτης Κουρουμπλής επεξεργάζεται σχέδιο το οποίο προβλέπει την επιβολή συγκεκριμένων εξετάσεων για τους πολίτες αλλά και σοβαρές… ποινές για εκείνους που δεν θα τις διενεργήσουν στον προβλεπόμενο χρόνο.

Σε πρώτη φάση, οι πολίτες θα είναι υποχρεωμένοι ανάλογα με την ηλικία και το φύλο τους να υποβληθούν σε έξι προληπτικές εξετάσεις, ενώ σταδιακά ο αριθμός των υποχρεωτικών εξετάσεων θα αυξηθεί.

Σε περίπτωση κατά την οποία ένας πολίτης αρνηθεί ή αμελήσει να διενεργήσει μία από τις προβλεπόμενες εξετάσεις και διαγνωστεί αργότερα με καρκίνο τότε το κόστος της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και θεραπείας θα τον επιβαρύνει εξ ολοκλήρου.

Για παράδειγμα, γυναίκα 55 ετών – για την οποία προβλέπεται υποχρεωτική μαστογραφία κάθε ένα έτος – αμελήσει να διενεργήσει τις εξετάσεις της για δύο χρόνια και σε ηλικία 57 ετών διαγνωστεί με καρκίνο του μαστού, η δαπάνη για την θεραπεία θα πρέπει να καλυφθεί από την ίδια.

Το σχέδιο περιλαμβάνει και ασφαλιστικές δικλίδες ώστε να μην… αδικηθεί ένας ασθενής που αμέλησε μεν να κάνει τις υποχρεωτικές εξετάσεις αλλά η πάθηση ήταν σε τέτοιο στάδιο που δεν θα μπορούσε να «ανιχνευτεί» έγκαιρα (στο προβλεπόμενο δηλαδή διάστημα διενέργειας των υποχρεωτικών εξετάσεων).
Κινητοποίηση
Όπως ανέφεραν συνεργάτες του υπουργού Υγείας, στόχος του υπουργείου δεν είναι να τιμωρήσει έναν ασθενή αλλά να τον κινητοποιήσει ώστε έγκαιρα να προλάβει έναν καρκίνο που με τα διαθέσιμα διαγνωστικά μέσα προλαμβάνεται.

Οι πρώτες υποχρεωτικές εξετάσεις που αφορούν στην έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου είναι για τους άνδρες το PSA, η τυπική εξέταση για τον καρκίνο του προστάτη, για τις γυναίκες η μαστογραφία και το τεστ ΠΑΠ.

Παράλληλα τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες -σε συνδυασμό με την ηλικία- προβλέπεται κολονοσκόπηση και διενέργεια αιματολογικών εξετάσεων και συγκεκριμένων καρκινικών δεικτών.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ένας στους τρεις καρκίνους μπορεί να προληφθεί. Στην Ελλάδα, ο καρκίνος αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου μετά τα καρδιαγγειακά νοσήματα.

Ωστόσο, οι περισσότεροι και πιο συχνοί καρκίνοι, όπως είναι ο καρκίνος του πνεύμονα, του τραχήλου της μήτρας, του μαστού, του παχέος εντέρου και του προστάτη, μπορούν να προληφθούν ως ένα βαθμό, γιατί οφείλονται κυρίως σε εξωγενείς παράγοντες.

Ελλειψη οργάνωσης
Ωστόσο, στη χώρα μας δεν υπάρχουν οργανωμένα προγράμματα πληθυσμιακού ελέγχου βασιζόμενα σε προληπτικές εξετάσεις, όπως το τεστ Παπανικολάου για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, η μαστογραφία για τον καρκίνο του μαστού, το PSA για τον καρκίνο του προστάτη, τα οποία έχουν αποδείξει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες ότι μπορούν να μειώσουν τα ποσοστά εκδήλωσης καρκίνου σε μεγάλο βαθμό.

Για παράδειγμα, εκτιμάται ότι η συστηματική διεξαγωγή του τεστ Παπανικολάου σε συνδυασμό με τον εμβολιασμό θα μπορούσε να μειώσει την πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου του τραχήλου της μήτρας έως 94%.

Η συνεχής ενημέρωση και η σωστή πρόληψη θα μπορούσαν να μειώσουν σημαντικά τα ποσοστά εμφάνισης καρκίνου στη χώρα μας. Επιπλέον, η έγκαιρη διάγνωση και η αποτελεσματική θεραπευτική αντιμετώπιση δεν αυξάνει μόνο το ποσοστό επιβίωσης, αλλά βελτιώνει και την ποιότητα ζωής του ασθενούς με τεράστια κοινωνικο-οικονομικά οφέλη για τον ίδιο και κατ’ επέκταση την Ελλάδα. Εκτιμάται ότι το κόστος για τη θεραπεία του καρκίνου κυμαίνεται περίπου στο 6,5% των συνολικών δαπανών για την υγειονομική περίθαλψη.

Επιδημία λόγω… τρόπου ζωής
Έξαρση του καρκίνου στα επόμενα 20 χρόνια στη χώρα μας εκτιμούν οι επιδημιολόγοι, κάνοντας λόγο για «επιδημία» λόγω του σύγχρονου τρόπου ζωής.

Την αποκάλυψη αυτή έκανε ο ίδιος ο υπουργός Υγείας Παναγιώτης Κουρουμπλής ανακοινώνοντας την απόφασή του για την υποχρεωτικών διενέργεια «έξι εξετάσεις προληπτικές που πραγματικά μπορούν να σώζουν ζωές».

Όπως αναφέρεται στο Εθνικό Σχέδιο για τον Καρκίνο (2011-2015), οι πιο συχνές αιτίες θανάτου από καρκίνο παγκοσμίως είναι κατά φθίνουσα σειρά: ο καρκίνος του πνεύμονα, ο καρκίνος του στομάχου, ο καρκίνος του ήπατος, ο καρκίνος του παχέος εντέρου, ο καρκίνος του μαστού.

Στους άνδρες (αλλά τώρα πια και στις γυναίκες) πρώτη αιτία θανάτου από καρκίνο είναι ο καρκίνος του πνεύμονα, και ακολουθούν του προστάτη και του παχέος εντέρου. Στις γυναίκες πρώτη αιτία θανάτου από καρκίνο είναι ο καρκίνος του πνεύμονα και ακολουθούν του μαστού και του παχέος εντέρου.

Παράγοντες κινδύνου
Ο καρκίνος είναι μια πάθηση για την οποία έχουν ενοχοποιηθεί ποικίλες μεταλλάξεις του γενετικού υλικού. Για τις μεταλλάξεις αυτές, φαίνεται ότι παίζουν καθοριστικό ρόλο, πέραν των γονιδιακών και περιβαλλοντικοί παράγοντες, για τους οποίους τόσο τα άτομα, όσο και οι οργανωμένες κοινωνίες μπορούν να παρέμβουν.

Ατομικοί παράγοντες κινδύνου (με διαφορετική συμμετοχή ο καθένας απ’ αυτούς):

• Κάπνισμα
• Κατανάλωση αλκοόλ
• Διατροφή, Παχυσαρκία και ‘Έλλειψη σωματικής άσκησης
Κοινωνικο-οικονομικοί παράγοντες
Από αρκετές μελέτες προκύπτει ότι το κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο του ατόμου σχετίζεται με την πιθανότητα εμφάνισης κάποιων μορφών καρκίνου. Οι καρκίνοι του πνεύμονα, του στομάχου και του οισοφάγου εμφανίζονται συχνότερα στα κατώτερα οικονομικά και κοινωνικά στρώματα. Ο καρκίνος του μαστού εντοπίζεται συχνότερα στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα, ενώ του τραχήλου της μήτρας στα κατώτερα. Το σύνολο δε της θνησιμότητας από κακοήθεις νεοπλασίες φαίνεται να σχετίζεται άμεσα και ισχυρά με το χαμηλό κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο, τη χρόνια ψυχο-κοινωνική επιβάρυνση (psycho-socia lburden) και καταστάσεις όπως η ανεργία κ.ο.κ. Εχει επίσης πλήρως τεκμηριωθεί ότι για τις περισσότερες μορφές καρκίνου (π.χ. του πνεύμονα, του παχέος εντέρου και του μαστού) άτομα χαμηλότερου κοινωνικο-οικονομικού επιπέδου έχουν μειωμένη πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας, με αποτέλεσμα ανεπαρκή πρόληψη, διάγνωση του καρκίνου σε πιο προχωρημένα στάδια και πλημμελή θεραπεία.

Λοιμογόνοι και περιβαλλοντικοί παράγοντες
Πιο σημαντικοί από αυτούς είναι οι ιοί της Ηπατίτιδας Β και C (ευθύνονται για την εμφάνιση μέρους των καρκίνων του ήπατος) και ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV), κάποιοι τύποι του οποίου αποτελούν την κύρια αιτία του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, ενώ και ο HIV φαίνεται ότι συνδέεται με την εμφάνιση μορφών καρκίνου. Επίσης, σειρά από παράγοντες που σχετίζονται με το σύγχρονο τρόπο ζωής (π.χ. ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες) φαίνεται ότι σχετίζονται με συγκεκριμένες μορφές κακοηθών νεοπλασιών.

Ημερησία