Αποδίδει σε μια σύγχρονη, κάπως τεχνοκρατική διάλεκτο τη μικρο-απιστία, έναν άσφαιρο και άκαπνο τύπο κερατώματος, το οποίο δεν ολοκληρώνεται με αυτή καθαυτή τη σαρκική επαφή και αφορά κυρίως στα social media
Εκεί γίνονται όλα, μα όλα τα υπόλοιπα εκτός από το σεξ. Βεβαίως, στην ουσία του το φλερτ μέσω μηνυμάτων με απροκάλυπτα και μη σεξουαλικά υπονοούμενα, το αναγνωριστικό παιχνίδι μεταξύ υποψηφίων εραστών κ.λπ., όλα αυτά που ανεβάζουν σε σημείο βρασμού τη θερμοκρασία της μακρόθεν επαφής δεν είναι καθόλου νέα. Εντούτοις, το τηλε-κέρατο σήμερα, μετά τα τεχνολογικά στάδια που προηγήθηκαν, όπως το chat, το sexting, το Snapchat, η φωτο-επιδειξιμανία και το αντίστοιχο καμάκι στο Instagram κ.ο.κ., εσχάτως μεταμορφώθηκε σε micro-cheating. Το οποίο ορίζεται ως ένα κατά φαντασίαν κεράτωμα που συντελείται με όλα τα γλυκο/αισχρόλογα, τα σχόλια κλισέ «χαχαχαχα», «κλαίω», «είσαι θεά/θεός», την καταιγίδα από επιβραβεύσεις με like και θαυμαστικά, με όλες τις φατσούλες και τα διαβολάκια (emoji) που μπορεί κανείς να χρησιμοποιήσει στο πλαίσιο μιας κρυφής ερωτικής σχέσης, παράλληλης με την επίσημη. Μια σεξοπεριπέτεια χωρίς σεξ στο Μessenger του Facebook, μια λαδιά που όμως θα παραμείνει μυστική για πάντα, ακόμη και αν υπάρξουν διά ζώσης επαφές μεταξύ αυτών που κάνουν micro-cheating. Αν δεν διαρρεύσουν τα μηνύματα που έχουν ανταλλαγεί ανάμεσά τους και ιδιαίτερα αν κείμενα, φωτογραφίες με διαχύσεις, ξεδιάντροπα like κ.λπ. δεν περιέλθουν εις γνώσιν των απατημένων συντρόφων, τότε ισχύει το προαιώνιο «ούτε γάτα ούτε ζημιά».

Υποτίθεται ότι η συντριπτική πλειονότητα των χρηστών μέσων κοινωνικής δικτύωσης με κάποιον τρόπο έχει δοκιμάσει τον απαγορευμένο καρπό του micro-cheating. Το 45% των ανδρών και το 35% των γυναικών, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Αμερικανικής Ενωσης Ψυχοθεραπευτών Γάμου και Οικογένειας, παραδέχονται ότι έχουν απιστήσει, έχουν κινηθεί ερωτικά «εν κρυπτώ και παραβύστω». Και θα απιστήσουν ξανά, με την πρώτη ευκαιρία, μια και το σχετικό ποσοστό υποτροπής εκτιμάται στο 350%.

Στα συμπεράσματα της εν λόγω έρευνας στις ΗΠΑ σημειώνεται ότι οι άνδρες εμφανίζουν σταθερά την τάση να εξιλεώνουν τον εαυτό τους εκ των υστέρων. Καταφεύγουν ενστικτωδώς στο αδιάσειστο επιχείρημα «δεν έκανα σεξ με την τάδε», σε περίπτωση που η νόμιμη σύντροφος ανακαλύψει τα πειστήρια του εικονικού κέρατου. Ωστόσο, εξίσου αξιοπρόσεκτο είναι ακόμη άλλο ένα πόρισμα: οι γυναίκες σε ποσοστό 88% εκφράζουν πολύ μεγαλύτερο άγχος για το αν ο σύντροφός τους θα τις προδώσει συναισθηματικά παρά για το αν θα συνουσιαστεί με κάποιαν άλλη. Το αντίστροφο ισχύει για τους άντρες, οι οποίοι μόλις σε ένα ποσοστό περί το 40% κόπτονται για το αν θα υποστούν ψυχοπνευματικό κέρατο από την αγαπημένη τους.

Μια ασφαλής απιστία

Τα social media είναι το ιδανικό θερμοκήπιο για την καλλιέργεια μιας διπλής ηθικής, ασχέτως αν είναι αυτοαναιρούμενη. Από τη μία επιτρέπουν τη μέγιστη δυνατή προσέγγιση, καθώς παρέχουν απεριόριστες δυνατότητες επικοινωνίας, με κείμενο, εικόνα, βίντεο, ήχο που μεταδίδονται εύκολα και ανά πάσα στιγμή μέσω φορητών συσκευών όπως τα smarthpone, και παράλληλα, εκ των πραγμάτων, θέτουν φραγμό στη σωματική επαφή. Το Facebook μπορεί να φιλοξενήσει, να υποδαυλίσει αλλά και να εκτονώσει κάθε πάθος, δεν μπορεί όμως να λειτουργήσει ως ξενοδοχείο ημιδιαμονής ή πραγματική φωλιά για παράνομα ζευγάρια. Η αντίφαση αυτή αποδεικνύεται λίαν εξυπηρετική για τα ήθη της τρέχουσας περιόδου, την εποχή μετά από το σκάνδαλο με τις κατά συρροήν ασέλγειες του Χολιγουντιανού παραγωγού Χάρβεϊ Γουάινστιν. Σήμερα πλέον οποιοσδήποτε εκδηλώνει ενδιαφέρον να γνωριστεί καλύτερα με κάποιαν ή κάποιον κινδυνεύει σοβαρά να βρεθεί δακτυλοδεικτούμενος, ακόμη και σιδηροδέσμιος, κατηγορούμενος για σεξουαλική παρενόχληση. Οπότε ήταν επιβεβλημένο να βρεθεί ένας άλλος δρόμος στο παιχνίδι της ερωτικής συνάφειας. Το micro-cheating είναι ακριβώς αυτό: μια στροφή της δυτικής κοινωνίας προς τη βικτωριανή σεμνοτυφία, αλλά από τον παράδρομο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Κυρίως λόγω της διαρκούς πλέον χρήσης των social media και της οικουμενικής τους διάδοσης, το κατά φαντασίαν κεράτωμα χρειαζόταν μια εντελώς καινούρια ονομασία αλλά με έμφαση στην εκ προοιμίου άφεση του αμαρτήματος. Το σεξ στο πλαίσιο του micro-cheating λαμβάνει χώρα μόνο ως ενδεχόμενο και ποτέ στην πράξη. Οπότε από τυπικής απόψεως το αμάρτημα της μοιχείας (υπό την ευρεία έννοια, όχι μόνο για τους παντρεμένους) δεν διαπιστώνεται, δεν καταλογίζεται, δεν χρεώνεται. Με το micro-cheating το πολύ-πολύ οι αποκλειστικά εξ αποστάσεως παράνομοι εραστές να φτάσουν έως του σημείου να ανταλλάσσουν μεταξύ τους φλογερά μηνύματα ερωτικού πόθου.

Το ζήτημα, παρόλο που είναι καινοφανές, έχει ήδη απασχολήσει ειδικούς επιστήμονες. Καταρχάς για το πώς θα οριστεί το τι ακριβώς συνιστά micro-cheating και πώς θα μπορούσε να θεσπιστεί ένα κριτήριο για τη διάκρισή του από τις απονήρευτες εκδηλώσεις οικειότητας, όπως τη συμπάθεια μεταξύ φίλων που δεν έχουν ως απώτερο στόχο το να βρεθούν στο κρεβάτι. Η Λονδρέζα δικηγόρος, ειδικευμένη στο οικογενειακό δίκαιο, Σίλα Μάκιντος-Στιούαρτ αναφέρει ότι «micro-cheating είναι μια μορφή συναισθηματικής απιστίας, η οποία κινείται σε μια γκρίζα ζώνη ανάμεσα στο φλερτ και τη σεξουαλική πράξη. Συνήθως το micro-cheating συνεπάγεται την ψυχική προσέγγιση και συχνά τη σεξουαλική/ερωτική σύνδεση με κάποιον που δεν είναι ο σύντροφός σου. Και προϋπόθεση για όλα αυτά είναι να μην ξέρει τίποτα αυτός ο σύντροφός σου».

Ο δρ Μάρτιν Γκραφ, υφηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Ουαλίας στη Βρετανία, θεωρεί πως «micro-cheating είναι οποιαδήποτε πράξη ή συμπεριφορά ατόμου δεσμευμένου σε σχέση, η οποία μπορεί να υπονοήσει ότι το άτομο αυτό είναι ερωτικά διαθέσιμο, για μια πλατωνική ή και σεξουαλική σχέση».

Ο δρ Γκραφ επισημαίνει ότι παλιότερα αυτό που θα ονόμαζε κανείς micro-cheating μπορεί να προδιδόταν από κάποιες κινήσεις του ύποπτου δράστη, όπως το να αφαιρεί τεχνηέντως τη βέρα από το χέρι του πριν από κάποια νυχτερινή έξοδο. Εκ των υστέρων, το πειστήριο θα ήταν σημάδια κραγιόν, γυναικείες τρίχες στα ρούχα κ.λπ. Ομως, στην ψηφιακή εποχή, τα πράγματα είναι πολύ πιο περίπλοκα. Για παράδειγμα, ένα like που κάνει κάποιος σε σέξι πόζα μιας εν Facebook φίλης του, ίσως δεν συνιστά λόγο να σημάνει ο συναγερμός της απιστίας και να τεθεί σε πολεμική επιφυλακή η νόμιμη σύντροφός τους. Οταν όμως αποδειχθεί ότι ο κύριος ανασκάπτει όλο το αρχείο φωτογραφιών της συγκεκριμένης φίλης στο Instagram και εμμονικά επιβραβεύει με χειροκροτούσες φατσούλες, υψωμένους αντίχειρες κ.ο.κ. κάθε υπόνοια αισθησιασμού, τότε το κέρατο έχει σχεδόν διαπραχθεί ήδη. Και η επιστράτευση από την απατημένη μπορεί να έχει μόνο εκδικητικό ή, έστω, τιμωρητικό χαρακτήρα. Ακόμη και αν η προσέγγιση με την αντίζηλο δεν διέβη ποτέ τον Ρουβίκωνα της σεξουαλικής συνεύρεσης.

Στην ενότητα «Απιστία» της ιστοσελίδας της, η Αμερικανική Ενωση Ψυχοθεραπευτών Γάμου και Οικογένειας (AAMFT) αποπειράται να συστηματοποιήσει τα σημεία διαφοροποίησης ανάμεσα σε μια αθώα φιλία και μια εν εξελίξει απιστία. Το πρώτο χαρακτηριστικό που θα πρέπει να προκαλέσει υποψίες περί επικείμενου κέρατου είναι μια πιο έντονη του αναμενόμενου οικειότητα. Δεύτερο και κρίσιμο, το ότι ο φερόμενος ως δράστης του κερατώματος τείνει προς τη μυστικοπάθεια και την παραπλάνηση. Τρίτον, η σεξουαλική χημεία. Οι ειδικοί της AAMFT πιστεύουν ότι το micro-cheating που γίνεται μέσω Διαδικτύου είναι το σημερινό πρότυπο της απιστίας. Και ότι ακριβώς επειδή το σεξ δεν είναι το προεξάρχον κίνητρο, η συναισθηματική, ψυχική και πνευματική εμπλοκή αυτών που απατούν είναι εξαιρετικά έντονη, πολύ πιο ισχυρή και επικίνδυνη από μια συμβατική ερωτική ατασθαλία, ένα one-night stand ή οτιδήποτε συναφές.

Τα σημάδια της προδοσίας

Στο πλαίσιο της εκλαϊκευμένης ψυχολογίας, η φιλολογία περί το micro-cheating διογκώνεται τάχιστα. Πολλοί ψυχολόγοι εστιάζουν στη δημιουργία ενός άτυπου εγχειριδίου για απατώμενους και απατώμενες.

Τα γνωρίσματα αυτού που έχει πάρει τον δρόμο του μικρο-κερατώματος είναι λίγο πολύ αναμενόμενα: ο ύποπτος ξαφνικά γίνεται υποχόνδριος με την προστασία του κινητού του, του tablet και του υπολογιστή του. Ενώ είναι όλο και πιο πολύ απορροφημένος σε αυτά πληκτρολογώντας διαρκώς και στέλνοντας μηνύματα, τα απενεργοποιεί με σπασμωδικές κινήσεις αμέσως μόλις αντιληφθεί ότι η σύντροφός του καραδοκεί σαν λαθραναγνώστρια. Παραδοσιακά, το κεράτωμα συνδέεται με αλλαγές συμπεριφοράς και συνηθειών, όπως το ενδυματολογικό στυλ και η σωματική περιποίηση. Εάν στο προφίλ του υπόπτου εμφανίζουν αιφνίδια αύξηση οι selfies σε ωραιοπαθείς και προκλητικές στάσεις, τότε η απιστία θα πρέπει να θεωρείται έτοιμη να συμβεί σύντομα ή ακόμη και τετελεσμένη.

Ορισμένοι ειδικοί τονίζουν τη σημασία του ενστίκτου: Η ζήλια μόνο κατ’ εξαίρεση πέφτει έξω, ιδιαίτερα όταν υπάρχουν αποχρώσες ενδείξεις κερατώματος. Η Αυστραλή ψυχολόγος Μέλαν Σίλινγκ είναι υπέρμαχος της άποψης ότι «μπορεί, χωρίς να το συνειδητοποιήσεις αρχικά, να κάνεις micro-cheating με το να συνδέεσαι κρυφά με κάποιον στα social media. Εχετε αποκτήσει οι δυο σας αστεία που καταλαβαίνετε μόνο εσείς; Οταν ο σύντροφός σου σε ρωτά για αυτούς με τους οποίους επικοινωνείς στο Facebook μήπως εσύ τείνεις να υποβαθμίσεις το πόσο σημαντικοί είναι για εσένα; Μήπως έχεις καταχωρίσει ένα πρόσωπο με κωδικό ή χαϊδευτικό στις επαφές του κινητού σου; Ολα τα προηγούμενα συνιστούν συγκαλυμμένη ερωτοτροπία, την οποία κρύβεις από τον σύντροφό σου. Αν νιώθεις πως έχεις κάτι να κρύψεις, είναι καλύτερα να αναρωτηθείς γιατί σου συμβαίνει αυτό».

Ωστόσο, πέρα από τη συνειδητοποίηση του πώς γίνεται το micro-cheating μέσω των social media, το πόσο σοβαρό είναι στην πραγματικότητα κ.λπ., ίσως η πιο σημαντική παράμετρος του φαινομένου είναι το γιατί εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο θέλγονται από την ιδέα μιας, ανώδυνης σε πρώτη ανάγνωση, απιστίας. Μια πιθανή εξήγηση θα πρέπει να ξεκινά από τη φύση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία εκθέτουν και ταυτόχρονα προστατεύουν την ανωνυμία του χρήστη. Ετσι, οποιοσδήποτε και οποιαδήποτε νιώθει ανία στη μόνιμη σχέση της, θεωρεί ότι ο/η σύντροφός του/της /τον/την παραμελεί, αναζητά την επιβεβαίωση και την ερωτική επανενεργοποίηση μικρο-κερατώνοντας. Δεν μπαίνει στον κόπο να διαλύσει τον νόμιμο δεσμό και δεν διακινδυνεύει υπερβολικά εφόσον το micro-cheating -για όσο παραμένει κρυφό- αγγίζει το τέλειο έγκλημα: nο sex, no problem.