Μετά από μήνες, αμέτρητες επιχειρήσεις έρευνας – διάσωσης και αρκετά ναυάγια προσφύγων στο Αιγαίο το υπουργείο Ναυτιλίας μερίμνησε να στείλει ψυχολόγους για να συνδράμουν στη στήριξη των λιμενικών της «πρώτης γραμμής».

Κομβικό ρόλο για την απόφαση αυτή έπαιξε το σχετικό αίτημα της Πανελλήνιας Ένωσης Αξιωματικών Λιμενικού Σώματος ενώ και το Βήμα είχε αναδείξει το θέμα με δημοσίευμα στις 6 Νοεμβρίου.

Έτσι κατόπιν εντολής του υπουργού Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής Θοδωρή Δρίτσα τη Δεύτερα 9 Νοεμβρίου θα μεταβούν δυο ψυχολόγοι αρχικά στη Μυτιλήνη ώστε να συνδράμουν για την ψυχολογική υποστήριξη των στελεχών του Λιμενικού.

Η ΠΕΑΛΣ σε επιστολή της προς τον υπουργό Ναυτιλίας επεσήμανε ότι «οι αυξανόμενες προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές με τις συνακόλουθες απώλειες ανθρώπινων ζωών, πέραν της σωματικής κόπωσης του στελεχιακού δυναμικού, υποβάλλουν τα καταπονημένα στελέχη σε συχνό επιχειρησιακό στρες» και εξηγούν πως «τα στελέχη αυτά, σχεδόν καθημερινά κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους, έρχονται αντιμέτωπα με εικόνες που τα συγκλονίζουν. Καλούνται να αντιμετωπίσουν και να διαχειριστούν την απόγνωση και το σπαραγμό ενηλίκων και παιδιών που αναζητούν μια καλύτερη ζωή».

Ανέφερε ακόμη ότι «σύμφωνα με δημοσιευμένες επιστημονικές μελέτες, όταν κάποιος βιώσει επαναλαμβανόμενα τέτοιες εμπειρίες, είναι πιθανόν να εμφανίσει συμπτώματα Μετατραυματικού Στρες (Post-traumatic Stress) δηλαδή να εκδηλώσει σοβαρά, παρατεταμένα και επανεμφανιζόμενα συμπτώματα άγχους, τα οποία επιδεινώνονται κάθε φορά που κάτι προκαλεί αναμνήσεις του αρχικού συμβάντος. Αξιοσημείωτο είναι δε ότι το φαινόμενο εμφανίζεται σε στελέχη που την ώρα της επιχείρησης, παρουσιάζουν θετική έως και ηρωική συμπεριφορά».

Μετά απ’ όλα αυτά υποστήριζε ότι κρίνεται απαραίτητη η ψυχολογική στήριξή τους έτσι ώστε να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά όχι μόνο τη στρεσσογόνο εμπειρία, αλλά και τις πιθανές συνέπειές της στις καθημερινές, επαγγελματικές και επιχειρησιακές τους δραστηριότητες.

Καλούσε τέλος τον υπουργό να παρέμβει παρέχοντας τις κατάλληλες κατευθύνσεις προς τις αρμόδιες υπηρεσίες, ώστε να αναληφθούν άμεσα συγκεκριμένα μέτρα για την τακτική ψυχολογική υποστήριξη των στελεχών «της πρώτης γραμμής», στον αγώνα που δίνουν καθημερινά για την προστασία της ανθρώπινης ζωής στη θάλασσα.

Το ΒΗΜΑ

Καθημερινά τα στελέχη του Λιμενικού που υπηρετούν στα νησιά του βορείου Αιγαίου και στα Δωδεκάνησα δίνουν μάχη με το χρόνο προκειμένου να σώσουν πρόσφυγες που κινδυνεύουν. Σε αρκετές περιπτώσεις το καταφέρνουν. Σε κάποιες άλλες όχι.

Και όταν επιστρέφουν πίσω στις ελάχιστες ώρες ξεκούρασης θα πρέπει να δώσουν έναν άλλο «αγώνα». Συνήθως μέσα τους. Συνήθως μόνοι τους για να μην επιβαρύνουν τους οικείους τους και χωρίς καμία ψυχολογική υποστήριξη. Να καταπολεμήσουν τις άσχημες σκέψεις, τους «εφιάλτες» που τους προκάλεσε μια ακόμη επιχείρηση έρευνας – διάσωσης που δεν είχε αίσιο τέλος. Ειδικά όταν ανάμεσα στα θύματα είναι παιδιά και βρέφη.

Και αυτό θα πρέπει να το αντιμετωπίσουν πριν αντικρύσουν ή μιλήσουν στο τηλέφωνο με τους δικούς τους ανθρώπους. Όπως λένε ο πιο συχνός τρόπος αντιμετώπισης τέτοιων καταστάσεων είναι να μην συζητούν για αυτά τα γεγονότα. Μια τακτική που συνήθως ακολουθούν εθελοντές διασώστες, δύτες ακόμα και ιδιώτες που εμπλέκονται σε διασώσεις προσφύγων.

Και σημειώνουν ότι το ψυχικό «φορτίο» που κουβαλούν είναι μεγάλο και ολοένα και πιο βαρύ μέρα με τη μέρα. Αλλά επειδή δεν υπάρχει χρόνος για ψυχολογική ξεκούραση επιστρέφουν κάθε φορά στην υπηρεσία τους για να δώσουν νέες μάχες. Νιώθουν άγχος για να φτάσουν και να σώσουν έγκαιρα πρόσφυγες που κινδυνεύουν και τα επόμενα δυνατά συναισθήματα εναλλάσσονται ανάλογα με το αποτέλεσμα της επιχείρησης. Χαρά και ανακούφιση εάν όλα έχουν πάει καλά. Πόνος και απογοήτευση εάν υπάρχουν θύματα.

Ψυχολόγοι αναφερόμενοι στο θέμα σημειώνουν ότι: «Οι αυξανόμενες προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές με τις συνακόλουθες απώλειες ανθρώπινων ζωών, πέραν της σωματικής κόπωσης του στελεχιακού δυναμικού, υποβάλλουν τα καταπονημένα στελέχη σε συχνό επιχειρησιακό στρες» και χαρακτηρίζουν ως μείζονος σημασίας «τη ψυχολογική στήριξη των λιμενικών που υπηρετούν στη «πρώτη γραμμή» έτσι ώστε να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά όχι μόνο τη στρεσσογόνο εμπειρία, αλλά και τις συνέπειές της στις καθημερινές, επαγγελματικές και επιχειρησιακές τους δραστηριότητες.»

Από την πλευρά του ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Αξιωματικών Λιμενικού Σώματος (ΠΕΑΛΣ ) κ. Δημήτρης Σαιτάκης είχε θέσει και παλαιότερα το θέμα της ψυχολογικής υποστήριξης των συναδέλφων του και προτίθεται να το θέσει και στον υπουργό Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής κ. Θοδωρή Δρίτσα.

Μιλώντας στο «Βήμα» τόνισε ότι: «Τα στελέχη αυτά, σχεδόν καθημερινά κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους, έρχονται αντιμέτωπα με εικόνες που τα συγκλονίζουν και που είναι συχνά αποτρόπαιες. Καλούνται να αντιμετωπίσουν και να διαχειριστούν την απόγνωση και το σπαραγμό ενηλίκων και παιδιών που αναζητούν μια καλύτερη ζωή. Δεν είναι δε λίγες οι αποτρόπαιες σκηνές, οι οποίες ”τραυματίζουν” τον ψυχικό τους κόσμο, γεννούν αναπάντητα ερωτήματα και επηρεάζουν τη συμπεριφορά τους και διάθεση μέσα στο εργασιακό, οικογενειακό και εν γένει κοινωνικό περιβάλλον που ζούνε».

Και πρόσθεσε: «Σε αυτά τα στελέχη η υπηρεσία έχει ευθύνη και χρέος να σταθεί δίπλα τους, να τα υποστηρίξει, να τα προσφέρει ανακούφιση, να συμπαρασταθεί στην αγωνία τους, στο φόβο και στα μπερδεμένα συναισθήματά τους. Η παροχή τακτικής ψυχολογικής υποστήριξης στα άτομα αυτά από κατάλληλο προσωπικό, είναι πολύ σημαντική και κρίνεται απαραίτητη.»

Το ΒΗΜΑ

Ασύδοτοι δρουν οι Τούρκοι μεταφορείς μεταναστών και προσφύγων προς τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου.

Εντελώς ανενόχλητοι από το επίσημο τουρκικό κράτος λειτουργούν πλέον στις απέναντι μικρασιατικές ακτές κανονικές «βάσεις», στις οποίες οι υπό μεταφορά φυγάδες των πολέμων της Μέσης Ανατολής διανυκτερεύουν και κατόπιν ξεκινούν το ταξίδι τους στα ελληνικά νησιά. Ενίοτε το ταξίδι αυτό αποδεικνύεται και ταξίδι προς τον θάνατο.

Η ειδησεογραφική ιστοσελίδα “Çesme haber”, στη σελίδα που διατηρεί στο Facebook, είναι άκρως αποκαλυπτική του τι συμβαίνει απέναντι. Δημοσιεύοντας περισσότερες από 450 φωτογραφίες αποδεικνύει ότι στην περιοχή του Τσεσμέ (Κρήνη), στη χερσόνησο της Ερυθραίας απέναντι από τη Χίο, η «βάση» της μεταφοράς μεταναστών και προσφύγων λειτουργεί σε 24ωρη βάση, χωρίς καμία απολύτως αρχή να εμποδίζει ή έστω να παρεμβαίνει στη λειτουργία της.

Δεκάδες βάρκες από τις γνωστές πλαστικές με τις οποίες γίνεται η μεταφορά μεταφέρονται και φουσκώνονται εκεί από εξειδικευμένα συνεργεία αλλά και μετανάστες.

Μηχανές τοποθετούνται στις βάρκα, εκπαιδεύονται επί τόπου οι χειριστές τους που είναι κάποιοι από τις επιβαίνοντες, επιβιβάζονται ο ένας μετά τον άλλον οι μεταφερόμενοι, με κάποιον να τους στοιβάζει ώστε να χωρέσουν όσο το δυνατόν περισσότεροι μπορούν, και από τον «προϊστάμενο» της όλης επιχείρησης δίνεται το σήμα απόπλου.

Έχει σημασία ότι μερικές φορές η βάρκα βουλιάζει αμέσως μετά την εκκίνησή της, πράγμα που σημαίνει ότι η επιβίβαση δεν έγινε με τον σωστό τρόπο ή ότι η βάρκα ήταν υπέρβαρη και κάποιοι πρέπει να αποβιβασθούν, επιβιβαζόμενοι στην επόμενη.

Οι φωτογραφίες δείχνουν ότι η εκκίνηση των βαρκών γίνεται με ρυθμούς μία ανά 15-20 λεπτά ενώ στους γύρω λόφους δεκάδες ντόπιοι κάτοικοι της περιοχής παρακολουθούν τα συμβαίνοντα, που κάθε άλλο παρά σε συνθήκες παρανομίας συμβαίνουν.

Η περιοχή του Τσεσμέ είναι μία από τις πιο ανεπτυγμένες οικονομικά περιοχές της Τουρκίας, πολύ κοντά σε ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα της γειτονικής χώρας, τη Σμύρνη, περί τα 70 χιλιόμετρα μακριά από αυτήν. Ως εκ τούτου, στην περιοχή ισχυρή είναι η παρουσία της Αστυνομίας και των Ενόπλων Δυνάμεων, με πολύ μεγάλες βάσεις του Στρατού, της Αεροπορίας, του Πολεμικού Ναυτικού και φυσικά της αρμόδιας στην περίπτωση παντοδύναμης Στρατοχωροφυλακής.

Το γεγονός αυτό μαζί με το ότι μεγάλο τμήμα του ιστορικού κέντρου της Σμύρνης, το ιστορικό Μπασμανέ, πίσω από τον σιδηροδρομικό σταθμό της πόλης, έχει μετατραπεί σε κέντρο διακίνησης μεταναστών και προσφύγων, αποδεικνύει ότι στην καλύτερη των περιπτώσεων η διακίνηση γίνεται με την ανοχή κράτους και διωκτικών αρχών.

Παράγοντες της τουρκικής κοινωνίας πάντως που έχουν μιλήσει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ υποστηρίζουν πως η επιδεικνυόμενη ανοχή στο φαινόμενο είναι αποτέλεσμα του ότι πολλά από τα χρήματα που οι μετανάστες και οι πρόσφυγες πληρώνουν για να περάσουν στα νησιά καταλήγουν και στην τσέπη ντόπιων αλλά και κεντρικών εκπροσώπων του τουρκικού κράτος. Μεγάλα τμήματα της Στρατοχωροφυλακής, της Ακτοφυλακής αλλά και πολιτικοί παράγοντες στην περιοχή θεωρείται πως συμμετέχουν στο κύκλωμα και φυσικά στα κέρδη, ανεχόμενοι την όλη κατάσταση.

«Η μαφιόζικη πυραμίδα λένε πολλοί πως αγγίζει και την πολιτική σκηνή. Εξηγείται αλλιώς η ανοχή στο φαινόμενο από το κατά τα άλλα ισχυρό τουρκικό κράτος;», είχε πει σε αποστολή του ΑΠΕ-ΜΠΕ στην Τουρκία, στέλεχος του ειρηνιστικού κινήματος στην περιοχή του Δικελί.

Οι μετακινούμενοι, σύμφωνα με μαρτυρίες των ίδιων των μεταναστών και των προσφύγων, πληρώνουν περί τα 1.500 ευρώ ο καθένας για να μεταβούν από την απέναντι ακτή στα νησιά. Αυτό σημαίνει ότι περίπου 15 εκατομμύρια ευρώ τη μέρα καταλήγουν στα χέρια των κυκλωμάτων που λυμαίνονται τους μετανάστες και τους πρόσφυγες, ενώ πολύ συχνά οδηγούν και στον θάνατο πολλούς από αυτούς.

ΑΠΕ-ΜΠΕ