Τίμημα μεγαλύτερο από 600 εκατ. ευρώ θα πληρώσει με παρέμβαση της Κομισιόν ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών (ΔΑΑ) για την 20ετή επέκταση της σύμβασης παραχώρησης, που από τα 485 εκατ. ευρώ που ήταν η αρχική προσφορά εκτινάχθηκε στο 1,1 δισ. ευρώ. Συνυπολογίζοντας και τον ΦΠΑ, το συνολικό προσφερόμενο τίμημα θα προσεγγίσει το 1,4 δισ. (για την ακρίβεια 1,382 δισ. ευρώ), δηλαδή 800 εκατ. περισσότερα από την αρχική συμφωνία, που μαζί με τον ΦΠΑ είχε υπολογιστεί σε 600 εκατ. ευρώ.

Η συναλλαγή δεν αφορά πώληση μετοχών (το 30% του ΔΑΑ θα πουληθεί σε επόμενο στάδιο), αλλά την επέκταση της σύμβασης του πιο αποδοτικού αεροδρομίου της Ευρώπης από το 2026, που είναι η ημερομηνία λήξης, στο 2046. Μέτοχοι της εταιρείας είναι το Ελληνικό Δημόσιο με ποσοστό 55%, το καναδικό συνταξιοδοτικό fund PSP, το οποίο από τον Μάιο του 2013 εξαγόρασε το 40% από τη Hochtief, και με 5% ο όμιλος Κοπελούζου.

Η είδηση για την εκτόξευση του τιμήματος έσκασε σαν βόμβα στα τέλη του καλοκαιριού, είχαν όμως μεσολαβήσει ατελείωτες και πολύμηνες διαπραγματεύσεις μεταξύ της Κομισιόν και του ΤΑΙΠΕΔ που είχαν προδιαγράψει τη μεγάλη ανατροπή, αλλά και τον τελικό λογαριασμό που θα πληρώσει το ΔΑΑ. Χωρίς διαγωνισμό, όπως είχε προβλεφθεί από τη σύμβαση παραχώρησης και με συνοπτικές διαδικασίες που, όπως αποδείχτηκε εκ των υστέρων, παραλίγο να ζημιώσουν με εκατομμύρια ευρώ το Ελληνικό Δημόσιο.

Εάν η Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Κομισιόν, η περίφημη DG Competition, δεν είχε σκύψει πάνω στον φάκελο του ΔΑΑ και αν δεν υπήρχαν οι εξαντλητικές συζητήσεις και τα «ραβασάκια» μεταξύ Βρυξελλών και Αθήνας με ερωτήματα και διευκρινίσεις, τότε το ΤΑΙΠΕΔ θα είχε στο ενεργητικό του μία από τις πιο υποτιμημένες πωλήσεις πολύτιμων περιουσιακών assets του Δημοσίου.

Ούτε το ίδιο το Ταμείο και πολύ περισσότερο ούτε οι ακριβοπληρωμένοι σύμβουλοί του (Eurobank - Lamda Infrastructure Finance σε χρηματοοικονομικό επίπεδο και Potamitis-Vekris, Clifford Chance σε νομικό) διέγνωσαν εγκαίρως ότι όσο καθυστερούσε η έγκριση της Ε.Ε. τόσο θα ανέβαινε το τίμημα. Αξιοσημείωτη λεπτομέρεια είναι ότι για να εγκριθεί μία προσφορά από το ΤΑΙΠΕΔ χρειάζεται το τίμημα που προσφέρεται να είναι στα επίπεδα που έχουν θέσει ανεξάρτητοι αποτιμητές-σύμβουλοι του Ταμείου. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι το αρχικό τίμημα του ΔΑΑ (485 εκατ. ευρώ) ήταν μέσα στο εύρος του τιμήματος που είχαν αξιολογήσει ως εύλογο οι σύμβουλοι του ΤΑΙΠΕΔ.

Σκίστε την πρόταση και φέρτε μία καινούρια

«Το country risk και η επιβατική κίνηση της περιόδου μεταξύ 2015 και 2017 ανέτρεψαν όλη την άσκηση για το ΔΑΑ που έγινε με παραδοχές και στοιχεία 2015», αναφέρει αρμόδια πηγή που βρίσκεται πολύ κοντά στις διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο πλευρών. Οπως υποστηρίζει, η αρχική προσφορά, με βάση την εικόνα της χώρας και τις αποδόσεις του αεροδρομίου από το 2017 και έπειτα, ισοδυναμούσε με τη φράση «σκίστε την πρόταση και φέρτε μία καινούρια». Οπως τελικά έγινε, αλλά όχι με την προτροπή του ΤΑΙΠΕΔ. Τη στιγμή μάλιστα που το ελληνικό αεροδρόμιο σπάει όλα τα ρεκόρ και τις προβλέψεις, με λειτουργικά έσοδα που για το 2017 διαμορφώθηκαν σε 455 εκατ. ευρώ και κέρδη προ φόρων που πλησίασαν τα 200 εκατ., αλλά και με μία εξίσου εντυπωσιακή άνοδο της επιβατικής κίνησης.

Συνολικά, κατά την περίοδο Ιανουαρίου - Σεπτεμβρίου του 2018 η κίνηση του αεροδρομίου έφτασε τους 18,7 εκατομμύρια επιβάτες, σημειώνοντας άνοδο 11,5%, στοιχεία που διαψεύδουν ακόμη και πρόσφατες δηλώσεις του μάνατζερ του ΔΑΑ Γιάννη Παράσχη, ο οποίος είχε προβλέψει ελαφριά κάμψη κατά τη φετινή περίοδο.
Ακόμη και σήμερα, όπως αναφέρει η ίδια πηγή, αν ξαναγίνει η ίδια άσκηση το τίμημα θα είναι ακόμη υψηλότερο. Κυρίως, λόγω της αύξησης της επιβατικής κίνησης και όχι τόσο των μακροοικονομικών μεγεθών της χώρας, που είναι περίπου στην ίδια κατάσταση με το 2017. Ενας πρόσθετος παράγοντας, όπως επισημαίνει, είναι ότι όσο πλησιάζει η ημέρα που αρχίζει η επέκταση της σύμβασης παραχώρησης (2027) τόσο θα αυξάνεται και το τίμημα.

Ούτε όμως στην κυβέρνηση έχει περάσει απαρατήρητο το παρ’ ολίγον φιάσκο με το ΔΑΑ, με κάποιους να προεξοφλούν την αναζήτηση ευθυνών, καθώς το ΤΑΙΠΕΔ έχει μπροστά του μια μακριά λίστα εμβληματικών ιδιωτικοποιήσεων (ΕΛΠΕ, ΔΕΠΑ, το 30% του ΔΑΑ κ.ά.) για τις οποίες λάθη και παραλείψεις δεν συγχωρούνται.

Με δηκτικό τρόπο σχολίαζε προ ημερών την υπόθεση του αεροδρομίου ο υπουργός Υποδομών Χρήστος Σπίρτζης, ο οποίος είχε εκφράσει στο παρελθόν σοβαρές διαφωνίες για την επέκταση της σύμβασης του ΔΑΑ, κατηγορώντας το ΤΑΙΠΕΔ και τους συμβούλους του για σοβαρή ανεπάρκεια στα θέματα των αποκρατικοποιήσεων.

Η εύλογη απορία που γεννάται για πολλούς είναι πώς το Ταμείο Ιδιωτικοποιήσεων ενεπλάκη με την επέκταση της σύμβασης του ΔΑΑ που δεν ανήκει στο χαρτοφυλάκιο των ιδιωτικοποιήσεων. Η αρμοδιότητα της επιμήκυνσης της σύμβασης μεταβιβάστηκε από το Δημόσιο στο ΤΑΙΠΕΔ και έλαβε χαρακτηριστικά μνημονιακής υποχρέωσης (εξ αντανακλάσεως), καθώς σχεδιάστηκε να προηγηθεί της πώλησης του 30% των μετοχών του ΔΑΑ που φιγουράρει στη λίστα των ιδιωτικοποιήσεων. Ηταν ένας τρόπος για να μεγιστοποιηθεί το τίμημα και να «αμπαλάρουν» με χρυσόσκονη το πακέτο των νέων μετοχών που θα πουλήσει το Ελληνικό Δημόσιο και πιθανώς θα διεκδικήσει και το PSP.

Παράγοντες της αγοράς σημειώνουν ότι σε μια συμφωνία αυτού του μεγέθους, όπως είναι η επέκταση της σύμβασης παραχώρησης του ΔΑΑ, έχει ιδιαίτερη σημασία ο τρόπος με τον οποίο υπολογίζεις, για παράδειγμα, το ρίσκο μιας χώρας, τον συντελεστή προεξόφλησης μερισμάτων κ.ά. «Αν δεν χρησιμοποιήσεις ορθές παραδοχές, στην Ε.Ε. σε απορρίπτουν», αναφέρουν, και επιβεβαιώνουν ότι η αναπροσαρμογή του τιμήματος για το ΔΑΑ οφείλεται στον ζήλο αλλά και τη στενή παρακολούθηση της σύμβασης από τις Βρυξέλλες.

Θυμίζουν μάλιστα μια παρόμοια κόντρα για θέματα αποτίμησης μεταξύ Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του αεροδρομίου Charleroi του Βελγίου. Η υπόθεση οδηγήθηκε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, το οποίο, αφού αναγνώρισε λάθη σε κάποιες παραδοχές της Ε.Ε., διαπίστωσε ότι το βελγικό αεροδρόμιο έπρεπε να ευθυγραμμιστεί με τις παρατηρήσεις της Κομισιόν.

Ποιοι «πυροβολούν» το ΤΑΙΠΕΔ

Η υπόθεση του ΔΑΑ δεν έχει κλείσει καθώς αφενός η νέα συμφωνία με το αναπροσαρμοσμένο τίμημα θα περάσει ξανά από το κόσκινο της Κομισιόν, το Ελεγκτικό Συνέδριο και στη συνέχεια θα πάει προς κύρωση στη Βουλή.

Αφετέρου γιατί ο ΔΑΑ θα χρειαστεί να εξασφαλίσει τις εγκρίσεις των μετόχων του, αλλά κυρίως τα δάνεια χρηματοδότησης της σύμβασης (υπολογίζονται άνω των 800 εκατ. ευρώ), κεφάλαια τα οποία εκτιμάται ότι θα απομειώσουν και τη μερισματική απόδοση του Δημοσίου. Πληροφορίες αναφέρουν ότι έχουν ξεκινήσει σχετικές επαφές με ελληνικές τράπεζες, καθώς το ρίσκο της χώρας δεν είναι ευνοϊκό για το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Στόχος του ΤΑΙΠΕΔ είναι ο φάκελος του ΔΑΑ να κλείσει πριν από το τέλος του έτους, καθώς σε διαφορετική περίπτωση ελλοχεύει ο κίνδυνος για νέα αναθεώρηση μεγεθών.

Στο προσκήνιο επανέρχεται η σύμβαση για το «Ελ. Βενιζέλος» και για έναν πρόσθετο λόγο: την αναψηλάφηση της υπόθεσης που ξεκίνησε (εκ των υστέρων) η Ν.Δ., η οποία σε πρόσφατη ανακοίνωσή της αναφέρει ότι «η απόπειρα παράτασης της παραχώρησης του αεροδρομίου “Ελ. Βενιζέλος” σε εξευτελιστική τιμή εγείρει αμείλικτα ερωτήματα διαφάνειας και χρηστής διοίκησης». Η αξιωματική αντιπολίτευση κάνει λόγο για συμφωνία που χάριζε για 20 χρόνια το ΔΑΑ και ζητά διευκρινίσεις σε μια σειρά από ερωτήματα από τους υπουργούς Οικονομικών και Υποδομών κυρίους Τσακαλώτο και Σπίρτζη.

Στο παζλ του ΔΑΑ προστέθηκε τελευταία και η μηνυτήρια αναφορά ιδιώτη (του πλωτάρχη του Πολεμικού Ναυτικού Παναγιώτη Σταμάτη) προς την Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών κατά παντός υπευθύνου, με την οποία ζητά να διερευνηθεί η πρόταση υπερβολικά χαμηλής προσφοράς για την 20ετή μίσθωση-σύμβαση παραχώρησης του αεροδρομίου «Ελ. Βενιζέλος».

Καθυστερεί το σχέδιο πώλησης

Από την πλευρά του, το υπουργείο Οικονομικών, απαντώντας τις προηγούμενες μέρες στη Ν.Δ., επιβεβαίωσε ότι η Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού «θεώρησε ότι το τίμημα πρέπει να αυξηθεί από 484 σε 1,115 εκατ. ευρώ». Αυτό, όπως σημειώνει, συνέβη επειδή το ΤΑΙΠΕΔ χρησιμοποίησε τα στοιχεία του 2015 για την αποτίμηση της παράτασης. «Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνωρίζοντας τη ραγδαία ανάπτυξη του τουρισμού στη χώρα και τις ιδιαίτερα θετικές προοπτικές για αύξηση του ΑΕΠ, ζήτησε την αναθεώρηση των στοιχείων. Η αναθεώρηση αυτή οδήγησε στην αύξηση του τιμήματος».

Η πολύμηνη καθυστέρηση στην έγκριση της συμφωνίας για 20ετή παράταση στη διαχείριση του αεροδρομίου από τον ΔΑΑ οδηγεί σε αντίστοιχη καθυστέρηση του σχεδίου πώλησης του 30% της εταιρείας παραχώρησης που κατέχει το ΤΑΙΠΕΔ. Με βάση το συμπληρωματικό μνημόνιο, ο διαγωνισμός για την πώληση του 30% του ΔΑΑ έπρεπε να ξεκινήσει τον περασμένο Μάρτιο. Ο επικεφαλής του ΤΑΙΠΕΔ Αρης Ξενόφος προέβλεψε πρόσφατα ότι ο διαγωνισμός προγραμματίζεται για αρχές του 2019 - εάν φυσικά κυλήσουν όλα ομαλά και δεν υπάρξει κάποιο νέο στραβοπάτημα στη σύμβαση.

Στελέχη του ΔΑΑ εκτιμούν ότι η ολοκλήρωση της συμφωνίας για το «Ελ. Βενιζέλος» θα ενεργοποιήσει 1-1,5 δισ. επενδύσεις την επόμενη 20ετία, προσδίδοντας σημαντικά οφέλη στο Δημόσιο, στην αγορά και το επιβατικό κοινό.

Στόχος του ΔΑΑ είναι να ξεπεράσει την παρούσα χωρητικότητα των 26 εκατομμυρίων επιβατών, και να φτάσει τα 30 εκατομμύρια. Στο πλαίσιο αυτό προβλέπεται συνολική αναβάθμιση των υποδομών του αεροδρομίου, όπως αύξηση των εμπορικών χρήσεων, περισσότερες θέσεις στάθμευσης, καινοτόμες υπηρεσίες και τεχνολογίες, αίθουσες επιβατών κ.ά. Σήμερα απασχολούνται στο αεροδρόμιο 700 εργαζόμενοι αλλά οι έμμεσες θέσεις εργασίας φτάνουν τις 13.000.