Στο χωριό Καλογριανά της Καρδίτσας, την περασμένη Κυριακή, μετέβη κλιμάκιο του υπουργείου Υγείας με μία Κινητή Μονάδα του ΕΟΔΥ και επαγγελματίες Τοπικής Ομάδας Υγείας της 5ης Υγειονομικής Περιφέρειας Θεσσαλίας. Μεταξύ άλλων οι επαγγελματίες υγείας προχώρησαν σε αντιτετανικό εμβολιασμό των κατοίκων, οι γιατροί τούς έκαναν προληπτικές εξετάσεις, έδωσαν οδηγίες και συνταγογράφησαν φάρμακα σε άτομα που είχαν ενοχλήσεις ή παρουσίαζαν συμπτώματα του αναπνευστικού. Το κλιμάκιο θα επισκέπτεται το χωριό σε τακτά χρονικά διαστήματα. Αντίστοιχες παρεμβάσεις έγιναν τις τελευταίες δύο εβδομάδες και σε άλλα χωριά της Θεσσαλίας, με την αφορμή των καταστροφών που άφησε πίσω της η καταιγίδα «Daniel». Οπως περιγράφουν μέλη κλιμακίων, υπήρχαν περιπτώσεις όπου στην πρώτη επίσκεψη η αντίδραση των κατοίκων ήταν επιφυλακτική έως τα όρια της αποδοκιμασίας. Στη δεύτερη επίσκεψη οι κάτοικοι αντέδρασαν σχεδόν φιλικά και στην τρίτη τούς φώναζαν πλέον με το μικρό τους όνομα…

Οι παρεμβάσεις αυτές είναι ένα δείγμα –«case study» όπως το ονομάζουν στελέχη του υπουργείου Υγείας– του νέου μοντέλου Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ) που προωθεί η κυβέρνηση και το οποίο ουσιαστικά θα «βγάλει» τον γιατρό, τον νοσηλευτή, τον επισκέπτη υγείας από το Κέντρο Υγείας και τη λογική της επαφής με τον πολίτη όταν έχει ανάγκη, στη «γενική» παροχή φροντίδας Υγείας στην κοινότητα. «Χωριό χωριό, πόρτα πόρτα, για να μπορέσουν να παρέχουν ολιστική φροντίδα υγείας που έχουν ανάγκη οι πολίτες, εκεί όπου ζουν και εργάζονται», όπως ανέφερε στην «Κ», παρουσιάζοντας το νέο σχέδιο Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας Ειρήνη Αγαπηδάκη.

Πρόληψη και αγωγή υγείας

«Για παράδειγμα, ένας κάτοικος στο ορεινό Ρέθυμνο θα γνωρίζει ότι η Κινητή Μονάδα Υγείας του ΕΟΔΥ, σε συνεργασία με την Τοπική Ομάδα Υγείας, θα έρχεται κάθε Τετάρτη στο χωριό για να παρέχει φροντίδα, που μπορεί να είναι η διενέργεια εξετάσεων προληπτικών ή και τυχόν ενοχλήματα, αλλά και εμβολιασμοί, συνταγογράφηση, εκπαίδευση πάνω στη διαχείριση της νόσου, πρόληψη και γενικά αγωγή και προαγωγή υγείας. Το ξέρετε ότι καταγράφονται πολλές εισαγωγές σε νοσοκομείο τον χρόνο ατόμων με χρόνια αναπνευστικά προβλήματα, όπως άσθμα, γιατί πολύ απλά δεν είχαν εκπαιδευτεί για το πώς να κάνουν σωστή χρήση των εισπνεόμενων φαρμάκων, κάτι που είναι ο ορισμός της αγωγής υγείας;», επισημαίνει η κ. Αγαπηδάκη. Οι τακτικές επισκέψεις θα γίνονται και κατ’ οίκον για όσους πολίτες δεν είναι σε θέση να μετακινηθούν στο σημείο όπου θα φιλοξενείται το κλιμάκιο των επαγγελματιών υγείας, κατόπιν σχετικής ενημέρωσης που θα λαμβάνεται από τους προσωπικούς γιατρούς ή και τις τοπικές αρχές.

Παράλληλα, οι επαγγελματίες υγείας θα ενημερώνουν για θέματα πρόληψης και προαγωγής υγείας που υλοποιούνται, όπως ο προσυμπτωματικός έλεγχος για τον καρκίνο του μαστού, καθώς και η καταπολέμηση της παχυσαρκίας. «Μιλάμε για ένα πάντρεμα της Δημόσιας Υγείας με την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας», τονίζει η αναπληρώτρια υπουργός. Αντίστοιχο μοντέλο με κατ’ οίκον επισκέψεις σε πολίτες με προβλήματα μετακίνησης και δράσεις Πρωτοβάθμιας Φροντίδας στην κοινότητα από Κινητές Μονάδες Υγείας και τις ΤΟΜΥ θα υλοποιηθεί και στα αστικά κέντρα.

Η νέα δομή

Το νέο σύστημα δοκιμάστηκε πιλοτικά ήδη στη Θεσσαλία με προληπτικές εξετάσεις και εμβολιασμούς.

Το νέο μοντέλο Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας θα εισαχθεί με σχέδιο νόμου που επεξεργάζεται το υπουργείο Υγείας, με στόχο να έχει ψηφιστεί έως το τέλος του έτους. Στις προθέσεις του υπουργείου είναι η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας να οριστεί ως αυτόνομος πυλώνας του ΕΣΥ, με υποδιοικητή σε κάθε μία από τις υγειονομικές περιφέρειες (σχεδιάζεται να αυξηθούν από επτά που είναι σήμερα σε δεκατρείς), που θα ασχολείται αποκλειστικά με αυτό το αντικείμενο. Θα δημιουργηθούν τοπικά δίκτυα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας ανά υγειονομική περιφέρεια στα οποία θα συμμετέχουν Κινητές Μονάδες (ΚΟΜΥ) του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας, οι Τοπικές Ομάδες Υγείας (ΤΟΜΥ), τα Κέντρα Υγείας, τα περιφερειακά ιατρεία και τα πολυδύναμα περιφερειακά ιατρεία και οι προσωπικοί γιατροί. Η κ. Αγαπηδάκη σημειώνει: «Είμαστε σε συζητήσεις με τους δήμους για να ενταχθούν στα τοπικά δίκτυα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και στα δημοτικά ιατρεία, γιατί θέλουμε να καλύψουμε με τον τρόπο αυτό και κοινωνικές ανάγκες των πολιτών. Να πετύχουμε αυτό που ονομάζεται one stop care (φροντίδα μιας στάσης). Να σας δώσω ένα παράδειγμα, έχουμε καρκινοπαθείς που δεν γνωρίζουν τις διαδικασίες ή δεν μπορούν οι ίδιοι να τις κάνουν για να έχουν επιδόματα και υποστήριξη που δικαιούνται».

Η «ιεραρχία» στο νέο σύστημα παρεμβάσεων στην κοινότητα έχει ως εξής: Tο υπουργείο Υγείας θα έχει την ευθύνη του κεντρικού σχεδιασμού των δράσεων και προγραμμάτων ΠΦΥ. Oι υγειονομικές περιφέρειες θα αναλάβουν τον συντονισμό των προγραμμάτων ΠΦΥ για την κάθε περιοχή ευθύνης τους, έχοντας και τον ρόλο του διαμεσολαβητή που θα μεταφέρει στο δίκτυο ΠΦΥ τον σχεδιασμό του υπουργείου. Τα Κέντρα Υγείας θα συντονίζουν σε τοπικό επίπεδο τα προγράμματα, τα οποία υλοποιούνται ανά χωριό και γειτονιά από τις Τοπικές Ομάδες Υγείας και τις Κινητές Μονάδες.

Σε ό,τι αφορά τη διαχείριση των χρονίων νοσημάτων, στον σχεδιασμό του υπουργείου είναι οι ομάδες της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας να παρέχουν και ενέσιμες θεραπείες σε ασθενείς, οι οποίες σήμερα εκτελούνται σε νοσοκομεία. Οπως σημειώνει η αναπληρώτρια υπουργός, «ξέρουμε ότι τουλάχιστον το 30% των ασθενών που θέλουν συστηματικά θεραπεία πάνε στο νοσοκομείο. Εμείς εκτιμάμε ότι μία θεραπεία που απαιτεί ένεση μία φορά την εβδομάδα μπορεί να γίνεται από τις Τοπικές Ομάδες Υγείας είτε κατ’ οίκον είτε στα Κέντρα Υγείας. Ακόμα και χημειοθεραπείες μπορούν να γίνουν με αυτόν τον τρόπο, με τη σύμφωνη πάντα γνώμη του γιατρού και του νοσοκομείου. Να σταματήσει με τον τρόπο αυτό η ταλαιπωρία των ασθενών και η έκθεσή του σε ένα νοσοκομειακό περιβάλλον το οποίο δεν είναι “αθώο”. Στην Αθήνα αυτοί οι ασθενείς ταλαιπωρούνται σε επίπεδο αναμονής. Στην επαρχία οι ασθενείς ταλαιπωρούνται λόγω της μετακίνησης, η οποία συνεπάγεται και κόστος».

Στο νέο μοντέλο Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας θα επιστρατευθεί και η τεχνολογία για την παρακολούθηση ασθενών με χρόνιες παθήσεις. «Για τη νησιωτική χώρα, υπάρχουν κάποιες λύσεις που μας δίνει η τεχνολογία, όπως είναι τα περίφημα wearables (σ.σ. φορητές συσκευές που θα φοράει ο πάσχων) τα οποία θα χορηγεί η πολιτεία δωρεάν σε χρονίως πάσχοντες. Οι συσκευές αυτές παρακολουθούν μία σειρά από ζωτικά στοιχεία και ειδοποιούν –εάν υπάρχει ανάγκη– τον θεράποντα γιατρό, ώστε να γίνεται διαχείριση της πάθησης χωρίς απαραίτητα να χρειάζεται η μετακίνηση του πάσχοντος», εξηγεί η κ. Αγαπηδάκη.

Παράλληλα, προχωρούν και οι διαδικασίες για την ανακαίνιση 156 Κέντρων Υγείας, στα οποία εντάχθηκαν πρόσφατα και όσα επλήγησαν από τις πλημμύρες στον Θεσσαλικό Κάμπο, μέσω πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, καθώς και η ανακαίνιση του εξοπλισμού των περιφερειακών ιατρείων μέσω του ΕΣΠΑ. Οπως σημειώνει η κ. Αγαπηδάκη, «θα ενισχύσουμε και τις Τοπικές Ομάδες Υγείας με προσωπικό αλλά και κατάλληλη εκπαίδευση σε τυποποιημένες διαδικασίες για την παροχή υπηρεσιών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας».

Προσωπικός γιατρός

Κομβικό ρόλο στο νέο μοντέλο της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας έχει ο προσωπικός γιατρός, ο οποίος θα συνεχίσει να παρακολουθεί την υγεία του κάθε πολίτη και να τον «καθοδηγεί» στο σύστημα Υγείας εφόσον κριθεί απαραίτητο, παραπέμποντάς τον σε εξειδικευμένη φροντίδα υγείας. Από τον Αύγουστο του 2022, όταν ενεργοποιήθηκε ο θεσμός, έως και σήμερα,το 55% των ενηλίκων πολιτών έχει εγγραφεί σε προσωπικό γιατρό. Σε κάποιες περιοχές της χώρας και κυρίως στην Αττική, οι γιατροί που έχουν ενταχθεί στο σύστημα δεν μπορούν να καλύψουν το σύνολο των δικαιούχων. Σε αρκετές μάλιστα περιπτώσεις, η μόνη επιλογή που είχαν αφορούσε σε γιατρό με ιατρείο σε μεγάλη χιλιομετρική απόσταση. Το υπουργείο Υγείας εξετάζει τρόπους για την αύξηση των γιατρών που θα μπορούν να αναλάβουν ρόλο προσωπικού γιατρού, εστιάζοντας σε προσωπικό του δημόσιου τομέα υγείας. «Ο προσωπικός γιατρός δεν μπορεί να βασίζεται σε ιδιώτες. Θα στηρίζεται σε προσωπικό της ΠΦΥ του δημόσιου τομέα. Οχι γιατί οι ιδιώτες είναι κακοί, αλλά επειδή ένας γιατρός που έχει ξοδέψει 40 χρόνια για να φτιάξει μία καριέρα και να “χτίσει” το ιατρείο του δεν μπαίνει εύκολα σε νέο ρόλο», σημειώνει η κ. Αγαπηδάκη και σημειώνει: «Θέλουμε να δημιουργήσουμε μία προοπτική καριέρας για νέα παιδιά που επιθυμούν να κάνουν γενική ιατρική και παθολογία και θέλουν να δουλέψουν στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, με ισχυρά οικονομικά κίνητρα και με στόχο να καλύψουν τις ανάγκες σε προσωπικό γιατρό σε επίπεδο δήμου και όχι περιφερειακής ενότητας. Παραδείγματος χάριν, κάτοικος του Γέρακα να βρίσκει γιατρό στον δήμο του και όχι στο Χαλάνδρι».

Οι 7 άξονες των αλλαγών

1. Δημιουργία αυτόνομου πυλώνα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στο ΕΣΥ

2. Δημιουργία Δικτύων Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στα οποία θα ενταχθούν Κέντρα Υγείας.

3. Περιφερειακά Ιατρεία, Κινητές Μονάδες Υγείας του ΕΟΔΥ, και Τοπικές Ομάδες Υγείας.

4. Eπισκέψεις επαγγελματιών Υγείας σε χωριά και γειτονιές για εξετάσεις, συνταγογράφηση, εμβολιασμούς και δράσεις πρόληψης.

5. Κατ’ οίκον χορήγηση ενέσιμων θεραπειών για τις οποίες τώρα απαιτείται μετάβαση σε νοσοκομείο.

6. Παρακολούθηση δεικτών Υγείας ασθενών σε νησιωτικές και απομακρυσμένες περιοχές με φορητές ηλεκτρονικές συσκευές.

7. Ανακαίνιση 156 Κέντρων Υγείας μέσω του Ταμείου ανάκαμψης και αναβάθμισητου εξοπλισμού των Περιφερειακών Ιατρείων μέσω πόρων του ΕΣΠΑ.

ΕΟΔΥ: μια «Πολιτική Προστασία» για τη δημόσια υγεία

Σε αναδιοργάνωση βρίσκεται και ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας, με το υπουργείο να επιχειρεί να προσαρμοστεί στις ανάγκες που προκύπτουν από την κλιματική αλλαγή και τις υγειονομικές απειλές που μπορεί αυτή να φέρνει. Ενδεικτικό είναι ότι στις προθέσεις του υπουργείου Υγείας είναι η δημιουργία ενός αυτόνομου κέντρου διαχείρισης απειλών υγείας στον ΕΟΔΥ. «Φανταστείτε μια Πολιτική Προστασία για τη δημόσια υγεία», σημειώνει στην «Κ» η αναπληρώτρια υπουργός.

«Επενδύουμε πολλά σε αυτόν τον οργανισμό, σε ανθρώπινο δυναμικό, σε τεχνογνωσία, σε επιστημονικές δεξιότητες, στο οργανόγραμμά του». Σύμφωνα με την κ. Αγαπηδάκη, με χρηματοδότηση του Ταμείου Ανάκαμψης προωθείται η αναβάθμιση της επιδημιολογικής επιτήρησης για μεταδιδόμενα και μη μεταδιδόμενα νοσήματα, ανά περιφέρεια και ανά δήμο.

Για το ανθρώπινο δυναμικό του οργανισμού η ίδια σημειώνει ότι «υπάρχει μια παρανόηση ότι οι εργαζόμενοι στον ΕΟΔΥ είναι πολλοί. Δεν είναι έτσι. Οι περισσότεροι είναι με συμβάσεις και μπλοκάκια, και θα πρέπει αυτούς τους ανθρώπους να τους αξιοποιήσουμε, να τους μοριοδοτήσουμε για να μπορέσουν να έχουν μόνιμες συνεργασίες με τον οργανισμό, να τους εκπαιδεύσουμε για να αποκτήσουν τις δεξιότητες που χρειάζονται και να δημιουργήσουμε το ανθρώπινο δυναμικό που μας λείπει». Προσθέτει, δε, ότι η Ελλάδα έχει ανάγκη από επιδημιολόγους «πεδίου», και σύμφωνα με την ίδια το κενό θα μπορούσε να καλυφθεί, σε συνεργασία με το υπουργείο Παιδείας, με παρεμβάσεις στα προγράμματα εκπαίδευσης των ιατρικών σχολών.

Σε ό,τι αφορά τις οργανωτικές αλλαγές υπενθυμίζεται ότι από τις 7 Σεπτεμβρίου ο ΕΟΔΥ έχει θέση διευθύνοντος συμβούλου που είναι επιφορτισμένος με διοικητικά καθήκοντα, ώστε ο νέος πρόεδρός του να επικεντρωθεί στο επιστημονικό έργο του οργανισμού. Την περασμένη εβδομάδα ορίστηκε και νέο Επιστημονικό Συμβούλιο που γνωμοδοτεί στη διοίκηση του ΕΟΔΥ για τις αναγκαίες παρεμβάσεις στη δημόσια υγεία.

kathimerini.gr