για το περιφερειακό και το τοπικό σχέδιο διαχείρισης απορριμμάτων
Το παιγνίδι της εξουσίας και στην διαχείριση των σκουπιδιών

Η σπουδαιότητα της διαχείρισης των απορριμμάτων στο νησί μας είναι προφανής και αυτά που ακολουθούν είναι προϊόν μελέτης του τοπικού σχεδίου διαχείρισης (ΤοΣΔΑ), του σχεδίου της περιφέρειας Ν. Αιγαίου ΠΕΣΔΑ, του Εθνικού σχεδίου διαχείρισης (ΕΣΔΑ), επικοινωνίας με αρμοδίους της περιφέρειας και της μελέτη ΧΥΤΑ ν. Κω. Κατατέθηκαν μερικές παρατηρήσεις στο δημοτικό συμβούλιο 7-4-17, ψηφίστηκε ομόφωνα η μελέτη ΤοΣΔΑ αλλά από τα παρακάτω φαίνεται ότι μάλλον κάναμε τα στραβά μάτια! Τι θα άλλαζε όμως με την καταψήφιση;

Α. Το πρώτο ερώτημα είναι η διευκρίνηση ρόλων μεταξύ περιφερειακού ΠΕΣΔΑ και τοπικου ΤοΣΔΑ και τι προηγείται; Πρέπει να διαβάσουμε και τα 2 κείμενα για να κατανοήσουμε λάθη και ελλείψεις στην πρόταση που ψηφίσαμε. Από το ΤοΣΔΑ λείπουν τα χρονοδιαγράμματα, η ιεράρχηση, η σαφήνεια των στόχων, δεν αναφέρεται η οικονομική συμμετοχή του Δήμου στα βήματα προετοιμασίας που πρέπει να κάνει και δεν αξιολογείται η μέχρι τώρα διαχείριση για να είναι σε θέση σήμερα να περάσει στην νέα περίοδο διαχείρισης, δηλαδή πως από τον ΧΥΤΑ θα πάμε στον ΧΥΤ Κω; Καυτά θέματα με πολιτικές διαστάσεις που θα έπρεπε σε τεχνικό επίπεδο να λέγονταν 2 πράγματα. Συνεπώς πρόκειται για ελλειπή αντιγραφή προηγούμενων βημάτων, άλλων σχετικών μελετών (πιο πολύ του ΠΕΣΔΑ), και σιωπηλής παράκαμψης …ενοχλητικών δεδομένων! Απόδειξη το ότι δεν βρήκαμε αναφορά στο υπάρχων κέντρο διαλογής ΚΔΑΥ (…ο Θεός να το πει έτσι), δεν αξιολογεί την επάρκεια του για την νέα περίοδο και …ξεχάστηκε ο μελετητής! Ουσιαστικά έχουμε μια τυπική, διεκπεραιωτική πρόταση που της λείπει το στοιχείο της ειλικρίνειας και της ζωντάνιας μιας μελέτης που φιλοδοξεί να έχει σαφείς τοπικούς εκσυγχρονιστικούς στόχους εδραζόμενους στην εμπειρία, στο επίπεδο συνείδησης και στις μακροπρόθεσμες επιδιώξεις της τοπικής κοινωνίας! Οι τεχνικές ανεπάρκειες του σχεδίου εκφράζουν την απουσία τοπικών δυνάμεων (πολιτικών και δημοτικών) να μορφοποιήσουν, να εκφέρουν και να καθορίσουν τις προβλέψεις του ΤοΣΔΑ!

Έτσι το ΠΕΣΔΑ να λαμβάνει υπ όψιν μόνο τα στατιστικά των παραγόμενων στο νησί μας απορριμμάτων! Δεν είναι τυχαίο που το περιφερειακό ΠΕΣΔΑ ψηφίστηκε 4 μήνες πριν το τοπικό και που ούτε τυπικοί λόγοι επέβαλλαν το πέρασμα του τοπικού σχεδίου ΤοΣΔΑ από το δημοτικό συμβούλιο Κω! Έχουμε ευθύνες ως δημοτική αρχή, ως δημοτικό συμβούλιο και σαν κοινωνία για την υποτίμηση και την αδιαφορία μας και η αφωνία της τοπικής πολιτικής ζωής πληρώνεται. Στην διαχείριση των απορριμμάτων της προσεχούς 10-ετίας ο Δήμος Κω δεν θα έχει πλήρη και αποκλειστική ευθύνη γιατί στο ψηφισμένο από 1-12-2016 ΠΕΣΔΑ ορίζεται όλη η Περιφέρεια Ν.Αιγαίου ως μία Γεωγραφική Ενότητα Διαχείρισης (επιτρέπεται η σύσταση Διβαθμιδικού Συνδέσμου) που εξασφαλίζει τη συνολική εφαρμογή του ΠΕΣΔΑ! Η πρόταση κάθε Δήμος να αποτελεί και μία Γεωγραφική Ενότητα Διαχείρισης και να έχει την αποκλειστική ευθύνη διαχείρισης, ΔΕΝ ΠΕΡΑΣΕ! Αποκλείστηκε και με αυτό το θέμα η προοπτική στις τοπικές κοινωνίες να αυτενεργήσουν και να αυτοπροσδιοριζονται σε σχέση με τα τοπικά θεματα! Έτσι εμποδίζονται να αποκτήσουν αυτοσυνείδηση και αυτοεκτίμηση ώστε να διεκδικήσουν αποκέντρωση και κατά συνέπεια οικονομική και πολιτική εξουσία! Ναι! ξεκινώντας από τα σκουπίδια τους! Το σύστημα διοίκησης και εξουσίας παραμένει άθικτο! Η περιφέρεια με τον δικό της συγκεντρωτισμό αποκτά ένα πεδίο της κοινωνικής και πολιτικής αυτοεπιβεβαίωσης και ένα χώρο κίνησης που δεν της ανήκει.

Ας το σκεφτούν αυτοί που γκρινιάζουν ότι η κυβέρνηση περιθωριοποιεί τους Δήμους! Η αντίθεση συγκεντρωτισμού-αποκέντρωσης είναι πολιτικό θέμα νομής της εξουσίας και έχει παραγωγικές και τεχνικές συνέπειες στην ζωή μας. Η περιφέρεια Ν. Αιγαίου έχοντας την αρμοδιότητα σχεδιασμού και έλεγχου των πόρων ΕΣΠΑ προτείνει για τον ευαίσθητο νησιώτικο μας χώρο βαριά μοντέλα διαχείρισης σκουπιδιών ακόμη και για τα μικρά νησιά στα οποία ο συνδυασμός μηχανισμού διαλογής στην πηγή (ΔσΠ), κινητών κέντρων διαλογής, οικογενειακής Κομποστοποίησης, λίγων μικρών Μονάδων Κομποστοποίησης και ενός ΧΥΤ θα δημιουργούσε συνθήκες τοπικής αυτοδιαχείρισης πέρα από τα δεκανίκια τις δυσκινησίες των περιφερειακών μηχανισμών. Η περιφέρεια Ν. Αιγαίου αντιγράφοντας μετέφερε ακρίτως το μοντέλο διαχείρισης της ηπειρωτικής Ελλάδας στον νησιώτικο χώρο και έτσι φθάσαμε στο τρελό της μεταφοράς σκουπιδιών από νησί σε νησί, κάτι που όπως μας διαβεβαίωσε μηχανικός της περιφέρειας ευτυχώς αποκλείστηκε … αλλά παραμένει ως σενάριο τόσο στο περιφερειακό όσο και στα τοπικά σχέδια!!!

Β. Το τοπικό ΤοΣΔΑ δεν μας έδωσε περιληπτική παρουσίαση των προβλέψεων του για την Κω που διαβάζουμε στα ΕΣΔΑ-ΠΕΣΔΑ:

1. Αποκαταστάσεις ΧΑΔΑ, ολοκλήρωση 31/12/2017
2. Προμήθεια εξοπλισμού Διαλογή στην Πηγή (ΔσΠ) ανακυκλωσίμων-οργανικού έως 31/08/2017
3. Πράσινα Σημεία(ΠρΣ) που θα συγκεντρώνονται: έπιπλα, ογκώδη, κλαδέματα Ηλεκτρικές συσκευές και ανακυκλώσιμα υλικά 01/09/2017 – Έναρξη Λειτουργίας
4. Σταθμός Μεταφόρτωσης (ΣΜΑ)ΣΜΑ/ΣΜΑΥ 01/01/2018 – Έναρξη Λειτουργίας
5. ΧΥΤΥ 01/07/2018 - Έναρξη Λειτουργίας
6. Μονάδες Κομποστοποίησης 01/05/2018 - Έναρξη Λειτουργίας
7. Προμήθεια Μηχανικών Κομποστοποιητών 31/01/2018 – Ολοκλήρωση
8. Μονάδα Επεξεργασίας Αποβλήτων (ΜΕΑ) 01/01/2020 - Έναρξη Λειτουργίας
Είμαστε ήδη εκτός προγραμματισμών και … σκοπίμως έλειπαν τα χρονοδιαγράμματα στο ΤοΣΔΑ!

Γ. Από τα παραπάνω είναι προφανές ότι στο μεσοδιάστημα μέχρι την υλοποίηση των έργων του ΠΕΣΔΑ, 2017-2020, θα προωθηθεί η λύση των Κινητών Μονάδων επεξεργασίας. Στα ΠΕΣΔΑ και ΤοΣΔΑ δεν λαμβάνεται υπόψη αυτό το κόστος, αλλά προβάλλεται μία πλασματική υπολειμματική δυναμικότητα των υφιστάμενων ΧΥΤΑ, ικανή να καλύψει το μεσοδιάστημα μέχρι το 2020, οπότε αναμένεται να λειτουργήσουν οι ΜΕΑ/ΧΥΤΥ. Θεωρούμε ότι οι Κινητές Μονάδες δεν αποτελούν λύση, γιατί όλα τα προϊόντα τους καταλήγουν στους ΧΥΤΑ και η εμπειρία έχει δείξει ότι δυστυχώς χρησιμοποιούνται κατά κόρον από τους δήμους ως λύση απελπισίας, όταν τα σκουπίδια γεμίζουν τους δρόμους! Παρ’ όλο λοιπόν που δεν είναι επιθυμητό, αλλά είναι αναμενόμενο ότι θα οδηγηθούμε σε λύσεις Κινητών Μονάδων αποσιωπάται και δεν λαμβάνεται υπόψη το κόστος τους, που ανέρχεται σε 1 εκ ευρώ στα ΤοΣΔΑ και ΠΕΣΔΑ.

Δ. Το περιφερειακό σχέδιο έχει σαν κεντρική του ιδέα την κατασκευή ΜΕΑ (μονάδα επεξεργασίας αποβλήτων) στην ουσία ένα εργοστάσιο υπέρογκου κόστους, πολυπλοκότητας και αναποτελεσματικότητας. Στην πράξη έχει αποδειχθεί από τη μέχρι τώρα λειτουργία των υφιστάμενων ΜΕΑ ότι δεν παράγουν ούτε ανακυκλώσιμα, ούτε κόμποστ και ότι αποτελούν στην ουσία τον πρόδρομο της καύσης! Πέρα από κάθε λογική, προωθήθηκαν κατά προτεραιότητα στους περιφερειακούς σχεδιασμούς και το ΕΣΠΑ και το αποτέλεσμα θα είναι ότι θα απορροφήσουν τους ελάχιστους διαθέσιμους δημόσιους πόρους ως έργα έντασης κεφαλαίων τα οποία θα ανοίξουν την πόρτα στις ΣΔΙΤ (συμπράξεις ιδιωτικών κεφαλαίων).

Συμπερασματικά: το ΠΕΣΔΑ Ν. Αιγαίου (και ΤοΣΔΑ) υπό το βάρος του ΕΣΔΑ, καταφέρνει να νομιμοποιήσει σχεδιασμούς προσανατολισμένους στην εξυπηρέτηση των συμφερόντων των εταιριών και του λόμπυ των σκουπιδιών και εις βάρος των πολιτών. Κινείται αντίθετα από τις επιταγές του ΕΣΔΑ, γιατί δεν προωθεί την τοπική διαχείριση και θέτει σε κίνδυνο την επίτευξη των στόχων του ΕΣΔΑ για χωριστή συλλογή. Ακολουθεί την παρωχημένη λογική της χρηματοδότησης του ΕΣΠΑ, που αφήνει σχεδόν εκτός τη Διαλογή στην Πηγή (των ανακυκλώσιμων την παραπέμπει στα Συλλογικά Συστήματα ΣΣΕΔ) και είναι ελάχιστη για τις άλλες δράσεις, δίνοντας τη μερίδα του λέοντος σε έργα ΜΕΑ/ΧΥΤΥ, και δε βλέπουμε πώς θα εκπληρωθούν οι προϋποθέσεις και οι στόχοι, που θέτει η ΕΕ και ο ΕΣΔΑ, για έργα και δράσεις στην κορυφή της ιεράρχησης των αποβλήτων (ανακύκλωση-επαναχρηση). Αγνοεί ότι η τρέχουσα πρόσκληση του ΕΣΠΑ κινείται στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση της από 30/8/2016 επιστολής “βόμβας" από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία θέτει ευθέως θέμα μη χρηματοδότησης νέων ΧΥΤΥ και μονάδων επεξεργασίας παρά μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις και όταν «τηρούνται πλήρως οι στόχοι της ιεράρχησης των αποβλήτων»∙ η οποία επιστολή χαρακτηρίζει τις ΜΕΑ "μη βέλτιστες επιλογές διαχείρισης αποβλήτων" και προτρέπει να δοθούν κίνητρα "στις αρμόδιες αρχές και στους φορείς διαχείρισης αποβλήτων να ανέβουν σε υψηλότερες βαθμίδες της ιεράρχησης αποβλήτων και να απομακρυνθούν από την τρέχουσα εξάρτηση από την υγειονομική ταφή και τις λύσεις στο τελικό στάδιο επεξεργασίας αποβλήτων (μονάδες ΜΒΕ και αποτεφρωτήρες)".
Επομένως ο ΠΕΣΔΑ προσανατολίζει τη χρηματοδότηση σε έργα, που κινδυνεύουν να χαρακτηριστούν ασύμβατα με τις κατευθύνσεις της ΕΕ με συνεπαγόμενο χάσιμο πολύτιμου χρόνου ή, ακόμη χειρότερα, ενταγμένα έργα να μην χρηματοδοτηθούν από ευρωπαϊκούς πόρους.

ΠΡΟΣΟΧΗ: με την απουσία κοινωνίας θα γίνει ότι βολεύει την κορυφή της οικονομικής και πολιτικής πυραμίδας των νησιών μας!
Ν. Μυλωνάς (δημοτικός σύμβουλος)
Σημ: κείμενο για τα 3 χρόνια απουσίας της δημοτικής κίνησης Συμπαράταξη Ελπίδας Κω από την τοπική ζωή