Στις γνωστές, ανεδαφικές, ύποπτες και προβληματικές δηλώσεις αναφορικά με το σύμπλεγμα της Μεγίστης επανήλθε ο Χρήστος Ροζάκης που διετέλεσε υφυπουργός Εξωτερικών επί Σημίτη.

Γράφει ο Αθανάσιος Ε. Δρούγος*

Μιλώντας σε τηλεοπτικό σταθμό της Κρήτης και μάλιστα σε άκαιρη χρονική στιγμή, λόγω των πολλαπλών και ποιοτικά αναβαθμισμένων προκλήσεων της Αγκυρας απέναντι στην Ελλάδα σε ξηρά, θάλασσα και αέρα από τον Εβρο μέχρι την Ανατολική Μεσόγειο, υποστήριξε ότι το Καστελλόριζο είναι απομονωμένο από το σύμπλεγμα των Δωδεκανήσων και επειδή είναι πολύ κοντά στην τουρκική πόλη Κας είναι μακράν της ελληνικής εδαφικής επικράτειας.

Με άλλα λόγια το ακριτικό σύμπλεγμα των μικρονησίδων δεν έχει ή έχει μειωμένη επήρεια σε ζητήματα θαλάσσιων ζωνών, άποψη που ευνοεί τις υποχθόνιες αιτιάσεις της Αγκυρας αλλά και του Καΐρου σε βάρος ενός παράκτιου κράτους όπως η χώρα μας.

Το Καστελλόριζο ανήκει στο Αιγαίο. Διάφορες τοποθετήσεις κάποιων «κύκλων» ότι είναι ειδική περίπτωση και γεωγραφικά ανήκει στην Ανατολική Μεσόγειο στερούνται σοβαρότητας και ρίχνουν νερό στον μύλο των παράνομων τουρκικών διεκδικήσεων. Βάσει του άρθρου 15 της Συνθήκης της Λωζάννης (χάρτης υπ’ αριθμόν 2) είναι γεωγραφικά ενταγμένο στα Δωδεκάνησα (που τότε πέρασαν από τους Οθωμανούς στους Ιταλούς και με τη Συνθήκη των Παρισίων του 1947 σε εμάς). Αξίζει να σημειωθεί ότι το Καστελλόριζο είχε αναφερθεί έκτοτε μόνο το 1964-1965 σε μία από τις κρίσεις στην Κύπρο, μέσω του σχεδίου Ατσεσον. Προτεινόταν από τους Αμερικανούς να είναι μέσα σε παζάρεμα ανταλλαγών περιοχών με την Κύπρο.
Ολα τα νησιά, βάσει της Συνθήκης του 1982 (Μοντένγκο Μπέι-Τζαμάικα) περί του Δικαίου της Θάλασσας, έχουν υφαλοκρηπίδα και θαλάσσιες ζώνες. Σημειωτέον ότι στο Καστελλόριζο κατοικούν λιγότεροι από 500 Ελληνες, ενώ λόγω της τουρκικής απειλής στις νησίδες Ρω και Στρογγύλη (Υψηλή) έχουμε για λόγους αυτοάμυνας αναπτύξει μικρές στρατιωτικές δυνάμεις. Υπόψη ότι η Τουρκία δεν είναι μέλος της Συνθήκης του 1982. Είναι γνωστό ότι η Αγκυρα απειλεί το σύνολο των νησιών μας από το Θρακικό πέλαγος μέχρι τη Στρογγύλη, που είναι το ανατολικότερο σημείο της επικράτειάς μας.
Λόγω Στρογγύλης η Ελλάδα και η Κύπρος έχουν γεωλογική επαφή-όρια υφαλοκρηπίδας γιατί διαφορετικά τα προβλήματα θα είχαν πολλαπλασιαστεί και η θέση μας θα ήταν ιδιαίτερα δυσχερής.
Η Ελλάδα τον τελευταίο χρόνο έχει ενισχύσει -στο πλαίσιο του εφικτού- στρατιωτικά τη Μεγίστη-Καστελλόριζο ως και τις Ρω-Στρογγύλη σε άνδρες αλλά και σε οπλικά συστήματα. Το σύμπλεγμα έχει αναβαθμιστεί σε Δύναμη Αμυνας Νήσου (ΔΑΝ) και επικεφαλής της μονάδας είναι συνταγματάρχης προερχόμενος από τις Ειδικές Δυνάμεις (ως γνωστόν, ανήκει στην ΑΣΔΕΝ).
Το σύμπλεγμα Μεγίστης-Καστελλόριζου προσφέρει λίαν υπολογίσιμο θαλάσσιο χώρο στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της χώρας μας, όταν και αν προχωρήσει η ανακήρυξη-οριοθέτηση με γειτονική χώρα. Ομως οι ελληνοαιγυπτιακές διπλωματικές και τεχνοκρατικές επαφές επί χρόνια δεν έχουν αποδώσει καρπούς. Το Κάιρο φλερτάρει με την Αγκυρα γιατί διαβλέπει ότι με την τουρκική θέση ότι το σύμπλεγμα δεν έχει επήρεια θα κερδίσει πολύ περισσότερο θαλάσσιο χώρο από το να προχωρήσει σε συμφωνία μαζί μας. Επιπλέον, παρά την αρκετά θετική στάση του προέδρου Αλ Σίσι απέναντί μας, υπάρχουν ισχυρότατοι τεχνοκρατικοί παράγοντες στην κρατική υπηρεσία πληροφοριών, στο διπλωματικό σώμα, στο αρχηγείο ναυτικών δυνάμεων, στην υδρογραφική υπηρεσία ως και σε ορισμένες δεξαμενές σκέψης που προτιμούν την τουρκική πρόταση για οριοθέτηση ΑΟΖ. Επίσης η Τουρκία δεν αποδέχεται την ύπαρξη της Κυπριακής Δημοκρατίας ως οντότητας και δεν έχει σταματήσει τις προσπάθειές της να προσελκύσει το Ισραήλ και τον Λίβανο προς τις μαξιμαλιστικές θέσεις της. Τυχόν αποδοχή μειωμένης επήρειας από πλευράς μας για το Καστελλόριζο θα ισοδυναμεί με μορφή εθνικού ακρωτηριασμού και αποδοχή των τουρκικών εκβιαστικών θέσεων. Επίσης το Κάιρο δίνει ελάχιστη επήρεια σε Ρόδο, Κάρπαθο, ως και σε νησίδες ανατολικά του Νομού Λασιθίου της Κρήτης και περιπλέκει ακόμα πιο πολύ τις όποιες διαπραγματεύσεις.
Το θέμα της ΑΟΖ αφορά στην εξερεύνηση-διαχείριση θαλάσσιων πόρων, διάφορες ενέργειες επί της επιφάνειας της θάλασσας, ενεργειακές επιλογές για εκμετάλλευση ρευμάτων, ανέμων, εγκαταστάσεις για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος, κατασκευή τεχνητών νησιών, δικαιώματα αλιείας κ.λπ. Με τη γειτονική Λιβύη είχαμε πλησιάσει αρκετά το 2010 στο ζήτημα της ΑΟΖ. Η ανατροπή του κανταφικού καθεστώτος το 2011, το ότι η Τρίπολη προχώρησε σε κλείσιμο του στρατηγικής σημασίας κόλπου της Σύρτης ως και άλλα μετέπειτα γεγονότα (εμφύλιος πόλεμος και πρόσφατα το τουρκολιβυκό μνημόνιο της 27-11-2019) εξέτρεψαν πολύ τις διμερείς σχέσεις, ενώ αναβαθμίστηκε στρατιωτικά η Τουρκία με την πολύπλευρη παρουσία της στην Τριπολιτάνα.
Τέλος, είναι εκτός πραγματικότητας τα περί αποστάσεων του Καστελλόριζου από ηπειρωτικά τμήματα της χώρας μας. Ας μη λησμονούμε γεωγραφικά την περίπτωση πολλών και υπερπόντιων εδαφών της Γαλλίας, της Ολλανδίας και της Μεγάλης Βρετανίας, των οποίων όλα τα νησιωτικά τους συμπλέγματα (π.χ. Φόκλαντς/Μαλβίνες, Γαλλική Πολυνησία, Ολλανδικές Αντίλλες, Ρεϊνιόν-Μαρτινίκα κ.ά.) έχουν δικαιώματα θαλάσσιων ζωνών σε Ινδικό, Ειρηνικό ωκεανό και Καραϊβική.
*Ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος είναι Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Από την έντυπη έκδοση