Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (Υ.Α.) ενισχύει την παρουσία της στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, όπου τις τελευταίες εβδομάδες καταφτάνουν καθημερινά κατά μέσο όρο 600 άνθρωποι, μέσω θαλάσσης από την Τουρκία, με αποτέλεσμα οι περιορισμένες (και σε ορισμένες περιπτώσεις ανύπαρκτες) δομές υποδοχής να έχουν φτάσει στα όριά τους.

Τους πρώτους πέντε μήνες του 2015, περισσότεροι από 42.000 άνθρωποι, κυρίως πρόσφυγες, έχουν εισέλθει στην Ελλάδα μέσω θαλάσσης. Ο αριθμός αυτός είναι εξαπλάσιος από αυτόν της ίδιας περιόδου του περασμένου έτους (6.500) και σχεδόν ο ίδιος με τον συνολικό αριθμό των αφίξεων για όλο το 2014 (43.500).

Πάνω από το 90% των αφίξεων προέρχεται από χώρες προσφυγικών πληθυσμών όπως η Συρία (οι Σύροι ξεπερνούν το 60% των αφίξεων), το Αφγανιστάν, το Ιράκ, η Σομαλία και η Ερυθραία.

Οι πρόσφυγες διασχίζουν το ανατολικό Αιγαίο από την Τουρκία μέσα σε μικρές μη αξιόπλοες βάρκες και φουσκωτά. Αποβιβάζονται σε εώς και 15 διαφορετικά ελληνικά νησιά ή διασώζονται από την ελληνική ακτοφυλακή. Οι μεγαλύτερες αφίξεις είναι στα νησιά της Λέσβου, της Χίου και της Σάμου και στα Δωδεκάνησα, ιδίως στην Κω και τη Λέρο. Μικρότεροι αριθμοί προσφύγων έχουν επίσης διασχίσει και τα χερσαία σύνορα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας στον Έβρο.

Ο μεγάλος αριθμός προσφύγων που φτάνει στα ελληνικά νησιά έχει προκαλέσει μεγάλη συμφόρηση, καθώς οι αρχές (ιδίως η τοπική αστυνομία) καταβάλλουν μεγάλες προσπάθειες να ταυτοποιήσουν, να καταγράψουν και να δακτυλοσκοπήσουν τους νεοεισερχόμενους. Οι τρεις υπάρχουσες οργανωμένες δομές στη Λέσβο, τη Χίο και τη Σάμο έχουν υπερφορτωθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό. Οι πρόσφυγες που περιμένουν να καταγραφούν, μεταξύ των οποίων οικογένειες με παιδιά, δεν έχουν άλλη επιλογή από το να κοιμούνται έξω. Επιπλέον, πολλοί πρόσφυγες που αποβιβάζονται σε απομακρυσμένες παραλίες, μεταξύ των οποίων και ηλικιωμένοι και μικρά παιδιά, αναγκάζονται να περπατήσουν για πολλά χιλιόμετρα κουβαλώντας τα λιγοστά τους υπάρχοντα, λόγω έλλειψης μεταφορικού μέσου.

Δεν υπάρχει τακτική παροχή φαγητού ή πόσιμου νερού προς τους πρόσφυγες εκτός εάν βρίσκονται σε εγκαταστάσεις υπό την ευθύνη της αστυνομίας, αναμένοντας να καταγραφούν. Σε ορισμένα από τα νησιά, ντόπιοι εθελοντές έχουν οργανωθεί αυθόρμητα και έχουν ζητήσει από τοπικά εστιατόρια και φούρνους δωρεές φαγητών ώστε να τα μοιράσουν στους ανθρώπους που κοιμούνται στο δρόμο ή σε εγκαταλελειμμένα κτίρια.

Στο νησί της Κω, όπου έχουν καταφτάσει περίπου 7.000 πρόσφυγες από την αρχή της χρονιάς, δεν υπάρχουν επίσημες κρατικές υποδομές πρώτης υποδοχής για όσους περιμένουν να καταγραφούν ενώ οι συνθήκες είναι ιδιαιτέρως δυσμενείς. Λόγω της έλλειψης εναλλακτικών λύσεων, οι πρόσφυγες έχουν αναγκαστεί να εγκατασταθούν σε ένα εγκαταλελειμμένο ξενοδοχείο χωρίς ηλεκτροδότηση ή τρεχούμενο νερό, όπου εκατοντάδες άντρες, γυναίκες και παιδιά κοιμούνται στριμωγμένοι σε ανθυγιεινές συνθήκες.

Οι αρχές στη Λέσβο και την Κω, αντιμέτωπες με μια συνεχή αύξηση των εκκρεμών υποθέσεων των ανθρώπων που περιμένουν να καταγραφούν στην αστυνομία και με μια επιδεινούμενη ανθρωπιστική κατάσταση, αποφάσισαν σε συνεργασία με την κεντρική κυβέρνηση να επιτρέπουν στους Σύρους πρόσφυγες που διαθέτουν έγκυρα διαβατήρια να επιβιβάζονται σε επιβατικά πλοία που εκτελούν τα συνήθη δρομολόγια με κατεύθυνση την Αθήνα, ώστε να καταγράφονται εκεί. Την Πέμπτη, περίπου 300 Σύροι επιβιβάστηκαν στα νυχτερινά επιβατικά πλοία από την Κω προς την Αθήνα και 350 από τη Λέσβο προς την Αθήνα.

Ανταποκρινόμενη στην κρίσιμη κατάσταση που επικρατεί στα ελληνικά νησιά, η Υ.Α. αυξάνει το προσωπικό της στη Λέσβο, τη Χίο, τη Σάμο, την Κω, τη Ρόδο, τη Λέρο και τον Έβρο. Έχει επίσης σχεδιαστεί επιπλέον ανάπτυξη προσωπικού. Η Υ.Α. παρέχει ήδη βοήθεια στις τοπικές αρχές για τη βελτίωση των συνθηκών υποδοχής, την εύρεση επιπλέον δομών φιλοξενίας για τους πρόσφυγες, την παροχή νομικής ενημέρωσης και συμβουλευτικής στους νεοαφιχθέντες και τη διανομή υπνόσακων και στρωμάτων, σαπουνιών και ειδών προσωπικής υγιεινής καθώς και άλλων ειδών πρώτης ανάγκης στις πιο ευάλωτες περιπτώσεις.

Η Υ.Α. ζητά από τους θεσμούς και τις υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπεριλαμβανομένων των EASO και Frontex, να ενισχύσουν περαιτέρω τη στήριξη που παρέχουν στην Ελλάδα, καθώς επίσης και τις μη κυβερνητικές οργανώσεις ώστε να μπορέσουν να υποστηρίξουν άμεσα τις κοινότητες στα ελληνικά νησιά και τη Νότια Ιταλία, οι οποίες προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις που θέτει η εισροή προσφύγων και μεταναστών μέσω θαλάσσης.

Η Υ.Α. εκτιμά ότι μέχρι τα τέλη Μαΐου, σχεδόν 90.000 πρόσφυγες και μετανάστες διέσχισαν τη Μεσόγειο το 2015. Μεταξύ αυτών 46.500 που αποβιβάστηκαν στην Ιταλία και 42.000 στην Ελλάδα. Μικρότεροι αριθμοί έχουν καταγραφεί στην Ισπανία (920) και στη Μάλτα (91). Παράλληλα, 1.850 πρόσφυγες και μετανάστες έχασαν τη ζωή τους ή αγνοούνται στη θάλασσα. Κατά την ίδια περίοδο το 2014, 49.000 άνθρωποι διέσχισαν τη Μεσόγειο προς τη Νότια Ευρώπη.

Για περισσότερες σχετικές πληροφορίες, παρακαλούμε επικοινωνήστε με:
Καίτη Κεχαγιόγλου, +39 335 679 4746
Στέλλα Νάνου, +30 693 79 34 515
Carlotta Sami, +39 335 679 4746
William Spindler, +79 217 3011