Επανάσταση στον τρόπο λειτουργίας του Δημοσίου και των επιχειρήσεων μπορεί να προκαλέσει η παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη (ΠΤΝ ή Gen AI) στην οποία εκτιμάται ότι θα στηριχθούν οι πολλαπλάσιες, σε σχέση με σήμερα, εφαρμογές για τη δημιουργία περιεχομένου, όπως κειμένου, εικόνας, ήχου και συνθετικών δεδομένων.

Σύμφωνα με τη μελέτη που εκπόνησε το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών και το Εθνικό Κέντρο Ερευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος», με την υποστήριξη της Ειδικής Γραμματείας Μακροπρόθεσμου Σχεδιασμού, και παρουσιάστηκε χθες στο Μέγαρο Μαξίμου για τις προοπτικές της τεχνητής νοημοσύνης στην Ελλάδα με χρονικό ορίζοντα το 2030, η συμβολή της στον μετασχηματισμό του κράτους και του ιδιωτικού τομέα είναι καθοριστική.

Βάσει κοινής έρευνας της Accenture Greece (2019) και της Microsoft Ελλάδας, η τεχνητή νοημοσύνη εκτιμάται ότι θα μπορούσε να προσθέσει στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) 180 δισ. ευρώ σε περίοδο 15 χρόνων. Ενδεικτικό της ανοδικής πορείας της τεχνητής νοημοσύνης είναι το γεγονός ότι η αξία της αγοράς προϊόντων ΑΙ θα αγγίξει μέσα σε έξι χρόνια τα 460 εκατ. ευρώ. Αλλωστε, χθες η Vodafone και η Microsoft προχώρησαν σε δεκαετή στρατηγική συμφωνία που θα συνοδευτεί με επενδύσεις 1,4 δισ. ευρώ και έχει ως αντικείμενο τη χρήση ΠΤΝ με στόχο τη βελτίωση των υπηρεσιών για περισσότερους από 300 εκατ. επιχειρήσεις και καταναλωτές.Θα μπορούσε να προσθέσει στο ελληνικό ΑΕΠ 180 δισ. ευρώ σε περίοδο 15 χρόνων.

Θα μπορούσε να προσθέσει στο ελληνικό ΑΕΠ 180 δισ. ευρώ σε περίοδο 15 χρόνων.

Χαρτογραφώντας το μέλλον της τεχνητής νοημοσύνης, η μελέτη, που παρουσιάστηκε χθες στο Μέγαρο Μαξίμου, διατυπώνει τέσσερα σενάρια. Αυτά περιλαμβάνουν την ύπαρξη μη βιώσιμης τεχνο-ανάπτυξης λόγω ένδειας πολιτικών παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης, την τεχνολογική και κοινωνική επιτάχυνση και τη βραδυπορία λόγω ανεπαρκούς ανάπτυξης μοντέλων Gen AI. Οπως και την υιοθέτηση πολιτικών Gen AI, οι οποίες όμως δεν επαρκούν για να αποτρέψουν την τεχνο-υπανάπτυξη, με την παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη να εξελίσσεται συνεχώς και ανεξέλεγκτα.

Η μελέτη προκρίνει το θετικό σενάριο, αυτό της τεχνο-κοινωνικής επιτάχυνσης, λόγω της ενίσχυσης των επενδύσεων σε κέντρα δεδομένων και του ευρύτερου τεχνολογικού εκσυγχρονισμού της χώρας. Οι τρεις κορυφαίοι παράγοντες – καταλύτες για την ανάπτυξη της Gen AI στην Ελλάδα είναι οι αυξημένοι ρυθμοί απόκτησης ψηφιακών δεξιοτήτων, οι νομικές ρυθμίσεις και θεσμικές παρεμβάσεις και οι διευκολύνσεις στην επίλυση ζητημάτων εμπιστοσύνης. Ποιες αλλαγές όμως υπόσχεται να φέρει η τεχνητή νοημοσύνη σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα;

Εκσυγχρονισμός Δικαιοσύνης, μείωση γραφειοκρατίας

Προάγγελο των αλλαγών που μπορεί να φέρει στο Δημόσιο η τεχνητή νοημοσύνη αποτελεί ο ψηφιακός βοηθός (chatbot) που ενσωματώθηκε, πρόσφατα, στην πλατφόρμα Gov.gr και «διασυνδέει τον πολίτη με τα πληροφοριακά συστήματα του Δημοσίου για την εξάλειψη της γραφειοκρατίας και την παροχή φιλικών υπηρεσιών», όπως αναφέρει ο υφυπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Κωνσταντίνος Κυρανάκης στη μελέτη.

Η υιοθέτηση της τεχνητής νοημοσύνης στο Δημόσιο επιτρέπει την ταχύτερη ολοκλήρωση των διαδικασιών και την αποτελεσματική αναζήτηση σε έγγραφα και βάσεις δεδομένων, και κατ’ επέκταση τη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών προς τους πολίτες. Κύριο όφελος της υιοθέτησης της τεχνητής νοημοσύνης από το Δημόσιο είναι η καλύτερη αξιοποίηση των ανθρώπινων πόρων και η εκτόξευση της παραγωγικότητας. Για παράδειγμα, όπως αναφέρει η μελέτη, η υιοθέτηση ειδικής εφαρμογής AI από ένα τμήμα προμηθειών δημόσιου φορέα θα επέτρεπε την αυτόματη επεξεργασία και κατηγοριοποίηση των προσφορών και τον άμεσο εντοπισμό ασυνεπειών, όπως ελλιπή δεδομένα ή μη έγκυρες προσφορές. Ως εκ τούτου, θα καθίστατο εφικτή η γρηγορότερη και αποτελεσματικότερη αξιολόγηση των έγκυρων προσφορών.

Δικαιοσύνη

Ανά τομείς της κρατικής μηχανής, η Gen AI θα μπορούσε να εκσυγχρονίσει ριζικά τη Δικαιοσύνη. Σε αυτό το πλαίσιο, στην Ελλάδα έχει ήδη συγκροτηθεί διαρκής επιστημονική επιτροπή για την εξέταση των επιπτώσεων της εισαγωγής της παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης (ΠΤΝ) στο δικαστικό σύστημα με γνώμονα και την προστασία των δικαιωμάτων των εμπλεκομένων. Οπως σημειώνει η μελέτη, δεδομένου ότι η ΠΤΝ απορροφά γρήγορα τεράστιο όγκο πληροφοριών και στη συνέχεια δημιουργεί πρωτότυπο περιεχόμενο, θα μπορούσε να αλλάξει και τον τρόπο εργασίας των δικηγόρων. Θα μπορούσε να συμβάλει ώστε να καταστούν προσβάσιμα νομικά έγγραφα στους πολίτες. Η Νομική Βιβλιοθήκη εφαρμόζει ήδη τεχνολογίες και εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης για τη διευκόλυνση της πρόσβασης σε νομολογία και την ερμηνεία της.

Υγεία

Στην Υγεία, η ΠΤΝ επιτρέπει την αποτελεσματικότερη κλινική διαχείριση. Ενδεικτικά, οι πολυάσχολοι κλινικοί ιατροί, που συχνά επιβαρύνονται με εκτεταμένη τήρηση σημειώσεων, μπορούν με την αρωγή των κατάλληλων εφαρμογών να δημιουργήσουν σχέδια κλινικών σημειώσεων γρήγορα και με ακρίβεια. Επίσης τεκμηριώνονται αρτιότερα οι κλινικές αποφάσεις, δεδομένου ότι τα εργαλεία GenAI –ορισμένα είναι, ήδη, διαθέσιμα σε πειραματικό στάδιο– μπορούν να λειτουργήσουν ως διαγωνιστικός βοηθός για τη δημιουργία καταλόγου πιθανών διαγνώσεων και σχεδίων θεραπείας. Ευρύτερα, με την αξιοποίηση των δυνατοτήτων των μοντέλων ΠΤΝ στις διαδικασίες υγειονομικής περίθαλψης, οι οργανισμοί θα μπορούν να παρέχουν καλύτερης ποιότητας ιατρικές υπηρεσίες, έρευνα και προστασία της ιδιωτικότητας των δεδομένων.

Εκπαίδευση

Η εκπαίδευση αποτελεί, σύμφωνα με την έρευνα, κρίσιμο πυλώνα εφαρμογής εργαλείων ΠΤΝ, με την εκπαιδευτική βιομηχανία να έχει αναπτύξει ήδη αριθμό εφαρμογών βασισμένων στην AI. Τα οφέλη αφορούν τόσο τους αποφοίτους όσο και τους εργαζομένους ή επανακαταρτιζόμενους ως προς την αναζήτηση εργασίας ή επαγγελματικής διαδρομής, επαγγελματικής δικτύωσης και σε πραγματικό χρόνο ενημέρωσης για νέες δεξιότητες και ευκαιρίες επανακατάρτισης. «Η ΠΤΝ θα αποτελεί μέσο πιλοτικών εφαρμογών και ερευνητικών προγραμμάτων τα επόμενα χρόνια. […] Θα άξιζε να “δημιουργηθεί παρατηρητήριο ΠΤΝ και υποδίκτυο φορέων για την προώθηση της GenAI στο πλαίσιο της Εθνικής Συμμαχίας για Ψηφιακές Δεξιότητες», σημειώνει ο Γεώργιος Καραχάλιος, υποδιοικητής της ΔΥΠΑ.

Ερευνα

Στην έρευνα και ανάπτυξη, η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη αποδοτικότητα, καινοτομία και παραγωγικότητα. Ενδεικτικά, σε τομείς όπως η υγειονομική περίθαλψη, όπου η πρόσβαση σε δεδομένα ασθενών είναι περιορισμένη, τα παραγωγικά μοντέλα, βάσει αλγορίθμων, μπορούν να δημιουργήσουν ρεαλιστικά ιατρικά δεδομένα. Επίσης, η GenAI μπορεί να αυτοματοποιήσει τη δημιουργία τεχνικών εκθέσεων και ερευνητικών εργασιών και να συμβάλει στον σχεδιασμό πειραμάτων και προσομοιώσεων.

Η υιοθέτηση ειδικής εφαρμογής AI από ένα τμήμα προμηθειών στο Δημόσιο θα οδηγούσε σε καλύτερη αξιολόγηση προσφορών.

• Πολιτική Προστασία. Στην Πολιτική Προστασία, η τεχνητή νοημοσύνη «μπορεί να προσφέρει δυνατότητες λύσεων σε κρίσιμα προβλήματα, όπως η κλιματική αλλαγή», όπως δηλώνει στη μελέτη εκπρόσωπος πολυεθνικής τεχνολογικής εταιρείας.

• Μεταφορές. Στις μεταφορές, τα συστήματα διαχείρισης της κυκλοφορίας με βάση την ΠΤΝ αναλύουν δεδομένα σε πραγματικό χρόνο, επιτρέποντας, μεταξύ άλλων, προληπτικές προσαρμογές στους χρονισμούς των φωτεινών σηματοδοτών και δυναμικές αναδρομολογήσεις.

Εκτίναξη παραγωγικότητας στις επιχειρήσεις
Οι εφαρμογές που βασίζονται σε παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη (ΠΤΝ) μπορούν να εκτοξεύσουν την παραγωγικότητα και να μειώσουν το λειτουργικό κόστος, που αποτελεί ένα από τα βασικά ζητούμενα για τις επιχειρήσεις. Μελέτη της McKinsey, όπως επισημαίνει ο Αθανάσιος Χύμης, ερευνητής στο Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ), αναφέρει ότι η υιοθέτηση της Gen AI θα μπορούσε, παγκοσμίως, να προσθέσει 2,4 με 4 τρισ. ευρώ σε ετήσια βάση. Κατά τη McKinsey, περίπου το 75% της αξίας που θα μπορούσε να προσφέρει η ΠΤΝ εμπίπτει σε τέσσερις τομείς.

Σε πελατειακές δραστηριότητες (customer operations), μάρκετινγκ και πωλήσεις, σχεδιασμό λογισμικού και έρευνα και ανάπτυξη. Αυτό σημαίνει πως οι κλάδοι με τον μεγαλύτερο αντίκτυπο από την παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη θα είναι η τραπεζική, η υψηλή τεχνολογία και οι βιοεπιστήμες. Ο λόγος είναι ότι η ΠΤΝ εξ ορισμού έχει την ικανότητα να υποστηρίζει τις αλληλεπιδράσεις με τους πελάτες, να παράγει δημιουργικό περιεχόμενο για μάρκετινγκ και πωλήσεις, καθώς και να συντάσσει κώδικα υπολογιστή με βάση τη φυσική γλώσσα.

Κατασκευές
Σύμφωνα με τη μελέτη που παρουσιάστηκε χθες στο Μαξίμου, η παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να επιφέρει ριζικές αλλαγές στην πλειονότητα παραγωγικών τομέων. Στις κατασκευές, όπου συμβάλλει στον αποτελεσματικότερο σχεδιασμό, προγραμματισμό και διαχείριση έργων. Οι αλγόριθμοι της Gen AI μπορούν να βοηθήσουν τους αρχιτέκτονες και τους μηχανικούς να δημιουργήσουν καινοτόμα και βιώσιμα σχέδια κτιρίων, λαμβάνοντας υπόψη παράγοντες όπως το τοπικό κλίμα και τους διαθέσιμους πόρους. Παράλληλα, μέσω προγνωστικών αναλύσεων, μπορεί να βοηθήσει στον εντοπισμό πιθανών ζητημάτων υπέρβασης κόστους ή καθυστερήσεις ως προς την πρόοδο των εργασιών.

• Μεταποίηση. Στη βιομηχανία και τη μεταποίηση, η συνεισφορά της τεχνητής νοημοσύνης σχετίζεται με τη δημιουργία νέων προϊόντων, τη βελτίωση εκπαίδευσης εργαζομένων, τον έλεγχο ποιότητας, τον σχεδιασμό προϊόντων και τη βελτίωση της λειτουργίας της εφοδιαστικής αλυσίδας.

Τραπεζική, υψηλή τεχνολογία και βιοεπιστήμες, οι κλάδοι που θα επηρεαστούν περισσότερο.

• Γεωργία. Στη γεωργία, οι εφαρμογές παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης εκτιμάται ότι θα δεκαπλασιαστούν μέσα στην επόμενη δεκαετία, με την εκτιμώμενη αξία τους, έως το 2032, να τοποθετείται σε περίπου 1,2 δισ. ευρώ. Μια από τις βασικές εφαρμογές της είναι η πρόβλεψη της απόδοσης των καλλιεργειών, όπου αξιοποιούνται δεδομένα και προγνωστικά μοντέλα για να παρέχονται στους αγρότες πολύτιμες πληροφορίες για τη μελλοντική παραγωγή καλλιεργειών.

Επιπλέον, η ΠΤΝ μπορεί να συμβάλει στην εξοικονόμηση πόρων, βοηθώντας τους αγρότες να κατανέμουν αποτελεσματικά το νερό, τα λιπάσματα και τα φυτοφάρμακα. Η ανάλυση του εδάφους είναι ένας άλλος τομέας όπου η ΠΤΝ συμβάλλει, καθώς μπορεί να αξιολογήσει την υγεία και τη σύνθεση του εδάφους, καθοδηγώντας τους αγρότες στις βέλτιστες πρακτικές φύτευσης και καλλιέργειας. Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να αποτελέσει σύμμαχο και της επισιτιστικής ασφάλειας και της αειφόρου γεωργίας, επιτρέποντας στους αγρότες να αναπτύξουν νέους σπόρους και φυτά ανθεκτικά στην κλιματική αλλαγή, σύμφωνα με τον κ. Χύμη.

Τουρισμός

Στον τουρισμό, η ΠΤΝ μπορεί να δημιουργήσει σημαντικά οφέλη, ενισχύοντας τη συνολική εμπειρία των επισκεπτών και προωθώντας τη χώρα ως κορυφαίο προορισμό. Μέσω έξυπνων ψηφιακών βοηθών (chatbots), οι τουρίστες μπορούν να λάβουν σε πραγματικό χρόνο εξατομικευμένες συστάσεις και πληροφορίες σχετικά με τα τοπικά αξιοθέατα, τα καταλύματα και τις επιλογές για φαγητό, καθιστώντας τα ταξίδια τους πιο βολικά και ευχάριστα.

Επίσης, η αξιοποίηση εργαλείων επαυξημένης πραγματικότητας, που χρησιμοποιούνται από τα τέλη του 2010, πλέον, έχουν αποκτήσει λειτουργίες που μεγιστοποιούν την εμπειρία του καταναλωτή. Από την άλλη πλευρά, όπως σημειώνει στην έρευνα ο Κωνσταντίνος Μηλιώρης, ερευνητής του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής στο αντικείμενο της πληροφορικής τεχνολογίας στον τουρισμό, η απαίτηση για εκτεταμένη συλλογή δεδομένων δημιουργεί σημαντικούς κινδύνους για το απόρρητο και την ασφάλεια των πολιτών. Κατά τον ίδιο, υφίσταται κίνδυνος της απώλειας του ανθρώπινου παράγοντα στις υπηρεσίες που αποτελεί ζωτικό στοιχείο στη βιομηχανία του τουρισμού.

Ναυτιλία

Στη ναυτιλία, η χρήση της ΠΤΝ μπορεί να συμβάλει στη δημιουργία προηγμένων συστημάτων πλοήγησης που λαμβάνουν υπόψη δεδομένα καιρού σε πραγματικό χρόνο, τις συνθήκες κυκλοφορίας και τα χαρακτηριστικά των πλοίων. Μπορεί να συμβάλει στη βελτιστοποίηση των διαδικασιών χειρισμού φορτίων και εφοδιασμού στα λιμάνια, στην εκπαίδευση και υποστήριξη του πληρώματος και την επικοινωνία.