Το νομοσχέδιο με τίτλο «Ενσωμάτωση της Οδηγίας 2019/904/ΕΕ σχετικά με τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον» κατατίθεται στη Βουλή και φέρνει αλλαγές στην καθημερινότητά μας. Με το εν λόγω νομοσχέδιο απαγορεύεται από τον Ιούλιο του 2021 η διάθεση στην αγορά 10 πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης. Δίνονται κίνητρα κίνητρα για Επαναχρησιμοποίηση και Ανακύκλωση.
Με στόχο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, την καταπολέμηση της πλαστικής ρύπανσης και την προστασία του Περιβάλλοντος, στο εν λόγω νομοσχέδιο προβλέπονται:

1. Η υιοθέτηση στην εθνική νομοθεσία της ευρωπαϊκής Οδηγίας 2019/904 για τον περιορισμό των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον, καθώς και

2. Η θέσπιση εθνικών μέτρων με κίνητρα για την προώθηση της Πρόληψης, της Επαναχρησιμοποίησης και την ενίσχυση της Ανακύκλωσης, που αποτελούν και τις πρώτες αρχές στην «πυραμίδα» της σύγχρονης διαχείρισης αποβλήτων, όπως αντίστοιχα προβλέπει και το νέο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ 2020 – 2030).

Της κατάθεσης του νομοσχεδίου είχαν προηγηθεί τρεις κύκλοι διαβουλεύσεων με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη και τους κοινωνικούς φορείς, ενώ παρέμεινε και σε δημόσια διαβούλευση για τρεις εβδομάδες.

Ο κ. Κωστής Χατζηδάκης για την κατάθεση του νομοσχεδίου δήλωσε:

«Σήμερα κάνουμε ένα σημαντικό βήμα για την αντιμετώπιση της πλαστικής ρύπανσης και την προστασία του Περιβάλλοντος. Το νομοσχέδιο για την απόσυρση των Πλαστικών Μιας Χρήσης έρχεται να αλλάξει συνήθειες της καθημερινότητάς μας. Πολιτεία, αγορά και πολίτες καλούμαστε να βγάλουμε από την καθημερινότητά μας πλαστικά μίας χρήσης επιζήμια για το Περιβάλλον, όπως πλαστικά προϊόντα που δεν μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν ή να ανακυκλωθούν, αλλά και τα οποία δημιουργούν το πρόβλημα της πλαστικής ρύπανσης στις θάλασσές μας.

Αναλογιζόμενοι δε ότι το 50% των απορριμμάτων στη θάλασσα είναι Πλαστικά Μιας Χρήσης και ότι η χώρα μας φημίζεται για το περιβάλλον της και τις καθαρές θάλασσες και ακτές της, προχωρούμε σε μια ολοκληρωμένη παρέμβαση – η οποία όχι μόνο ενσωματώνει τη σχετική κοινοτική Οδηγία για την καταπολέμηση της πλαστικής ρύπανσης, αλλά και εισάγει εθνικά μέτρα, με κίνητρα για την Επαναχρησιμοποίηση των καθημερινών μας προϊόντων και την Ανακύκλωση αυτών. Προβλέπουμε μάλιστα ότι στο Δημόσιο, η απόσυρση των Πλαστικών Μιας Χρήσης θα πραγματοποιηθεί 6 μήνες νωρίτερα.

Νομοθετούμε έγκαιρα για να γνωρίζουν οι καταναλωτές και να προσαρμοστεί ομαλά η αγορά στα νέα δεδομένα. Η Ελλάδα από τον Ιούλιο του 2021 θα γίνει μία χώρα με λιγότερα Πλαστικά Μιας Χρήσης».

Τι προβλέπει το νομοσχέδιο

Με το εν λόγω νομοσχέδιο απαγορεύεται από τον Ιούλιο του 2021 η διάθεση στην αγορά 10 πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης. Πρόκειται για τα εξής πλαστικά προϊόντα:

μαχαιροπίρουνα,
πιάτα,
καλαμάκια,
περιέκτες από φελιζόλ
κυπελάκια ποτών από φελιζόλ,
περιέκτες τροφίμων από φελιζόλ,
αναδευτήρες ποτών,
μπατονέτες,
στηρίγματα για μπαλόνια,
καθώς και πάσης φύσεως προϊόντα που διασπώνται σε μικροπλαστικά (οξοδιασπώμενα πλαστικά).
Στόχος της απαγόρευσης σε αυτά τα πλαστικά προϊόντα είναι η μείωση της κατανάλωσης σε πλαστικά ποτήρια και πλαστικούς περιέκτες τροφίμων κατά 30% μέχρι το 2024 και κατά 60% μέχρι το 2026. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, προβλέπεται:

Ο επανασχεδιασμός των προϊόντων με οικολογικό πρόσημο. Ειδικότερα, τίθεται υποχρεωτικός στόχος χωριστής συλλογής των πλαστικών μπουκαλιών κατά 77% το 2025 και κατά 90% το 2029.
Για όσα προϊόντα απαγορεύονται, ορίζονται με ΚΥΑ εναλλακτικές λύσεις, ενώ η απαγόρευση αυτών ξεκινά 6 μήνες νωρίτερα για τον δημόσιο τομέα.
Όλα τα καπάκια θα πρέπει να είναι προσαρτημένα στα μπουκάλια τους μέχρι το 2024, ενώ τα πλαστικά μπουκάλια θα πρέπει να κατασκευάζονται από 25% ανακυκλωμένο περιεχόμενο το 2025 και από 35% αντίστοιχα το 2030. Για να διασφαλισθεί ότι όλοι συμμορφώνονται με τις νέες απαιτήσεις για το ανακυκλωμένο περιεχόμενο εισάγεται το Ευρωπαϊκό πρότυπο ΕΝ 15343.
Παρέχεται ταυτόχρονα το κίνητρο στους παραγωγούς των προϊόντων αυτών να μειώνονται οι υποχρεωτικές τους εισφορές στα συστήματα ανακύκλωσης, όσο περισσότερο ανακυκλωμένο περιεχόμενο έχουν στα προϊόντας τους (eco-modulation).
Εισάγονται νέες απαιτήσεις σήμανσης από τον Ιούλιο του 2021, αναφορικά με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις συγκεκριμένων προϊόντων. Τα προϊόντα αυτά είναι τα πλαστικά ποτήρια, τα υγρά μαντηλάκια, τα είδη προσωπικής υγιεινής και τα καπνικά προϊόντα.
Θεσπίζονται έως τον Ιανουάριο του 2023 συστήματα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού για δύο νέες ομάδες προϊόντων όπως τα καπνικά προϊόντα και τα αλιευτικά εργαλεία, καθώς και άλλες 8 κατηγορίες προϊόντων (κυπελάκια ποτών, περιέκτες τροφίμων, περιέκτες ποτών, πακέτα και περιτυλίγματα, λεπτές σακούλες μεταφοράς, υγρά μαντηλάκια και μπαλόνια). Τα συστήματα διευρυμένης ευθύνης παραγωγού θα είναι υπεύθυνα για τη διαχείριση και για τον καθαρισμό των κοινόχρηστων χώρων και ακτών από τα απόβλητα των προϊόντων αυτών.
Εθνικά μέτρα-Κίνητρα για Επαναχρησιμοποίηση – Ανακύκλωση

Όπως είχε προαναγγελθεί από τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κωστή Χατζηδάκη, με το παρόν νομοσχέδιο νομοθετούνται και εθνικά μέτρα με κίνητρα για την ενίσχυση της Πρόληψης (επαναχρησιμοποίηση) στη δημιουργία πλαστικών αποβλήτων. Ειδικότερα με το νομοσχέδιο:

Θεσπίζεται περιβαλλοντική εισφορά για τα πλαστικά ποτήρια και τους περιέκτες τροφίμων από 01.01.2022. Τα χρήματα που θα συλλέγονται θα πηγαίνουν στο Πράσινο Ταμείο και θα επιστρέφουν στους Δήμους και τις Περιφέρειες για δράσεις καταπολέμησης της περιβαλλοντικής ρύπανσης που προκαλούν τα εν λόγω προϊόντα.
Θεσπίζεται η υποχρέωση διάθεσης επαναχρησιμοποιήσιμων εναλλακτικών προϊόντων από 01.01.2022. στις επιχειρήσεις μαζικής εστίασης, καθώς και η υποχρέωση να πωλούν τα προϊόντα τους με έκπτωση, σε περίπτωση που ο καταναλωτής έχει δικό του επαναχρησιμοποιούμενο σκεύος.
Θεσπίζεται η υποχρέωση των Δήμων να διαθέτουν δημόσιες βρύσες για τη δωρεάν παροχή πόσιμου νερού σε δημοτικές αθλητικές εγκαταστάσεις και παιδικές χαρές, από την 1η Ιουλίου του 2021.
Θεσπίζεται πανελλαδικό σύστημα επιστροφής εγγύησης στον πολίτη. Από 05.01.2023 οι πολίτες που θα επιστρέφουν στα σημεία πώλησης τα πλαστικά μπουκάλια -τα οποία θα επιβαρύνονται με λίγα λεπτά- θα λαμβάνουν πίσω τα επιπλέον χρήματα, ως ανταμοιβή για τη συμμετοχή τους στην ανακύκλωση. Για την αποτελεσματική εφαρμογή του μέτρου αυτού και τον καθορισμό της εγγύησης θα πραγματοποιηθεί μελέτη εφαρμογής έως τον Ιούλιο του 2021.
Διευρύνεται η περιβαλλοντική σήμανση σε όλα τα Πλαστικά Μιας Χρήσης που εμπίπτουν στην Οδηγία από 03.01.2022, ώστε να γνωρίζουν οι πολίτες ποια προϊόντα προορίζονται για επαναχρησιμοποίηση, ποια για ανακύκλωση και ποια για κομποστοποίηση.
Αντικίνητρα – Κυρώσεις

Παράλληλα, στα εθνικά μέτρα για τη μείωση της πλαστικής ρύπανσης που θεσπίζονται στο νομοσχέδιο, προβλέπονται και συγκεκριμένα αντικίνητρα, υπό τη μορφή κυρώσεων.

Ειδικότερα, στις περιπτώσεις διάθεσης προϊόντων που υπόκεινται σε απαγόρευση επιβάλλεται πρόστιμο που αντιστοιχεί:

Στον παραγωγό –1% επί του κύκλου εργασιών του προηγούμενου έτους, καθώς και στην
Στην επιχείρηση εστίασης: 5€ ανά τεμάχιο προϊόντος που διέθεσε στην αγορά (με ελάχιστο πρόστιμο τα 1.000 €).
Για τη μη απόδοση της Εισφοράς από τα πλαστικά ποτήρια και τους περιέκτες τροφίμων επιβάλλεται πρόστιμο:

Στις επιχειρήσεις εστίασης 1.000 € ανά παράβαση και σε περίπτωση υποτροπής διπλασιασμός των ποσών.
Για τη διάθεση προϊόντων που δεν πληρούν τις προδιαγραφές οικολογικού σχεδιασμού για ανακυκλωμένο περιεχόμενο επιβάλλεται πρόστιμο:

Στον παραγωγό ύψους –1% επί του κύκλου εργασιών του προηγούμενου έτους
Πηγή: Reporter.gr

Επτά τουλάχιστον δεκαετίες χρησιμοποιούμε πλαστικά μίας χρήσης. Κάποτε ήταν όντως ευκολία. Πλέον αποτελούν ένα σοβαρό πρόβλημα για τη δημόσια υγεία και για το περιβάλλον.

Όπως διαπιστώθηκε, χρειάζονται 1.000 χρόνια για να αποσυντεθούν. Αποτελούν την κύρια αιτία ρύπανσης των ακτών και των θαλασσών μας, ευθύνονται για τον θάνατο χιλιάδων θαλάσσιων ειδών, ενώ μέσω της διατροφικής αλυσίδας, καταλήγουν στο πιάτο μας, με σοβαρούς κινδύνους για την υγεία όλων.

Η στιγμή για μία Ελλάδα χωρίς πλαστικά μίας χρήσης έρχεται. Το προσεχές διάστημα η Ελλάδα, με πρωτοβουλία του υπουργού περιβάλλοντος Κωστή Χατζηδάκη, ενσωματώνει σε νομοσχέδιο τη σχετική κοινοτική Οδηγία για την απόσυρση εννέα είδη πλαστικών μίας χρήσης: δοχεία τροφίμων -ποτήρια -κύπελλα από φελιζόλ, πιάτα, μαχαιροπήρουνα, καλαμάκια, μπατονέτες, στηρίγματα μπαλονιών, αναδευτήρες ποτών, από τις αρχές Ιουλίου 2021 θα αποτελούν πλέον παρελθόν.

Μάλιστα, όπως έχει προαναγγείλει ο υπουργός, εγκαινιάζοντας την καμπάνια «Ελλάδα χωρίς Πλαστικά μίας χρήσης», σε συνεργασία με το Κοινωφελές Ίδρυμα Αθανασίου Κ. Λασκαρίδη, τα πλαστικά μίας χρήσης θα αποσυρθούν από το δημόσιο, 6 μήνες νωρίτερα, τον Ιανουάριο του 2021.

Όπως τόνισε ο ΥΠΕΝ, «Η προστασία του περιβάλλοντος είναι έργα και όχι λόγια. Προχωράμε μπροστά, γι' αυτό παίρνουμε και αυτή την πρωτοβουλία, την οποία μάλιστα έχει αγκαλιάσει και ο ίδιος ο πρωθυπουργός, αλλά πρέπει να το κάνουμε μαζί με τους πολίτες».

Όπως έγινε γνωστό, με στόχο την υιοθέτηση κουλτούρας ανακύκλωσης, θα δοθούν κίνητρα στους καταναλωτές. Έτσι, τα πλαστικά μπουκάλια, νερού, αναψυκτικών κλπ. θα επιβαρύνονται με λίγα λεπτά το καθένα και κάθε πολίτης που τα επιστρέφει στα σημεία αγοράς, θα παίρνει τα επιπλέον χρήματα πίσω.

«Το πρόγραμμα "Ελλάδα Χωρίς Πλαστικά Μίας Χρήσης" είναι μια κοινή πρωτοβουλία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αθανασίου Κ. Λασκαρίδη που στοχεύει να ενημερώσει και να ευαισθητοποιήσει τους κατοίκους της χώρας μας για την ανάγκη μείωσης κατάργησης των πολλών πλαστικών μίας χρήσης που υπάρχουν στην καθημερινότητά μας», δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η εκτελεστική διευθύντρια του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αθανασίου Κ. Λασκαρίδη, Δρ. Αγγελική Κοσμοπούλου.

Όπως επισημαίνει, «το πρόγραμμα ξεκινά έναν χρόνο πριν την εφαρμογή του σχετικού νόμου για να προετοιμάσει τους επαγγελματίες και τους καταναλωτές για τις αλλαγές που θα έρθουν».

«Στόχος είναι», όπως λέει, «να ενημερώσουμε τους επαγγελματίες για να προσαρμοστούν εγκαίρως στα νέα δεδομένα, αλλά και να ευαισθητοποιήσουμε τους πολίτες για να γίνουν, με τη θέλησή τους, μέρος της λύσης ενός παγκόσμιου προβλήματος».

Όπως επισημαίνει η κ. Κοσμοπούλου, «το Κοινωφελές Ίδρυμα Αθανασίου Κ. Λασκαρίδη τα τελευταία χρόνια έχει ρίξει όλες τις δυνάμεις του στον αγώνα για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και των ελληνικών ακτών. Σήμερα, πέρα από τα πολλά δικά του προγράμματα, μπαίνει μπροστά και στη "μάχη" της ενημέρωσης, σε μια σημαντική συνεργασία με το υπουργείο που ελπίζουμε πως θα φέρει σημαντικά αποτελέσματα για τη χώρα μας».

Τα 9 Πλαστικά Μίας Χρήσης
1. Δοχεία τροφίμων από φελιζόλ

2. Ποτήρια από φελιζόλ και τα καπάκια/καλύμματά τους.

3. Κυπελλάκια από φελιζόλ και τα καπάκια/ καλύμματά τους.

4. Μπατονέτες

5. Μαχαιροπίρουνα (πιρούνια, μαχαίρια, κουτάλια,)

6. Πιάτα

7. Καλαμάκια

8. Αναδευτήρες ποτών

9. Στηρίγματα μπαλονιών.

«Από την 1η Ιουλίου 2021 όλα τα πλαστικά μίας χρήσης θα αποσυρθούν», δήλωσε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κωστής Χατζηδάκης από την παραλία του Σχινιά, εγκαινιάζοντας, σε συνεργασία με το Κοινωφελές Ίδρυμα Αθανασίου Κ. Λασκαρίδη την εκστρατεία «Ελλάδα Χωρίς Πλαστικά Μίας Χρήσης».

Όπως έκανε γνωστό ο ΥΠΕΝ, αυτό θα εφαρμοστεί στο δημόσιο έξι μήνες νωρίτερα, ενώ θα δοθεί χρόνος στην αγορά να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα. Παράλληλα, προανήγγειλε και την παροχή κινήτρων στους καταναλωτές για την ενίσχυση της ανακύκλωσης των πλαστικών μπουκαλιών μίας χρήσης, με την αντίστοιχη θέσπιση ανταποδοτικού τέλους ολίγων λεπτών του ευρώ σε αυτές τις φιάλες.

Κατά τη διάρκεια του καθαρισμού της ακτής από εθελοντές, ο κ. Χατζηδάκης ανέφερε ότι μέσα στον Ιούνιο, η Ελλάδα θα ενσωματώσει τη σχετική κοινοτική Οδηγία σε νομοσχέδιο, σύμφωνα και με τη δέσμευση του πρωθυπουργού. «Πιστεύουμε βαθιά σε αυτή την πρωτοβουλία, καθώς πρόκειται για μία πράσινη, φιλοπεριβαλλοντική πολιτική», ανέφερε χαρακτηριστικά ο ΥΠΕΝ.

«Κάθε μέρα στην Ελλάδα χρησιμοποιούμε ένα εκατομμύριο πλαστικά ποτήρια του καφέ», ανέφερε ο κ. Χατζηδάκης σημειώνοντας, ότι η συντριπτική πλειονότητα των σκουπιδιών στη θάλασσα -έως και το 85%- είναι πλαστικά, ενώ το 50% αυτών είναι πλαστικά μίας χρήσης. «Δεν μπορεί να συνεχιστεί αυτό, γι’ αυτό προχωράμε μπροστά, γι’ αυτό παίρνουμε αυτή την πρωτοβουλία την οποία έχει αγκαλιάσει και ο ίδιος ο πρωθυπουργός, αλλά πρέπει να το κάνουμε μαζί με τους πολίτες», τόνισε.

Όπως επεσήμανε ο κ. Χατζηδάκης, «δίνουμε στην αγορά τη δυνατότητα να “ξεστοκάρει” και προχωρούμε μπροστά με μία πολιτική, την οποία πιστεύει και ο πρωθυπουργός πάρα πολύ».

Μάλιστα, όπως έκανε γνωστό, «στον δημόσιο τομέα θα εφαρμόσουμε αυτή την πολιτική έξι μήνες νωρίτερα, από την 1η Ιανουαρίου του 2021» και πρόσθεσε ότι «θα υπάρξει ένα μικρό τέλος λίγων λεπτών στα πλαστικά μπουκάλια, αλλά ταυτόχρονα και κίνητρο για τους καταναλωτές έτσι ώστε όσοι επιστρέφουν τα μπουκάλια, θα παίρνουν πίσω αυτά τα χρήματα, προκειμένου να ενισχυθεί η κουλτούρα ανακύκλωσης στη χώρα».

«Η προστασία του περιβάλλοντος δεν είναι λόγια, είναι έργα και προχωρούμε κάθε μέρα μπροστά: Απολιγνιτοποίηση, ηλεκτροκίνηση, εθνικό σχέδιο αναδασώσεων, απόσυρση των πλαστικών μίας χρήσης», δήλωσε ο ΥΠΕΝ.

Αποσύρονται τα πλαστικά μιας χρήσης σύμφωνα με σχέδιο δράσης το οποίο υλοποιείται από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ).

Σε ανακοίνωση του ΥΠΕΝ αναφέρεται πως το νομοσχέδιο που θα ενσωματώνει τη σχετική κοινοτική Οδηγία θα κατατεθεί, σύμφωνα με τη δέσμευση του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη στη Βουλή, το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα. Στόχος είναι να τεθεί σε εφαρμογή η απόσυρση των πλαστικών μιας χρήσης από τον Ιούλιο του 2021, ενώ, στο μεταξύ, θα έχει δοθεί όλος ο χρόνος στην αγορά για την αναγκαία προσαρμογή.

Ειδικότερα, το ΥΠΕΝ επισημαίνει ότι ολοκλήρωσε -μέσω τηλεδιασκέψεων και ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου- έναν ευρύ κύκλο διαβουλεύσεων με 44 παραγωγικούς φορείς από 10 κλάδους της οικονομίας που σχετίζονται με την κατασκευή και την κατανάλωση πλαστικών, εκπροσωπώντας πάνω από 6.000 επιχειρήσεις και ιδιώτες. Αντικείμενο της διαβούλευσης ήταν να δοθεί στους ενδιαφερόμενους και το κοινό η δυνατότητα να τοποθετηθούν για τον τρόπο εφαρμογής της σχετικής κοινοτικής Οδηγίας για την απόσυρση των πλαστικών μιας χρήσης.

Όπως, άλλωστε, έχει διαμηνύσει ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κωστής Χατζηδάκης, στόχος είναι να μην αιφνιδιαστούν η αγορά και οι πολίτες αλλά να τεθεί σε εφαρμογή ένας ρεαλιστικός και ολοκληρωμένος σχεδιασμός που θα επιφέρει απτά και θετικά περιβαλλοντικά αποτελέσματα.

Τα συμπεράσματα της διαβούλευσης
Σύμφωνα με την ανακοίνωση του ΥΠΕΝ, υποβλήθηκαν συνολικά 395 προτάσεις από τις επιχειρήσεις και τους πολίτες. Μεταξύ αυτών και οι ακόλουθες:

Η εκπόνηση ενός ειδικού σχεδίου δράσης για τα πλαστικά μιας χρήσης, που θα αποτελεί τον οδικό χάρτη των επιχειρήσεων για την προσαρμογή στις νέες απαιτήσεις. Σημειώνεται, ότι ήδη το υπουργείο επεξεργάζεται ένα ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης.
H υιοθέτηση συστήματος ανταμοιβής των καταναλωτών για τις πλαστικές φιάλες, με στόχο την ενίσχυση της ανακύκλωσης.
Η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των καταναλωτών: α) Για τις νέες καθημερινές συνήθειές τους που θα αλλάξουν από τον Ιούλιο του 2021, καθώς και β) για τις εναλλακτικές επιλογές τους έναντι των πλαστικών μιας χρήσης.
Στην ενημέρωση του ΥΠΕΝ υπογραμμίζεται ότι ολοκληρώθηκε ο δεύτερος κύκλος διαβουλεύσεων, καθώς η ανταλλαγή απόψεων με την αγορά και τους πολίτες έχει ξεκινήσει από τον Δεκέμβριο του 2019, με πρωτοβουλία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και με την υποστήριξη του Κοινωφελούς Ιδρύματος Α.Κ. Λασκαρίδη.