Λαμβάνοντας υπόψη την κλιμάκωση του τζίρου των ηλεκτρονικών αγορών της εξαετίας 2008-2013, τότε αυτή παρουσιάζει μια θεαματική αύξηση της τάξης του 600%. Όλα συνηγορούν ότι αυτός θα συνεχίσει να αναπτύσσεται και τα επόμενα χρόνια. Ως εκ τούτου, το Ηλεκτρονικό Εμπόριο κερδίζει ολοένα και περισσότερο το έντονο ενδιαφέρον των επιχειρήσεων. Οι προκλήσεις, όμως, του ηλεκτρονικού εμπορίου με τις οποίες έρχονται αντιμέτωποι καθημερινά, όχι μόνο οι αρχάριοι, αλλά κυρίως οι έμπειροι έμποροι, ολοένα και πληθαίνουν.

Για να μπορέσουν, όμως, αυτές να εντοπιστούν αλλά και να αξιοποιηθούν από τους εμπόρους, το neoecommerce.gr μαζί με το ELTRUN εκπόνησαν την από κοινού διαδικτυακή έρευνά τους "Δραστηριότητα, Κανάλια Διανομής, Πληροφοριακά Συστήματα και Logistics των Ελληνικών e-Shops". Η έρευνα διεξήχθη για πρώτη φορά στην Ελλάδα και είχε ως στόχο την χαρτογράφηση της παρούσας κατάστασης και την παροχή χρήσιμων πληροφοριών στους επαγγελματίες του χώρου. Επομένως, ήρθε να προσφέρει προσανατολισμό και βελτιστοποίηση στις δραστηριότητες των διαδικτυακών εμπόρων στο Ηλεκτρονικό Εμπόριο, αλλά και να εντοπίσει τις τάσεις και τις εξελίξεις των παραπάνω τομέων.

Τα αποτελέσματα της παραπάνω έρευνας, πρωτοπαρουσιάστηκαν από τον καθηγητή κ. Γ. Δουκίδη στο πλαίσιο του "E-Commerce Forum 2020". Επί τη ευκαιρία, θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τόσο την Κατερίνα Φραϊδάκη για τη συμβολή της στη διεξαγωγή της παραπάνω έρευνας, όσο και τους διαδικτυακούς εμπόρους που συμμετείχαν σε αυτή.

Επιλεγμένα αποτελέσματα σχετικά με τις δραστηριότητες των e-Shops

Το 83% των διαδικτυακών καταστημάτων απασχολούν προσωπικό κάτω των 10 ατόμων, ενώ το 73% των διαδικτυακών καταστημάτων πραγματοποιούν ετήσιες πωλήσεις κάτω των 500.000 ευρώ.

Οι περισσότερες προσφορές των ηλεκτρονικών καταστημάτων απευθύνονται σε ιδιώτες καταναλωτές (Β2C) με ποσοστό 67%, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό που απευθύνεται σε ελεύθερους επαγγελματίες και επιχειρήσεις ανέρχεται στο 26%.

Για πρώτη φορά, η κατηγορία ρούχων, υφασμάτων, υποδημάτων προηγείται στη λίστα των πιο διαδομένων ηλεκτρονικών καταστημάτων. Ενώ ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι ο κλάδος των καλλυντικών, προϊόντων υγιεινής, φαρμάκων έχει προκαλέσει το έντονο ενδιαφέρον των διαδικτυακών εμπόρων, καθώς βρίσκεται στην 4η θέση της κατάταξης. Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός ότι οι κατηγορίες των βιβλίων, των περιοδικών, των ειδών αθλητισμού αλλά και των προϊόντων αναψυχής δε βρίσκουν την απήχηση των ελλήνων εμπόρων, όπως των αντιστοίχων στις ξένες αγορές, καθώς αυτές κατατάσσονται συνήθως στην πρώτη πεντάδα. Αντίστοιχα, κατηγορίες κατ' εξοχήν ελληνικού ενδιαφέροντος, όπως τρόφιμα (delicatessen), κοσμήματα και έργα τέχνης δεν έχουν τύχει της εμπορικής εκμετάλλευσης των εμπόρων.

Επιλεγμένα αποτελέσματα σχετικά με τα κανάλια διανομής

Τα 2/3 των εμπόρων διαθέτουν τα προς πώληση προϊόντα τους, πέρα από το διαδικτυακό κατάστημα, και σε άλλα κανάλια διανομής. Ειδικότερα τέσσερις στους δέκα εμπόρους έχουν στην κατοχή τους και φυσικό σημείο πώλησης, ενώ μόνο περίπου δύο στους δέκα πωλούν τα προϊόντα τους μέσω άλλων διαδικτυακών πλατφόρμων (π.χ. Amazon, ebay). Το παραπάνω είναι απόρροια της μη ύπαρξης υποκαταστημάτων των παραπάνω πολυεθνικών στην ελληνική αγορά.

Περίπου για κάθε δεύτερο έμπορο, οι διαδικτυακές πωλήσεις που πραγματοποιεί μέσω του ηλεκτρονικού καταστήματός του είναι περίπου ίσες ή μεγαλύτερες από αυτές του καταστήματος λιανικής. Ενώ το 55% των εμπόρων διαθέτει κατά κανόνα το ¾ των εμπορευμάτων στις αποθήκες τους. Από την άλλη όμως το 38% των εμπόρων δε διαθέτει ούτε το ¼ των εμπορευμάτων στις αποθήκες του. Εδώ εστιάζεται και το σύνηθες πρόβλημα, της μη έγκαιρης παράδοσης των εμπορευμάτων στον πελάτη.

Ενώ το διασυνοριακό ηλεκτρονικό επιχειρείν δεν έχει ενσωματωθεί στην στρατηγική των ελλήνων εμπόρων. Ως εκ τούτου, μόνο 2 στους 10 εμπόρους προωθούν ενεργά τις πωλήσεις τους στις αγορές του εξωτερικού. Δυστυχώς, οι έλληνες έμποροι δεν έχουν κατανοήσει ότι η διεθνοποίηση μέσω του ηλεκτρονικού εμπορίου αποτελεί μονόδρομο για την πρόοδό τους, ενώ στο διασυνοριακό ηλεκτρονικό επιχειρείν δεν υφίσταται μηχανισμός προστασίας της εγχώριας αγοράς.

Επιλεγμένα αποτελέσματα σχετικά με τα πληροφοριακά συστήματα

Οι περισσότεροι έμποροι είναι ευχαριστημένοι με το πληροφοριακό σύστημα του ηλεκτρονικού εμπορίου. Περίπου κάθε δεύτερος έμπορας χρησιμοποιεί αγορασμένο πληροφοριακό σύστημα Ηλεκτρονικού Εμπορίου.

Ενώ τέσσερις στους δέκα διαδικτυακούς εμπόρους επιλέγουν το πληροφοριακό συστήματος του Ηλεκτρονικού καταστήματος μέσω σύστασης. Ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι μόνο το 1/3 των διαδικτυακών εμπόρων επιλέγει το πληροφοριακό σύστημα μέσω μιας συστηματικής σύγκρισης διαφορετικών πληροφοριακών συστημάτων.

Ενώ το χαμηλό κόστος, η δυνατότητα διαχείρισης μεγάλου αριθμού κωδικών για προϊόντα αλλά και η υψηλή αξιοπιστία αποτελούν τους κυριότερους παράγοντες για την επιλογή του πληροφοριακού συστήματος Ηλεκτρονικού Εμπορίου.

Επιλεγμένα αποτελέσματα σχετικά με τα Logistics

Περίπου 5 από του 10 εμπόρους χρησιμοποιούν πέρα του πληροφοριακού συστήματος και ένα σύστημα διαχείρισης εμπορευμάτων. Ενώ περίπου κάθε πέμπτος έμπορος συγχρονίζει δια χειρός, τις βάσεις δεδομένων του συστήματος διαχείρισης εμπορευμάτων.

Όσον αφορά το μέσο μηνιαίο όρο αξίας παραγγελίας ανέρχεται κάτω των 100 ευρώ, για το 83% των διαδικτυακών καταστημάτων. Ενώ πάνω από το ένα τρίτο των e-Shops δέχονται συνολικά τον μήνα πάνω από 100 παραγγελίες.

Σχετικά με το ποσοστό επιστροφών, για το 73% των εμπόρων αυτό ανέρχεται κάτω του 1%. Ενώ το κόστος επιστροφών για πάνω από τα 2/3 των καταστημάτων, βρίσκεται κάτω από τα 5 ευρώ.

Τα πιο κρίσιμα περιουσιακά στοιχεία είναι η γνώση, οι έννοιες και οι ιδέες που είναι αποθηκευμένες στους εγκεφάλους των ανθρώπων, και σε πολλές περιπτώσεις, τουλάχιστον σε σύγχρονες επιχειρήσεις και οργανισμούς, είναι καταχωρημένες σε βάσεις δεδομένων που συντηρούνται από αυτοματοποιημένα πληροφοριακά συστήματα, είτε σε προσωπικούς υπολογιστές είτε και σε κεντρικά υπολογιστικά συστήματα.

Η υπολογιστική τεχνολογία και οι συγγενείς υποδομές, τα αυτοματοποιημένα πληροφοριακά συστήματα, η εθνική, διεθνής ή και επιχειρησιακή υποδομή δικτύωσης (το λεγόμενο ‘network backbone’) και οι συμπληρωματικές τεχνολογίες αποθήκευσης μαζικών πληροφοριών παρέχουν σε όλους, και στα πλαίσια λειτουργίας εταιρειών και οργανισμών, όλες τις απαραίτητες πληροφορίες και λεπτομερειακά στοιχεία για την λειτουργία της συγκεκριμένης οργάνωσης (επιχείρησης, οργανισμού, κ.λπ.), άμεσα, έγκυρα και με σχετική ασφάλεια (συνήθως).

Όλα αυτά τα τεχνολογικά στοιχεία, που γενικά απαρτίζουν την τεχνολογία πληροφορικής (IT: Information Technology), και τα συναφή πληροφοριακά συστήματα (IS: Information Systems) που λειτουργούν με βάση και εντός αυτού του τεχνολογικού πλαισίου, παρέχουν τα εξής οφέλη στις σύγχρονες επιχειρήσεις και οργανισμούς (ενδεικτικά):

• Πιο γρήγορη και πιο αποτελεσματική πληροφόρηση για την λήψη αποφάσεων σε όλα τα επίπεδα της οργάνωσης,
• Αυξημένη ανταγωνιστικότητα σε όλες τις υπηρεσίες που προσφέρονται από την συγκεκριμένη οργανωτική μονάδα,
• Βελτιωμένες παραγωγικές επεξεργασίες και διαχειριστικές διαδικασίες, και
• Καλύτερη ποιότητα σε προϊόντα και υπηρεσίες στους πελάτες (για ιδιωτικές επιχειρήσεις), πολίτες (για δημόσιους οργανισμούς), και για την κοινωνία και οικονομία (γενικότερα).

Με δεδομένο τον γρήγορο ρυθμό ανάπτυξης της πληροφοριακής και υπολογιστικής τεχνολογίας, ένα ρυθμό χωρίς προηγούμενο στην ιστορία της ανθρωπότητας, είναι τώρα ακόμη πιο εύκολο για τις επιχειρήσεις και οργανισμούς να μεταβιβάσουν (σχεδόν) όλες τις επιχειρηματικές τους συναλλαγές και λειτουργίες να εκτελούνται από ολοκληρωμένα πληροφοριακά συστήματα.

Αυτά τα συστήματα είναι σαν φάρμακα. Ενδυναμώνουν τον συγκεκριμένο οργανισμό (ή επιχείρηση) και τον διευκολύνουν να θεραπεύσει ή επιλύσει ένα συγκεκριμένο πρόβλημα ή λειτουργική αστοχία.

Με βάση το παράδειγμα αυτό (δηλ. των φαρμάκων), εάν αυτά τα συστήματα δεν χρησιμοποιηθούν με πειθαρχεία, μπορεί να δημιουργήσουν χαώδεις καταστάσεις και πολλές φορές όχι τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Ακόμη και την μερική ή ολική καταστροφή.

Αυτά τα ολοκληρωμένα πληροφοριακά συστήματα πρέπει, λοιπόν, να λειτουργήσουν εντός ενός επιχειρησιακού περιβάλλοντος που διέπεται από κανόνες, πολιτικές και διαδικασίες και ένα σύστημα διαχείρισης κινδύνων. Αυτά συνολικά απαρτίζουν το πλαίσιο εταιρικής διακυβέρνησης το οποίο, στην περίπτωση των πληροφοριακών συστημάτων, συμπληρώνεται και από ένα πλαίσιο τεχνολογικής διακυβέρνησης.

Όπως έχει αναφέρει ο διάσημος καθηγητής πληροφορικής του ΜΙΤ (Η.Π.Α.) N. Negreponte (βλέπε: ‘Being Digital’, Alfred A. Knopf, New York, U.S.A., 1995): ‘Η επόμενη δεκαετία θα αναδείξει περιπτώσεις ζημιών και βλαβών σε προϊόντα πνευματικής φύσης (π.χ., παραβίαση πνευματικής ιδιοκτησίας), και παράνομης πρόσβασης της ιδιωτικής ζωής μας. Θα έχουμε εμπειρίες ψηφιακού βανδαλισμού, πειρατείας λογισμικού και κλοπής δεδομένων’.

Αυτά έχουν αποδειχθεί στην πράξη. Επεισόδια ασφάλειας και άλλα συμβάντα ηλεκτρονικών εγκλημάτων και παράνομων πράξεων με την βοήθεια ή με βάση την τεχνολογία των ηλεκτρονικών υπολογιστών και επικοινωνιών έχουν ολοένα και μεγαλύτερη αυξητική τάση (Βλέπε: www.fbi.gov, www.parliament.uk,www.infosyssec.net).

Και όπως ο ‘διαβόητος’ Kevin D. Mitnick, συγγραφέας, σύμβουλος ασφαλείας πληροφορικής και φυλακισμένος για εγκλήματα μέσω ηλεκτρονικών υπολογιστών (1995, Η.Π.Α.) έχει γράψει: ‘Πληροφορίες που έχουν αξία πρέπει α προστατευθούν ανεξάρτητα από τον τρόπο ή πού είναι αυτές αρχειοθετημένες. Ένας κατάλογος πελατών έχει την ίδια αξία ανεξάρτητα από την μορφή του (εκτυπωμένος η αποθηκευμένος σε ηλεκτρονικό αρχείο) και τον χώρο φύλαξής του (γραφείο ή ψηφιακή αρχειοθήκη). Οι εισβολείς που χρησιμοποιούν τρόπους κοινωνικής επαφής, οι λεγόμενοι ‘social engineers’, πάντα προτιμούν τον ευκολότερο τρόπο να εισβάλουν σε ένα αδύνατο και αφύλακτο σημείο του πληροφοριακού συστήματος’.

Επίσης ο έλεγχος συστημάτων πληροφορικής (IT auditing) θα βελτιώσει την ποιότητα των πληροφοριών, δηλ., αποτελεσματικότητα, αποδοτικότητα, εμπιστευτικότητα, διαθεσιμότητα, συμμόρφωση, εγκυρότητα και αντοχή, σύμφωνα με το Διεθνές Ινστιτούτο Ελεγκτών Πληροφορικής (ISACA).

Η απάντηση για τους διευθυντές και ηγέτες οργανισμών είναι να σχεδιάσουν για αυτό το νέο επιχειρησιακό περιβάλλον λειτουργίας με τα σωστά εργαλεία, μεθοδολογίες και πόρους.

Σε όλους τους τύπους των επιχειρήσεων και δημόσιων οργανισμών, τα επιχειρησιακά μέτρα ελέγχου (corporate controls) απαρτίζονται από ένα σύνολο πολιτικών, διαδικασιών, τεχνικών, μεθόδων και πρακτικών εφαρμογής για την διοίκηση και έλεγχο των επιχειρησιακών λειτουργιών.

Εντός αυτού του επιχειρησιακού πλαισίου ελέγχου τα μέτρα ελέγχου πληροφορικής (IT Controls) καθορίζονται ως συγκεκριμένες ενέργειες, συνήθως αποτυπωμένες σε πολιτικές, διαδικασίες, πρακτικές εφαρμογής, κ.λπ., που εκτελούνται από ανθρώπους, εξοπλισμό ηλεκτρονικών υπολογιστών και επικοινωνιών, ή και λογισμικό (software) με μόνο στόχο την διαβεβαίωση επίτευξης των συγκεκριμένων επιχειρησιακών στόχων. Η γενική κατεύθυνση και αναγκαιότητα των μέτρων ελέγχου πληροφορικής σχετίζονται με την ασφαλή επεξεργασία, εμπιστευτικότητα και διαθεσιμότητα των δεδομένων και την γενικότερη διοίκηση της διεύθυνσης πληροφορικής της επιχείρησης ή οργανισμού.

Τα μέτρα ελέγχου πληροφορικής διαχωρίζονται σε γενικά μέτρα ελέγχου πληροφορικής (IT General Controls) και σε μέτρα ελέγχου πληροφοριακών εφαρμογών (IT Application Controls), σύμφωνα με διάφορες πηγές (www.isaca.org, www.theiia.org, www.itpi.org).

Γενικά μέτρα ελέγχου πληροφορικής είναι τα μέτρα που εφαρμόζονται σε όλες τις δραστηριότητες της πληροφορικής (συστήματα, υπηρεσίες, θέματα, επεξεργασίες, συναλλαγές, κ.λπ.) και στα δεδομένα της επιχείρησης ή οργανισμού σε ένα συγκεκριμένο περιβάλλον πληροφορικής. Αφορούν περιοχές όπως: στρατηγική, ανάπτυξη και συντήρηση συστημάτων, λειτουργία κέντρου δεδομένων, τράπεζες δεδομένων, λειτουργικό σύστημα, κλπ.

Τα μέτρα ελέγχου πληροφοριακών εφαρμογών είναι τα μέτρα που αρμόζουν στην επεξεργασία συναλλαγών από συγκεκριμένα πληροφοριακά συστήματα, όπως: γενική λογιστική, διαχείριση προσωπικού, πωλήσεις, έλεγχος αποθηκών, μισθοδοσία, κ.λπ.

Σχετίζονται δε, με την επεξεργασία και αποθήκευση δεδομένων σε ψηφιακά αρχεία και βάσεις δεδομένων, βασισμένα και οργανωμένα από συστήματα ηλεκτρονικών υπολογιστών και συγκεκριμένων εφαρμογών και προγραμμάτων εφαρμογών, και που έχουν στόχο την διαβεβαίωση ότι όλες οι επιχειρησιακές συναλλαγές είναι εγκεκριμένες, και επεξεργάζονται και αποθηκεύουν και αναφέρουν τα αποτελέσματά των με ακρίβεια, ασφάλεια και εγκυρότητα.

Τα οφέλη των μέτρων ελέγχου πληροφορικής, είναι συνήθως:

(1) Κατανόηση των κινδύνων ανάπτυξης και λειτουργίας συστημάτων πληροφορικής.

(2) Βελτίωση των εργασιών σχεδιασμού, ανάπτυξης, εφαρμογής και ελέγχου νέων και υπαρχόντων συστημάτων πληροφορικής,

(3) Αύξηση της ικανότητας της διοίκησης στην επίτευξη στρατηγικών στόχων.

(4) Διαβεβαίωση υψηλών προτύπων των συστημάτων και υποδομών πληροφορικής σε όλες τις επιχειρήσεις και οργανισμούς.