ygeΕνα από τα θέματα των ημερών είναι και η θανάτωση εκατομμυρίων βιζόν σε όλο τον κόσμο, αλλά και στην Ελλάδα. Ο Ηλίας Μόσιαλος, με άρθρο του στο iefimerida, αναλύει την ιστορία με γουνοφόρων ζώων και τη σχέση τους με τον κορωνοϊό.

Ο καθηγητής του LSE, αναφέρεται στο χρονικό της υπόθεσης με τα μινκ που ξεκίνησε από την Δανία και τις περιπτώσεις εκείνων που νόσησαν με κορωνοϊό από παραλλαγές των βιζόν. Τι είπε ο ΠΟΥ, αν είναι ανησυχητικό, η αντίδραση των αρχών στις χώρες που επηρεάστηκαν, αλλά και σε πολλά ακόμα ερωτήματα επί τους θέματος, απαντά ο Ηλίας Μόσιαλος.

Ακολουθεί το άρθρο του Ηλία Μόσιαλου στο iefimerida για τα βιζόν
Από τον Ιούνιο του 2020, εντοπίστηκαν στη Δανία 214 περιπτώσεις ανθρώπων που κόλλησαν COVID-19, από παραλλαγές του SARS-CoV-2 σε εκτρεφόμενα μινκ (βιζόν). Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται 12 περιπτώσεις ανθρώπων που ‘κόλλησαν’ μια παραλλαγή, και που εντοπίστηκαν τον Σεπτέμβριο, κυμαίνονταν σε ηλικία από 7 έως 79 ετών (8 είχαν σχέση με τη βιομηχανία γούνας μινκ και 4 ήταν μέλη της τοπικής κοινότητας).

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) εξέδωσε σχετικό ενημερωτικό δελτίο. Μεταξύ άλλων αναφέρει πως οι αρχικές παρατηρήσεις υποδηλώνουν ότι η κλινική παρουσίαση, η σοβαρότητα και η μετάδοση μεταξύ αυτών που έχουν μολυνθεί είναι παρόμοιες με εκείνες των άλλων παραλλαγών του κορωνοϊού που κυκλοφορούν. Ωστόσο, αυτή η παραλλαγή (παραλλαγή "cluster 5"), είχε έναν συνδυασμό μεταλλάξεων ή αλλαγών που δεν είχαν παρατηρηθεί προηγουμένως. Οι επιπτώσεις των αναγνωρισμένων αλλαγών σε αυτήν την παραλλαγή δεν είναι ακόμη καλά κατανοητές. Τα προκαταρκτικά ευρήματα δείχνουν ότι αυτή η συγκεκριμένη παραλλαγή που σχετίζεται με τα μινκ -και ταυτοποιήθηκε τόσο στα μινκ όσο και στα 12 κρούσματα σε ανθρώπους- έχει ελαφρώς μειωμένη ευαισθησία στα εξουδετερωτικά αντισώματα που παράγουν οι ασθενείς με COVID-19. Απαιτούνται λοιπόν περαιτέρω επιστημονικές και εργαστηριακές μελέτες για την επαλήθευση των προκαταρκτικών ευρημάτων. Εν τω μεταξύ, οι Δανεζικές αρχές έλαβαν μέτρα για τον περιορισμό της περαιτέρω εξάπλωσης αυτής της παραλλαγής του ιού στους πληθυσμούς μινκ και ανθρώπων.

Είναι όμως η πρώτη φορά που παρατηρείται μετάδοση του κορωνοϊού από άνθρωπο σε ζώο;
Τους προηγούμενους μήνες, αρκετά ζώα που έχουν έρθει σε επαφή με μολυσμένους ανθρώπους, όπως σκύλοι, γάτες, λιοντάρια και τίγρεις, διαγνώστηκαν θετικά για τον κορωνοϊό. Τα μινκ, όπως και τα παραπάνω ζώα, μολύνθηκαν μετά από έκθεση σε μολυσμένους ανθρώπους. Μέχρι σήμερα, έξι χώρες, δηλαδή η Δανία, η Ολλανδία, η Ισπανία, η Σουηδία, η Ιταλία και οι ΗΠΑ έχουν αναφέρει περιπτώσεις SARS-CoV-2 σε εκτρεφόμενα μινκ. Το ίδιο ζήτημα προέκυψε και στη χώρα μας.

Είναι ανησυχητικό αυτό το φαινόμενο;
Τα μινκ μπορούν να λειτουργήσουν ως δεξαμενή του ιού μεταδίδοντάς τον μεταξύ τους και ενέχουν κίνδυνο μετάδοσης του ιού από τα μινκ στους ανθρώπους. Οι άνθρωποι μπορούν στη συνέχεια να μεταδώσουν αυτόν τον ιό στον ανθρώπινο πληθυσμό. Επιπλέον, μπορεί να προκληθεί μετάδοση από άνθρωπο σε μινκ.

Όταν οποιοσδήποτε ιός που μολύνει ζώα ζώων μεταφέρεται στον ανθρώπινο πληθυσμό ή όταν ένας ζωικός πληθυσμός θα μπορούσε να συμβάλει στην ενίσχυση και τη διάδοση ενός ιού, αυτό μπορεί να επηρεάσει την πορεία της πανδημίας.

Αν οι ιοί μεταφέρονται μεταξύ πληθυσμών ανθρώπων και ζώων, μπορεί να προκύψουν γενετικές τροποποιήσεις στον ιό. Αυτές οι αλλαγές μπορούν να εντοπιστούν μέσω αλληλουχίας ολόκληρου του γονιδιώματος και όταν βρεθούν, τα πειράματα μπορούν να μελετήσουν τις πιθανές επιπτώσεις αυτών των αλλαγών στην ασθένεια στους ανθρώπους.

Ποια ήταν η ανταπόκριση των αρχών για τη δημόσια υγεία στη Δανία;
Οι Δανεζικές αρχές προέβησαν στις ακόλουθες ενέργειες με το φόβο πως η συγκεκριμένη μετάλλαξη θα μπορούσε να απειλήσει ένα μελλοντικό εμβόλιο κορωνοϊού :

Σφαγή όλων των εκτρεφόμενων μινκ (άνω των 17 εκατομμυρίων) στη Δανία, συμπεριλαμβανομένου του αναπαραγωγικού αποθέματος
Ενίσχυση της παρακολούθησης του τοπικού πληθυσμού για την ανίχνευση όλων των περιπτώσεων COVID-19, μεταξύ άλλων μέσω τεστ PCR σε όλο τον πληθυσμό της περιοχής (North Jutland)
Εισαγωγή νέων περιορισμών κίνησης και άλλων μέτρων δημόσιας υγείας στις πληγείσες περιοχές για τη μείωση της περαιτέρω μετάδοσης, συμπεριλαμβανομένων των περιορισμών κυκλοφορίας μεταξύ των δήμων
Διαθεσιμότητα των πλήρων ακολουθιών γονιδιώματος της παραλλαγής μινκ SARS-CoV-2 στην επιστημονική κοινότητα.
Κάποιοι θεωρούν ότι δεν υπήρχε επιστημονική βάση για την έκδοση της οδηγίας, και αρκετοί εμπειρογνώμονες έχουν είπε ότι ένα μελλοντικό εμβόλιο θα είναι αντίστοιχα αποτελεσματικό ενάντια αυτής της παραλλαγής του κορωνοϊού.

Μια μελέτη της μετάλλαξης, σε πρώιμο στάδιο ανάλυσης που δεν έχει ακόμα δημοσιευτεί, διερευνά την παραλλαγή του κορωνοϊού που απομονώθηκε στην επιδημία στα μινκ. (https://files.ssi.dk/Mink-cluster-5-short-report_AFO2). Για την αξιολόγηση, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν πλάσμα αίματος από ασθενείς που είχαν αναρρώσει από τον ιό. Η εξουδετέρωση ενός ιού είναι το εργαστηριακό πρότυπο για τον προσδιορισμό της αποτελεσματικότητας των αντισωμάτων, και σε αυτή την περίπτωση επιλέχθηκε επίσης ως μέθοδος μελέτης. Χρησιμοποιήθηκε αναρρωτικό πλάσμα από άτομα που ζούσαν στη Νότια Δανία (ενώ τα κρούσματα μινκ παρουσιάστηκαν στη Βόρεια Δανία) και είχαν τεκμηριωμένη λοίμωξη στην αρχή της επιδημίας της Δανίας, προτού εμφανιστούν τα κρούσματα μινκ. Δεδομένου ότι η επίδραση των μεταλλάξεων στην πρωτεΐνη ακίδα δεν έχει συσχετιστεί με τα επίπεδα αντισωμάτων, εξετάστηκε αναρρωτικό πλάσμα από 9 ασθενείς με διαφορετικά ποσοστά αντισωμάτων (χαμηλούς (N = 4), ενδιάμεσους (N = 3) και υψηλούς (N = 2) τίτλους εξουδετέρωσης). Σε αυτά τα προκαταρκτικά δεδομένα τα δύο δείγματα πλάσματος με υψηλούς τίτλους εξουδετέρωσης ήταν επαρκώς δραστικά, ενώ τα δείγματα πλάσματος με χαμηλούς και ενδιάμεσους τίτλους ήταν λιγότερο δραστικά στο να απενεργοποιήσουν την παραλλαγή του ιού. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τα ευρήματα είναι προκαταρκτικά και έπεται περαιτέρω έρευνα.

Ο ΠΟΥ στην ανακοίνωσή του αναφέρει πως τα ευρήματα που ανέφερε η Δανεζική Αρχή Δημόσιας Υγείας για την νέα παραλλαγή του SARS-CoV-2 που εντοπίστηκε στους ανθρώπους, πρέπει να επιβεβαιωθούν και να αξιολογηθούν περαιτέρω για να κατανοηθούν καλύτερα τυχόν πιθανές επιπτώσεις όσον αφορά τη μετάδοση, κλινική παρουσίαση, διαγνωστική, θεραπευτική και ανάπτυξη εμβολίων.

O Δρ. Αντονι Φάουτσι ανέφερε πως ότι η μετάλλαξη που έχει εντοπιστεί στα μινκ δεν φαίνεται - με τα στοιχεία που έχουμε- να επηρεάζει τη δράση των εμβολίων υπό ανάπτυξη. Αλλά ίσως να επηρεάσει την αποτελεσματικότητα κάποιων στοχευμένων μονοκλωνικών αντισωμάτων υπό ανάπτυξη.

Όλοι οι ιοί, συμπεριλαμβανομένου του SARS-CoV-2, αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου. Τα στελέχη SARS-CoV-2 που μπορούν να μολύνουν μινκ, τα οποία στη συνέχεια μεταδίδονται στον άνθρωπο, μπορεί να έχουν αποκτήσει μοναδικούς συνδυασμούς μεταλλάξεων. Για να κατανοήσουμε πλήρως τον αντίκτυπο συγκεκριμένων μεταλλάξεων, απαιτούνται προηγμένες εργαστηριακές μελέτες. Αυτές οι έρευνες χρειάζονται χρόνο και γίνονται σε στενή συνεργασία μεταξύ διαφορετικών ερευνητικών ομάδων.

Όπως αναφέρω συχνά, η επίδραση των μεταλλάξεων έχει σημασία στη χρήση των στοχευμένων αντιιικών θεραπευτικών και εμβολίων για την καταπολέμηση του ιού. Επί του παρόντος υπάρχουν περισσότερα από 200 διαφορετικά εμβόλια κορωνοϊού που βρίσκονται σε εξέλιξη. Εάν παρατηρηθούν μεταλλάξεις που μεταβάλλουν την αποτελεσματικότητα οποιουδήποτε εμβολίου, τότε ενδέχεται να είμαστε σε θέση να αναπτύξουμε νέα εμβόλια με βάση την τεχνογνωσία που πλέον έχουμε.
Πηγή: iefimerida.gr - https://www.iefimerida.gr/ellada/mosialos-iefimerida-sfagiazontai-bizon-koronoioy

Ο καθηγητής Πολιτικής της Υγείας του London School of Economics, Ηλίας Μόσιαλος, μιλώντας στον ΑΝΤ1, έκανε λόγο για «εντυπωσιακή ανακοίνωση», σχετικά με τη δημοσιοποίηση των ερευνών της Pfizer για το εμβόλιο της έναντι του κορονοϊού.

Όπως εξήγησε ο κ. Μόσιαλος, «αυτή είναι η ενδιάμεση έκθεση της Pfizer, θα ολοκληρωθεί σε μερικές εβδομάδες, όχι πολύ αργά από σήμερα, γιατί ξέρουμε ότι η συντριπτική πλειοψηφία των εθελοντών, που συμμετέχουν στις κλινικές δοκιμές της Pfizer, πάνω από το 90%, έχει πάρει και τις δύο δόσεις του εμβολίου. Με βάση, λοιπόν, τα ενδιάμεσα αποτελέσματα που αφορούν περίπου σε ευρήματα που αντιστοιχούν στο 60% αυτού που θα θέλαμε, τα αποτελέσματα φαίνεται ότι είναι εντυπωσιακά».

Σχετικά με τα ερωτήματα που εγείρονται, ο κ. Μόσιαλος σημείωσε πως «δεν ξέρουμε αν αυτό το εμβόλιο προστατεύει πλήρως όσους έχουν υποκείμενα νοσήματα και μικρή ανοσοαπόκριση. Αυτό είναι κάτι που θα περιμένουμε να το δούμε με την ολοκλήρωση των κλινικών δοκιμών. Μέχρι τέλος μήνα ή αρχές επόμενου θα έχουμε αυτά τα δεδομένα επομένως, θα ξέρουμε αν δουλεύει το εμβόλιο και πόσο δουλεύει. Αν θα είναι 90% που είναι εντυπωσιακό ή λίγο λιγότερο, γι' αυτούς που έχουν υποκείμενα νοσήματα», ανέφερε χαρακτηριστικά.

«Το άλλο που δεν ξέρουμε είναι πόσο θα διαρκεί αυτό το εμβόλιο, αν θα πρέπει να κάνουμε κάθε χρόνο ή κάθε δύο χρόνια. Πόσο θα διαρκέσει η ανοσία».

«Το τρίτο που δεν ξέρουμε ακόμη είναι αν θα εμποδίζει τη διασπορά από κάποιον που έχει κάνει το εμβόλιο, και προστατεύεται ο ίδιος, σε άλλους. Ξέρουμε από τις μελέτες που έγιναν σε πιθήκους ότι και προστατεύει τους πιθήκους και εμποδίζει τη διασπορά από έναν σε άλλον. Ελπίζουμε να ισχύει και στους ανθρώπους αυτό και αν ισχύει θα είναι από τις εντυπωσιακότερες επιστημονικές ανακαλύψεις που έχουν γίνει τον 21ο αιώνα», σημείωσε.

Ο καθηγητής μίλησε και για το στέλεχος του νέου ιού που φέρεται να έχει μεταλλαχθεί λέγοντας πως «δεν θα υπάρχει πρόβλημα, η μετάλλαξη δεν είναι τόσο μεγάλη που να μην καλύπτεται από όλα τα εμβόλια που είναι αυτήν τη στιγμή σε εξέλιξη. Η μετάλλαξη αυτή δεν μας ανησυχεί αυτήν τη στιγμή», κατέληξε.

Νωρίτερα, ο καθηγητής σχολίασε σε ανάρτησή του πως «αν επιβεβαιωθούν τα εξαιρετικά νέα (για 90% αποτελεσματικότητα του εμβολίου της Pfizer/BioNTech) από τις ρυθμιστικές αρχές των ΗΠΑ και της ΕΕ τότε θα αρχίσουμε να σκεφτόμαστε επιστροφή στην κανονικότητα τους επόμενους μήνες».

Το πειραματικό εμβόλιο, σύμφωνα με ανακοίνωση της εταιρείας, είναι άνω του 90% αποτελεσματικό στην προστασία από την Covid-19 με βάση αρχικά στοιχεία από ευρεία έρευνα, γεγονός που συνιστά μεγάλη νίκη στην μάχη κατά της πανδημίας.

Η Pfizer προβλέπει να ζητήσει ευρεία άδεια για επείγουσα χρήση του εμβολίου για τις ηλικίες από 16 έως 85 ετών, όμως για να το κάνει αυτό, θα χρειασθεί να έχει συγκεντρώσει στοιχεία ασφαλείας δύο μηνών για το ήμισυ των 44.000 συμμετεχόντων στην μελέτη, κάτι που αναμένεται να γίνει στο τέλος του Νοεμβρίου.

«Θα υπάρχει μια μεγαλύτερη πίεση στο σύστημα υγείας, τις επόμενες ημέρες, θα δούμε περισσότερους ασθενείς να φτάνουν στα νοσοκομεία» ξεκαθάρισε μιλώντας στον ΣΚΑΪ ο Ηλίας Μόσιαλος, καθηγητής της πολιτικής της υγείας και Διευθυντής του LSE.

Σύμφωνα με τον καθηγητή, κάνουμε σχετικά νωρίς το δεύτερο lockdown σε σχέση με άλλες χώρες.

Γίνεται ταυτόχρονα με έναν αριθμό άλλων χωρών οι οποίες είναι πολύ πιο προηγμένες από εμάς, σε μια στιγμή που αρχίζει να πιέζεται το σύστημα υγείας αλλά που δεν έχει φτάσει ακόμη στα όρια του, εξήγησε ο καθηγητής.

«Θα υπάρχει μια μεγαλύτερη πίεση τις επόμενες ημέρες, θα δούμε περισσότερους ασθενείς να φτάνουν στα νοσοκομεία. Το ερώτημα είναι πόσοι θα χρειαστούν νοσηλεία σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας» πρόσθεσε.

Όπως εξηγεί ο κος Μόσιαλος με την προϋπόθεση πως τηρείται το lockdown έτσι όπως έχει προγραμματιστεί είναι λογικό να δούμε την αποσυμπίεση του δημόσιου συστήματος υγείας με μικρότερη ροή περιστατικών.

«Κατά την γνώμη μου είναι καλό που ανακοινώθηκε για αυτό το χρονικό διάστημα και όχι για παραπάνω το Lockdown, γιατί θα πρέπει να μετράμε το τι πραγματικά γίνεται, να δούμε ποια είναι η πίεση στο σύστημα υγείας» κατέληξε ο καθηγητής.

Κατά την εκτίμηση του κου Μόσιαλου καταλυτικό ρόλο στο να βγούμε από το lockdown στο τέλος του μήνα είναι η πολύ μεγάλη μείωση στον αριθμό των κρουσμάτων, με αυτά να φτάνουν ενδεικτικά σε επίπεδα τέλους Σεπτεμβρίου- αρχών Οκτωβρίου.

«Δεν θα πάμε πάλι στην κανονικότητα του Ιουλίου και του Αυγούστου» ξεκαθάρισε σε κάθε περίπτωση, τονίζοντας πως τώρα έχουμε μια ευκαιρία να ανακόψουμε την ορμή αυτής της πανδημίας στη χώρα μας.

Ερωτηθείς για το εάν είναι πιθανό να οδηγηθούμε σε ένα «κυκλικό φαινόμενο» όπου θα εισερχόμαστε και θα εξερχόμαστε σε σύντομα lockdown αναλόγως με το ύψος των κρουσμάτων κορωνοιού που θα καταγράφονται ο κος Μόσιαλος ανέφερε πως αυτό είναι πιθανό εάν δεν υπάρξει εμβόλιο στις αρχές της επόμενης χρονιάς.

Όπως ανέφερε ο κος Μόσιαλος, ανακοινώσεις αναφορικά με τις πορείες των ερευνών για το εμβόλιο αναμένονται στο πολύ προσεχές διάστημα.
Με βάση τα παραπάνω δεδομένα, κατά τον καθηγητή, στις αρχές τις επόμενης χρονιάς στην Ελλάδα θα έχουμε κάποιες δόσεις εμβολίου οι οποίες θα προορίζονται κυρίως για υγειονομικούς αλλά και για ευπαθείς ομάδες.

https://www.dikaiologitika.gr/eidhseis/ygeia/319516/vomva-mosialou-borei-na-exoume-epanalamvanomeno-lockdown

Πότε θα τελειώσει ο εφιάλτης του κορωνοϊού; Πώς θα τον νικήσουμε; Είναι επαρκή τα μέτρα που πήρε η κυβέρνηση; Τι πήγε λάθος στο δεύτερο κύμα της πανδημίας; Πόσο κοντά είμαστε σε εμβόλιο; Ο Ηλίας Μόσιαλος, μιλά στο iefimerida.gr και απαντά σε όλα τα καυτά ερωτήματα για τον κορωνοϊό.

Μετά το εφιαλτικό ρεκόρ των 935 κρουσμάτων στη χώρα που ανακοίνωσε ο ΕΟΔΥ την Παρασκευή, είμαστε μια ανάσα από τετραψήφιο αριθμό κρουσμάτων στην Ελλάδα. Ο καθηγητής του LSE Ηλίας Μόσιαλος, τονίζει ωστόσο ότι έχουμε ήδη μπει σε τετραψήφιο αριθμό, επειδή δεν καταγράφονται όλα τα κρούσματα.

«Αλλά, τετραψήφιος αριθμός είναι και το 1.000 και το 9.999 (...). Ο στόχος είναι να κρατήσουμε τον τετραψήφιο αριθμό στα χαμηλότερα επίπεδα αυτού του μεγάλου εύρους» υπογραμμίζει με νόημα. Διαφωνεί επίσης με προτάσεις για καθολικό lockdown εάν φτάσουμε τα 2000 κρούσματα και απομόνωση των άνω των 65 ετών.

Ο κ. Μόσιαλος εξηγεί τι πήγε λάθος στη δεύτερη φάση της πανδημίας, λέγοντας πως έπρεπε να υπήρχε σαφέστερο επικοινωνιακό πρόγραμμα μετά την άρση του lockdown, παρατηρεί ότι, για παράδειγμα, θα έπρεπε να είχαν αποφευχθεί τα πισωγυρίσματα στην εφαρμογή της μάσκας στα πολυκαταστήματα, οι δημόσιες συμπεριφορές που ήταν ασύμβατες με τις συστάσεις της πολιτείας, η μη ενιαία εφαρμογή των μέτρων σε όλους τους χώρους και η πολυφωνία των υπουργών για πιθανό καθολικό νέο lockdown.

Ο καθηγητής του LSE επαναλαμβάνει την πρότασή του για αλλαγή του τρόπου ανακοίνωσης των κρουσμάτων και σημειώνει ότι πρέπει να προσανατολιστούμε στο συχνότερο μοριακό έλεγχο -ακόμη και σε εβδομαδιαία βάση- των εργαζόμενων, και δειγματοληπτικά και των διαβιούντων σε κλειστούς χώρους.

Ο κ. Μόσιαλος εμφανίζεται αισιόδοξος ότι θα νικήσουμε την πανδημία αλλά υπογραμμίζει ότι η διαχείρισή της δεν είναι αγώνας σπριντ, είναι μαραθώνιος. Επισημαίνει ότι τα νέα μέτρα που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός ανταποκρίνονται στη σημερινή φάση της πανδημίας «αλλά πρέπει να εξελίσσονται με βάση την πιο ακριβή καταγραφή των κρουσμάτων, την πίεση στο σύστημα υγείας και έρευνες με τυχαία δειγματοληψία. Και επίσης να υπάρχει μεγαλύτερη έμφαση στην τηλεργασία, στα μέσα μαζικής μεταφοράς, και ιδιαίτερη προσοχή στους ευπαθείς και τους ευάλωτους και προσοχή για να μη γίνει διασπορά στα νοσοκομεία και τους κλειστούς χώρους».

Η Ελλάδα δοκιμάζεται σκληρά στο δεύτερο κύμα της πανδημίας. Τι φταίει και τα κρούσματα εκτινάσσονται;
Είναι εύκολο να βρίσκουμε λάθη και παραλείψεις, ιδίως σε μια χώρα που δεν έχει το σύστημα υγείας της Γερμανίας, την πολιτική προστασία της Γαλλίας ή της Ιαπωνίας, τους θεσμούς της Σουηδίας ή της Νορβηγίας, την επάρκεια του συστήματος δημόσιας υγείας του Καναδά ή της Αυστραλίας, την τεχνολογική επάρκεια της Κορέας ή της Ολλανδίας.

Η διαχείριση μιας πανδημίας έχει διαφορετικές φάσεις. Σε μια χώρα σαν τη δική μας με τις γνωστές θεσμικές και υγειονομικές υστερήσεις, στην αρχή θέλει πιο αυστηρή προσέγγιση για να δοθεί χρόνος προετοιμασίας στο σύστημα υγείας και στους άλλους φορείς. Αυτό είναι και το στάδιο της σωστής ενημέρωσης των πολιτών. Μετά όμως χρειάζονται σαφείς οδηγίες γιατί δεν πρέπει να υπάρξει πλήρης χαλάρωση. Χρειάζεται ετοιμότητα και προσεκτικά βήματα, για να μην γίνουν αποσπασματικές κινήσεις.

Μπορούμε να κάνουμε πολλές παρατηρήσεις για το πως φτάσαμε σε αυτή την αυξητική τάση. Αλλά ας μείνουμε στο ότι υπάρχει πλέον εκτενής διασπορά στην κοινότητα αλλά παράλληλα γίνονται και πολύ περισσότερα τεστ. Έχουμε όμως πλέον και μεγαλύτερο αριθμό εισαγωγών στα νοσοκομεία. Εκεί κυρίως εστιάζεται το πρόβλημα, και όχι μόνο στον αριθμό των θετικών τεστ.

Είμαστε πολύ κοντά στα 1.000 κρούσματα ημερησίως. Περιμένετε τετραψήφιο αριθμό θυμάτων, όπως προβλέπουν συνάδελφοί σας; Και πότε;
Τετραψήφιος είναι ήδη, για να είμαστε ειλικρινείς, γιατί δεν καταγράφονται όλα τα κρούσματα. Δηλαδή, δεν καταγράφεται η πλειοψηφία των ασυμπτωματικών, όπως επίσης και πολλών που εμφανίζουν πολύ ήπια συμπτώματα. Αυτοί συνήθως δεν προσέρχονται στις υπηρεσίες υγείας για να κάνουν τεστ. Αλλά, τετραψήφιος αριθμός είναι και το 1000 και το 9999. Με ρωτάτε τι περιμένω εγώ, αλλά προτιμώ να μιλήσω για τους στόχους των παρεμβάσεων. Επομένως τι επιδιώκουμε εδώ; Ο στόχος είναι να κρατήσουμε τον τετραψήφιο αριθμό στα χαμηλότερα επίπεδα αυτού του μεγάλου εύρους.

Είναι εύκολο να πετάμε νούμερα για να προσελκύσουμε την προσοχή των πολιτών. Το δύσκολο είναι να κάνουμε προτάσεις για να κρατήσουμε τον αριθμό των κρουσμάτων όσο το δυνατόν μικρότερο.

Επομένως μην περιμένετε δυσοίωνες προβλέψεις από εμένα. Δεν θα πω ούτε ότι θα έχουμε χιλιάδες νεκρούς, ούτε ότι θα έχουμε δεκάδες χιλιάδες κρούσματα, ούτε ότι δεν θα κάνουμε Χριστούγεννα. Αυτά είναι εύκολα να τα λέμε. Το δύσκολο είναι να προτείνεις αλλά και να υλοποιείς προτάσεις έτσι ώστε αυτά να μην συμβούν. Η διαχείριση της πανδημίας, σε αυτή την αυξητική φάση των κρουσμάτων, θα είναι πιο επιτυχημένη μόνο εάν καταφέρουμε να ενημερώσουμε επαρκώς όλους τους πολίτες, μειώσουμε το ρίσκο στις μεταφορές και στους εργασιακούς χώρους και προστατεύσουμε όλες τις ευάλωτες ομάδες.

Τι εννοείτε λέγοντας «όλες»;
Συχνά όταν σκεφτόμαστε τους πιο ευάλωτους απέναντι στον κορωνοϊό, ασυναίσθητα περιορίζουμε τη σκέψη μας. Η κοινή θεώρηση είναι πως ευάλωτοι είναι μόνο οι ηλικιωμένοι και όσοι πάσχουν από συγκεκριμένες ασθένειες: αυτές που συνηθίσαμε να αποκαλούμε ‘υποκείμενα νοσήματα’. Αλλά, υπάρχουν και πιο ευάλωτες υποομάδες μεταξύ των ηλικιωμένων. Αυτοί που ζουν στους οίκους ευγηρίας είναι δυνητικά πιο εκτεθειμένοι στη διασπορά του ιού από τους ηλικιωμένους που μένουν μόνοι τους.

Αντίστοιχα, σε ένα άλλο επίπεδο, έχουμε τους ανθρώπους που ζουν σε περιορισμένο χώρο ή είναι έγκλειστοι. Αναφέρομαι στις υποομάδες των ευπαθών με χρόνια νοσήματα που ζουν στις δομές μεταναστών ή στις φυλακές, ανάμεσα σε μη-ευπαθείς ανθρώπους. Όλοι είναι περιορισμένοι, όλοι απειλούνται πιο πολύ από μια εστία διάδοσης του ιού, αλλά δεν είναι όλοι το ίδιο ευπαθείς. Και προφανώς και οι άστεγοι και οι Ρομά ανήκουν λόγω του τρόπου διαβίωσής τους στις δυνητικά πιο ευάλωτες ομάδες.

Πρέπει δηλαδή να συνυπολογίσουμε όλες τις πιθανές υποομάδες που πρέπει να προστατευθούν. Και εδώ χρειάζονται ειδικές και πιο συγκεκριμένες παρεμβάσεις και οδηγίες. Οι πιο ευπαθείς ανάμεσα στους ευάλωτους δεν φτάνει να προσέχουν οι ίδιοι· πρέπει και να προστατευθούν από τους λιγότερο ευπαθείς. Πρέπει λοιπόν να ελέγχονται ενδελεχώς εγκαταστάσεις, όπως οι φυλακές ή οι δομές μεταναστών. Πρέπει δηλαδή να προσανατολιστούμε στο συχνότερο μοριακό έλεγχο -ακόμη και σε εβδομαδιαία βάση- των εργαζόμενων, και δειγματοληπτικά και των διαβιούντων σε κλειστούς χώρους.

Πιο συγκεκριμένα στις φυλακές, ενδείκνυται να διαχωριστούν οι ευπαθείς κρατούμενοι από τους μη ευπαθείς, όπου αυτό είναι εφικτό. Αλλά, εάν υπάρχει δυνατότητα να γίνεται και εβδομαδιαίος μοριακός έλεγχος και στο προσωπικό στους οίκους ευγηρίας. Θα πρέπει επίσης να υπάρξουν ειδικές παρεμβάσεις για τους άστεγους σε συνεργασία με την τοπική αυτοδιοίκηση.

Θεωρώ πως πρέπει να προσεγγίσουμε τους μετανάστες και τους Ρομά με τους δικούς τους κώδικες. Και στις δύο περιπτώσεις, ενδείκνυται να έχουμε συμμετοχή γιατρών και υγειονομικών που προέρχονται από αυτές τις κοινότητες, και στην ενημέρωση αλλά και στα προληπτικά προγράμματα ελέγχου τους.

Πρόσφατα δημοσιεύματα αναφέρονται σε καθολικό lockdown εάν φτάσουμε τα 2000 κρούσματα και απομόνωση των άνω των 65. Τι λέτε για αυτό;
Δεν θα πρέπει -κατά τη γνώμη μου να παρθούν αποφάσεις που επηρεάζουν πολυδιάστατα τη χώρα, με μονοδιάστατη λογική, δηλαδή -εν προκειμένω- με βάση μόνο τον αριθμό των κρουσμάτων. Τι εννοώ; Εννοώ πως είναι πιο σημαντικό το πού και το σε ποια ηλικιακή ομάδα συγκεντρώνονται τα κρούσματα. Είναι ακόμα πιο σημαντικό εάν υπάρχει διασπορά στους ευάλωτους συμπολίτες μας. Δηλαδή εάν η αυξητική τάση μεταφράζεται σε εισαγωγές και σε μελλοντική πίεση στο σύστημα υγείας.

Επιπλέον, στο θέμα της απομόνωσης των ηλικιωμένων θα διαφωνήσω. Οι ευάλωτες ομάδες απαρτίζουν το 30% του πληθυσμού. Δεν είναι όλοι ηλικιωμένοι. Επίσης, οι ευάλωτοι συγκατοικούν με μη ευάλωτους. Θα είναι λάθος λοιπόν να δοθεί η εντύπωση ότι με περιορισμό στο σπίτι των άνω των 65 θα λυθεί το πρόβλημα. Το πρόβλημα θα περιοριστεί μόνο εάν προσέχουμε όλοι, αν τηρούμε αυτά που πρέπει και που έχουμε συζητήσει μέχρι τώρα.

Οπότε, αντιπροτείνετε προσαρμογή των μέτρων μετά από ποιοτική ανάλυση των κρουσμάτων, αν καταλαβαίνω καλά. Να μείνουμε όμως λίγο στην ανάλυση, γιατί πρόσφατα προτείνατε να αλλάξει και ο τρόπος ανακοίνωσης των κρουσμάτων. Θέλετε να το εξηγήσετε;
Η πάγια θέση μου για κάθε έκφανση τόσο της πολιτικής αλλά και της δημόσιας υγείας είναι η διαφάνεια. Ζούμε μια πανδημία ασύγχρονη ανά κράτος. Στο επίπεδο της παγκόσμιας επιδημιολογικής ανάλυσης χρειάζεται να έχουμε κοινούς παρονομαστές. Για αυτό και σε εθνικό επίπεδο πρέπει να κάνουμε αναφορές των ημερησίων κρουσμάτων, εισαγωγών και θανάτων. Επιπλέον, να αναφέρεται όχι μόνο ο αριθμός των ανθρώπων που βρίσκονται διασωληνωμένοι στις ΜΕΘ, αλλά και ο αριθμός των νοσηλευόμενων στα νοσοκομεία, με βάση τη βαρύτητα των περιστατικών (δηλαδή, μέτρια, βαριά, κρίσιμη).

Αντίστοιχα, μπορούμε να κάνουμε καλύτερη καταγραφή και αναφορά του αριθμού των γρήγορων, των μοριακών τεστ και των τεστ αντισωμάτων. Για αυτό πρότεινα να γίνεται η ανακοίνωση των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων καθημερινά με βάση την ημέρα της δειγματοληψίας, έτσι ώστε να έχουμε καλύτερη καταγραφή των αυξητικών τάσεων. Επιπλέον, να ανακοινώνεται ο αριθμός και το είδος των τεστ που διενεργούνται, και τα θετικά και τα αρνητικά, και από δημόσια και από ιδιωτικά εργαστήρια, με βάση την ημέρα λήψης των δειγμάτων για να συσχετίζεται ο αριθμός των κρουσμάτων με την αύξηση ή τη μείωση του αριθμού των τεστ. Επίσης, να ανακοινώνονται όπως και στις άλλες χώρες τα ποσοστά θετικότητας στα τεστ ανά ηλικιακά γκρουπ.

Η τωρινή προσέγγιση είναι πως τα γρήγορα τεστ χρησιμοποιούνται σε στοχευμένες παρεμβάσεις του ΕΟΔΥ, ενώ τα PCR σε όσους εκδηλώνουν συμπτώματα με βάση τα πρωτόκολλα του ΕΟΔΥ. Αν επομένως έχουμε περισσότερα γρήγορα τεστ μια περίοδο, τότε είναι πιο πιθανό να ανιχνεύουμε περισσότερα κρούσματα. Αν κάνουμε δεξαμενοποίηση δειγμάτων, και αυτό πρέπει να αναφέρεται. Και να θυμόμαστε πως τα γρήγορα τεστ συχνά δίνουν και μεγαλύτερο ποσοστό λάθους, πριν την εκδήλωση συμπτωμάτων.

Χρειάζεται επίσης να γίνονται και τυχαίες δειγματοληψίες με γρήγορα τεστ- αν είναι δυνατόν ανά εβδομάδα- και επιβεβαίωση των θετικών, ξεκινώντας από τις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές της χώρας. Σημαντικό είναι να αναφέρονται και επιπρόσθετες πληροφορίες, όπως τα δημογραφικά χαρακτηριστικά, η γεωγραφική κατανομή, οι συρροές, ο πιθανός τόπος και τρόπος διασποράς, να ανακοινώνεται και η εκτίμηση του συνολικού αριθμού ενεργών κρουσμάτων στη χώρα, αλλά, και η πορεία της ιχνηλάτησης. Αν μέσω της ιχνηλάτησης δεν εντοπίζουμε την πλειοψηφία των νέων κρουσμάτων, τότε το πρόβλημα θα είναι δυνητικά πολύ μεγαλύτερο.

Αυτού του τύπου η διαφάνεια στις ανακοινώσεις των αποτελεσμάτων, όπως γίνεται και στις άλλες χώρες, είναι μια έμμεση μορφή παρέμβασης δημόσιας υγείας: ενημερώνει επαρκώς, αλλά και προετοιμάζει τους πολίτες για την εξέλιξη των μέτρων στην περιοχή που κατοικούν. Και αυξάνει την αποδοχή νέων παρεμβάσεων όπου και όταν χρειάζονται.

Τα μέτρα που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός την Πέμπτη είναι αρκετά να περιορίσουν τη διασπορά του ιού;
Η πανδημία αλλά και η διαχείρισή της δεν είναι αγώνας σπριντ, είναι μαραθώνιος. Η κάθε χώρα τρέχει το δικό της, αλλά χωρίς παρεμβάσεις το ρυθμό τον ορίζει ο ιός. Τα μέτρα που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός ανταποκρίνονται στη σημερινή φάση της πανδημίας Αλλά πρέπει να εξελίσσονται με βάση την πιο ακριβή καταγραφή των κρουσμάτων, την πίεση στο σύστημα υγείας και έρευνες με τυχαία δειγματοληψία. Και επίσης να υπάρχει μεγαλύτερη έμφαση στην τηλεργασία, στα μέσα μαζικής μεταφοράς, και ιδιαίτερη προσοχή στους ευπαθείς και τους ευάλωτους και προσοχή για να μη γίνει διασπορά στα νοσοκομεία και τους κλειστούς χώρους.

Στην πρώτη φάση ανταποκριθήκαμε εξαιρετικά καλά. Κατά τη γνώμη σας, τι έγινε λάθος στη δεύτερη φάση της πανδημίας στη χώρα μας;
Εκτιμώ πως έπρεπε να υπήρχε σαφέστερο επικοινωνιακό πρόγραμμα μετά την άρση του λόκνταουν. Παρατηρήθηκε μια χαλάρωση από το Μάιο χωρίς να υπάρχει σαφής επικοινωνία ότι ιός δεν είχε πάψει να κυκλοφορεί και ήταν ακόμη επικίνδυνος. Θα έπρεπε να είχαν, για παράδειγμα, αποφευχθεί τα πισωγυρίσματα στην εφαρμογή της μάσκας στα πολυκαταστήματα, οι δημόσιες συμπεριφορές που ήταν ασύμβατες με τις συστάσεις της πολιτείας, η μη ενιαία εφαρμογή των μέτρων σε όλους τους χώρους και η πολυφωνία των υπουργών για πιθανό καθολικό νέο λόκνταουν.

Ταυτόχρονα, για τη μείωση του συγχρωτισμού και άρα του ρίσκου της διασποράς, θα έπρεπε για παράδειγμα να είχε γίνει πιο έντονη προετοιμασία για συχνότερα δρομολόγια και μικρότερη πληρότητα στα ΜΜM και για επέκταση της τηλεργασίας, ζώνες λειτουργίας καταστημάτων μόνο για ηλικιωμένους και διακοπή της Θείας Κοινωνίας με τον τρόπο που γίνεται σήμερα. Να συνεχιστεί η Θεία Κοινωνία αλλά με πιο ασφαλή τρόπο όπως γίνεται και σε άλλες ορθόδοξες εκκλησίες. Αλώστε αυτό προτείνει και ο παγκόσμιος οργανισμός υγείας.

Τέλος, είχα τονίσει από τον Μάρτιο, πως χρειάζεται συμμετοχή όλων των φορέων στα πλαίσια εθνικού στρατηγικού σχεδίου. Δηλαδή είναι αναγκαία η συνεργασία της κυβέρνησης με τους κοινωνικούς φορείς, την τοπική αυτοδιοίκηση και τους εκπροσώπους των εργαζομένων και των εργοδοτών. Με χαρά λοιπόν είδα ότι έγινε πρόσφατα σύσκεψη με συμμετοχή εκπροσώπων της αυτοδιοίκησης. Πρέπει να γίνει το ίδιο και με τους άλλους φορείς. Επίσης, οι προσπάθειες για περισσότερα δρομολόγια και μικρότερη πληρότητα στα ΜΜΜ πρέπει να ενταθούν σε συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα.

Πάρα ταύτα, είμαστε ακόμη σε καλύτερη θέση από πολλές ευρωπαϊκές χώρες, και επομένως ακόμη και τώρα υπάρχουν πολλά περιθώρια μετριασμού της διασποράς της νόσου. Χρειάζονται λοιπόν και άλλες παρεμβάσεις, με κύριο άξονα την ετοιμότητα, δηλαδή την παρακολούθηση και την ιχνηλάτηση, γιατί αυτά ορίζουν τα διαφορετικά επίπεδα ρίσκου ανά περιοχή. Όταν δημοσιοποίησα το στρατηγικό σχέδιο της δυναμικής ανταπόκρισης της Ιρλανδίας πριν από κάποιες εβδομάδες, εκεί αναφερόμουν, και με ικανοποίηση είδα ότι υλοποιήθηκε από την κυβέρνηση εδώ και λίγες εβδομάδες.

Πρέπει όμως να γίνουν και επιπλέον στρατηγικές επιλογές όπως ανέφερα για τις ευπαθείς ομάδες μέσα στους ευάλωτους. Ακούω όμως, πως ανοίγει πάλι το θέμα της απομόνωσης των άνω των 65. Δεν μου είναι σαφές γιατί επανέρχεται με τον τρόπο που επανέρχεται αυτό το θέμα.

Το βλέπετε κι εσείς, το ακούμε κι εμείς. Ο κόσμος είναι επιφυλακτικός για την αποτελεσματικότητα των εμβολίων. Πολλοί συγκρίνουν την άκαρπη προσπάθεια κατά των εμβολίων για της νόσου του AIDS.
Από την αρχή πολλοί ρωτάνε αφού δεν βρήκαμε εμβόλιο τόσα χρόνια για τη νόσο του AIDS, πάρα το χρόνο και τα χρήματα που επενδύθηκαν, γιατί να τα καταφέρουν να φτιάξουν εμβόλιο για τον κορωνοϊό;

Καταρχήν, ας σταματήσουμε να συγκρίνουμε ανόμοιες ασθένειες. Στην περίπτωση της νόσου του AIDS, για να το πούμε απλά, το ίδιο το ανοσοποιητικό σύστημα των ασθενών δεν ανταποκρίνεται. Οι ασθενείς με AIDS δεν επιβιώνουν χωρίς φάρμακα, ενώ με τον κορωνοϊό μόνο ένα μικρό ποσοστό των ασθενών δεν ανταποκρίνεται και πεθαίνει. H συντριπτική πλειοψηφία όσων νόσησαν με κορωνοϊό ανέπτυξαν αντισώματα. Αυτό αποτελεί σοβαρή ένδειξη ότι όταν εγκριθεί εμβόλιο θα είναι σχετικά αποτελεσματικό.

Σωστά, αλλά αντίστοιχα γιατί δεν έχουμε εμβόλια κατά των άλλων κορωνοϊών;
Οι προηγούμενοι δυο κορωνοϊοί, ο SARS και ο MERS, δεν απέκτησαν ποτέ τη δυναμική της διασποράς του SARS-CoV-2, άρα δεν υπήρξε αυτή η μαζική ανάγκη για αντιμετώπισή τους όπως τώρα και άρα η αντίστοιχη επενδυτική, επιστημονική και ερευνητική ανταπόκριση.

Πόσο μακριά βρισκόμαστε από το εμβόλιο; Η Pfizer ξεκίνησε την μαζική παραγωγή, οι Ρώσοι το ίδιο. Τα νέα εμβόλια, πόσο ασφαλή θα είναι, σε τι ποσοστό; Δεδομένου ότι είχαμε και παρενέργειες ακόμη και θανάτους σε κάποιο από αυτά, όπως της Astra Ζeneca.
Κάθε μέρα που περνάει μικραίνει την απόσταση που μας χωρίζει από ασφαλή και αποτελεσματικά εμβόλια έναντι του κορωνοϊού. Έχουμε λοιπόν τουλάχιστον 89 εμβόλια σε προκλινικό στάδιο, 48 που δοκιμάζονται σε ανθρώπους, εκ των οποίων 11 στη φάση ΙΙΙ.

Η Pfizer πλησιάζει τον τελικό στόχο εγγραφής 44,000 εθελοντών και περισσότεροι από 35,000 έχουν λάβει και τις 2 δόσεις του εμβολίου. Στα πλαίσια όμως της κλινικής μελέτης έχει επεκταθεί η αρχική άδεια από το FDA για να συμπεριλάβει -εκτός από κάποιους ασθενείς με χρόνια νοσήματα ή ανοσοκαταστολή- και παιδιά: η Pfizer έχει αρχίσει να εμβολιάζει παιδιά 16-17 ετών και θα ξεκινήσουν και τον εμβολιασμό σε παιδιά ηλικιών 12-15 ετών.

H Μοντέρνα ανακοίνωσε προχθές πως ολοκλήρωσε την εγγραφή 30,000 εθελοντών για την πρώτη δόση του εμβολίου: 25% των συμμετεχόντων είναι άνω των 65 ετών. Συμπεριέλαβαν κατά 42% ανθρώπους με διάφορα υποκείμενα νοσήματα. Μεταξύ αυτών κατά 36% οι συμμετέχοντες έχουν σακχαρώδη διαβήτη, 25% είναι υπέρβαροι, 19% έχουν καρδιαγγειακά προβλήματα, 18% αντιμετωπίζουν αναπνευστικά προβλήματα και το 2% έχει ηπατική νόσο. Η Μοντέρνα θεωρεί ότι, αν όλα πάνε καλά θα καταθέσει τα στοιχεία της ανάλυσης για την έγκριση του εμβολίου από το FDA το Δεκέμβριο.

Επιπλέον, οι κλινικές δομικές για το εμβόλιο της Astra Zeneca, που συνεχίζονται σε Αγγλία, Ινδία, Βραζιλία και Νότια Αμερική, θα επανεκκινηθούν στις ΗΠΑ. Επίσης, ανακοινώθηκε η επανεκκίνηση των κλινικών δοκιμών για το εμβόλιο της Johnson & Johnson.

Τι είναι οι κλινικές δοκιμές πρόκλησης νόσου;
Στην Αγγλία τον Ιανουάριο θα ξεκινήσει μια τέτοια μελέτη πρόκλησης νόσου σε 90 εμβολιασθέντες υγιείς εθελοντές. Οι εθελοντές δηλαδή θα λάβουν πρώτα το εμβόλιο και στη συνέχεια θα μολυνθούν σκόπιμα με τον κορωνοϊό, για να δουν εάν όντως προστατεύονται από το εμβόλιο. Η ποσότητα του ιού -για να προκληθεί νόσος- θα βελτιστοποιηθεί κατά τη διάρκεια της μελέτης και η πορεία της εξέλιξης της υγείας των εθελοντών, θα παρακολουθείται σε ειδικές εγκαταστάσεις από ομάδα ειδικών.

Η ταχεία ανάπτυξη ενός αποτελεσματικού εμβολίου κατά του νέου κορωνοϊού είναι αναγκαία. Ο πλανήτης είναι δέσμιος των περιοριστικών μέτρων δημόσιας υγείας. Να ξαναπώ πως κάθε φορά που μια μελέτη διακόπτεται, είναι απόδειξη πως υπάρχει και λειτουργεί αυστηρός σχεδιασμός των κλινικών δοκιμών. Και θα επαναλάβω πως απαιτούνται αυστηρές μελέτες για τον προσδιορισμό της ασφάλειας των υποψήφιων εμβολίων. Και μετά θα κριθεί η αποτελεσματικότητά τους για να εγκριθεί η χρήση τους. Και προφανώς θα χρειαστεί και μελέτη για τον εντοπισμό των ανεπιθύμητων ενεργειών, συμπεριλαμβανομένης της πιθανότητας αυξημένης σοβαρότητας της νόσου COVID-19, μετά τον εμβολιασμό. Χρειαζόμαστε λοιπόν και αξιόπιστη στρατηγική για την παρακολούθηση των εμβολιασμένων μετά την αδειοδότηση των εμβολίων.

Πότε θα τελειώσει αυτός ο εφιάλτης; Προβλέψατε ότι από το καλοκαίρι το 2021 θα μειωθεί η ένταση του Covid-19. Ισχύει ή θα πρέπει να συμφιλιωθούμε με την ιδέα ότι θα υπάρχει για πάντα όπως η γρίπη;
Ισχύει με την προϋπόθεση ότι έχουμε δυο σχετικά αποτελεσματικά εμβόλια περισσότερα φάρμακα και τηρούμε τα μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας.

Γιατί λέτε για δύο κι όχι ένα εμβόλιο;
Πολλά θα εξαρτηθούν από την ανάλυση για την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητά των εμβολίων, τη διάρκεια της ανοσίας που προκαλούν και το ποσοστό του πληθυσμού που θα εμβολιαστεί. Η αποτελεσματικότητα δεν αναμένεται να είναι μεγαλύτερη του 50%. Αυτό σημαίνει πως ίσως δεν μπορέσουμε να κάμψουμε την πανδημία μόνο με εμβολιασμούς μέχρι να βρεθεί πιο αποτελεσματικό εμβόλιο, και θα πρέπει να τηρούμε κάποια από τα προληπτικά μέτρα μέχρι να συμβεί αυτό. Ιδανικά θέλουμε ένα εμβόλιο που να μπορεί να χρησιμοποιηθεί από όλους. Μπορεί όμως να διαπιστώσουμε ότι ένα εμβόλιο λειτουργεί πιο καλά σε νεαρά άτομα αλλά δεν λειτουργεί τόσο καλά στους ηλικιωμένους. Επομένως, πρέπει να εξεταστεί και το σε ποιον προσπαθούμε να αποτρέψουμε την ασθένεια και να διασφαλίσουμε ότι έχουμε ένα εμβόλιο ή ένα πάνελ εμβολίων που μπορεί τελικά να προστατεύσει όλον τον πληθυσμό.

Όπως είπα, τα εμβόλια μπορεί να μην είναι απολύτως αποτελεσματικά για όλες τις ηλικιακές ομάδες. Επίσης μπορεί να παρέχουν ανοσία μόνο για περιορισμένο χρονικό διάστημα, για παράδειγμα 12 ή 18 μήνες. Αλλά τα πρώτα εμβόλια θα έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Και αν εμβολιαστεί το 70% των πολιτών, θα έχουμε ανοσία στην κοινότητα κατά 35%. Σε αυτή θα προστεθεί και η ανοσία που θα επιτευχθεί μέσω της φυσικής μόλυνσης από τον ιό, που αναμένω να είναι άλλο ένα 6-10% στην Ελλάδα μέχρι το καλοκαίρι του 21. Άρα, χρειαζόμαστε ένα δεύτερο εμβόλιο που να είναι αποτελεσματικό σε ένα ποσοστό περίπου στο 50% του πληθυσμού για το οποίο δεν ήταν αποτελεσματικό το πρώτο εμβόλιο. Προσθετικά επομένως, η ανοσία από τα 2 εμβόλια και η ανοσία μέσω φυσικής μόλυνσης μέρους του πληθυσμού, θα χτίσουν το τείχος άμυνας απέναντι στον κορωνοϊό.

Αλλά, να κλείσω θυμίζοντας πως δεν πρέπει να εστιάζουμε μόνο στην αύξηση κρουσμάτων. Συζητήσαμε τώρα για τα εμβόλια, υπάρχουν νέα και για τα φάρμακα. Γνωρίζουμε πως η δεξαμεθαζόνη μειώνει τη θνητότητα στις βαριές περιπτώσεις κατά 30% και στις μέτριες κατά 20%. Επίσης η καλύτερη διαχείριση των ασθενών στις ΜΕΘ και η διακοπή χορήγησης αναποτελεσματικών φαρμάκων - όπως η υδροξυχλωροκίνη- έχει μειώσει τη θνητότητα στις ΜΕΘ κατά 10-30% στις ευρωπαϊκές χώρες. Καλό θα ήταν να δημοσιοποιούνται και τα αντίστοιχα στοιχεία και για τη χώρα μας. Να το θυμόμαστε λοιπόν κι αυτό. Δεν έχουμε μόνο κακά νέα όπως η αύξηση των κρουσμάτων, έχουμε και αρκετά καλά νέα. Τον κορωνοϊό θα τον νικήσουμε. Πρέπει όμως να τον νικήσουμε με μικρές απώλειες, με σαφή στρατηγική, αποφασιστικότητα, υπομονή και εύλογες παρεμβάσεις. Την ατζέντα πρέπει να τη θέτουμε εμείς και όχι ο ιός.
Πηγή: iefimerida.gr - https://www.iefimerida.gr/ellada/ilias-mosialos-sto-iefimeridagr-ehoyme-idi-tetrapsifio-arithmo-kroysmaton

Στις εξελίξεις σχετικά με τον κορονοϊό αναφέρθηκε ο καθηγητής του LSE Ηλίας Μόσιαλος με τα δεδομένα για τους 70αρηδες να είναι ενθαρρυντικά.

Ο κ. Μόσιαλος τόνισε ότι η συντριπτική πλειοψηφία των 70ρηδων (πάνω από 92-93%) θα γλιτώσει ακόμα και χωρίς θεραπεία από τον κορονοϊό και έφερε ως παράδειγμα την περίπτωση του Ντόναλντ Τραμπ. Δεν έκρυψε ότι πρέπει να υπάρχει συγκρατημένη αισιοδοξία και αναφέρθηκε στις θεραπείες για την καταπολέμηση του ιού.

Αναλυτικά η ανάρτησή του κ. Μόσιαλου
«Νέα για την πορεία των θεραπειών: διαχείριση στις ΜΕΘ, δεξαμεθαζόνη και μονοκλωνικά αντισώματα.

Ίσως να με θυμάστε να αναφέρω από τον Ιανουάριο, πως λόγω της απουσίας θεραπευτικών προσεγγίσεων και της απόστασης που μας χωρίζει από τα εμβόλια, οι παρεμβάσεις δημόσιας υγείας θα μας έδιναν πολύτιμο χρόνο. Γιατί, για να νικήσουμε την πανδημία χωρίς να θυσιάσουμε ανθρώπινες ζωές, θα χρειαστούμε ένα οπλοστάσιο φαρμακολογικών παρεμβάσεων και την καλύτερη δυνατή διαχείριση στις ΜΕΘ.

Ας πάμε να αξιολογήσουμε την πορεία αυτών των μηνών, και να δούμε που βρισκόμαστε τώρα με τις θεραπείες για τον κορονοϊό.

Διάφορες μελέτες που εστίασαν στη θνητότητα από τον κορονοϊό στις ΜΕΘ, έδειξαν πως υπήρξε μεγάλη πρόοδος στην ενδονοσοκομειακή διαχείριση, σε σχέση με το πρώτο διάστημα. Ήδη από τον Μάιο, η συνολική θνητότητα στις ΜΕΘ είχε πέσει σχεδόν κατά 10% σε σχέση με τον Μάρτιο (DOI: 10.1111/anae.15201). Σιγά σιγά, γινόταν σαφές εκ του αποτελέσματος, πως μπορούσε να γίνει καλύτερη επιλογή για το ποιος χρειαζόταν μόνο οξυγόνο και ποιος θα έπρεπε να διασωληνωθεί και να λάβει μηχανική αναπνευστική υποστήριξη. Επίσης, στους ασθενείς στις ΜΕΘ που ήταν σε κρίσιμη κατάσταση, φάνηκε πως η πρηνής θέση, ενίσχυε περαιτέρω την οξυγόνωση των πνευμόνων αυξάνοντας τα ποσοστά θεραπείας και εξόδου από τις ΜΕΘ.

H ταχύτατη δημοσίευση των κλινικών αποτελεσμάτων -και άρα η διάχυση της εμπειρίας-, οδήγησε στην καλύτερη διαχείριση των ασθενών στις ΜΕΘ και τελικά στη μείωση της ενδονοσοκομειακής θνητότητας των κρίσιμων περιστατικών. Αυτή η ποσοστιαία μείωση διαφέρει ανάλογα τη χρονική περίοδο που η πανδημία ‘χτύπησε’ την κάθε χώρα.

Στη συνέχεια, υπήρξε περαιτέρω μείωση της θνησιμότητας στις ΜΕΘ. Στοχευμένες μελέτες αναφορικά με τη χρήση των αντιφλεγμονωδών φαρμάκων απέδειξαν πως τα κορτικοστεροειδή, όπως η δεξαμεθαζόνη, που λαμβάνονται από το στόμα ή ενδοφλεβίως, μειώνουν τη θνησιμότητα σχεδόν κατά 20%, σε άτομα που χρειάζονται οξυγόνο και σχεδόν κατά το ένα τρίτο σε όσους χρειάζονται αναπνευστική μηχανική υποστήριξη (DOI: 10.1056/NEJMoa2021436). Η δεξαμεθαζόνη είναι ένα πολύ ισχυρό φάρμακο και μπορεί να σώσει ασθενείς που βρίσκονται σε πολύ σοβαρή ή και κρίσιμη κατάσταση, όπου ιστοί όπως το καρδιαγγειακό τους σύστημα ή οι πνεύμονες μπορεί να είναι πολύ φλεγμονώδεις. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, στα πλαίσια των μεγάλων μελετών (Recovery trials) θα μελετηθεί και η χρήση μικρότερης δόσης δεξαμεθαζόνης σε παιδιά. Αναμένουμε λοιπόν αποτελέσματα για τη δεξαμεθαζόνη από περισσότερες συγκριτικές μελέτες.

Μειώνει την παραμονή στο νοσοκομείο η ρεμδεσιβίρη
Ταυτόχρονα, για τη διαχείριση των ασθενών έχουμε και τη χρήση της ρεμδεσιβίρης, που δεν συμβάλει στη μείωση της θνησιμότητας των νοσηλευόμενων ασθενών, αλλά δείχνει μέτρια μείωση της παραμονής στο νοσοκομείο. Αυτό, είναι επίσης σημαντικό, δεδομένου πως η αποφόρτιση των κλινών των νοσοκομείων επίσης συμβάλει στην καλύτερη διαχείριση της πανδημίας.

Αλλά, έχουμε πλέον και νεότερα για την κατηγορία των θεραπευτικών, που ονομάζονται μονοκλωνικά αντισώματα και διέρχονται κλινικές δοκιμές και για πρόληψη και για θεραπεία. Η χρήση των μονοκλωνικών αντισωμάτων, είναι μια ακριβή θεραπεία και η παραγωγή τους είναι χρονοβόρα, άρα να θυμόμαστε πως αρχικά θα έχουμε μικρό αριθμό διαθέσιμων δόσεων.

Πως λειτουργούν; Αναγνωρίζουν δομικά τον ιό, αποτρέπουν τη σύνδεσή του στα κύτταρα- δηλαδή δεν αφήνουν τον ιό να μολύνει τα κύτταρα- και στη συνέχεια δρομολογείται η αδρανοποίησή του ιού από το ανοσοποιητικό. Αρκετές εταιρείες αναπτύσσουν νέα μονοκλωνικά αντισώματα για την εξουδετέρωση του κορωνοϊού, και 4 είναι ήδη σε φάση ΙΙΙ των κλινικών δοκιμών.

Ποια τα αποτελέσματα των φαρμάκων Τι δείχνουν λοιπόν αυτά τα πρώτα αποτελέσματα αναφέροντας τις εταιρείες αλφαβητικά;

• H AstraZeneca έχει αναπτύξει τα AZD7442, μακράς δράσης αντισώματα (LAAB) και θα προχωρήσει σε δύο κλινικές δοκιμές Φάσης III σε περισσότερους από 6.000 συμμετέχοντες εντός και εκτός των ΗΠΑ. Τα LAAB έχουν σχεδιαστεί για να αυξήσουν την ανθεκτικότητα της θεραπείας για έξι έως 12 μήνες μετά από μία μόνο χορήγηση.

• Μια ενδιάμεση ανάλυση της κλινικής δοκιμής BLAZE-1 της εταιρείας Eli Lilly έδειξε ότι η συνδυαστική θεραπεία με δύο από τα αντισώματα εξουδετέρωσης του ιού (LY-CoV555 και LY-CoV016), μείωσε το ιικό φορτίο, τα συμπτώματα αλλά και τις εισαγωγές, ακόμα και στη μονάδα για τα επείγοντα περιστατικά. Η τυχαιοποιημένη (διπλά τυφλή) μελέτη αξιολόγησε θετικά τη χορήγηση, για τη θεραπεία του συμπτωματικού COVID-19 και τη διαχείριση εξωνοσοκομειακών ασθενών.

• Οι εταιρείες GSK/ Vir επίσης ξεκίνησαν τη δοκιμή Φάσης II / III COMET-ICE του VIR-7831, η οποία θα εγγράψει περίπου 1.300 ασθενείς σε όλο τον κόσμο και θα διερευνήσει το φάρμακο ως τρόπο πρόληψης της νοσηλείας ατόμων υψηλού κινδύνου που έχουν προσβληθεί από τον κορονοϊό. Αυτή η μελέτη θα αξιολογήσει την ικανότητα του VIR-7831 να αποτρέψει τη σοβαρή ασθένεια σε άτομα που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο. Σύμφωνα με τις προκλινικές δοκιμές, το αντίσωμα έδειξε υψηλό βαθμό ισχύος στην εξουδετέρωση του κορονοϊού αντίσταση και στην αντίδραση του ανοσοποιητικού ώστε να σκοτώσει κύτταρα που είχαν μολυνθεί.

• Η Regeneron ανακοίνωσε τα πρώτα δεδομένα από μια μικρή περιγραφική ανάλυση μιας απρόσκοπτης δοκιμής Φάσης 1/2/3 του κοκτέιλ REGN-COV2. Η θεραπεία δείχνει ότι μείωσε το ιικό φορτίο και το χρόνο για την ανακούφιση των συμπτωμάτων σε μη νοσοκομειακούς ασθενείς με COVID- 19. Το REGN-COV2 παρουσίασε επίσης θετικές τάσεις στη μείωση των ιατρικών επισκέψεων.

Εάν λοιπόν τα μονοκλωνικά αντισώματα αποδείξουν μέσω των τυχαιοποιημένων κλινικών δοκιμών μέσα στους επόμενους μήνες πως λειτουργούν αποτελεσματικά, θα εξεταστούν επίσης ως προληπτική θεραπεία. Δηλαδή θα δοκιμαστούν σε εκείνους που είναι υγιείς αλλά διατρέχουν υψηλό κίνδυνο να αρρωστήσουν επειδή εργάζονται σε περιβάλλον υγειονομικής περίθαλψης ή έχουν εκτεθεί σε μολυσμένα άτομα.

Τα νέα λοιπόν είναι ενθαρρυντικά αλλά χρειάζεται συγκρατημένη αισιοδοξία και όχι υπεραισιοδοξία. Ο πρόεδρος Trump, ο οποίος δεν έχει ούτε ερευνητική ούτε κλινική κατάρτιση, δήλωσε πως γλύτωσε γιατί του έδωσαν τα μονοκλωνικά αντισώματα. Αυτό δεν γνωρίζουμε εάν ισχύει όμως, γιατί του χορηγήθηκε ταυτόχρονα και δεξαμεθαζόνη και ρεμδεσιβίρη. Μπορεί επίσης, κανένα από αυτά τα φάρμακα να μην ευθύνονται για την ανάρρωση. Μπορεί δηλαδή να μην είχαν καμία επίδραση στον Πρόεδρο.

Γιατί το λέω αυτό; Γιατί υπάρχει η λανθασμένη εντύπωση ότι αν είσαι εβδομηντάρης είσαι καταδικασμένος να πεθάνεις εάν κολλήσεις κορονοϊό. Δεν είναι όμως αληθές αυτό. Η συντριπτική πλειοψηφία των 70ρηδων (πάνω από 92-93%) θα γλυτώσει ακόμα και χωρίς θεραπεία. Αν ήταν όλοι Πρόεδροι των ΗΠΑ, και είχαν τη φροντίδα που είχε ο εκάστοτε Πρόεδρος των ΗΠΑ, το ποσοστό αυτών που θα γλιτωναν ακόμη και χωρίς φάρμακα, θα ήταν μεγαλύτερο.

Πως αξιολογούμε λοιπόν εν τέλει την πορεία αυτών των μηνών;

Ξέραμε από την αρχή πως στις παρεμβάσεις της δημόσιας υγείας πρέπει να προστεθεί η αποτελεσματική ενδονοσοκομειακή διαχείριση, τα φάρμακα και τα εμβόλια. Από το Μάρτιο ξεκινήσαμε να χτίζουμε ένα τείχος. Το τείχος για να φυλακίσουμε τον κορωνοϊό, όχι εμάς».

https://www.dikaiologitika.gr/eidhseis/ygeia/316229/mosialos-i-pleiopsifia-ton-70aridon-tha-glitosei-kai-xoris-therapeia