Με ιδιαίτερη θρησκευτική λαμπρότητα τιμάται η εορτή των Αγίων Σοφίας, Πίστεως, Ελπίδας και Αγάπης, στον Ιστορικό ομώνυμο Ιερό Ναό στο παλαιό Ναύπλιο, Δευτέρα 16 Σεπτεμβρίου 2024. Πρόκειται για την παλαιότερη από τις σωζόμενες σήμερα εκκλησίες της πόλης και βρίσκεται στην παλιά συνοικία του Ψαρομαχαλά στο Ναύπλιο.

Η εκκλησία της Αγίας Σοφίας μετά από παρέμβαση του δραγουμάνου του Στόλου Ν. Μαυρογένους, από το 1779 με 1780 ήταν μόνη εκκλησία που επιτρεπόταν από τους Tούρκους να λειτουργεί μέσα στην πόλη

Τότε την πλειοψηφία των κατοίκων αποτελούσαν οι Οθωμανοί, οι άλλες εκκλησίες ήσαν υπό κατάληψη και ο εκκλησιασμός των Ορθοδόξων γίνονταν μόνον εκτός των τειχών, στην εκκλησία των Αγίων Πάντων στην Πρόνοια.

Την εκκλησία της Αγ. Σοφίας ανακαίνισε το 1825 ο τότε φρούραρχος Ναυπλίου, ο στρατηγός Νάσος Φωτομάρας.

Την παραμονή της εορτής τελέσθηκε εορταστικός εσπερινός Ιερουργούντος του Ιεροκήρυκα της Μητροπόλεως Αργολίδας Χρυσοστόμου Παπουλέση ,ενώ το κήρυγμα έκανε ο πρωτοπρεσβύτερος π. Κωνσταντίνος Οικονόμου ,εφημέριος του Αγίου Αναστασίου .

O λεγόμενος Ψαρομαχαλάς, δηλαδή η συνοικία των ψαράδων, είναι από τις πιο παλιές και γραφικές συνοικίες της πόλης και εκτείνεται στους πρόποδες της βορειοδυτικής Aκροναυπλίας, πάνω από την οδό Σταϊκοπούλου.

Αποτελούσε συνοικία ήδη από το τέλος της βυζαντινής περιόδου του Ναυπλίου, δηλαδή γύρω στις αρχές του 13ου αιώνα, και κατοικούνταν κυρίως από Έλληνες εμπόρους και ψαράδες, στους οποίους οφείλει και την ονομασία του. Το εκκλησάκι της Αγίας Σοφίας θα πρέπει να ανάγεται σε αυτή την εποχή.

Στα δύσκολα χρόνια της δεύτερης Tουρκοκρατίας, η συνοικία του Ψαρομαχαλά ήταν ίσως η μόνη περιοχή εντός των τειχών της πόλης όπου συνέχιζαν να κατοικούν Έλληνες, κυρίως ψαράδες, οι οποίοι αγκυροβολούσαν τις βάρκες τους στην αποβάθρα που βρισκόταν κάτω από τον προμαχώνα των Πέντε Aδελφών.

Σήμερα, ο Ψαρομαχαλάς αποτελεί ένα από τα πιο γραφικά σημεία της παλιάς πόλης του Nαυπλίου. Ανεβαίνοντας κανείς τις χαρακτηριστικές δρομόσκαλες, συναντά σπίτια διαφόρων εποχών, άλλα ανακαινισμένα και άλλα σε ερειπιώδη κατάσταση, ενώ από τον ψηλότερο δρόμο του μπορεί κανείς να δει τμήματα των τειχών της Aκροναυπλίας.

Με κατάνυξη εορτάστηκε ο εσπερινός της ανάμνησης του θαύματος της Αγίας Ευφημίας στην περιοχή Νέα σπίτια Τίρυνθας Ναυπλίου όπου βρίσκεται ο φερώνυμος ναός.

Τον εορταστικό εσπερινό τέλεσαν οι Ιερείς: π. Αναστάσιος Ράπτης , π. Ιωάννης Γκιώνης και π. Βασίλειος Γκολέμης με τη συνοδεία των μελωδικών ψαλτών που πλαισίωναν τη λειτουργία.

Μετά το πέρας του εσπερινού διαβάστηκαν οι άρτοι μπροστά από την εικόνα της Αγίας Ευφημίας στον περίβολο του ιερού ναού.

Λίγα λόγια για την Αγία Ευφημία

Η Αγία Ευφημία έζησε και μαρτύρησε την εποχή του αυτοκράτορα Διοκλητιανού και τιμάται από την Εκκλησία στις 16 Σεπτεμβρίου. Η Ευφημία γεννήθηκε στα μέσα του 3ου αιώνα στη Χαλκηδόνα και καταγόταν από οικογένεια θεοσεβή και ευγενική. Οι γονείς της φρόντισαν να αναπτύξει η Ευφημία κάθε χριστιανική αρετή.

Η Ευφημία εξελίχθηκε σε άνθρωπο με σπάνια χαρίσματα και δυνατό χριστιανικό φρόνημα, το οποίο επέδειξε όταν ο ειδωλολάτρης ανθύπατος της Μικράς Ασίας Πρίσκος διέταξε να παρευρεθούν όλοι οι κάτοικοι της Χαλκηδόνας σε γιορτή που οργάνωνε προς τιμήν του θεού των ειδωλολατρών Άρη. Η Ευφημία αποφάσισε μαζί με άλλους χριστιανούς να μην παραβρεθεί στην εορτή των ειδωλολατρών και για το λόγο αυτόν συνελήφθη και φυλακίστηκε.

Όταν η Ευφημία προσήχθη ενώπιον του ανθυπάτου και αρνήθηκε να αποκηρύξει την πίστη της, βασανίστηκε φρικτά Πάνω στον τάφο της Αγίας Ευφημίας ανεγέρθηκε αργότερα ναός, στον οποίο συνήλθε η Δ’ Οικουμενική Σύνοδος (451). Το ιερό λείψανο της Αγίας Ευφημίας βρίσκεται στον πατριαρχικό ναό του Αγίου Γεωργίου Φαναρίου Κωνσταντινουπόλεως.

Πανηγυρικά τιμάται η εορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού στο Ναύπλιο, Παρασκευή 13 Σεπτεμβρίου 2024. Με την ευκαιρία της εορτής της Παγκοσμίου Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού πανηγυρίζει με κάθε λαμπρότητα το Δεξιό κλίτος του Ιερού Ναού του Αγίου Νεκταρίου στις Εργατικές κατοικίες Ναυπλίου. Από νωρίς το πρωί Της παραμονής της εορτής σε όλες τις εκκλησίες της πόλης του Ναυπλίου και του Άργους οι πιστοί πηγαίνουν τα βασιλικά, όπου ο ιερέας θα τα μοιράσει μετά την ακολουθία της Υψώσεως του τιμίου Σταυρού. Το ματσάκι του βασιλικού που το παίρνουν ως ευλογία από το χέρι του Ιερέα, το Βασιλικό, συμβολίζει την εύρεση του τιμίου ξύλου από την Αγία Ελένη στα Ιεροσόλυμα. Την παραμονή της εορτής τελέστηκε Αρχιερατικός Εσπερινός χοροστατούντος του Μητροπολίτη Αργολίδας Νεκταρίου, ο οποίος κήρυξε και τον θείο λόγο.

Το 326 μ.Χ. η Αγία Ελένη πήγε στην Ιερουσαλήμ για να προσκυνήσει τους Αγίους Τόπους και να ευχαριστήσει το Θεό για τους θριάμβους του γιου της Μεγάλου Κωνσταντίνου. Ο Θείος ζήλος όμως, έκανε την Άγια Ελένη να αρχίσει έρευνες για την εύρεση του Τιμίου Σταυρού. Επάνω στο Γολγοθά υπήρχε ειδωλολατρικός ναός της θεάς Αφροδίτης, τον οποίο γκρέμισε και άρχισε τις ανασκαφές. Σε κάποιο σημείο, βρέθηκαν τρεις σταυροί. Η συγκίνηση υπήρξε μεγάλη, αλλά ποιος από τους τρεις ήταν του Κυρίου Τότε ο επίσκοπος Ιεροσολύμων Μακάριος με αρκετούς Ιερείς, αφού έκανε δέηση, άγγιξε στους σταυρούς το σώμα μιας ευσεβέστατης κυρίας που είχε πεθάνει. Όταν ήρθε η σειρά και άγγιξε τον τρίτο σταυρό, που ήταν πραγματικά του Κυρίου, η γυναίκα αμέσως αναστήθηκε. Η είδηση διαδόθηκε σαν αστραπή σε όλα τα μέρη της Ιερουσαλήμ. Πλήθη πιστών άρχισαν να συρρέουν για να αγγίξουν το τίμιο ξύλο. Επειδή, όμως, συνέβησαν πολλά δυστυχήματα από το συνωστισμό, ύψωσαν τον Τίμιο Σταυρό μέσα στο ναό σε μέρος υψηλό, για να μπορέσουν να τον δουν και να τον προσκυνήσουν όλοι. Αυτή, λοιπόν, την ύψωση καθιέρωσαν οι άγιοι Πατέρες, να γιορτάζουμε στις 14 Σεπτεμβρίου, για να μπορέσουμε κι εμείς να υψώσουμε μέσα στις ψυχές μας το Σταυρό του Κυρίου μας, που αποτελείτο κατ’ εξοχήν “όπλον κατά του διαβόλου”. Ορισμένοι Συναξαριστές, αυτή την ημέρα, αναφέρουν και την ύψωση του Τιμίου Σταυρού στην Κωνσταντινούπολη το 628 μ.Χ. από τον βασιλιά Ηράκλειο, πού είχε νικήσει και ξαναπήρε τον Τίμιο Σταυρό από τους Αβάρους, οι οποίοι τον είχαν αρπάξει από τους Αγίους Τόπους.

Τελετή αγιασμού για την νέα σχολική χρονιά έγινε και στο 1ο Δημοτικό Σχολείο Ναυπλίου, Τετάρτη 11 Σεπτεμβρίου 2024. Τον Αγιασμό τέλεσε ο πρωτοπρεσβύτερος π. Παναγιώτης Κιντής ενώ παρευρέθηκαν εκπαιδευτικοί και γονείς. Ο νέος Διευθυντής του σχολείου Θεοδόσης Καραμάνος καλωσόρισε τους μαθητές και ευχήθηκε σε όλους καλή σχολική χρονιά

Με κάθε λαμπρότητα εορτάζεται και φέτος η θεομητορική εορτή του Γενεσίου της Θεοτόκου στον ομώνυμο ιστορικό ιερό ναό της πόλης του Ναυπλίου. Φέτος τον εορταστικό εσπερινό  τέλεσε  ο αρχιμανδρίτης Χρυσόστομος Παπουλέσης     οποίος κήρυξε και τον θείο λόγο, στον κατάμεστο από κόσμο ναό της Παναγίας όπως συνηθίζουν να τον ονομάζουν οι Ναυπλιείς.  

Στο τέλος του πανηγυρικού εσπερινού ακολούθησε η λιτάνευση της ιερής εικόνας της Παναγίας μέσα από τα γραφικά σοκάκια της παλιάς πόλης του Ναυπλίου, παιανιζούσης της φιλαρμονικής του Δήμου Ναυπλιέων.

Στο τέλος των Ιερών ακολουθιών ο εφημέριος του ναού π. Διονύσιος Ταμπάκης ευχαρίστησε τους Ιερείς και τους πιστούς που τίμησαν  την Παναγία .

 Ο ιστορικός ναός του Γενεσίου της Θεοτόκου Ναυπλίου

Δεν έχουμε γραπτή μαρτυρία ούτε κτιτορική επιγραφή με το έτος Ίδρυσης του Ι. Ναού της Παναγίας. Ο Λαμπρυνίδης ( Ναυπλία) υποθέτει ότι πρέπει να είναι ό πρωτεύων ορθόδοξος ναός του Ναυπλίου (επειδή ό "Άγιος Γεώργιος άνηκε στους καθολικούς) επί' Ενετοκρατίας.

Ή Παναγία έχει σχήμα βασιλικής χωρίς τρούλο. Ό νάρθηκας της πρέπει να έγινε μετά την Απελευθέρωση, όπως και το τριώροφο καμπαναριό της στη ΝΔ του πλευρά. "Ως σήμερα φροντισμένη με αγάπη ή Παναγία, αντιπροσωπεύει ένα από τα πιο ωραία ιστορικά και εκκλησιαστικά μνημεία της πόλης.

 Στην απογραφή της εκκλησιαστικής περιουσίας το 1696, στην ουσία μια απλή καταγραφή κατοικιών που διέμεναν οι οικογένειες των ενοριτών κάθε εκκλησίας, αναφέρεται ως η ενορία του παπά Βουρδούχα. Απογράφονται 12 οικογένειες συνολικού αριθμού ατόμων 46, όλες ξένων εποίκων.

Ο ίδιος ο ιερομόναχος Βουρδούχας σημειώνει για την εκκλησία του ότι : «έχει αυτή η εκκλησία ενωρία καλήβια 12 φτιασμένα εις τόπον αυθεντικόν και κάθωνται όλων ξένη». Η Παναγία του Ναυπλίου είναι συνδεδεμένη με το μαρτύριο του Ναυπλιέως Νεομάρτυρα Αναστασίου Πολιούχου του Ναυπλίου που οι Τούρκοι τον βασάνισαν για την πίστη του στο Χριστό την πρώτη Φεβρουαρίου του 1655, στην ελιά που υπάρχει ακόμα στη βορινή πλευρά του ναού.

Στον περίβολο της ιστορικής αυτής ελιάς, αλλά και από τον άμβωνα του ναού κήρυττε ο μεγάλος κεφαλλονίτης εκκλησιαστικός ρήτορας Ηλίας Μηνιάτης 1708-1714. Πίσω από την αψίδα του ιερού βρίσκονται τα μνήματα του Ιερέως του ναού Καμαριώτη και της μητέρας του πρωθυπουργού Ιωάννη Κωλέττη.

STUDIO B&G ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΜΠΟΥΓΙΩΤΗΣ - Γ.ΡΑΣΣΙΑΣ