Περιβαλλοντική εισφορά 10 ευρώ ανά τόνο αποβλήτων στους δήμους που δεν εφαρμόζουν ολοκληρωμένη διαχείριση, θεσπίζει το υπουργείο Περιβάλλοντος από τον προσεχή Ιούλιο, παρέχοντας κίνητρα στους ΟΤΑ που συμμοφώνονται με τις αρχές της ανακύκλωσης και της κυκλικής οικονομίας.

Το ΥΠΕΝ καταργεί ταυτόχρονα την διάταξη προηγούμενου νόμου για την εφαρμογή τέλους περιβαλλοντικής ταφής ύψους 35 ευρώ ανά τόνο (άρθρο 43 του νόμου 4042/2012) ενώ μειώνει την εισφορά των ΟΤΑ που θα καταβάλλουν στους φορείς διαχείρισης αστικών αποβλήτων (ΦΟΔΣΑ) από 5% έως 25%, ανάλογα με τις επιδόσεις τους στην ανακύκλωση και στην διαλογή στην πηγή ή στον καφέ κάδο.

Οι νέες ρυθμίσεις του ΥΠΕΝ που ανακοινώθηκαν χθες διαμορφώνουν μια νέα τιμολογιακή πολιτική στους δήμους και τα δημοτικά τέλη με βάση το ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο, παρέχοντας «οικονομικά κίνητρα για ΟΤΑ, πολίτες και επιχειρήσεις, με στόχο την κυκλική οικονομία και την οικονομία μηδενικών αποβλήτων».

Με βάση αυτές, η ταφή αποβλήτων προβλέπεται να έχει το υψηλότερο κόστος ακόμη και τριπλάσιο από την διαλογή στην πηγή ενώ την χαμηλότερη χρέωση θα έχουν οι δήμοι που πραγματοποιούν ανάκτηση χωριστά συλλεγέντων αποβλήτων (βιοαπόβλητα, ανακυκλώσιμα υλικά). Η επεξεργασία αποβλήτων σε μονάδες βιολογικής επεξεργασίας θα έχει χαμηλότερη χρέωση από την ταφή απορριμμάτων.

Οι ρυθμίσεις που τίθονται σε διαβούλευση έως τις 21 Ιανουαρίου, έχουν αναρτηθεί από χθες στην ιστοσελίδα του ΥΠΕΝ και θα αναρτηθούν επίσης στο open.gov.gr την επόμενη εβδομάδα.

Σύμφωνα με το υπουργείο, το εργαλείο που προτείνεται για τη χρηματοδότηση δράσεων κυκλικής οικονομίας μέσω της αποτροπής της ταφής έχει εύλογο αναλογικά ύψος, ενθαρρύνει τη συμμόρφωση χωρίς να περιορίζεται σε μια ρύθμιση κυρωτικού χαρακτήρα, διατυπώνει ευκρινή οδικό χάρτη για τους ΦΟΔΣΑ και προβλέπει τα ακόλουθα:

-Περιβαλλοντική εισφορά 10 ευρώ (αντί των 35 ευρώ του φόρου ταφής) ανά τόνο μη επεξεργασμένων διατιθέμενων αποβλήτων, η οποία ξεκινά από 1 Ιουλίου του 2019 και αυξάνεται κάθε έτος κατά 5 ευρώ, αρχίζοντας από την 1 Ιανουαρίου 2021, έως τα 35 ευρώ ανά τόνο (αντί των 60 ευρώ του φόρου ταφής).

-Τα έσοδα από το τέλος θα διατίθεται αποκλειστικά και πλήρως για τη χρηματοδότηση έργων και δράσεων κυκλικής οικονομίας μεταξύ των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης ή των ΦΟΔΣΑ.

-Η εισφορά θα μειώνεται ανάλογα με την πρόοδο των προβλεπόμενων μονάδων επεξεργασίας αποβλήτων (αδειοδότηση και έναρξη κατασκευής)

πηγή newmoney.gr

της Μαριάννας Τζάννε

Την ανάγκη να υπάρξει ένα κοστολογημένο και βιώσιμο σχέδιο διαχείρισης των αποβλήτων στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, επισήμανε ο Περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου κ. Γιώργος Χατζημάρκος στην διάρκεια της συνάντησης εργασίας, για την αναθεώρηση του ΠΕΣΔΑ Νοτίου Αιγαίου,

την οποία συγκάλεσε το πρωί της Δευτέρας, στην αίθουσα του Περιφερειακού Συμβουλίου, με τη συμμετοχή δημάρχων και των προέδρων δημοτικών ΦΟΔΣΑ νησιών της Δωδεκανήσου, επισημαίνοντας ότι επιτέλους το φλέγον αυτό πρόβλημα, πρέπει να οδηγηθεί σε λύση ουσιαστική και υλοποιήσιμη.
Συμμετείχαν ο δήμαρχος Ρόδου κ. Φώτης Χατζηδιάκος, ο δήμαρχος Καλύμνου κ. Γιάννης Γαλουζής, ο δήμαρχος Λέρου κ. Μιχάλης Κόλιας, ο δήμαρχος Λειψών κ. Φώτης Μάγγος, ενώ εκπροσωπήθηκαν και οι δήμου Χάλκης και Τήλου. Παρών στην συνάντηση ήταν και ο βουλευτής κ. Δημήτρης Γάκης.

Η συνάντηση εργασίας έγινε στο πλαίσιο της επικαιροποίησης του Περιφερειακού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, ενόψει του ΕΣΠΑ 2014–2020, με στόχο την προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας, την βιώσιμη ανάπτυξη των νησιών και την εναρμόνιση με τις Κοινοτικές Οδηγίες και τον Εθνικό Σχεδιασμό Διαχείρισης Αποβλήτων που πρόσφατα τέθηκε σε ισχύ και με τον οποίο τέθηκαν στόχοι – ορόσημα όπως η δραστική μείωση της παραγωγής των αποβλήτων, η αύξηση της επαναχρησιμοποίησης και της ανακύκλωσης με χωριστή συλλογή των ανακυκλώσιμων και οργανικών απορριμμάτων και τον περιορισμό της υγειονομικής ταφής. Αντίστοιχη συνάντηση πραγματοποιήθηκε και για τους δήμους Κυκλάδων στις 16 Οκτωβρίου στη Σαντορίνη.

Στην διάρκεια της συνάντησης έγινε ενημέρωση από την Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου και τους μελετητές για το πλαίσιο που διαμορφώνει το ΕΣΔΑ, για την διαδικασία επικαιροποίησης του ΠΕΣΔΑ, η έγκριση του οποίου αναμένεται να γίνει εντός του 2016, ενώ διαπιστώθηκαν σημαντικές καθυστερήσεις στην εκπόνηση από πλευράς των δήμων τον Τοπικών Σχεδίων Διαχείρισης Αποβλήτων, οι οποίες επιβάλουν την επιτάχυνση της όλης διαδικασίας ανά νησί, καθώς τα περισσότερα νησιά αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα είτε πλήρους έλλειψης υποδομών, είτε κορεσμού των υφισταμένων υποδομών τους.

Ο Περιφερειάρχης μίλησε για χαμένες ευκαιρίες δεκαετιών, μετά από τον πακτωλό κοινοτικών κονδυλίων που εισέρευσαν στη χώρα, χωρίς ωστόσο να δοθεί λύση στο μείζον πρόβλημα της διαχείρισης των αποβλήτων, με αποτέλεσμα την επιβολή υπέρογκων προστίμων στην χώρα μας από πλευρά της ΕΕ, παράλληλα με δεσμευτικές ημερομηνίες για το κλείσιμο των ΧΑΔΑ μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2015. Ωστόσο, η ανυπαρξία τοπικών σχεδίων για την διαχείριση των αποβλήτων καθιστούν το στόχο αυτό επί της ουσίας ανέφικτο.

Ο κ. Χατζημάρκος σημείωσε πως τώρα είναι η ώρα των αποφάσεων για την οριστική επίλυση του προβλήματος καθώς η διαχείριση των αποβλήτων στα νησιά του Νοτίου Αιγαίου βρίσκεται σε πλήρες αδιέξοδο, σημείωσε ωστόσο χαρακτηριστικά ότι «ενίοτε τα αδιέξοδα είναι λυτρωτικά, αφού σε αναγκάζουν να βρεις τις λύσεις».

Περιγράφοντας ένα περιβάλλον που παρά την στενότητα των χρονοδιαγραμμάτων που έχει θέσει η ΕΕ για την συμμόρφωση της χώρας μας, εξακολουθεί να είναι ανώριμο για τις μεγάλες αλλαγές, ο Περιφερειάρχης επεσήμανε την ανάγκη η συζήτηση και οι προτάσεις που κατατίθενται να μην αποτελούν ευχολόγια και εκθέσεις ιδεών, αλλά να οδηγούν σε λύσεις κοστολογημένες, υλοποιήσιμες και βιώσιμες.

«Δεν έχουμε ΕΣΔΑ, δεν έχουμε ΠΕΣΔΑ, δεν έχουμε Τοπικά Σχέδια, ενώ δεν είναι βέβαιο ότι θα έχουμε και τα χρήματα που χρειαζόμαστε» ανέφερε, δεδομένου ότι το κόστος για σύνολο των έργων που αρχικά έχουν καταγραφεί για να συμπεριληφθούν στο ΠΕΣΔΑ, υπολογίζεται σε 105 εκατ. ευρώ, ενώ τα διαθέσιμα ανέρχονται σε 80 εκατ. ευρώ.

Υπό αυτό το πρίσμα ο Περιφερειάρχης τόνισε προς τους συμμετέχοντες στην σύσκεψη: «Πρέπει να σκεφτούμε δημιουργικά. Με κάθε τρόπο πρέπει να οδηγηθούμε σε λύσεις υλοποιήσιμες. Το σχέδιο που θα εκπονήσουμε πρέπει να είναι πλήρως κοστολογημένο και βιώσιμο και να λαμβάνει υπ’ όψιν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των νησιών και τις προοπτικές τους όπως για παράδειγμα την τουριστική άνοδό τους. Ό,τι σχεδιάσουμε, να το δούμε να υλοποιείται. Ένα πρόβλημα που μας ταλανίζει επί δεκαετίες, να το αφήσουμε επιτέλους πίσω μας».

Σε αγώνα δρόμου έχουν αποδυθεί η Γενική Γραμματεία Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων αλλά και οι δήμοι προκειμένου να μειωθεί ο αριθμός των ενεργών ΧΑΔΑ (Χώροι Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων), για τους οποίους η χώρα ύστερα από την καταδίκη της από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο πληρώνει περισσότερα από δέκα εκατομμύρια ευρώ ανά εξάμηνο, εν όψει και της νέας αξιολόγησης που θα γίνει στις αρχές του επόμενου μήνα.

Βάσει των στοιχείων που έχει κάνει αποδεκτά και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σήμερα στην Ελλάδα εξακολουθούν να παραμένουν ενεργοί 49 ΧΑΔΑ, ενώ υπάρχουν 161 ανενεργοί και 79 αποκατεστημένοι.

Ωστόσο, ορατός είναι πλέον ο κίνδυνος να χαθούν κονδύλια δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ, καθώς τα περισσότερα από τα έργα αποκατάστασης έχουν ενταχθεί στο ΕΣΠΑ με χρηματοδότηση ύψους 200 εκατομμυρίων ευρώ. Ομως τα έργα σε πολλές περιοχές δεν έχουν προχωρήσει, με αποτέλεσμα μετά την 31η Δεκεμβρίου, όποτε και λήγει η χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ, να πρέπει να συνεχιστούν με εθνικούς πόρους, κάτι το οποίο φαντάζει ιδιαίτερα δύσκολο στην παρούσα οικονομική συγκυρία, ενώ το ενδεχόμενο παράτασης της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης θεωρείται μάλλον απίθανο να συμφωνηθεί με τις Βρυξέλλες.

Παράλληλα, η Ελλάδα κινδυνεύει να υποστεί και μία νέα καταδίκη -αυτήν τη φορά για τη διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων-, ζήτημα, το οποίο βρίσκεται ήδη στο στάδιο της αιτιολογημένης γνώμης στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Εντός των προσεχών μηνών θα πρέπει να έχουν υποδειχθεί οι κατάλληλοι χώροι και να έχουν καμφθεί οι αντιδράσεις, καθώς το πρόστιμο στην περίπτωση αυτή μπορεί και να ξεπεράσει τις 75.000 ευρώ την ημέρα. Υπολογίζεται ότι η χώρα μας παράγει περίπου 75.000 τόνους επικίνδυνων αποβλήτων τον χρόνο.

Επανεξέταση
Σε ό,τι αφορά τις χωματερές, η πρόοδος των έργων θα επανεξεταστεί στις 2 Δεκεμβρίου, με στόχο από την πλευρά της ελληνικής κυβέρνησης να μειωθούν περαιτέρω τα πρόστιμα που έχουν επιβληθεί. Υπενθυμίζεται ότι, σύμφωνα με την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου (που εκδόθηκε στις 2 Δεκεμβρίου 2014), η Ελλάδα καταδικάστηκε πέρα από την εφάπαξ καταβολή 10 εκατομμυρίων ευρώ που καταβλήθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 2015, να καταβάλλει κάθε εξάμηνο το ποσό των 14,52 εκατομμυρίων ευρώ. Ωστόσο, το ποσό μειώθηκε στα 10,4 εκατομμύρια ευρώ με το κλείσιμο ορισμένων ΧΑΔΑ, ενώ στόχος είναι έως τις 2 Δεκεμβρίου να έχουν καταστεί ανενεργές και άλλες παράνομες χωματερές, ώστε το πρόστιμο να μειωθεί κατά περίπου 6 εκατομμύρια ευρώ ακόμα. Η εξαμηνιαία χρηματική ποινή είναι 80.000 ευρώ για κάθε ενεργή χωματερή και 40.000 για κάθε ανενεργή και ανάλογα με την πρόοδο των εργασιών παύσης λειτουργίας αντιστοίχως μειώνονται και τα πρόστιμα.

Για τον λόγο αυτό τον τελευταίο καιρό δίνεται μάχη με τον χρόνο από τη Γενική Γραμματεία Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων και τις κατά τόπους Αρχές με στόχο να παύσουν να λειτουργούν όσο το δυνατόν περισσότεροι ΧΑΔΑ στο συντομότερο χρονικό διάστημα. «Προϋπόθεση για να κλείσουν οι ενεργοί ΧΑΔΑ και να επισπευσθούν τα έργα αποκατάστασής τους είναι η υποκατάστασή τους από νόμιμους αποδέκτες απορριμμάτων είτε από διαδικασίες προσωρινής διαχείρισης αποβλήτων, νόμιμες και περιβαλλοντικά αποδεκτές, μέχρις ότου ολοκληρωθούν τα έργα υποδομής που προβλέπονται από τους κατά τόπους περιφερειακούς σχεδιασμούς» εξηγεί στο «Εθνος» ο γ.γ. Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων, Ευάγγελος Καπετάνιος. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, αυτό το μεταβατικό διάστημα δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερο των τριών ετών.
Εχει ήδη προταθεί η θαλάσσια μεταφορά για τα νησιά και η χρησιμοποίηση Μονάδων προσωρινής διαχείρισης κυρίως στην Πελοπόννησο έχει ήδη εγκριθεί με απόφαση και χρηματοδότηση ύψους 11 εκατομμυρίων ευρώ από εθνικούς πόρους.

Σήμερα το μεγαλύτερο πρόβλημα αντιμετωπίζει η Περιφέρεια Πελοποννήσου με 20 ενεργούς ΧΑΔΑ αλλά και η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου με 11 ενεργούς ΧΑΔΑ – κυρίως σε μικρότερα νησιά, όπως η Κάλυμνος, η Κάσος, η Νίσυρος κ.λπ. Η Πελοπόννησος έχει επίσης και τους περισσότερους ανενεργούς ΧΑΔΑ (60), ενώ ακολουθεί η Κεντρική Μακεδονία με 45. Η εξαμηνιαία χρηματική ποινή για την Πελοπόννησο υπολογίζεται σε 4 εκατομμύρια ευρώ, ενώ για τους ΧΑΔΑ του Ν. Αιγαίου η χρηματική ποινή φτάνει το 1,56 εκατομμύριο ευρώ ανά εξάμηνο.

Βάσει των στοιχείων που έχει κάνει αποδεκτά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι περισσότεροι αποκατεστημένοι χώροι βρίσκονται στα όρια της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας (21), Κεντρικής Μακεδονίας (19) και Νοτίου Αιγαίου (18).

ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΚΑΙ ΟΙ ΔΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΚΥΡΩΣΕΙΣ
Οι προθεσμίες που δόθηκαν αλλά δεν έχουν τηρηθεί
Με βάση το ιστορικό της υπόθεσης, η Ελλάδα είχε καταδικαστεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο το 2005. Τότε υπήρχαν 1.128 ενεργοί ΧΑΔΑ και η προθεσμία που είχε δοθεί για την αποκατάστασή τους έληξε στο τέλος του 2008. Ετσι, τον Απρίλιο του 2009 η Κομισιόν κίνησε προδικαστική διαδικασία για επιβολή χρηματικών κυρώσεων και τον Ιούνιο του 2013 ανακοινώθηκε η εκ νέου παραπομπή της Ελλάδας.

Είχαν απομείνει 396 (90 ενεργοί και 306 ανενεργοί) από τους 3.036 ΧΑΔΑ που έχουν καταγραφεί διαχρονικά στη χώρα μας. Η εκδίκαση της υπόθεσης έγινε τον Ιούνιο του 2014 και την ημέρα της εκδίκασης υπήρχαν 70 ενεργοί ΧΑΔΑ και 223 ανενεργοί.

Η Ελλάδα, πάντως, δεν είναι η μοναδική χώρα που έχει τιμωρηθεί με βαριά πρόστιμα για τις ανεξέλεγκτες χωματερές, καθώς ποινές έχουν επιβληθεί και στην Ιταλία, αφού ο ευρωπαϊκός Νότος έχει χρόνια προβλήματα με τη διαχείριση των αποβλήτων του.

ΕΘΝΟΣ