«Οι διατυπωθείσες θεωρίες περί της ταυτότητος του νεκρού, ως σήμερα, ανάγονται σε 14», είπε η άμισθη σύμβουλος του υπουργείου Πολιτισμού Άννα Παναγιωταρέα ενημερώνοντας τους δημοσιογράφους για τις συνεχιζόμενες ανασκαφές στο λόφο Καστά στην Αμφίπολη.

 

«Θέλω να γίνει  σαφές ότι οι συντελεστές της ανασκαφής δεν διατυπώνουν άποψη για την  ταυτότητα του νεκρού, που γίνεται τόσος λόγος. Περιμένουν, με επιστημονική υπομονή, να μιλήσει το ίδιο το ταφικό συγκρότημα», πρόσθεσε η κυρία Παναγιωταρέα.

 

Εις ό,τι αφορά τη χρονολόγηση του ταφικού συγκροτήματος επισημάνθηκε ότι η ανασκαφέας κυρία Κατερίνα Περιστέρη εκτιμώντας τα ανασκαφικά δεδομένα, εκφράζει την άποψη ότι το μνημείο χρονολογείται στο τελευταίο τέταρτο του 4ου αιώνα, επιστημονική θέση που έχει παρουσιαστεί σε δύο αρχαιολογικά συνέδρια.

 

Η ανασκαφική ομάδα απάντησε σε όσους διατυπώνουν επικρίσεις για την ενημέρωση της κοινής γνώμης από το υπουργείο Πολιτισμού. «Με την έκδοση δελτίων τύπου, που αναφέρονται στην πρόοδο των εργασιών στο μνημείο, φροντίζουμε για την ενημέρωση των Ελλήνων και ξένων ενδιαφερομένων -όχι μόνον των ειδικών  αλλά  και των μη ειδικών- από την στιγμή που η διεθνής κοινή γνώμη δείχνει αυτό το πρωτοφανές ενδιαφέρον», υπογράμμισε η κυρία Παναγιωταρέα.

 

Η επικεφαλής της ανασκαφής κυρία Κατερίνα Περιστέρη ξεκαθάρισε ότι δεν θα ασχοληθεί περαιτέρω με την καθηγήτρια Όλγα Παλαγγιά και τις απόψεις της.

 

Οπως σημειώθηκε στη σημερινή ενημέρωση στην Αμφίπολη, το υπουργείο Πολιτισμού και οι συντελεστές της ανασκαφής στον λόφο Καστά Αμφίπολης, παρακολουθούν με μεγάλο ενδιαφέρον την διατύπωση απόψεων Ελλήνων και ξένων-ειδικών και μή-  σχετικά με το ταφικό συγκρότημα. «Είναι προφανές ότι μόνον η συγκροτημένη δημοσίευση του ανασκαφικού υλικού θα οδηγήσει στην ανάπτυξη ενός γόνιμου επιστημονικού διαλόγου», προσθέτουν οι επικεφαλής της ανασκαφής.

 

Το ίδιο το μνημείο, πέραν πάσης αμφιβολίας, είναι εξαιρετικά σημαντικό. Και όλοι συμφωνούν ότι τα μέχρι στιγμής αποκαλυφθέντα στοιχεία του, το καθιστούν μοναδικό, υποστηρίζουν οι συνεργάτες της κυρίας Περιστέρη και προσθέτουν: «Είναι νωρίς  να διατυπώνονται οι οποιεσδήποτε ερμηνευτικές θεωρίες. Ας επιτρέψουν να προηγηθεί η ανασκαφέας, που έχει και την επιστημονική ευθύνη της ανασκαφής  και  διαθέτει και όλα τα δεδομένα».

Τα επόμενα βήματα των αρχαιολόγων
Τις επόμενες μέρες, η ομάδα της κυρίας Περιστέρη σχεδιάζει να προχωρήσει στο άνοιγμα του τρίτου θυρώματος δια της αφαίρεσης του χώματος. Στη συνέχεια θα επιχειρηθεί η υποστύλωση του τρίτου διαφραγματικού τοίχου και  η εισαγωγή των αντιστηρικτικών στοιχείων για την πρώτη φάση υποστήριξης και αντιστήριξης των  κατακόρυφων τοίχων.

Για τις εν εξελίξει τεχνικές εργασίες επισημάνθηκε ότι η απομάκρυνση των χωμάτων γίνεται με τον ενδεδειγμένο ανασκαφικά τρόπο, ώστε τα στρωματογραφικά δεδομένα να αξιοποιούνται απολύτως.

Ειδικότερα:
1. Απομακρύνθηκε πλήρως η επίχωση από τον πρώτο χώρο. Ετσι αποκαλύφθηκε στο σύνολό του το δάπεδο με τα μικρά τεμάχια μαρμάρου. Το γνωστό “κόκκινο”. Το αποκαλυφθέν δάπεδο σκεπάστηκε με φύλλα ενισχυμένης πολυστερίνης και κόντρα πλακέ, για την προστασία του από την διέλευση των συνεργείων.
2. Ολοκληρώθηκε η τελική προσωρινή υποστύλωση και αντιστήριξη στον πρώτο χώρο, πίσω από τις Σφίγγες.
3. Προχώρησε το χωματουργικό έργο για απάλυνση των πρανών από τη δυτική πλευρά του μνημείου.
4. Tαπεινώθηκε η στάθμη της επίχωσης στο δεύτερο χώρο πίσω από τις Καρυάτιδες, ώστε να δημιουργηθεί κατάλληλο δάπεδο πρόσβασης για τον επόμενο χώρο.
5. Ολοκληρώθηκε η υπολογιστική τεκμηρίωση των μέτρων αντιστήριξης και υποστύλωσης, που θα χρησιμοποιηθούν στο τρίτο χώρο, πίσω από την θύρα. Να σημειωθεί ότι τα μέτρα θα τροποποιούνται αναλόγως των δεδομένων της ανασκαφικής έρευνας.

Πόσο έχει κοστίσει η ανασκαφή
Το ποσό των 600.000 ευρώ έχει διατεθεί από το 2010 μέχρι σήμερα για την χρηματοδότηση της ανασκαφής, ανακοινώθηκε σήμερα.

Συγκεκριμένα:

2010: Δόθηκαν 20.000, μέσω Προγραμματικής Σύμβασης μεταξύ Υπουργείου Πολιτισμού και Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Σερρών,  από την Νομαρχία Σερρών.
2011: Δόθηκαν 80.000, μέσω Προγραμματικής Σύμβασης μεταξύ Υπουργείου Πολιτισμού και Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας , από την Περιφέρεια.
2012: Δόθηκαν 50.000 ευρώ από το Υπουργείο Πολιτισμού και 50.000 ευρώ από το Υπουργείο Μακεδονίας Θράκης.
2013: Δόθηκαν  90.000 ευρώ από το Υπουργείο Πολιτισμού.
2014: Δόθηκαν  150.000 ευρώ από το Υπουργείο Πολιτισμού.
2014: Δόθηκε ως δωρεά από την Εθνική Τράπεζα (150.000), ενώ οι χορηγίες των Εταιρειών του Δημοσίου, ΔΕΣΦΑ (35.000) και Ελληνικά Πετρέλαια (25.000), δεν έχουν ακόμη ενεργοποιηθεί.

Ένα ευρώ στον Πολιτισμό φέρνει 3,44 ευρώ στην πραγματική οικονομία

Στη σημερινή ενημέρωση στο μουσείο της Αμφίπολης ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα μελέτης που παρουσιάστηκε από την γενική γραμματέα Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη για την οικονομική διάσταση του Πολιτισμού στην τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη.

Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της μελέτης, οι επενδύσεις στον πολιτισμό συνιστούν κινητήρια δύναμη της οικονομίας, δημιουργώντας θέσεις εργασίας και ενθαρρύνοντας ιδιωτικές επενδύσεις. Οπως έχει διαπιστωθεί:

1. Ο πολιτιστικός τομέας σε επίπεδο ΕΕ συνέβαλε κατά 4,5% στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν της.
2. Ενα ευρώ επένδυση σε έργα Πολιτισμού, σημαίνει 3,44 ευρώ στην πραγματική οικονομία.

protothema.gr

 

Την ώρα που το παγκόσμιο βλέμμα είναι στραμμένο στην Αμφίπολη, αρχαιολόγοι στην Ελλάδα βρίσκονται σε έναν καθημερινό πόλεμο, τόσο για το πότε χρονολογείται ο τάφος, όσο και για το ποιος τελικά είναι ο «ένοικος».

 

Η καθηγήτρια κλασικής αρχαιολογίας Όλγα Παλαγγιά πρωτοστάτησε στο μέτωπο όσων υποστηρίζουν ότι ο τάφος της Αμφίπολης δεν είναι ελληνικός και μακεδονικός, αλλά ρωμαϊκός. Ωστόσο, ήταν 2008 όταν η Όλγα Παλαγγιά έλεγε τα ίδια για τον μεγαλειώδη τάφο του Φιλίππου ΙΙ που αποκάλυψε ο Μανόλης Ανδρόνικος στη Βεργίνα.

Τότε ήταν συνεργάτιδα του Σκοπιανού (η ίδια λέει ότι είναι Ρουμάνος) αρχαιολόγου Ευγένιο Μπόρζα και είχε αμφισβητήσει τα ευρήματα του Μανόλη Ανδρόνικου στη Βεργίνα, υποστηρίζοντας πως ο τάφος που είχε βρεθεί δεν ήταν του Φιλίππου του Β' (πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου).

 

Υπέρ αυτή της θέσης τάχθηκαν τότε ο Μπόρζα και η κ. Παλαγγιά σε άρθρο τους που είχε δημοσιευθεί στο National Geographic στις 23 Απριλίου 2008. Στο συγκεκριμένο δημοσίευμα αναφερόταν πως ο τάφος ανήκει στον Φίλιππο τον Αριδαίο και στη σύζυγό του και όχι στον Φίλιππο τον Β τον πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

 

Με την υπόθεση είχε ασχοληθεί η εφημερίδα «Έθνος». Σύμφωνα με το δημοσίευμα της εφημερίδας που έφερε τίτλο «Επίθεση στον τάφο του Φιλίππου», τον Ιανουάριο του 2008 το Αμερικανικό Ινστιτούτο Αρχαιολογίας, του οποίου στέλεχος ήταν ο κ. Μπόρζα, διοργάνωσε ένα συνέδριο με τίτλο «Η χρονολόγηση των βασιλικών μακεδονικών τάφων στη Βεργίνα».

 

Μετά το δημοσίευμα η κ. Παλαγγιά απέστειλε επιστολή στο «Έθνος» στην οποία ανέφερε:

 

«Κύριε Διευθυντά, το σημερινό (σ.σ. της 29ης Απριλίου 2008) δημοσίευμα «Επίθεση στον τάφο του Φιλίππου. Το National Geographic αμφισβητεί τον Ανδρόνικο με σκοπιανή... ομπρέλα» αποτελεί αήθη επίθεση στο πρόσωπό μου, υπονοώντας ότι εξυπηρετώ σκοπιανά συμφέροντα επειδή αποδίδω τον Τάφο Β της Βεργίνας όχι στον Φίλιππο Β της Μακεδονίας, αλλά στον γιο του, Φίλιππο Γ Αρριδαίο, ετεροθαλή αδελφό και διάδοχο του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

 

Κατά το δημοσίευμά σας, η απόδοση του Τάφου Β στον Φίλιππο Γ συνεπάγεται ότι η Βεργίνα δεν είναι οι αρχαίες Αιγές, με αποτέλεσμα να επιτρέπει στην προπαγάνδα των Σκοπίων να επιχειρηματολογούν ότι οι Αιγές δεν βρίσκονται επί ελληνικού εδάφους. Προφανώς η εφημερίδα σας αγνοεί ότι ο Φίλιππος Γ θάφτηκε στις Αιγές όπως μας πληροφορεί ο αρχαίος ιστορικός Διόδωρος, επομένως, όπου βρίσκεται ο τάφος του, εκεί είναι αναγκαστικά και οι Αιγές.

 

Ο συνεργάτης μου Ευγένιος Μπόρζα δεν είναι Σκοπιανός αλλά Αμερικανός ιστορικός ρουμανικής καταγωγής. Η άποψη ότι ο Τάφος Β ανήκει στον Φίλιππο Γ δεν είναι καινούργια. Την έχουμε παρουσιάσει σε δημοσιεύσεις και διαλέξεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Εκείνο που παρέλειψε να γράψει η εφημερίδα σας είναι ότι αφαιρούμε μεν τον Τάφο Β από τον Φίλιππο Β, του αποδίδουμε όμως τον διπλανό Τάφο Α. Πρόκειται για οικογενειακό νεκροταφείο της οικογένειας του Μεγάλου Αλεξάνδρου γιατί ο παραδίπλα τάφος, Τάφος Γ, στέγαζε το σώμα του γιου του, Αλεξάνδρου Δ.

 

Αφορμή για το δημοσίευμα του National Geographic υπήρξε το συνέδριο που οργανώσαμε στο Σικάγο για τη χρονολόγηση των βασιλικών τάφων της Βεργίνας. Το Νάσιοναλ Τζεογκράφικ επικεντρώθηκε σε ένα από τα συμπεράσματά μας, ότι ο Τάφος Β περιείχε τα όπλα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, τα οποία πήρε ο αδελφός του Φίλιππος Γ Αρριδαίος. Υποστηρίξαμε ότι η χρυσελεφάντινη ασπίδα της Βεργίνας δεν ανήκε στον Φίλιππο Β αλλά στον Αλέξανδρο και ότι θάφτηκε μαζί με τον αδελφό και διάδοχό του. Πώς μπορούν οι απόψεις μας αυτές να εκληφθούν ως προπαγάνδα των Σκοπίων όταν το μόνο μας μέλημα είναι να αποδείξουμε ότι ο ελληνικός λαός κατέχει τα όπλα του Μεγάλου Αλεξάνδρου και ότι ο Φίλιππος Β είναι θαμμένος δίπλα στον γιο του Φίλιππο Γ Αρριδαίο στη βασιλική πρωτεύουσα των Αιγών;

 

Η εφημερίδα σας γράφει ότι στο συνέδριο της Αμερικής δεν εκλήθησαν να μιλήσουν οι μαθητές του Ανδρόνικου. Δεν εκλήθησαν γιατί κάθε ανακοίνωση της δικής μας άποψης επέφερε επί των κεφαλών μας υβριστικά δημοσιεύματα των εφημερίδων. Το δημοσίευμα της 29ης Απριλίου αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα. Δυστυχώς ο επιστημονικός διάλογος φαίνεται ότι είναι αδύνατος. Οποιος δεν συμφωνεί με τις απόψεις τους, στιγματίζεται ως Σκοπιανός. Φέρω βαρέως την προσβολή αυτή προς το πρόσωπό μου και προς το πρόσωπο του συνεργάτη μου, διακεκριμένου ιστορικού και φιλέλληνα Ευγενίου Μπόρζα.»

 

Την επιστολή ακολούθησε η απάντηση της Αγγελικής Κοτταρίδη που ανήκε στην ομάδα του Μανόλη Ανδρόνικου:

«Οι τάφοι είναι βασιλικοί, και αυτό ουδείς το έχει ποτέ αμφισβητήσει. Η κεραμική του τάφου ΙΙ, που είναι ο τάφος του Φιλίππου του Β', ανήκει αυστηρά στο δεύτερο μισό του 4ου αιώνα π.Χ.».

 

Τέσσερις βασιλείς είχαν πεθάνει τότε στη Μακεδονία. Ο Φίλιππος ο Β', το 336 σε ηλικία 45 ετών, ο Αλέξανδρος ο Γ' (το 326 σε ηλικία 33 ετών), ο Φίλιππος Γ' ο Αριδαίος (το 317 κοντά στα 40 του χρόνια) και ο μικρός Αλέξανδρος, το 308 σε ηλικία 13 ετών. Ο νεκρός του βασιλικού τάφου ήταν περίπου 45 ετών.

Η κυρία Κοτταρίδη είχε υπενθυμίσει παράλληλα ότι ο Διόδωρος αναφέρει πως ο Φίλιππος Αριδαίος εκτελέστηκε το 317 από την Ολυμπιάδα. Ο Κάσσανδρος έκανε ανακομιδή των οστών και τα μετέφερε με τιμές στις Αιγές. Σε περίπτωση ανακομιδής, «δεν μπορούμε να έχουμε νεκρική πυρά επάνω από τον τάφο. Εδώ όμως, έχουμε».

 

 

Επιστολή όμως προς το Έθνος απέστειλε και ο καθηγητής Ν. Σ. Μάργαρης, διευθυντής της ελληνικής έκδοσης του περιοδικού σημειώνοντας μεταξύ άλλων:

«Το άρθρο που διαβάσατε στην ιστοσελίδα του National Geographic (nationalgeographic.com), και πιο συγκεκριμένα στη στήλη National Geographic News, αφορά ρεπορτάζ της δημοσιογράφου, η οποία πήρε συνέντευξη από τον συγκεκριμένο συνταξιούχο καθηγητή αρχαιολογίας -που πιθανώς έχει καταγωγή από τα Σκόπια- και παρουσίασε την ανακοίνωσή του τον Ιανουάριο σε συνέδριο του Αμερικανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου».

 

Το επίσημο διεθνές περιοδικό «ούτε είχε ούτε πρόκειται να έχει κάποιο άρθρο για το θέμα», είχε αναφέρει ο κ. Μάργαρης.

 

newsbomb.gr

 

Μέχρι στιγμής, οι αρχαιολόγοι δεν έχουν βρει κινητά αντικείμενα και νομίσματα του μνημείου, όπως γράφει η εφημερίδα "Έθνος".

 

Αυτό θα βοηθούσε πολύ για να υπάρξουν τα πρώτα συμπεράσματα για την ηλικία του τάφου. Πλέον, για το ίδιο συμπέρασμα, οι αρχαιολόγοι έχουν στρέψει την προσοχή τους στις Καρυάτιδες και κυρίως στα βάθρα πάνω στα οποία στέκονται.

 

Ελπίζουν ότι με την πλήρη αποκάλυψη αυτών των βάθρων θα λάβουν λεπτομερείς πληροφορίες που θα τους επιτρέψουννα δουν κατά πόσο τα βάθρα και ο περίβολος έχουν κατασκευαστεί την ίδια περίοδο.

 

Η ανασκαφική ομάδα συνέχισε τις αποχωματώσεις μπροστά και πίσω από τις Καρυάτιδες και την Τρίτη και θα συνεχίσει το ίδιο έργο και την Τετάρτη, έως ότου αποκαλυφθούν τα δάπεδα των δύο θαλάμων.

 

Μόνο στα δάπεδα μπορούν, άλλωστε, να βρεθούν κινητά ευρήματα, εφόσον υπάρχουν. Οι αρχαιολόγοι στρέφουν τις ελπίδες τους σε ενδεχόμενες ανακαλύψεις αγγείων προσφορών ή ο,τιδήποτε άλλο έπεσε από τους εργάτες που κατασκεύασαν τον τύμβο κατά την αρχαιότητα.

Σύμφωνα με το protothema.gr το μυστικό της καταγωγής τους κρύβουν στα δάχτυλα των ποδιών τους οι Καρυάτιδες της Αμφίπολης. Σύμφωνα με ορισμένους αρχαιολόγους, η μορφολογία των κάτω άκρων τους δηλώνει πασιφανώς την ελληνική τους ταυτότητα. Άλλοι συνάδελφοί τους όμως είναι πολύ πιο επιφυλακτικοί, επισημαίνοντας ότι, ακριβώς αυτό που ονομάζεται «ελληνικό πόδι» στη γλυπτική μπορεί να ενισχύει την άποψη περί της ρωμαϊκής προέλευσης των Καρυάτιδων.

 

Όπως φάνηκε μόλις αποκαλύφθηκαν ως τα βάθρα τους, οι Κόρες της Αμφίπολης θα μπορούσαν να αποτελούν υπόδειγμα πλαστικής απόδοσης ενός κανόνα της γλυπτικής: Το δεύτερο δάχτυλο του ποδιού αποδίδεται στα αγάλματα πάντα ως μακρύτερο του μεγάλου δαχτύλου. Επίσης, το τρίτο δάχτυλο είναι σημαντικά πιο μικρό και φουσκωτό. Αυτό είναι το χαρακτηριστικό που έμεινε στην ιστορία της τέχνης ως «πους ο ελληνικός».

 

Το μακρύτερο δεύτερο δάχτυλο θεωρούνταν δείγμα ευγενούς καταγωγής και, μια δοξασία που ενισχύθηκε, διαδόθηκε και επικράτησε κυρίως κατά την περίοδο των κατακτήσεων του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Σε σαφή διάκριση από το «αιγυπτιακό πόδι», τύπο στον οποίον το μεγάλο δάχτυλο προεξέχει, το «ελληνικό πόδι» καθιερώθηκε ακόμη και στην αιγυπτιακή τέχνη, ιδιαίτερα μετά από τη δυναστεία που ίδρυσε ο Πτολεμαίος, ο Μακεδόνας στρατηγός του Αλεξάνδρου.

 

Παρόλ' αυτά, όπως υπογραμμίζουν ειδικοί στην αρχαία γλυπτική, το «ελληνικό πόδι» όπως αυτό που διακρίνεται εμφανώς πάνω από τα κρηπιδωτά υποδήματα των Καρυάτιδων, αποτελούσε κοινό τόπο, τόσο πριν από την εποχή της ακμής των Μακεδόνων όσο και πολύ μετά από αυτήν. Η γοητεία που ασκούσε στους καλλιτέχνες το προεξέχον δεύτερο δάχτυλο του ποδιού, το διατήρησε δημοφιλές και επίκαιρο σχεδόν επ' άπειρον: Η πορεία του «ελληνικού ποδός» ξεκινά από την αρχαία ελληνική γλυπτική, περνά στη ρωμαϊκή, αναγεννάται με τις κάθε είδους νεο-κλασσικιστικές τάσεις και φτάνει ακόμη και ως τα πελώρια πέλματα του Αγάλματος της Ελευθερίας.

 

Η γαλλική ονομασία του «ελληνικού ποδιού» είναι επίσης ενδεικτική των θεωριών που έχουν διατυπωθεί γύρω από αυτό: Εκτός από «pied grec» («ελληνικό πόδι»), οι Γάλλοι το αποκαλούν και «pied de Néanderthal», καθώς το προεξέχον δεύτερο δάχτυλο θεωρείται αταβιστικό κατάλοιπο της προέλευσης του ανθρώπου από τους πιθηκοειδείς συγγενείς του στο ζωικό βασίλειο.

 

Η προέκταση της χρήσης του «ελληνικού ποδιού», τόσο στην τέχνη πριν από την ελληνιστική περίοδο όσο και μετά από αυτήν, αφήνει κάποια περιθώρια επίρρωσης της θεωρίας περί ρωμαϊκής καταγωγής των Καρυάτιδων. Με το ίδιο κριτήριο όμως, επιβεβαιώνεται η ελληνικότητα των επιβλητικών γυναικείων αγαλμάτων στον τάφο της Αμφίπολης.

 

Σύμφωνα και με τους ορθοπαιδικούς, υπάρχουν τρεις βασικοί τύποι πέλματος:  το «αιγυπτιακό πόδι», στο οποίο το μεγάλο δάχτυλο είναι το μακρύτερο και τα υπόλοιπα σταδιακά μικραίνουν, το «ρωμαϊκό πόδι», όπου τα δάχτυλα έχουν περίπου το ίδιο μήκος, και το «ελληνικό πόδι», στο οποίο το δεύτερο δάκτυλο είναι πιο μπροστά από το μεγάλο. Αξίζει να αναφερθεί ότι και το Άγαλμα της Ελευθερίας, έχει το «ελληνικό πόδι». Στην ιατρική, ο συγκεκριμένος τύπος πέλματος, ονομάζεται Morton's toe. Το όνομα δόθηκε από τον Αμερικανικό ορθοπαιδικό χειρούργο,  Dudley Joy Morton (1884–1960) και ουσιαστικά αποτελεί μία δυσμορφία, σε σχέση με το το 70%-80% του παγκόσμιου πληθυσμού που έχει το φυσιολογικό «αιγυπτιακό πόδι».

 

Οι κόθορνοι
Στα αρχαία αγγεία που έχουν βρεθεί και σε σχετικές πηγές, ανάμεσα στα υποδήματα των αρχαίων Ελλήνων, συναντάμε και τους κοθόρνους. Οι κόθορνοι έχουν συνδεθεί με το αρχαίο ελληνικό δράμα, καθώς η χοντρή σόλα τους, έδινε το ανάλογο ύψος στους υποκριτές, χαρίζοντας τους, μία επιβλητική ανωτερότητα. Σύμφωνα με ιστορικές πηγές, ο Αισχύλος ήταν εκείνος που το χρησιμοποίησε πρώτος στο θέατρο. Έκτοτε, καθιερώθηκε οι τραγικοί υποκριτές να φορούν τα συγκεκριμένα υποδύματα. Κυρίως οι υποκριτές που ενσάρκωναν τους θεούς. Για παράδειγμα, στους «Βατράχους», ο θεός Διόνυσος φοράει κοθόρνους.

 

Στο θέατρο, οι κόθορνοι αποτελούνταν από το συνήθως μονοκόμματο κάττυμα, με ύψος γύρω στα 8 εκατοστά ( ή κάτυμμα από επάλληλες ξύλινες στρώσεις). Χάρη στα υποδύματα αυτά, ο ηθοποιός  μπορούσε να φτάσει σε ύψος γύρω στο 1.80 και 1.90 και για αυτό το λόγο έπρεπε να εξασκηθεί αρκετά για να μην πέσει. Το ρωμαϊκό θέατρο, υιοθέτησε από το ελληνικό τους κοθόρνους, όχι όμως τόσο πιστά, αφού σε αρκετές τοιχογραφίες στην Πομπηία, που απεικονίζουν θεατρικές παραστάσεις, οι ηθοποιοί δεν φορούν κοθόρνους.

 

Στην καθημερινή ζωή των αρχαίων Ελλήνων, οι κόθορνοι, ήταν ένα πολύ πιο άνετο υπόδημα. ΄Ηταν φαρδύ και το φορούσαν και οι άνδρες και οι γυναίκες. Σύμφωνα βέβαια, με κάποιες πηγές, ο κόθορνος ήταν αποκλειστικά γυναικείο υπόδυμα, ενώ για άλλες, όπως για παράδειγμα, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, μόνο ανδρικό. Έχει υπερισχύσει η άποψη όμως, ότι το υπόδημα προοριζόταν και για τα δύο φύλα. Ήταν μάλιστα, τόσο φαρδύ, ώστε να ταιριάζει και στο αριστερό και στο δεξί πόδι, όπως μας πληροφορεί ο Αριστοφάνης: «ες τω κοθόρνω τω πόδ'ενθείς ίαιμαι». Αυτός, άλλωστε ήταν και ο λόγος, που ο κόθορνος έλαβε και μεταφορική σημασία: «κόθορνος» προσονομάστηκε ειρωνικά ο Θηραμένης, ένας από τους Τριάκοντα Τυράννους και στρατηγός στα τελευταία χρόνια του Πελοποννησιακού Πολέμου.

 

 

Στους κοθόρνους των Καρυάτιδων της Αμφίπολης βρέθηκαν ίχνη από κόκκινο και κίτρινο χρώμα. Ζωγραφισμένες ήταν και οι Καρυάτιδες στο Ερέχθειο, αλλά τα χρώματα χάθηκαν με το πέρασμα του χρόνου. Ένα άλλο κοινό τους σημείο, είναι ότι τόσο οι Καρυάτιδες στην Αμφίπολη, όσο και στο Ερέχθειο, λειτουργούν ως κίονες. Μπορεί οι πρώτες να βρίσκονται εντός του ταφικού μνημείου στον λόφο Καστά, και οι δεύτερες σε περίοπτη θέση,  ωστόσο σύμφωνα με την παράδοση, και οι Καρυάτιδες του Ερεχθείου «φρουρούσαν» τον τάφο του μυθικού βασιλιά της Αθήνας, του Κέκροπα.

 

Το Μουσείο της Ακρόπολης μας πληροφορεί: «Για τις Καρυάτιδες έχουν δοθεί πολλές ερμηνείες. Η πειστικότερη υποστηρίζει ότι αποτελούσαν το υπέργειο μνημείο του τάφου του Κέκροπα και ότι ήταν οι χοηφόροι που απέδιδαν τιμές στον ένδοξο νεκρό. Το κυρίως οικοδόμημα και τη βόρεια πρόσταση του Ερεχθείου περιέτρεχε μια συνεχής ιωνική ζωφόρος διακοσμημένη με μορφές θεών, ηρώων και θνητών σε σκηνές που συνδέονταν με τις πανάρχαιες λατρείες του Ερεχθείου. Οι μορφές ήταν ξεχωριστά δουλεμένες σε παριανό μάρμαρο και προσαρμοσμένες σε πλάκες από γκρίζο ελευσινιακό λίθο». Όσο για το πώς προέκυψε το όνομα «Καρυάτιδες», το Μουσείο διευρκρινίζει: «Τα αγάλματα, σε οικοδομική επιγραφή του Ερεχθείου ονομάζονται απλώς Κόρες, ενώ η ονομασία Καρυάτιδες δόθηκε σε μεταγενέστερα χρόνια. Λόγος έχει γίνει και για τις μορφές τους. Οι μορφές των γυναικείων αγαλμάτων στην Αμφίπολη και στην Ακρόπολη, παραπέμπουν στον τύπο της Κόρης. Πρόκειται για αγάλματα με ελαφρύ χαμόγελο, βοστρύχους, ενώτια και χειριδωτό χιτώνα.

 

 

- Δεν μοιάζει με κανέναν άλλο γνωστό τάφο αυτός στην Αμφίπολη λένε οι επιστήμονεςΕίναι δεδομένο πλέον πως όποιος διατυπώνει άποψη για το τι και το πως σε ό,τι αφορά στον τάφο της Αμφίπολης έχει πολύ μεγάλες πιθανότητες να εκτεθεί.

 

Ανά ημέρα σχεδόν τα δεδομένα αλλάζουν με τους αρχαιολόγους να πέφτουν από την μια έκπληξη στην άλλη.

Μετά τις Σφίγγες, περάσαμε στις μοναδικής ομορφιάς “Καρυάτιδες”, αλλά και πάλι το μνημείο δεν είχε αποκαλύψει όλα του τα μυστικά. Αντίθετα ούτε ο επόμενος θάλαμος ήταν ο νεκρικός.

 

Ήδη έχουν αποκαλυφθεί σχεδόν ολοκληρωτικά τρεις θάλαμοι αλλά οι αρχαιολόγοι να και είναι βέβαιοι ότι πρόκειται για μακεδονικού τύπου τάφο του 4ου π.Χ. αιώνα ακόμη δεν έχουν βρεθεί μπροστά στη μεγαλοπρεπή είσοδο του νεκρικού θαλάμου.

 

Αυτή τη φορά η έκπληξη ήρθε από τους κατασκευαστές του τάφου που στον τέταρτο κατά σειρά τοίχο του τάφου επέλεξαν να μην βάλουν μια μεγαλοπρεπή είσοδο όπως έκαναν με τις σφίγγες ή τις Καρυάτιδες. Αντίθετα όχι στο κέντρο του θαλάμου, αλλά κάπως πιο αριστερά έφτιαξαν μια ταπεινή κοντή είσοδο χωρίς αγάλματα ή άλλα εντυπωσιακά διακοσμητικά στοιχεία.

 

Μάλιστα αυτή η τέταρτη κατά σειρά πύλη έχει το σχεδόν το μισό ύψος απ' όλες τις προηγούμενες, λίγο κάτω από ένα μέτρο, ενώ όλες οι άλλες είναι 1,68μ.

Ακόμη τα χώματα δεν έχουν αφαιρεθεί. Η πύλη καλύπτεται όπως φαίνεται και στις φωτογραφίες σχεδόν ως πάνω.

 

Μπορεί να οδηγεί είτε σε τέταρτο θάλαμο, μπορεί όμως να είναι και η αρχή ενός κατηφορικού διαδρόμου.

 

Να είναι επί της ουσίας μια ακόμη είσοδος αυτή τη φορά προς ένα υπόσκαφο τμήμα του τάφου.

 

Οι αρχαιολόγοι κρατούν την ανάσα τους.

 

Περιμένουν να αποκαλύψουν εκατοστό το εκατοστό την αλήθεια.

 

Ακόμη δεν μπορούν να πουν ότι είναι κοντά στον επιφανή νεκρό που τάφηκε με αυτές τις μοναδικές τιμές.

 

Για να βεβαιωθούν, εάν πρόκειται για μακεδονικού τύπου ταφή, θα πρέπει να βρεθούν μπροστά σε ια πύλη. Μια βαριά μαρμάρινη πόρτα που θα οδηγεί στον προθάλαμο και τον νεκρικό θάλαμο όπως σε εκατοντάδες άλλους μακεδονικούς τάφους που έχουν εντοπιστεί και έχουν ανασκαφεί.

Θα γίνει έτσι;

 

Κανείς δεν γνωρίζει. Ο τάφος της Αμφίπολης συνεχώς μας εκπλήσσει, τα στοιχεία του είναι μοναδικά και δεν έχουν αντίστοιχο σε κανένα άλλο μνημείο.

Νewsit.gr