Η Εξέγερση του Πολυτεχνείου το Νοέμβριο του 1973 ήταν η κορυφαία αντιδικτατορική εκδήλωση και ουσιαστικά προανήγγειλε την πτώση της Χούντας των Συνταγματαρχών.

Η Εξέγερση του Πολυτεχνείου το Νοέμβριο του 1973 ήταν η κορυφαία αντιδικτατορική εκδήλωση και ουσιαστικά προανήγγειλε την πτώση της Χούντας των Συνταγματαρχών, η οποία από τις 21 Απριλίου 1967 είχε επιβάλλει καθεστώς στυγνής δικτατορίας στη χώρα.

Η αντίστροφη μέτρηση ξεκίνησε στις 14 Φεβρουαρίου 1973, όταν ξεσηκώθηκαν οι φοιτητές της Αθήνας και συγκεντρώθηκαν στο Πολυτεχνείο. Ζητούσαν την κατάργηση του Ν.1347, ο οποίος προέβλεπε την υποχρεωτική στράτευση όσων ανέπτυσσαν συνδικαλιστική δράση κατά τη διάρκεια των σπουδών τους. Η αστυνομία, παραβιάζοντας το πανεπιστημιακό άσυλο, εισήλθε στο χώρο του ιδρύματος, συνέλαβε 11 φοιτητές και τους παρέπεμψε σε δίκη με την κατηγορία της «περιύβρισης αρχής». Οι 8 καταδικάστηκαν σε διάφορες ποινές, ενώ περίπου 100 άλλοι αναγκάστηκαν να διακόψουν τις σπουδές τους και να ντυθούν στο χακί.

Κατάληψη στο κτίριο της Νομικής

Επτά ημέρες μετά τα πρώτα γεγονότα του Πολυτεχνείου, στις 21 Φεβρουαρίου οι φοιτητές κατέλαβαν το κτίριο της Νομικής σχολής στην Αθήνα, προβάλλοντας τα συνθήματα «Δημοκρατία», «Κάτω η Χούντα» και «Ζήτω η Ελευθερία». Η αστυνομία επενέβη και πάλι για να καταστείλει την εξέγερση, αλλά η βίαιη εκδίωξη των φοιτητών από το κτίριο της Νομικής ενίσχυσε ακόμη περισσότερο την αγωνιστικότητά τους.

Η εξέγερση που ξεκίνησε στις 14 Νοεμβρίου του 1973 επρόκειτο να αποτελέσει την κορύφωση των αντιδικτατορικών εκδηλώσεων. Το πρωί εκείνης της ημέρας οι φοιτητές συγκεντρώθηκαν στο προαύλιο του Πολυτεχνείου και αποφάσισαν την κήρυξη αποχής από τα μαθήματα, με αίτημα να γίνουν εκλογές για τους φοιτητικούς συλλόγους τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους και όχι στα τέλη του επόμενου χρόνου, όπως είχε ανακοινώσει το καθεστώς.

Ακολούθησαν συνελεύσεις φοιτητών στην Ιατρική και στη Νομική σχολή. Μάλιστα, οι φοιτητές της Νομικής εξέδωσαν ψήφισμα, με το οποίο ζητούσαν την ανάκληση των αποφάσεων της Χούντας για τη διεξαγωγή των φοιτητικών εκλογών, εκδημοκρατισμό των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, αύξηση των δαπανών για την παιδεία στο 20% του προϋπολογισμού και ανάκληση του Ν.1347 για την αναγκαστική στράτευση των φοιτητών.

 Όσο περνούσε η μέρα άρχισαν να μαζεύονται ολοένα και περισσότεροι φοιτητές στο Πολυτεχνείο, αλλά και άλλοι που πληροφορήθηκαν το νέο. Η αστυνομία αποδείχθηκε ανίκανη να εμποδίσει την προσέλευση του κόσμου. Το απόγευμα πάρθηκε η απόφαση για κατάληψη του Πολυτεχνείου. Οι πόρτες έκλεισαν και από τότε άρχισε η οργάνωση της εξέγερσης. Το πρώτο βήμα ήταν η εκλογή Συντονιστικής Επιτροπής, στην οποία μετείχαν 22 φοιτητές και 2 εργάτες, με σκοπό να καθοδηγήσει τον αγώνα. Επιπλέον, δημιουργήθηκαν επιτροπές σε όλες τις σχολές για να οργανώσουν την κατάληψη και την επικοινωνία με την ελληνική κοινωνία.

Ο ραδιοφωνικός σταθμός

Για το σκοπό αυτό άρχισε να λειτουργεί ένας ραδιοφωνικός σταθμός, αρχικά στο κτίριο του Χημικού και αργότερα στο κτίριο των Μηχανολόγων, με εκφωνητές τη Μαρία Δαμανάκη και τον Δημήτρη Παπαχρήστου. Επιπλέον, στο Πολυτεχνείο εγκαταστάθηκαν πολύγραφοι, που δούλευαν μέρα - νύχτα, για να πληροφορούν τους φοιτητές και τον υπόλοιπο κόσμο για τις αποφάσεις της Συντονιστικής Επιτροπής και των φοιτητικών συνελεύσεων. Συγκροτήθηκαν συνεργεία φοιτητών, που έγραφαν συνθήματα σε πλακάτ, σε τοίχους, στα τρόλεϊ, στα λεωφορεία και στα ταξί, για να τα γνωρίσουν όλοι οι Αθηναίοι. Στο Πολυτεχνείο οργανώθηκε εστιατόριο και νοσοκομείο, ενώ ομάδες φοιτητών ανέλαβαν την περιφρούρηση του χώρου, ξεχωρίζοντας τους ενθουσιώδεις και δημοκράτες Αθηναίους από τους προβοκάτορες.

Η πρώτη αντίδραση του δικτατορικού καθεστώτος ήταν να στείλει μυστικούς πράκτορες να ανακατευθούν στο πλήθος που συνέρρεε στο Πολυτεχνείο και να ακροβολήσει σκοπευτές στα γύρω κτίρια. Στις 16 Νοεμβρίου μεγάλες αστυνομικές δυνάμεις επιτέθηκαν εναντίον του πλήθους που ήταν συγκεντρωμένο έξω από το Πολυτεχνείο, με γκλομπς, δακρυγόνα και σφαίρες ντουμ-ντουμ. Οι περισσότεροι διαλύθηκαν. Όσοι έμειναν έστησαν οδοφράγματα ανατρέποντας τρόλεϊ και συγκεντρώνοντας υλικά από νεοανεγειρόμενες οικοδομές, και άναψαν φωτιές για να εξουδετερώσουν τα δακρυγόνα. Αργότερα, η αστυνομία έκανε χρήση όπλων, χωρίς όμως να πετύχει το στόχο της, την καταστολή της εξέγερσης.

Τα άρματα μάχης

Ο δικτάτορας Παπαδόπουλος, όταν διαπίστωσε ότι η αστυνομία αδυνατούσε να εισέλθει στο Πολυτεχνείο, αποφάσισε να χρησιμοποιήσει το στρατό. Κοντά στο σταθμό Λαρίσης συγκεντρώθηκαν τρεις μοίρες ΛΟΚ και μία μοίρα αλεξιπτωτιστών από τη Θεσσαλονίκη. Τρία άρματα μάχης κατέβηκαν από του Γουδή προς το Πολυτεχνείο. Τα δύο στάθμευσαν στις οδούς Τοσίτσα και Στουρνάρα, αποκλείοντας τις πλαϊνές πύλες του ιδρύματος και το άλλο έλαβε θέση απέναντι από την κεντρική πύλη. Η Συντονιστική Επιτροπή των φοιτητών ζήτησε διαπραγματεύσεις, αλλά το αίτημά τους απορρίφθηκε.

 
Στις 3 τα ξημερώματα της 17ης Νοεμβρίου το άρμα που βρισκόταν απέναντι από την κεντρική πύλη έλαβε εντολή να εισβάλλει. Έπεσε πάνω στην πύλη και την έριξε, παρασέρνοντας στο διάβα του μία κοπέλα που ήταν σκαρφαλωμένη στον περίβολο κρατώντας την ελληνική σημαία. Οι μοίρες των ΛΟΚ, μαζί με ομάδες -μυστικών και μη- αστυνομικών, εισέβαλαν στο Πολυτεχνείο και κυνήγησαν τους φοιτητές, οι οποίοι πηδώντας από τα κάγκελα προσπάθησαν να διαφύγουν στους γύρω δρόμους. Τους κυνηγούσαν αστυνομικοί, πεζοναύτες, ΕΣΑτζήδες. Αρκετοί σώθηκαν βρίσκοντας άσυλο στις γύρω πολυκατοικίες, πολλοί συνελήφθησαν και μεταφέρθηκαν στη Γενική Ασφάλεια και στην ΕΣΑ.

Σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση της Αστυνομίας, στις 17 Νοεμβρίου συνελήφθησαν 840 άτομα. Όμως, μετά τη Μεταπολίτευση, αξιωματικοί της Αστυνομίας, ανακρινόμενοι, ανέφεραν ότι οι συλληφθέντες ξεπέρασαν τα 2400 άτομα. Οι νεκροί επισήμως ανήλθαν σε 34 άτομα. Στην ανάκριση που διενεργήθηκε το φθινόπωρο του 1975 εναντίον των πρωταιτίων της καταστολής εντοπίστηκαν 21 περιπτώσεις θανάσιμου τραυματισμού. Ωστόσο, τα θύματα πρέπει να ήταν πολύ περισσότερα, διότι πολλοί βαριά τραυματισμένοι, προκειμένου να διαφύγουν τη σύλληψη, αρνήθηκαν να διακομιστούν σε νοσοκομείο.

 
Ο δικτάτορας Γεώργιος Παπαδόπουλος κήρυξε στρατιωτικό νόμο, αλλά στις 25 Νοεμβρίου ανατράπηκε με πραξικόπημα. Πρόεδρος ορίστηκε ο αντιστράτηγος Φαίδων Γκιζίκης και πρωθυπουργός της νέας κυβέρνησης ο Αδαμάντιος Ανδρουτσόπουλος. Όμως ο ισχυρός άνδρας του νέου καθεστώτος ήταν ο διοικητής της Στρατιωτικής Αστυνομίας, ταξίαρχος Δημήτριος Ιωαννίδης, που επέβαλλε ένα καθεστώς σκληρότερο από εκείνο του Παπαδόπουλου.

Η δικτατορία κατέρρευσε στις 23 Ιουλίου του 1974, αφού είχε ήδη προηγηθεί η τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Ο Γκιζίκης και ο αντιστράτηγος Ντάβος, διοικητής του Γ' Σώματος Στρατού, κάλεσαν τον Κωνσταντίνο Καραμανλή να επιστρέψει στην Ελλάδα για να επαναφέρει τη δημοκρατική διακυβέρνηση.

Ποιήματα εμπνευσμένα από την Εξέγερση του Πολυτεχνείου

• Μικρός Τύμβος (17 Νοεμβρίου 1973) (Νικηφόρος Βρεττάκος)
• Φοβάμαι (Μανώλης Αναγνωστάκης)
• Εδώ Πολυτεχνείο (Φώτος Γιοφύλλης)
• Κοίτα με στα μάτια (Νίκος Γκάτσος)
• Κωνικός Νοέμβρης (Έκτωρ Κακναβάτος)
• Κίνδυνος στην πόλη (Γιάννης Κοντός)
• Ο Έφηβος των Αθηνών (Γιάννης Κουτσοχέρας)
• Πολυτεχνείο 79 (Αργύρης Μαρνέρος)
• Εν Έτει 2000 (Φαίδρος Μπαρλάς)
• Στους σκοτωμένους σπουδαστές του Νοεμβρίου (Λένα Παππά)
• Βεργίνα 1977 μ.Χ. (Γιάννης Πατίλης)

Πηγή: https://www.sansimera.gr/articles/190

© SanSimera.gr

Σε πλήρη επιφυλακή βρίσκεται η ΕΛ.ΑΣ από το πρωί της Δευτέρας με αφορμή τις τριήμερες εκδηλώσεις μνήμης για την επέτειο του Πολυτεχνείου οι οποίες κορυφώνονται την Τετάρτη 17 Νοεμβρίου.

Αυτή είναι η πρώτη χρονιά που οι εορτασμοί θα γίνουν χωρίς τους περιορισμούς του κορωνοϊού στις συγκεντρώσεις και όπως τονίζουν αρμόδιοι αξιωματικοί, στόχος είναι να ολοκληρωθεί το τριήμερο χωρίς επεισόδια. Το τεταμένο κλίμα ωστόσο των προηγούμενων ημερών μετά την αιματηρή καταδίωξη στο Πέραμα, την υποχρεωτική λήψη DNA και την ψήφιση του νομοσχεδίου για την πανεπιστημιακή αστυνομία, προκαλούν ανησυχία στους κόλπους της ΕΛ.ΑΣ με αποτέλεσμα θα προχωρά σε αυξημένα μέτρα ασφαλείας στα οποία θα συμμετέχουν περισσότεροι από 5.000 αστυνομικοί.

Ο σχεδιασμός περιλαμβάνει αστυνομικούς των ΜΑΤ, της ΔΙ.ΑΣ., της ΔΡΑΣΗ, των ΟΠΚΕ, της Ασφάλεια, αλλά και της Αντιτρομοκρατικής, οι οποίοι θα διατεθούν για την αποφυγή εντάσεων και επεισοδίων.

Σημειώνεται ότι ήδη το Πολυτεχνείο έχει μετατραπεί σε «φρούριο», με συχνές περιπολίες της αστυνομίας, ενώ υπό επιτήρηση βρίσκονται όλα τα Πανεπιστημιακά Ιδρύματα της χώρας, ώστε να αποτραπούν καταλήψεις, αλλά και για να μην δημιουργηθούν επικίνδυνα «ορμητήρια». Ήδη πάντως αναρχικές συλλογικότητες πραγματοποίησαν χθες κατάληψη στο κτήριο «Γκίνη» του ΕΜΠ ώστε να αποφασίσουν πως θα κινηθούν τις επόμενες ημέρες.

Στο πλαίσιο των μέτρων, σε καθεστώς φύλαξης θα τεθούν και κυβερνητικά κτίρια, πρεσβείες και αστυνομικά τμήματα, ώστε να αποτραπεί το ενδεχόμενο να γίνουν στόχος καταδρομικών επιθέσεων. Για την αποτροπή τέτοιων ενεργειών, θα ενεργοποιηθεί και δίκτυο πληροφόρησης, που θα καταγράψει τα «επίφοβα» σημεία. Υπενθυμίζεται πάντως ότι τα ξημερώματα της Κυριακής σημειώθηκε επίθεση στην Τροχαία Πειραιά, με τις αρχές στη συνέχεια να συλλαμβάνουν δύο νεαρούς, στα σπίτια των οποίων εντοπίστηκαν σύνεργα για βόμβες μολότοφ.

Ο σχεδιασμός της ΕΛ.ΑΣ συνεχίζεται και από αέρος καθώς ελικόπτερα και drone θα μεταφέρουν εικόνα στο Κέντρο Επιχειρήσεων, ενώ αντίστοιχη εικόνα θα καταγράφουν και επίγειες κάμερες. Στην περίπτωση που σημειωθούν επεισόδια και κριθεί σκόπιμο, τις δυνάμεις της ΕΛ.ΑΣ θα ενισχύσουν οι «Αίαντες»που θα είναι βρίσκονται κοντά στο Πολυτεχνείο.

«Πρέπει να είναι μια γιορτή της Δημοκρατίας, της ελευθερίας και της ενότητας και γι’ αυτό ο εορτασμός θα πρέπει να είναι ειρηνικός», είχε δηλώσει σχετικά με την επέτειο του Πολυτεχνείου ο Υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Τάκης Θεοδωρικάκος μιλώντας στον ΣΚΑΪ. Πρόσθεσε ότι «η δουλειά της Ελληνικής Αστυνομίας είναι να συμβάλλει με τα μέτρα ασφαλείας, στο να υπάρχει τάξη, ασφάλεια κι ηρεμία στους δρόμους της Αθήνας. Να διαφυλαχθεί η ασφάλεια και των πολιτών οι οποίοι θα εργάζονται και θα κινούνται κανονικά στους δρόμους και η περιουσία των πολιτών».<p>Πηγή: <a target="_blank" href="https://www.iefimerida.gr">iefimerida.gr</a> - <a target="_blank" href="https://www.iefimerida.gr/ellada/epeteios-polytehneioy-ola-ta-metra-tis-elas">Επέτειος Πολυτεχνείου: «Φρούρια» τα ΑΕΙ, 5.000 αστυνομικοί στους δρόμους, ελικόπτερα και «Αίαντες» -Ολα τα μέτρα της ΕΛ.ΑΣ. </a></p>

Οι πολιτικοί αρχηγοί, οι οποίοι παρά τα μέτρα κατά του κορωνοϊού και την απαγόρευση των δημόσιων συναθροίσεων μετείχαν σε εκδηλώσεις για την επέτειο του Πολυτεχνείου, μπαίνουν στο μικροσκόπιο της Εισαγγελίας.

Επειτα από σχετική καταγγελία από τον δικηγόρο Φαήλο Κρανιδιώτη, η προϊσταμένη της Εισαγγελίας Πρωτοδικών της Αθήνας έδωσε εντολή για τη διενέργεια προκαταρκτικής έρευνας, στο πλαίσιο της οποίας θα διερευνηθεί αν κατά την επέτειο του Πολυτεχνείου τελέστηκαν αξιόποινες πράξεις από τους Αλέξη Τσίπρα, Δημήτρη Κουτσούμπα και Γιάνη Βαρουφάκη.

Στο πλαίσιο της έρευνας, την οποία θα διενεργήσει η Κρατική Ασφάλεια, θα εξεταστεί, μεταξύ άλλων, αν έχουν τελεστεί κατά περίπτωση τα αδικήματα της παραβίασης των μέτρων κατά του κορωνοϊού και της διέγερσης σε ανυπακοή.

Λόγω της αναφοράς της καταγγελίας σε πολιτικά πρόσωπα, η δικογραφία αναμένεται να πάρει τον δρόμο προς τη Βουλή.

Σημειώνεται ότι αυτή είναι η τρίτη δικογραφία που σχηματίζεται για συγκεντρώσεις και επεισόδια που έλαβαν χώρα κατά την επέτειο του Πολυτεχνείου.
Πηγή: iefimerida.gr - https://www.iefimerida.gr/ellada/eisaggeleas-tsipras-koytsoympas-baroyfakis-polytehneio

Μετά τις συμπλοκές σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, επεισόδια σημειώθηκαν το απόγευμα της Τρίτης και στην κεντρική πλατεία της Ξάνθης ανάμεσα σε δυνάμεις της Αστυνομίας και ομάδα διαδηλωτών που πραγματοποιούσε πορεία για το Πολυτεχνείο.

Σύμφωνα με το xanthinea, ισχυρές δυνάμεις της Αστυνομίας βρίσκονταν στην περιοχή ενώ ακολούθησαν συμπλοκές και προσαγωγές.

Την ίδια στιγμή, σε εξέλιξη ήταν ακόμα μια κινητοποίηση, από τον Σύλλογο Φοιτητών και άλλες πολιτικές δυνάμεις, που είχε κατεύθυνση την κεντρική πλατεία. Ωστόσο, στο άκουσμα των προσαγωγών οι διαδηλωτές μεταφέρθηκαν στον χώρο έξω από την Αστυνομική Διεύθυνση Ξάνθης, ζητώντας να αφεθούν όσοι είχαν προσαχθεί.

https://files.thetoc.gr/Content/ImagesDatabase/8b/8b9025346387483a92540b222472f92f.jpg?v=1&maxwidth=650&" alt="Ξάνθη - Πολυτεχνείο" width="620" style="box-sizing: border-box; border: 0px; margin: auto; padding: 0px; font: inherit; vertical-align: middle; max-width: 100%; display: block; width: 767.018px;" data-credit data-displaysize="large" data-imageratio="1.3319672131147542" data-watermark />

Από το πρωί της Τρίτης, η Ξάνθη θύμιζε φρούριο με ιδιαίτερα αισθητή την παρουσία των αστυνομικών σε όλους τους κεντρικούς δρόμους της πόλης. Μάλιστα, περιπολικά και αστυνομικοί βρίσκονταν από νωρίς έξω από τον χώρο των Πανεπιστημίων, περιφρουρώντας τον χώρο ώστε να αποτραπούν τυχόν συναθροίσεις.

Κατά τη διάρκεια της ημέρας το ΚΚΕ πραγματοποίησε συμβολική κινητοποίηση έξω από το Εργατικό Κέντρο ενώ τα μέλη του αντιεξουσιαστικού χώρου γνωστοποίησαν στο διαδίκτυο κάλεσμα για κινητοποίηση στην κεντρική πλατεία, λόγω του αποκλεισμού των πανεπιστημίων από τις Αρχές.

Μέχρι στιγμής, έχουν γίνει τουλάχιστον 50 προσαγωγές με τους προσαχθέντες να οδηγούνται κατά ομάδες στο Αστυνομικό Μέγαρο, όπου καταγράφονταν τα στοιχεία τους, τους επιβάλλονταν τα προβλεπόμενα πρόστιμα και στη συνέχεια αφήνονταν ελεύθεροι.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το πρόστιμο που επιβλήθηκε ανέρχεται στα 900 ευρώ, καθώς βεβαιώθηκαν για κάθε περίπτωση τρεις διαφορετικές παραβάσεις για μη χρήση μάσκας, απαγόρευση συναθροίσεων και απαγόρευση μετακινήσεων.

 

 

Για αρκετή ώρα συνεχιζόταν ένα ιδιότυπο ... κυνηγητό μεταξύ αστυνομικών δυνάμεων και νεαρών, ως επί το πλείστον ατόμων, στα στενά του κέντρου.

 

Σαράντα επτά χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την εξέγερση του Πολυτεχνείου κατά της δικτατορίας των συνταγματαρχών, το πρώτο σε μια σειρά από γεγονότα που οδήγησαν τελικά στην πτώση της.

Το ημερολόγιο έγραφε 14 Νοεμβρίου του 1973 όταν φοιτητές του ιδρύματος αποφάσισαν να απέχουν από τα μαθήματά τους διεκδικώντας περισσότερες ελευθερίες. Οι εξεγερμένοι φοιτητές οχυρώθηκαν στο εμβληματικό κτήριο της οδού Πατησίων και έστησαν έναν ραδιοφωνικό σταθμό προκειμένου να ακουστούν τα αιτήματά τους πέρα από τα κάγκελα της πύλης. Έχοντας την τεχνογνωσία από τις σπουδές τους, οι φοιτητές δεν χρειάστηκαν παρά μόνο μερικές ώρες για να κατασκευάσουν τον πομπό του σταθμού στα εργαστήρια της Σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανολόγων.

"Εδώ Πολυτεχνείο, εδώ Πολυτεχνείο!" ήταν τα πρώτα λόγια που ακούστηκαν από τον σταθμό από τις φωνές της Μαρίας Δαμανάκη, του Δημήτρη Παπαχρήστου και του Μίλτου Χαραλαμπίδη. "Λαέ της Ελλάδας, το Πολυτεχνείο είναι σημαιοφόρος του αγώνα μας, του αγώνα σας, του κοινού μας αγώνα ενάντια στη δικτατορία και για τη δημοκρατία". Ακολούθησαν δυο ημέρες αγώνα αλλά και αγωνίας καθώς χουντικοί νεολαίοι επιχείρησαν να εισβάλουν στο Πολυτεχνείο για να περιοριστούν όμως από ομάδες περιφρούρησης.

Ο αγώνας των φοιτητών άγγιξε τις καρδιές της συντριπτικής πλειονότητας των πολιτών που συντόνιζαν τους ραδιοφωνικούς τους δέκτες στη συχνότητα της εκπομπής του φοιτητικού σταθμού. Τα γεγονότα δεν είχαν αφήσει ασυγκίνητες ούτε τις μικρότερες ηλικίες. Και ήταν τόσο έντονα που έμειναν χαραγμένα στη μνήμη τους: "Θυμάμαι τον ραδιοφωνικό σταθμό, τις συζητήσεις στο σπίτι για τα τανκς στους δρόμους, τη μητέρα μου να λέει πως πρέπει να κάνουμε κάτι για να βοηθήσουμε αυτά τα παιδιά" λέει σήμερα πανεπιστημιακός που τότε ήταν μόλις επτά ετών.

Φαίνεται πως δεν μπορούσε να γίνει διαφορετικά. Τα ξημερώματα της 17ης Νοεμβρίου, κι ενώ το καθεστώς υποτίθεται πως διαπραγματευόταν την ασφαλή αποχώρηση των φοιτητών από τον χώρο του Πολυτεχνείου, αποφασίστηκε η επέμβαση του στρατού με ένα από τρία τανκς που είχαν παραταχθεί έξω από την πύλη να εφορμά και να γκρεμίζει την κεντρική πύλη. Οι φοιτητές καλούσαν τους στρατιώτες από τον σταθμό τους να αψηφήσουν τις εντολές των ανωτέρων τους. Ο εκφωνητής απήγγειλε τον Εθνικό Ύμνο, ενώ το ίδιο έκαναν και οι φοιτητές που είχαν συγκεντρωθεί στο κεντρικό προαύλιο.

Μια ομάδα ενόπλων των ειδικών δυνάμεων θα αναλάμβανε στη συνέχεια να απομακρύνει τους φοιτητές από το Πολυτεχνείο από την πύλη της οδού Στουρνάρη. Κατά την έξοδό τους οι φοιτητές ήρθαν αντιμέτωποι με τη βία της αστυνομίας, ενώ ελεύθεροι σκοπευτές άνοιξαν πυρ από γειτονικές ταράτσες και πράκτορες της ΚΥΠ καταδίωκαν τους εξεγερθέντες. Λίγο αργότερα θα συλλαμβάνονταν και οι εκφωνητές που έως τότε είχαν παραμείνει στο πόστο τους. Τα πυρά θα συνεχίζονταν για ώρες. Η ηρωική εξέγερση των φοιτητών βάφτηκε στο αίμα.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

17 Νοεμβρίου 1973, ώρα 02:58 πρωινή
Το τανκ γκρεμίζει τη σιδερένια πόρτα του Πολυτεχνείου. Στρατός και αστυνομικοί μπαίνουν στο προαύλιο. Οι φοιτητές προσπαθούν να φύγουν, αλλά δέχονται άγριες επιθέσεις. Πολλοί φαντάροι προστατεύουν και βοηθούν τους φοιτητές να φύγουν. Πολλοί συλλαμβάνονται και οδηγούνται στην Ε.Σ.Α. Οι οδομαχίες συνεχίζονται γύρω από το Πολυτεχνείο μέχρι το πρωί.

Ώρα 11 π.μ. επαναφέρεται στρατιωτικός νόμος.

Το τέλος της δικτατορίας, θα επέλθει μερικούς μήνες αργότερα με τα τραγικά γεγονότα της Κύπρου. Στο μεταξύ όμως διάστημα, καθώς και στην συνέχεια, γεννιέται ένα θέμα που στην μακρόχρονη πορεία του, παίρνει διαστάσεις αστικού μύθου: «Οι νεκροί του Πολυτεχνείου»…

Οι νεκροί του Πολυτεχνείου
Μετά τη μεταπολίτευση λοιπόν, ξεσπάει ένας «πόλεμος» ανακοινώσεων για τους υποτιθέμενους νεκρούς του Πολυτεχνείου.

Επισήμως ανακοινωθέντες νεκροί, σύμφωνα με το επίσημο πόρισμα Τσεβά, είναι οι ακόλουθοι:

Διομήδης Ιωάννου Κομνηνός, ετών 17, μαθητής. Εφονεύθη έξωθι του Πολυτεχνείου περί ώρα 22.15′ της 16.11.73. Βασίμως πιθανολογείται ότι δράστης του φόνου τούτου είναι ο προεκτεθείς Συνταγματάρχης.
Βασίλειος Παναγιώτου Φαμέλλος, ετών 26. Εφονεύθη εγγύς του υπουργείου Δημοσίας Τάξεως περί ώρα 22.30′ της 16.11.73, βληθείς προφανώς υπό τίνος των εκ του υπουργείου πυροβολούντων.
Toril Engelend, σπουδάστρια, Νορβηγίς. Εφονεύθη εις την πλατείαν Αιγύπτου περί ώρα 23.30′ της 16.11.1973 παρ’ αγνώστου δράστου.
Γεώργιος Ανδρέου Σαμούρης, σπουδαστής, ετών 22. Εφονεύθη υπ’ αγνώστου εις άγνωστον σημείον εξ επαφής περί το μεσονύκτιον της 16.11.1973 και το πτώμα του μετεφέρθη και απερρίφθη εις την διασταύρωσιν των οδών Καλλιδρομίου και Ζωσιμάδων (Κατάθεσις υπ’ αριθμ. 137).
Αλέξανδρος Ευστρατίου Σπαρτίδης, ετών 16, μαθητής. Εφονεύθη επί της οδού Κότσικα (παρόδου Πατησίων) την 10.20 ώραν της 17.11.1973, βληθείς υπό στρατιωτών εκ του κτιρίου του ΟΤΕ.
Μάρκος Δημητρίου Καραμάνης, ετών 23. Εφονεύθη ευρισκόμενος εις την επί της οδού Πατησίων και Αιγύπτου 1 πολυκατοικίαν την 10.30 ώραν της 17.11.1973, βληθείς ομοίως υπό στρατιωτών εκ του κτιρίου του ΟΤΕ.
Βασίλειος Καράκας, Τούρκος υπήκοος, ετών 43. Εφονεύθη εις την πλατείαν Αιγύπτου περί ώραν 13.00′ της 17.11.1973, βληθείς εκ διερχομένου άρματος μάχης.
Δημήτριος Θεοφ. Θεοδώρας, ετών 6. Εφονεύθη επί της οδού Ορεινής Ταξιαρχίας Ζωγράφου περί ώραν 13.30 της 17.11.1973, βληθείς υπό στρατιώτου ευρισκομένου έμπροσθεν του Ναού του Αγίου Θεράποντος.
Βασιλική Φωτίου Μπεκιάρη, ετών 17. Εφονεύθη ευρισκομένη εις την ταράτσα της επί της οδού Μεταγένους 8 – Νέος Κόσμος οικίας της περί ώρα 12.30′ της 17.11.1973, δεχθείσα εις την κεφαλήν της βλήμα αδέσποτον άρματος.
Γεώργιος Αλεξάνδρου Γεριτσίδης, ετών 48, εφοριακός υπάλληλος. Εφονεύθη ευρισκόμενος εν Ν. Λιοσίοις προς εκτέλεσιν υπηρεσίας περί ώραν 12.15′ της 17.11.1973 δεχθείς ομοίως βλήμα αδέσποτον άρματος μάχης εις την κεφαλήν.
Νικόλαος Πέτρου Μαρκουλής, ετών 25. Εφονεύθη παρά την πλατείαν Βάθης περί ώραν 11.00′της 17.11.1973, βληθείς εκ διερχομένου άρματος μάχης.
Στυλιανός Αγαμ. Καραγεώργης, ετών 19, εργάτης. Ετραυματίσθη θανασίμως επί της οδού Πατησίων, έμπροσθεν του κινηματογράφου ΕΛΛΗΝΙΣ, περί ώρα 10.00′της 17.11.1973, βληθείς εκ διερχομένου άρματος και απεβίωσεν εις το ΚΑΤ την 30.11.1973.
Ανδρέας Στεργίου Κούμπος, ετών 63. Ετραυματίσθη σοβαρώς διερχόμενος την οδό Καποδιστρίου περί ώρα 14.00′ της 18.11.1973, βληθείς εκ διερχομένου άρματος και απεβίωσε την 30.1.1974.
Μιχαήλ Δημήτριου Μυρογιάννης, ετών 20. Εφονεύθη εις την διασταύρωσιν των οδών Πατησίων και Στουρνάρα περί ώραν 13.30′ της 18.11.73, βληθείς δια περιστρόφου εις την κεφαλήν και
Κυριάκος Δημητρίου Παντελάκης, ετών 45, δικηγόρος. Ετραυματίσθη σοβαρώς επί της οδού Γλάδστωνος περί ώραν 12.40′ της 18.11.1973, βληθείς εκ διερχομένου επί της οδού Πατησίων άρματος και απεβίωσεν την 18.12.1973.

Τα γεγονότα του Πολυτεχνείου υπήρξαν σταθμός στη διαμόρφωση της ταυτότητας της σύγχρονης ελληνικής Αριστεράς, από την οποία θεωρούνται ως κορυφαία εκδήλωση αυθόρμητης εξέγερσης, αντιαυταρχισμού.

Ο επίσημος εορτασμός της επετείου της εξέγερσης κάθε 17η Νοεμβρίου καθιερώθηκε το 1981, από την τότε νεοεκλεγείσα κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ.

Η δίκη για τα γεγονότα
Στις 30 Δεκεμβρίου του 1975 και μετά από ακροαματική διαδικασία 2,5 μηνών και διάσκεψη 6 ημερών ενώπιον του πενταμελούς εφετείου Αθηνών, εκδόθηκε η απόφαση του δικαστηρίου το οποίο κήρυξε ένοχους τους 20 από τους 32 κατηγορούμενους, αθωώνοντας 12.

Οι κύριες ποινές που επιβλήθηκαν ήταν:

Δημήτριος Ιωαννίδης (αρχηγός της ΕΣΑ την περίοδο της εξέγερσης): 7 φορές ισόβια για ηθική αυτουργία σε 7 ανθρωποκτονίες από πρόθεση και 25 χρόνια κάθειρξη κατά συγχώνευση για ηθική αυτουργία σε 38 απόπειρες ανθρωποκτονιών και πρόκληση διάπραξης κακουργημάτων, καθώς και διαρκής στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων.
Γεώργιος Παπαδόπουλος (εν ενεργεία δικτάτορας την περίοδο της εξέγερσης): 25 χρόνια κάθειρξη για απλή συνέργεια σε ανθρωποκτονίες από πρόθεση και απόπειρες ανθρωποκτονιών, καθώς και δεκαετής στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων.
Σταύρος Βαρνάβας (αντιστράτηγος Ε.Α.): 3 φορές ισόβια για ηθική αυτουργία σε 3 ανθρωποκτονίες από πρόθεση και 25 χρόνια κάθειρξη κατά συγχώνευση για ηθική αυτουργία σε 17 απόπειρες ανθρωποκτονιών και πρόκληση διάπραξης κακουργημάτων, καθώς και διαρκής στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων.
Νικόλαος Ντερτιλής (ταξίαρχος Ε.Α.): ισόβια κάθειρξη και διαρκής στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων για ανθρωποκτονία από πρόθεση του διερχόμενου Μιχαήλ Μυρογιάννη.
Άλλοι τέσσερις ανώτατοι αξιωματικοί σε 25 χρόνια κάθειρξη κατά συγχώνευση για ηθική αυτουργία σε συνολικά 12 ανθρωποκτονίες και 56 απόπειρες ανθρωποκτονιών, καθώς και δεκαετής στέρηση των πολιτικών τους δικαιωμάτων.
Άλλοι 12 κατηγορούμενοι σε μικρότερες ποινές, από 5 μήνες έως 10 χρόνια κάθειρξη για διάφορες κατηγορίες, κυρίως για ηθική αυτουργία σε επικίνδυνες σωματικές βλάβες. Οι ποινές κάτω του ενός έτους, ήταν εξαγοράσιμες.