Εξπρές και πολλαπλές κατασχέσεις σε ίδια κινητά και ακίνητα περιουσιακά στοιχεία για όσους χρωστούν στο Δημόσιο, σε ιδιώτες και τις τράπεζες και πλειστηριασμοί ακινήτων με τιμή εκκίνησης η οποία είναι διαφορετική αν ο οφειλέτης χρωστά στο Δημόσιο και διαφορετική αν έχει οφειλές προς τις τράπεζες είναι ορισμένες από τις ανατροπές που που έχει φέρει η ενεργοποίηση του ν. 4331/2015 με τον οποίο τροποποιήθηκαν οι διατάξεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας.

Οι διαδικασίες για τις κατασχέσεις και τους πλειστηριασμούς επιταχύνονται, ενώ περιορίζονται στα απολύτως απαραίτητα για τη διαβίωση του οφειλέτη και της οικογένειάς του τα περιουσιακά στοιχεία που δεν μπορούν να κατασχεθούν και να βγουν στο σφυρί. Οι αλλαγές στις κατασχέσεις και πλειστηριασμούς περιουσιακών στοιχείων για χρέη προς τις τράπεζες, προς ιδιώτες και το Δημόσιο κωδικοποιούνται με εγκύκλιο του διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων Γ. Πιτσιλή. Ειδικότερα:

[1] Πλειστηριασμοί ακινήτων: Με βάση την αντικειμενική αξία και όχι την εμπορική, η οποία στις περισσότερες περιπτώσεις είναι σημαντικά χαμηλότερη, εξακολουθεί να προσδιορίζεται η τιμή εκκίνησης κατά τους πλειστηριασμούς ακινήτων για ληξιπρόθεσμα χρέη προς το Δημόσιο. Αντιθέτως, για πλειστηριασμούς που πραγματοποιούνται για ληξιπρόθεσμα χρέη προς τις τράπεζες η τιμή εκκίνησης προσδιορίζεται πλέον με βάση την εμπορική αξία, δηλαδή σε σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα στις περισσότερες των περιπτώσεων. Συγκεκριμένα τα κατασχεμένα ακίνητα πλέον εκτιμώνται με βάση την εμπορική αξία αυτών κατά το χρόνο της κατάσχεσης, η οποία ορίζεται και ως τιμή πρώτης προσφοράς. Πριν την αλλαγή αυτή, ίσχυε η κατ' εκτίμηση αξία από το δικαστικό επιμελητή ή τον προσληφθέντα πραγματογνώμονα, η οποία δεν μπορούσε να είναι μικρότερη της αντικειμενικής αξίας. Ο προσδιορισμός της τιμής πρώτης προσφοράς γινόταν στα 2/3 της εκτιμηθείσας αξίας ή στην αντικειμενική.

[3] Κατάσχεση στα χέρια μεσεγγυούχου: Το Δημόσιο μπορεί να κατάσχει κινητά πράγματα που μπορεί να έχει ο μεσεγγυούχος (π.χ. κοσμήματα, πίνακες)[2] Πολλαπλές κατασχέσεις: Συγκεκριμένα επιτρέπονται πλέον πολλαπλές κατασχέσεις επί του ιδίου πράγματος (κινητού ή ακινήτου), σε αντίθεση με τις μέχρι σήμερα ισχύουσες ρυθμίσεις. Στην περίπτωση αυτή οι εκτελεστικές διαδικασίες βαίνουν παράλληλα και σταματάνε όταν γίνει η πρώτη κατακύρωση.

[4] Δικαίωμα κατάσχεσης: Δημόσιο, τράπεζες και ιδιώτες μπορούν να κατάσχουν περιουσιακά στοιχεία του οφειλέτη. Για παράδειγμα εάν ο οφειλέτης έχει μόνο ένα σπίτι, μπορούν να το διεκδικήσουν την ίδια στιγμή, τόσο το δημόσιο όσο και οι τράπεζες ή οι υπόλοιποι ιδιώτες πιστωτές.

[5] Διεκδίκηση απαιτήσεων: Το δημόσιο χάνει τη σειρά του, στην διεκδίκηση περιουσιακών στοιχείων των πτωχευμένων επιχειρήσεων. Συγκεκριμένα καταργούνται τα προνόμια του δημοσίου, των εργαζομένων και των ασφαλιστικών ταμείων στην ικανοποίηση των απαιτήσεών του δημοσίου τομέα, έναντι των απαιτήσεων των τραπεζών (ειδικά προνόμια).Όλοι οι πιστωτές να έχουν ίσα δικαιώματα απέναντι στον οφειλέτη.

[6] Ακατάσχετα: Καταργούνται κατηγορίες ακατασχέτων του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας. Εξαιρούνται πλέον από την κατάσχεση, μόνον τα πράγματα που είναι απολύτως απαραίτητα για τις στοιχειώδεις ανάγκες διαβίωσης του οφειλέτη και της οικογένειάς του και, προκειμένου για πρόσωπα που με την προσωπική τους εργασία αποκτούν όσα τους χρειάζονται για να ζήσουν, τα πράγματα τα οποία είναι απαραίτητα για την εργασία τους. Συγκεκριμένα από την κατάσχεση εξαιρούνται είδη προσωπικής χρήσης του οφειλέτη όπως ρούχα, παπούτσια και σεντόνια. Σε ότι αφορά τα έπιπλα δεν κατάσχονται μόνο εκείνα που είναι απαραίτητα για την διαβίωση του οφειλέτη. Επίσης δεν κατάσχονται εργαλεία τα οποία προορίζονται για την άσκηση του επαγγέλματος του οφειλέτη.

[7] Διαδικασία πλειστηριασμού: Θεσπίζεται διαφορετικός τρόπος πλειοδοσίας (αναβάθμιση γραπτών προσφορών). Ο πλειστηριασμός γίνεται μόνο με γραπτές σφραγισμένες προσφορές, ενώ οι προφορικές προσφορές υποβάλλονται μόνο αν οι γραπτές προσφορές είναι ίσες.

[8] Πλειστηριασμοί 11 μήνες το χρόνο: Μειώνεται το χρονικό διάστημα κατά το οποίο δεν μπορεί να διεξαχθεί πλειστηριασμός ή αναπλειστηριασμός, από 1 έως 31 Αυγούστου, αντί από 1 Αυγούστου έως 15 Σεπτεμβρίου όπως ίσχυε, εκτός αν πρόκειται για πράγματα που μπορεί να υποστούν φθορά, καθώς και όταν πρόκειται για πλειστηριασμό πλοίων ή αεροσκαφών.

[9] Αρση τραπεζικού απορρήτου: Το Δημόσιο, οι τράπεζες και οι επιχειρήσεις θα μπορούν να ζητούν την άρση του τραπεζικού απορρήτου του οφειλέτη και να δεσμεύσουν ποσό ισόποσο με το χρέος ή μετοχές αντίστοιχης αξίας.

[10] Εγγυοδοσία: Προβλέπεται η κατάθεση από κάθε πλειοδότη εγγυοδοσίας ίσης με το 30% (αντί του 100 % αυτής που ίσχυε) της τιμής της πρώτης προσφοράς.

[11] Διαδικασίες εξπρές: Επιταχύνονται οι χρόνοι (έως 50%) και απλοποιούνται οι διαδικασίες πλειστηριασμού σε βάρος οφειλετών. Η ημέρα του πλειστηριασμού ορίζεται υποχρεωτικά στην κατασχετήρια έκθεση 7 μήνες από την ημέρα περάτωσης της κατάσχεσης και όχι πάντως μετά την παρέλευση 8 μηνών

[12] Διαδικασία κατάσχεσης: Η διαδικασία της κατάσχεσης ολοκληρώνεται σε πέντε ημέρες από την κοινοποίηση της κατάσχεσης κινητών και ακίνητων στον οφειλέτη, από 8 που ίσχυε. Μάλιστα για τις κατασχέσεις που διενεργεί το Δημόσιο προβλέπεται ότι αντίγραφο της έκθεσης κατασχέσεις ακινήτων παραδίδεται άμεσα με την κατάσχεση στον οφειλέτη ή εντός 4άρων ημερών από την ημέρα της κατάσχεσης. Υποχρεωτικά θα αναγράφεται και ο αριθμός φορολογικού μητρώου (ΑΦΜ) του οφειλέτη και τους επισπεύδοντος στην κατασχετήρια έκθεση.

[13] Ηλεκτρονική δημοσίευση πλειστηριασμών: Καθιερώνεται διαδικτυακή δημοσίευση, μέσα από την ιστοσελίδα δημοσιεύσεων πλειστηριασμών (deltio.tnomik.gr) του Δελτίου Δικαστικών Δημοσιεύσεων του Τομέα Ασφάλισης Νομικών του Ενιαίου Ταμείου Ανεξάρτητα Απασχολούμενων, με επιμέλεια του δικαστικού επιμελητή.

imerisia.gr

Νέο τοπίο στα κόκκινα δάνεια αλλά και στην αγορά του real estate σηματοδοτεί η πρόθεση των τραπεζιτών να αγοράσουν τα ακίνητα που βγάζουν σε πλειστηριασμούς οι οποίοι αι θα συνεχιστούν προς... γνώση και συμμόρφωση.

Σύμφωνα με την Καθημερινή, ο προγραμματισμός των τραπεζών προβλέπει ότι 5.000 ακίνητα θα βγαίνουν τον χρόνο στο σφυρί –από το 2017 και μετά–, ενώ ήδη η ιστοσελίδα που φιλοξενεί τους πλειστηριασμούς που έχουν πάρει ημερομηνία εμπλουτίζεται καθημερινά από νέες ανακοινώσεις.
Από τους πλειστηριασμούς που έχουν ήδη δημοσιευθεί, προκύπτει ότι τα δύο τρίτα εξ αυτών έχουν επισπεύδουσες τις τράπεζες, ενώ σημαντικό κομμάτι είναι και οι πλειστηριασμοί στους οποίους προχωρούν οι ιδιώτες. Να σημειωθεί ότι στο πλαίσιο της δέσμευσης που έχουν αναλάβει οι τράπεζες για μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων κατά 40 δισ. ευρώ έως τα τέλη του 2019, οι εισπράξεις από τους πλειστηριασμούς έχουν υπολογιστεί περί τα 5 δισ. ευρώ και ακόμη και αν ο στόχος αυτός δεν επιτευχθεί πλήρως, οι τράπεζες πρέπει να λάβουν όλα τα αναγκαία μέτρα έτσι ώστε να μην απαξιωθεί το εν λόγω εργαλείο. Η αγορά των ακινήτων από τις ίδιες τις τράπεζες που τα ρευστοποιούν έχει τριπλό στόχο:

• Στην πρώτη περίπτωση αποσκοπεί στο να λειτουργήσει ως φόβητρο προκειμένου να δοθεί το μήνυμα στους συστηματικούς κακοπληρωτές ότι η περίοδος ασυλίας έχει παρέλθει. Επειτα από οκτώ περίπου χρόνια οριζόντιας σχεδόν προστασίας, οι τράπεζες θεωρούν ότι το ποσοστό αυτό είναι σημαντικό και αφορά περίπου το 20% του συνολικού χαρτοφυλακίου δανείων, δηλαδή έναν στους πέντε οφειλέτες.

• Στη δεύτερη περίπτωση επιστρατεύεται σε μια προσπάθεια να μην απαξιωθεί το εργαλείο των πλειστηριασμών. Με δεδομένο ότι το ενδιαφέρον στην αγορά ακινήτων είναι μικρό, οι τράπεζες προτίθενται να αγοράζουν οι ίδιες αξιόλογα ακίνητα που δεν βρίσκουν αγοραστές, προκειμένου να να μην καταρρεύσουν οι τιμές στα ακίνητα, συμπαρασύροντας σε αντίστοιχες προσαρμογές και τις τιμές που έχουν εγγράψει στα βιβλία τους.

• Τρίτος, αλλά επίσης βασικός, λόγος είναι ότι είναι ο μοναδικός τρόπος να υποχρεωθούν οι οφειλέτες να εγκαταλείψουν το σπίτι που πλειστηριάζεται, αφού σε περίπτωση που ο πλειστηριασμός αποβεί άγονος, θα συνεχίσουν να παραμένουν στο σπίτι χωρίς ουσιαστικά να έχουν υποστεί κάποια τιμωρία ή να έχουν επιβαρυνθεί με κάποιο κόστος.

Η αγορά από την τράπεζα θα γίνεται όταν φυσικά δεν υπάρχει ικανοποιητικό αγοραστικό ενδιαφέρον και η τιμή που θα βγαίνει σε πλειστηριασμό το ακίνητο θα είναι η εμπορική του αξία, αυτή δηλαδή που έχει εγγραφεί στα βιβλία της τράπεζας. Οι τράπεζες είναι υποχρεωμένες να αποτιμούν τα ακίνητα σε τιμές αγοράς και έτσι έχουν προχωρήσει σε σημαντικές αναπροσαρμογές των ενεχύρων που έχουν στα βιβλία τους. Αυτό τους διευκολύνει, αλλά παράλληλα τους προστατεύει από το ενδεχόμενο να εγγράψουν πρόσθετες ζημιές και να οδηγηθούν σε πρόσφατες κεφαλαιακές ανάγκες από την πώληση ακινήτων στις τρέχουσες εμπορικές τιμές.

Επειτα από μια παρατεταμένη περίοδο προστασίας –λόγω του οριζόντιου παγώματος που υπήρχε έως το 2014, του άτυπου μορατόριουμ που ίσχυσε για όλο το 2015 και της απραξίας το 2016 λόγω της απεργίας των δικηγόρων– το εργαλείο των πλειστηριασμών εάν ενεργοποιηθεί μαζικά, όπως σχεδιάζεται, ενδέχεται να απαξιωθεί. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ το 2008 οι πλειστηριασμοί ήταν 43.000 και το 2009 52.000, έκτοτε ακολουθούν συστηματικά πτωτική πορεία, φθάνοντας μόλις τους 8.700 το 2015. Το 2016 λόγω και της απεργίας των δικηγόρων πραγματοποιήθηκαν μόλις 700, ενώ στην ιστοσελίδα του Ενιαίου Ταμείου Νομικών, όπου δημοσιεύονται πλέον όλοι οι πλειστηριασμοί, έχουν πάρει ημερομηνία 700 νέοι, η πλειονότητα των οποίων είναι από τράπεζες.

Από το δείγμα των 700 πλειστηριασμών προκύπτει ότι αρκετά ακίνητα είναι εμπορικά ή βιομηχανικά, ενώ σε ό,τι αφορά τα σπίτια, η εικόνα ποικίλλει. Εκτός από εκείνα που είναι μεγάλης αξίας, άνω δηλαδή των 200.000 ευρώ, αυτά που είναι μικρότερης αξίας βαρύνουν τους κατόχους τους με πολλαπλάσιες της αξίας του ακινήτου που πλειστηριάζεται οφειλές.