Του Βασίλη Νέδου στο kathimerini.gr

Μια πρακτική από το μακρινό παρελθόν έχουν επαναφέρει σε χρήση τους τελευταίους μήνες οι τουρκικές αρχές.

Σκοπός, όπως φαίνεται από την ανάλυση των δεδομένων, είναι να δοκιμαστεί στο πεδίο η πιθανότητα κλεισίματος των κόλπων της Μικράς Ασίας και των νησίδων που ανήκουν στη Τουρκία, με σκοπό την προβολή των μαξιμαλιστικών θέσεων της Αγκυρας. Δεν είναι σαφές γιατί γίνονται τέτοια βήματα από την Τουρκία, δίχως να αποκλείεται το ενδεχόμενο η Αγκυρα να επιθυμεί να δείξει κάποια σημάδια αντίδρασης στην –καθαρά φιλολογική– συζήτηση που έχει ανοίξει τους τελευταίους μήνες περί πιθανής τμηματικής επέκτασης των χωρικών υδάτων από τα 6 στα 12 ν.μ. σε τμήματα της ελληνικής επικράτειας.

Από πού όμως ξεκινάει το συγκεκριμένο θέμα; Ηδη από το περασμένο φθινόπωρο του 2022 συχνά τα πληρώματα εμπορικών πλοίων, αλιευτικών και άλλων σκαφών με σημαίες τρίτων χωρών –πάντα όμως τουρκικών συμφερόντων– απαντούν σε κλήσεις για υποβολή αναφοράς (hailinαπό το Λιμενικό Σώμα (Λ.Σ.) ισχυριζόμενα ότι κινούνται εντός τουρκικών χωρικών υδάτων ή διεθνών υδάτων.

Στην πραγματικότητα αυτά τα σκάφη κινούνταν πέρα από τη μέση γραμμή ανάμεσα σε Μικρά Ασία και νησιά και κάποιες φορές εντός ελληνικών χωρικών υδάτων. Η επανάληψη του φαινομένου καλλιέργησε υποψίες στην ελληνική πλευρά για προσπάθεια της Τουρκίας να αμφισβητήσει περαιτέρω ακόμα και τα διεθνώς αναγνωρισμένα χωρικά ύδατα της Ελλάδας και το σημείο έναρξης των διεθνών. Αυτή η δραστηριότητα δεν συνάδει με τις συνήθεις επιθετικές ενέργειες, όπως οι παρενοχλήσεις σκαφών του Λ.Σ. από ακταιωρούς της Τουρκικής Ακτοφυλακής, αλλά κινείται σε εντελώς διαφορετική κατεύθυνση.

Ατύπως, σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές σε διπλωματικό και στρατιωτικό επίπεδο, οι Τούρκοι φαίνεται να κινούνται με βάση ένα Προεδρικό Διάταγμα του 1964, το οποίο δεν συμβαδίζει με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982 (UNCLOS).

Βάσει εκείνου του Προεδρικού Διάταγματος, το οποίο ακολούθησε την –καθυστερημένη– επέκταση των χωρικών υδάτων της Τουρκίας από τα 3 στα 6 ν.μ., το σύνολο των κόλπων της Μικράς Ασίας στο Αιγαίο και το μέρος της Ανατολικής Μεσογείου που αφορά την Ελλάδα (από το Ξηρό απέναντι από τη Σαμοθράκη και τη Ζουράφα μέχρι το Κας απέναντι από το Καστελλόριζο) «κλείνονταν» με ευθείες γραμμής βάσης. Πέρα από τους μεγάλους κόλπους της μικρασιατικής ακτής (Αδραμμυτίου, Κεραμεικού, Σμύρνης κ.ά.) κλείνονταν με ευθείες γραμμές βάσης και μικροί κολπίσκοι απέναντι από τη Λέσβο και τη Χίο. Επιπλέον, με βάση αυτή την αντίληψη δημιουργούνταν ένα τρίγωνο στα Δαρδανέλλια με προβολές της Ιμβρου και της Τενέδου, που μετέφερε σημαντικά την επήρεια αυτών των νησιών προς τα δυτικά.

Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι οι Τούρκοι μετρούν τα χωρικά ύδατα της ακτής τους από την ευθεία γραμμή βάσης που κλείνει τον κόλπο, μετατοπίζοντας την επήρεια της Μικράς Ασίας έναντι των ελληνικών νησιών με τρόπο που παραβιάζει από κάθε άποψη το υφιστάμενο στάτους κβο της αιγιαλίτιδας ζώνης των 6 ν.μ. στο Αιγαίο Πέλαγος.

Το γεγονός ότι οι τουρκικές αρχές δεν έχουν προβεί σε κάποια δήλωση που να υποστηρίζει αυτή την άποψη με οποιοδήποτε επίσημο έγγραφο οδηγεί την Αθήνα στο συμπέρασμα ότι η Αγκυρα δοκιμάζει τα νερά. Ενα ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι τα σκάφη του τουρκικού ναυτικού δεν κινούνται με βάση αυτές τις συντεταγμένες. Την πρακτική αυτή ακολουθούν αποκλειστικά σκάφη της τουρκικής ακτοφυλακής, αλιευτικά και εμπορικά πλοία τουρκικών συμφερόντων με σημαίες τρίτων χωρών.

Ουδείς εξ όσων έχουν ασχοληθεί με το θέμα θεωρεί ότι είναι δυνατόν σοβαρά η Αγκυρα να επιστρέψει σε μια πρακτική την οποία είχε εγκαταλείψει ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1970, σχεδόν πριν από μισό αιώνα. Πρακτικά οι Τούρκοι μετά το 1973 –όταν ξεκίνησαν οι συζητήσεις για την UNCLOS, οι οποίες ολοκληρώθηκαν το 1982– ουδέποτε χρησιμοποίησαν ως βάση έναρξης για τον υπολογισμό των χωρικών υδάτων της μικρασιατικής ακτής την υπόθεση ύπαρξης κλειστών κόλπων ή γραμμών βάσης που περιλαμβάνουν και τις νησίδες τους. Υπενθυμίζεται ότι η UNCLOS τέθηκε σε ισχύ το 1994, η Ελλάδα την κύρωσε τον Μάιο του 1995 και τον επόμενο μήνα η τουρκική Εθνοσυνέλευση προχώρησε στην υιοθέτηση του λεγόμενου casus belli σε περίπτωση επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων.

Επειδή η Τουρκία δεν είναι συμβαλλόμενο κράτος στην UNCLOS, ουδείς μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο επισημοποίησης αυτής της αντίληψης. Υπενθυμίζεται ότι οι προβλέψεις της παράτυπης συμφωνίας Αγκυρας – Τρίπολης (το αποκαλούμενο τουρκολιβυκό μνημόνιο) αποτελούν κατάφωρη παραβίαση κάθε έννοιας της UNCLOS, όπως άλλωστε και οι διεκδικήσεις της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο έναντι της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Ως εκ τούτου, στην Αθήνα υπάρχει μια εύλογη διερώτηση σχετικά με το αν η Αγκυρα θα επιχειρήσει κάποια στιγμή να επισημοποιήσει αυτές τις αντιλήψεις. Υπενθυμίζεται ότι μετά το αποκαλούμενο τουρκολιβυκό μνημόνιο, η Αγκυρα εγγράφως και στο πλέον επίσημο φόρουμ, αυτό του ΟΗΕ, έχει δημοσιοποιήσει απόψεις που η ελληνική διπλωματία θεωρούσε στο παρελθόν εξαιρετικά δύσκολο να κατατεθούν με επίσημο τρόπο (λ.χ. η σύνδεση της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου με την κυριαρχία τους από την Ελλάδα). Βέβαια, σε περίπτωση που η Τουρκία ακολουθήσει μια τέτοια στάση, η Ελλάδα δεν μπορεί παρά να ακολουθήσει προς την ίδια κατεύθυνση της αύξησης των χωρικών υδάτων.

Στο μικροσκόπιο

Αυτές οι λεπτές γραμμές που προκύπτουν από τις μεταβολές της καθημερινής ναυτικής δραστηριότητας στο Αιγαίο δεν μπορεί παρά να παρακολουθούνται από πολύ κοντά εκ μέρους της Αθήνας.

Γεγονός απολύτως φυσιολογικό καθώς η Αθήνα και η Αγκυρα διανύουν παράλληλες προεκλογικές περιόδους και καθετί που γίνεται αυτή τη στιγμή στην Τουρκία μπαίνει εκ των πραγμάτων στο ελληνικό μικροσκόπιο. Την ίδια στιγμή, πάντως, στην Αθήνα παρακολουθούνται στενά οι εξελίξεις στη Λιβύη, όπου όπως όλα δείχνουν (επαφές υπουργού Πετρελαίου στην Ουάσιγκτον, επίσκεψη διευθυντή CIA στη Λιβύη) ο αμερικανικός παράγοντας επιχειρεί να πιέσει την κατάσταση στη χώρα προς την κατεύθυνση της εξομάλυνσης, ήτοι της δημιουργίας συνθηκών για τη διενέργεια εκλογών.

Ο Μπλίνκεν στην Αθήνα

Σε τελική φάση οριστικοποίησης βρίσκεται η επίσκεψη του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών, Αντονι Μπλίνκεν, στην Αθήνα. Ο κ. Μπλίνκεν θα πραγματοποιήσει περιοδεία στην περιοχή και είναι πιθανό να βρίσκεται στην Ελλάδα για επαφές την 21η Φεβρουαρίου. Στους σταθμούς του ταξιδιού του θεωρείται βέβαιο ότι θα περιλαμβάνεται και η Τουρκία. Από την ελληνική πλευρά αξιολογείται ως ιδιαιτέρως σημαντικό το γεγονός ότι ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας θα βρεθεί σε Ελλάδα και Τουρκία πριν από τις κάλπες στις δύο χώρες, επιλογή που αντανακλά την επιθυμία των ΗΠΑ να μην συνδυαστεί η εκλογική περίοδος με κινήσεις αποσταθεροποίησης στην περιοχή.

Επικίνδυνη κλιμάκωση της έντασης στο αέρα του Αρχιπελάγους - Δεκάδες παραβιάσεις καθ΄όλη τη διάρκεια της ημέρα και υπερπτήσεις πάνω από νησάκια - Στο «κόκκινο» η Πολεμική μας Αεροπορία, δίνει συνεχώς αποφασιτικές απαντήσεις στους θρασύδειλους Τούρκους.

Με κάθε μέσο και τρόπο επιχειρεί να κλιμακώσει την ένταση στο Αιγαίο η Τουρκία, δημιουργώντας επικίνδυνες συνθήκες σε θάλασσα και αέρα.

Μετά τις πρωινές υπερπτήσεις και το σοβαρό επεισόδιο μεταξύ τουρκικής ακταιωρού και σκάφους του Λιμενικού, οι Τούρκοι έστειλαν λίγο πριν πέσει το φως της μέρας και ένα ζευγάρι τουρκικών F-16 να σπάσει το FIR Αθηνών στο κεντρικό Αιγαίο και συγκεκριμένα στο Σύμπλεγμα των Οινουσσών.

Τα τουρκικά F-16 μπήκαν στον ελληνικό εναέριο χώρο στις 17:00 και πέταξαν μάλιστα πάνω από τις Οινούσσες και την Παναγιά στα 26.000 πόδια, με τα ελληνικά μαχητικά να απογειώνονται από τις Μοίρες ετοιμότητας και να καταδιώκουν τους Τούρκους.

Νωρίτερα, στις 14:44 ένα μη επανδρωμένο UAV της Τουρκίας πραγματοποίησε υπερπτήση πάνω από τη Νήσο Παναγιά, στα 19.000 πόδια.

Στη συνέχεια το ίδιο UAV πραγματοποίησε υπερπτήση στις 14:47 πάλι πάνω από την Παναγιά, στις 15:40 πάνω από τις Οινούσσες και στις 14:51 για ακόμη μια φορά πάνω από τη νήσο Παναγιά.

Η ένταση στο Αιγαίο βρίσκεται στο «κόκκινο» και είναι πλέον προφανές πως οι Τούρκοι επιδιώκουν την κλιμάκωση, ακόμα και μέσω ενός ατυχήματος στον αέρα ή τη θάλασσα.

Είναι δεδομένο πως οι Έλληνες πιλότοι δεν αφήνουν κανένα περιθώριο για αμφισβήτηση της κυριαρχίας, αναγνωρίζοντας και αναχαιτίζοντας τα τουρκικά μαχητικά από τα πρώτα δευτερόλεπτα που μπαίνουν στον ελληνικό εναέριο χώρο, εντούτοις, οι εμπλοκές ενέχουν πάντοτε τον κίνδυνο ατυχήματος.Όπως έχουμε τονίσει, αυτός ίσως να είναι και ο στόχος της τουρκικής ηγεσίας.

https://www.newsbomb.gr/ellada/ethnika/story/1385612/entasi-dixos-telos-sto-aigaio-nea-yperptisi-tourikon-maxitikon-pano-apo-oinoysses-kai-panagia

Οι αρχαϊκοί άνθρωποι μπορεί να έμαθαν πώς να πλοηγήσουν προς νέα εδάφη ήδη πριν από μισό εκατομμύριο χρόνια. Σύμφωνα με μια ανάλυση των ακτών κατά το Μέσο Πλειστόκαινο, δεν υπάρχει άλλη διαδρομή μέσω της οποίας αυτά τα αρχαία ανθρωποειδή θα μπορούσαν να φτάσουν σε αυτό που σήμερα ονομάζουμε νησιά του Αιγαίου. Ωστόσο, οι ανακαλύψεις των αρχαιολόγων αποκαλύπτουν αρχαία αντικείμενα στα νησιά που προηγούνται της πρώτης γνωστής εμφάνισης του Homo sapiens.

Τα αρχαιολογικά ευρήματα υποδηλώνουν ότι αυτοί οι αρχαίοι άνθρωποι πρέπει να είχαν βρει έναν τρόπο να διασχίζουν τεράστιες εκτάσεις νερού. Και αν η εξάρτηση από τις χερσαίες γέφυρες δεν ήταν απαραίτητη για την ανθρώπινη μετανάστευση, αυτό θα μπορούσε να έχει επιπτώσεις στον τρόπο με τον οποίο οι πρόγονοί μας και οι σύγχρονοι άνθρωποι εξαπλώθηκαν σε όλο τον κόσμο.

Είναι δύσκολο να γνωρίζουμε πότε οι ανθρωποειδείς άρχισαν να πλέουν στη θάλασσα. Τα σκάφη του παρελθόντος έτειναν να είναι κατασκευασμένα από ξύλο, ένα υλικό που δεν αντέχει πολύ καλά στο πέρασμα του χρόνου, και σίγουρα όχι για δεκάδες χιλιάδες, πόσο μάλλον για εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια. Δεν υπάρχει λοιπόν καμία ελπίδα να υπάρχει αρχείο με τα πρώτα σκάφη που διέσχισαν τους ωκεανούς του κόσμου.

Αντίθετα, αυτό που έχουμε είναι ένα αρχείο τεχνουργημάτων και οστών, πέτρινων εργαλείων που δεν αποσυντίθενται και αναλυτικών εργαλείων που μας επιτρέπουν να ανασυνθέσουμε πώς άλλαξε ο κόσμος κατά τη διάρκεια πολλών χιλιετιών.

Με επικεφαλής τον γεωλόγο Γιώργο Φερεντίνο του Πανεπιστημίου Πατρών, μια ομάδα ερευνητών διεξήγαγε μια νέα ανάλυση.

Τα νησιά του Αιγαίου θεωρούνται, σήμερα, από τα πιο όμορφα μέρη στον κόσμο, αποτελούμενα από εκατοντάδες νησιά που αποτελούν ένα αρχιπέλαγος διάσπαρτο στο Αιγαίο Πέλαγος μεταξύ Τουρκίας, Ελλάδας και Κρήτης. Αυτά τα εδάφη έχουν κατοικηθεί εδώ και 476.000 χρόνια όπως μαρτυρούν τα ευρήματα και τεχνουργήματα που έχουν χρονολογηθεί από τους επιστήμονες.

Επιπλέον, αυτά τα αρχαία εργαλεία από τη Λέσβο, τη Μήλο και τη Νάξο σχετίζονταν με το αχελαϊκό (Acheulean) πολιτισμό, που αναπτύχθηκε πριν από περίπου 1,76 εκατομμύρια χρόνια, που σχετίζεται με τον Homo erectus στην Αφρική και την Ασία. Αρκετά τέτοια εργαλεία έχουν βρεθεί στην Τουρκία, την Ελλάδα και την Κρήτη που χρονολογούνται πριν από 1,2 εκατομμύρια χρόνια, οπότε η εμφάνισή τους στο κοντινό αρχιπέλαγος έχει κάποια λογική.

Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι οι αρχαίοι άνθρωποι διέσχιζαν τα νησιά με τα πόδια κατά τη διάρκεια της Εποχής των Παγετώνων. Όταν ο κόσμος παγώνει, η στάθμη της θάλασσας πέφτει και οι άνθρωποι μπορούν να διασχίσουν περιοχές που θα είχαν καλυφθεί από νερό σε πιο εύκρατες περιόδους.

Για να μάθουν με βεβαιότητα, ο Φερεντίνος και οι συνεργάτες του ανακατασκεύασαν τη γεωγραφία της περιοχής, συμπεριλαμβανομένης μιας ανακατασκευής των ακτών γύρω από τα νησιά του Αιγαίου που χρονολογούνται 450.000 χρόνια πριν.

Έτσι, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν το δέλτα αρχαίων ποταμών. Αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον προσδιορισμό της στάθμης της θάλασσας και των ρυθμών καθίζησης που καθορίζονται από την τεκτονική δραστηριότητα. Έτσι, η ομάδα ανακάλυψε ότι οι προηγούμενες ανακατασκευές ήταν λανθασμένες. Στο χαμηλότερο σημείο της τα τελευταία 450.000 χρόνια, η στάθμη της θάλασσας ήταν περίπου 225 μέτρα χαμηλότερη από ό,τι είναι σήμερα.

Αυτό σημαίνει ότι παρόλο που ορισμένα από τα νησιά του Αιγαίου ήταν συνδεδεμένα μεταξύ τους όταν η στάθμη της θάλασσας ήταν χαμηλότερη, τα τελευταία 450.000 χρόνια τα νησιά παρέμειναν γύρω από χερσαίες μάζες. Στο χαμηλότερο σημείο της στάθμης της θάλασσας, θα υπήρχαν ακόμη αρκετά χιλιόμετρα ανοιχτής θαλάσσης που θα έπρεπε να διασχίζεται για να φτάσουν στο κοντινότερο από τα νησιά του Αιγαίου.

Διασχίζοντας τις θάλασσες, μια πρακτική που αναπτύχθηκε πριν από τον Homo sapiens

Άλλα στοιχεία, επισημαίνουν οι ερευνητές, υποδηλώνουν ότι αυτό δεν ήταν το πρώτο θαλάσσιο πέρασμα. Κάπου μεταξύ 700.000 και ένα εκατομμύριο χρόνια πριν, οι αρχαϊκοί άνθρωποι πιστεύεται ότι ταξίδεψαν δια θαλάσσης γύρω από την Ινδονησία και τις Φιλιππίνες.

Αυτές οι συνδυασμένες διασταυρώσεις υποδηλώνουν ότι τα θαλάσσια ταξίδια ήταν μια πρακτική που αναπτύχθηκε όχι από τον Homo sapiens, αλλά από ανθρώπινους προγόνους και συγγενείς που ήρθαν πριν, σύμφωνα με το Science Alert.

«Επιπλέον, δεδομένου ότι οι αρχαϊκοί ανθρωπίνοι ήταν σε θέση να διασχίσουν το Αιγαίο Πέλαγος, θα μπορούσαν επίσης να διασχίσουν το στενό του Γιβραλτάρ. Τα παραπάνω μας επιτρέπουν να αναθεωρήσουμε τη γενικά αποδεκτή άποψη, για τους πληθυσμούς της νοτιοδυτικής Ευρώπης από τη χερσόνησο του Σινά και τις πεδιάδες της Λεβαντίνης ως ενδιάμεσο σταθμό μέσω της ακτής της Ανατολίας και της χερσαίας γέφυρας του Βοσπόρου στο Μέσο και Ύστερο Πλειστόκαινο,–ότι οι γνωστικές ικανότητες για να διασχίζουν την θάλασσα περιορίζονταν μόνο στους ανατομικά σύγχρονους ανθρώπους», γράφουν οι ερευνητές στην εργασία τους.

Πηγή ΕΡΤ

Μιχαέλα Λαμπρινίδου

Έξι σχηματισμοί τουρκικών μαχητικών και ένα αεροσκάφος του τουρκικού Πολεμικού Ναυτικού προχώρησαν σε δεκάδες παραβιάσεις και παραβάσεις την Παρασκευή στο Αιγαίο.

Ειδικότερα, έξι σχηματισμοί F-16 (πέντε ζεύγη και μια τριάδα) και ένα CN-235 προχώρησαν σε 19 παραβιάσεις και 15 παραβάσεις του FIR Αθηνών.

Δύο από τις παραπάνω παραβιάσεις ήταν υπερπτήσεις. Ειδικότερα, στις 15:43 τριάδα τουρκικών αεροσκαφών F-16 πραγματοποίησε υπερπτήση πάνω από τη νήσο Παναγιά και τις Οινούσσες.

Έντεκα από τα αεροσκάφη ήταν οπλισμένα, ενώ καταγράφηκαν επτά εμπλοκές.

Τα περιστατικά σημειώθηκαν στο Κεντρικό και το Νοτιοανατολικό Αιγαίο.

Τα αεροσκάφη αναγνωρίστηκαν και αναχαιτίστηκαν σύμφωνα με τους διεθνείς κανόνες, κατά πάγια πρακτική.

Σκηνικό έντασης φαίνεται πως στήνει η Τουρκία και για το 2023, καθώς όπως αποκάλυψε το MEGA δεσμεύει παράνομα τρεις περιοχές σε βόρειο και κεντρικό Αιγαίο προκειμένου να πραγματοποιήσει ασκήσεις με το πολεμικό της ναυτικό και τη αεροπορία.

Από τις 2 Ιανουαρίου έως και τις 28 Φεβρουαρίου, η γειτονική χώρα δεσμεύει βόρειο και κεντρικό Αιγαίο προκειμένου να ασκηθεί το πολεμικό της ναυτικό και η πολεμική της αεροπορία.

Η Άγκυρα δε φαίνεται να σταματά τις προκλήσεις, με τον Έλληνα ΥΠΕΞ , Νίκο Δένδια να σημειώνει πριν από λίγο καιρό ότι βρισκόμαστε στη μεγαλύτερη ελληνοτουρκική κρίση των τελευταίων ετών.

Λόγω του συγκεκριμένου κλίματος, οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις, μετά την έκδοση της παράνομης NOTAM, βρίσκονται σε επιφυλακή.

Πηγή: Reporter.gr