Τα ύποπτα «κόκκινα» δάνεια που έχουν φτάσει σε ποσοστό ρεκόρ 

Οι αμφισβητούμενες χορηγήσεις πολλών εκατομμυρίων ευρώ χωρίς η Attica να λάβει υπόψη τραπεζικά κριτήρια - Οι ασυνήθιστα υψηλές χρηματοδοτικές γραμμές σε συγκεκριμένους επιχειρηματικούς ομίλους

Σε θρίλερ, που κορυφώθηκε την προηγούμενη Πέμπτη με την έφοδο της οικονομικής αστυνομίας στο γραφείο της συζύγου του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, παραπέμπει η πολιτικοοικονομική μάχη, που διεξάγεται μήνες τώρα, για τον έλεγχο της Τράπεζας Αττικής.
Η υπόθεση αναμένεται να έχει και συνέχεια, καθώς η Τράπεζα της Ελλάδος τις επόμενες ημέρες θα παραδώσει στις εισαγγελικές αρχές το πόρισμα ελέγχου στην Attica Bank. Τον έλεγχο στην Τράπεζα Αττικής διενήργησαν από κοινού η Τράπεζα της Ελλάδος με τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό (SSM).

Στο πόρισμα, σύμφωνα με πληροφορίες που δημοσιεύει η «Καθημερινή» έχουν εντοπιστεί δάνεια ύψους πολλών εκατομμυρίων ευρώ που έχουν διατεθεί χωρίς να ληφθούν υπόψη τραπεζικά κριτήρια.

Τα δάνεια αφορούν κυρίως κατασκευαστικές εταιρείες, καθώς και τη χρηματοδότηση πολλών έργων υποδομής (οδικά, λιμενικά και άλλα) τα οποία κατά κανόνα δεν εξυπηρετούνται.
Στις λίστες της Τράπεζας της Ελλάδος περιλαμβάνονται και χρηματοδοτήσεις της τράπεζας σε γνωστά επιχειρημματικά ονόματα, ενώ εντύπωση προκαλούν ασυνήθιστα υψηλές χρηματοδοτικές γραμμές που κατά πληροφορίες έχουν δοθεί σε συγκεκριμένους ομίλους.

Σύμφωνα με την «Καθημερινή» αποτελεί γεγονός ότι το τελευταίο διάστημα έγινε μια μεγάλη προσπάθεια από κυβερνητικούς -αι όχι μόνο- κύκλους, να μη θιγούν οι ισορροπίες στην τράπεζα σε επίπεδο διοίκησης, διαδικασία που κορυφώθηκε την προηγούμενη εβδομάδα. Παραδοσιακά οι κυβερνήσεις στην Ελλάδα χρησιμοποιούσαν εντελώς καταχρηστικά μέος του τραπεζικού συστήματος ως εργαλείο εξυπηρέτησης φίλιων επιχειρηματικών δυνάμεων, συνδικαλιστών, κομματικών φίλων και εδραίωσης πελατειακών σχέσεων, μοιράζοντας «δανεικά κι αγύριστα».

Τα κόμματα πριν από την κρίση χρησιμοποίησαν κατά κόρον το τραπεζικό σύστημα ως εργαλείο πολιτικής, ασκώντας άμεσα και έμμεσα, έλεγχο της ροής του χρήματος. Τον Ιανουάριο του 2015, με την έλευση του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία, η νέα κυβέρνηση επιδίωξε την ανάκτηση του ελέγχου των μεγάλων τραπεζών. Και μπορεί η κρίση να μην το επέτρεπε, αλλά η συγκυρία προσέφερε μια άλλου τύππου ευκαιρία: Τα «κόκκινα» δάνεια και ότι αυτά συνεπάγονται, δηλαδή αποπληρωμές, ρυθμίσεις, πλειστηριασμούς.

Ωστόσο, η προσπάθεια είχε άδοξο τέλος, καθώς η τραπεζική ενοποίηση μετέφερε τον εποπτικό έλεγχο στον SSM, δίχως την έγκριση του οποίου δεν μπορούσαν να γίνουν πολλά πράγματα...

Αργότερα, η... σκληρή διαπραγμάτευση του 2015 οδήγησε στον εκμηδενισμό της αξίας των μετοχών του Δημοσ΄΄ιου, στην επιβολή κεφαλαιακών περιορισμών, σε νέα ανακεφαλαιοποίηση και εν τέλει, η κυβέρνηση συμφώνησε και ψήφισε έναν νόμο με τον οποίο έχασε κάθε δυνατότητα παρέμβασης.

Έτσι έμεινε η Attica Bank, η οποία μάλιστα ως μη συστημική τράπεζα βρίσκεται στην εποπτεία της Τράπεζας της Ελλάδος και όχι του SSM. Πρόκειται για μια ταλαιπωρημένη τράπεζα που έχει μετατραπεί σε μια ιδιότυπη «θυγατρική» του ΤΣΜΕΔΕ. Το ΤΣΜΕΔΕ έβαζε διαρκώς λεφτά στην τράπεζα, με αποτέλεσμα κάποιοι μηχανικοί να κάνουν διαρκώς τους τραπεζίτες και κάποιοι άλλοι τους επιχειρηματίες με τα λεφτά των ασφαλισμένων.

Στο τέλος Μαρτίου του 2016, η Τράπεζα Αττικής εμφάνιζε «κόκκινα» δάνεια 57%, όταν ο μέσος όρος των μη εξυπηρετούμενων δανείων σε όλες τις άλλες τράπεζες διαμορφωνόταν στο 45%. Σήμερα, τα «κόκκινα» δάνεια στην Τράπεζα Αττικής φτάνουν το 60%!

Μετά τον εποπτικό έλεγχο του SSM και της Τράπεζας της Ελλάδος, η Attica Bank βρέθηηκε ένα βήμα πριν την τοποθέτηση επιτρόπου και την ενεργοποίηση των διαδικασιών εκκαθάρισης. Αυτό απετράπη έπειτα από συμφωνία του ΤΣΜΕΔΕ με την Τράπεζα της Ελλάδος, τον περασμένο Ιούλιο, για την άμεση αντιικατάσταση της διοίκησης με έμπειρα τραπεζικά στελέχη και τη συμμόρφωση με τις υποδείξεις των ελεγκτών. Ωστόσο, αυτό δεν έγινε. Μάλιστα στις αρχές Σεπτεμβρίου ανακοινώθηκε - δίχως καν να έχει ενημερωθεί η Τράπεζα της Ελλάδος- η τοποθέτηση του Παναγιώτη Ρουμελιώτη στη θέση του διευθύνοντος συμβούλου και του Γεράσιμου Σαπουντζόγλου στη θέση του προέδρου.

Πηγές της Τράπεζας της Ελλάδος από την πρώτη στιγμή είχαν εκφράσει έντονες επιφυλάξεις για την καταλληλότητα των δύο προσώπων για τις συγκεκριμένες θέσεις για τις οποίες προορίζονταν, ενώ την περασμένη Δευτέρα η κυβέρνηση και οι υπόλοιποι εμπλεκόμενοι ενημερώθηκαν ότι αυτό το ΔΣ της Τράπεζας Αττικής δεν μπορεί να εγκριθεί από την ΤτΕ. Παράλληλα, συνεδρίαση της διεύθυνσης Εποπτείας της Τράπεζας της Ελλάδος για την Πέμπτη 15 Σεπτεμβρίου. Ωστόσο, παρά την αντίθετη γνώμη της Τράπεζας της Ελλάδος, το ΤΣΜΕΔΕ, με τη στήριξη της κυβέρνησης, επέμεινε και μάλιστα διατυπώθηκαν εκτιμήσεις ότι η απόρριψη των δύο προσώπων θα προκαλούσε νέα σύγκρουση ΤτΕ-κυβέρνησης.

Έτσι, η έφοδος των εισαγγελέων διαφθοράς και της οικονομικής αστυνομίας στα γραφεία της συζύγου του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, λίγες ώρες πριν την προγραμματισμένη συνεδρίαση της διεύθυνσης Εποπτείας της ΤτΕ, δεν μπορούσε παρά να συνδεθεί με την απορριπτική στάση της κεντρικής τράπεζας στο νέο ΔΣ της Τράπεζας Αττικής που είχε αποφασίσει η κυβέρνηση.

Αργά το βράδυ της προηγούμενης Πέμπτης η σύγκρουση κυβέρνησης-Τράπεζας της Ελλάδος κινδύνευσε να λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις, αφού κυβερνητικές πηγές υποστήριζαν ότι η απόρριψη της προτεινόμενης διοίκησης στην Attica Bank είναι μια αντίδραση του Γιάννη Στουυρνάρα στον έλεγχο της εταιρείας της συζύγου του. Μάλιστα, το πρωί της προχθεσινής Παρασκευής η εφημερίδα «Αυγή» με το κεντρικό πρωτοσέλιδο θέμα της κατηγόρησε ευθέως τον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος ότι θέτει σε κίνδυνο τη σταθερότητα ολόκληρου του τραπεζικού συστήματος.

Ωστόσο γρήγορα οι τόνοι έπεσαν, έπειτα και από παρέμβαση του υπουργού Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτου. Το θέμα του ΔΣ της Τράπεζας Αττικής άρχισε να ομαλοποιείται όταν νωρίς το πρωί της Παρασκευής ανακοινώθηκε συμφωνία για το νέο ηγετικό δίδυμο της Attica Bank με τον Θόδωρο Πανταλάκη στη θέση του διευθύνοντος συμβούλου και τον Παναγιώτη Ρουμελιώτη (που ήθελε η κυβέρνηση ως διευθύνοντα σύμβουλο) στη... διακοσμητική θέση του μη εκτελεστικού προέδρου.

Ραγδαίες είναι οι εξελίξεις στην Attica Bank Μετά από συνεδρίαση της ΕΠΑΘ, της Επιτροπής Πιστωτικών & Ασφαλιστικών Θεμάτων της Τράπεζας της Ελλάδος, η οποία ολοκληρώθηκε αργά χθες το βράδυ, οι αποφάσεις που ελήφθησαν για την Attica Bank αλλάζουν τα δεδομένα της τράπεζας.

Η απόφαση της Επιτροπής είναι καταρχήν να σταματήσουν οι χορηγήσεις μέχρι νεωτέρας. Πηγές της αγοράς ανέφεραν ότι η απόφαση αυτή ενδεχομένως να συνδέεται με έρευνες που γίνονται στην τράπεζα για τα δάνεια που έχουν χορηγηθεί, πότε και σε ποιους. Ακόμη, η Επιτροπή απέρριψε τις προτάσεις του ΤΣΜΕΔΕ, για την ανάληψη των θέσεων του προέδρου και του διευθύνοντος συμβούλου από τους Γ. Σαπουντζόγλου και Π. Ρουμελιώτη αντιστοίχως. Ωστόσο ο κ. Ρουμελιώτης έχει τη συναίνεση της Επιτροπής να αναλάβει οποιαδήποτε μη εκτελεστική θέση στο Δ.Σ. της τράπεζας επομένως ακόμη και εκείνη του προέδρου. Επίσης η Επιτροπή «έκοψε» από το Δ.Σ. της τράπεζας την μέχρι πρότινος πρόεδρο, κ. Πουσκούρη και τον κ. Μακέδο. Ας σημειωθεί πως το Δ.Σ. της Τράπεζας Αττικής πολύ πρόσφατα είχε συγκροτηθεί σε σώμα.

Ο κ. Σαπουντζόγλου φαίνεται να μην αξιολογήθηκε από την Επιτροπή λόγω της εμπλοκής του με την Proton Bank, ενώ ο κ. Ρουμελιώτης δεν μπορούσε να κατέχει τη θέση του CEO της τράπεζας κυρίως λόγω της έλλειψης τραπεζικής εμπειρίας. Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές η διακοπή των χορηγήσεων θα μπορούσε να κρατήσει για τρεις ημέρες, ωστόσο, πηγές της αγοράς αυτό το συνέδεαν με τον ορισμό νέας διοίκησης στο χρονικό αυτό διάστημα. Παράλληλα, σήμερα δεν αποκλείεται να γίνει αίτηση από την τράπεζα για αναστολή διαπραγμάτευσης στο ΧΑ για λόγους προστασίας του επενδυτικού κοινού. «Μπορεί η Attica Bank να μην έχει μέτοχο το ΤΧΣ πλην όμως τα κριτήρια για τη διαμόρφωση της διοίκησης της τράπεζας δεν θα διαφέρουν από εκείνα που ισχύουν για τις συστημικές τράπεζες», ανάφερε κάποια τραπεζική πηγή.

Κύκλοι της τραπεζικής αγοράς πάντως δεν απέκλειαν τη σύνδεση της εφόδου του εισαγγελέα διαφθοράς και της οικονομικής αστυνομίας στην εταιρεία της συζύγου του διοικητή της ΤτΕ, κ. Λίνας Νικολοπούλου, με τις εξελίξεις στην Attica Bank, μετά τις αποφάσεις Στουρνάρα. Ελεγαν χαρακτηριστικά ότι ενδεχομένως να ανοίγει νέος γύρος πολέμου της κυβέρνησης με τον διοικητή της ΤτΕ, με αφορμή την απόρριψη των προσώπων που η κυβέρνηση πρότεινε για την Attica Bank. Προκειμένου να αποκλιμακωθεί η ένταση, υπήρξε χθες τηλεφωνική επικοινωνία του πρωθυπουργού με τον Γ. Στουρνάρα, την ώρα της εφόδου στα γραφεία της συζύγου του. Πληροφορίες αναφέρουν ότι υπήρξε ιδιαίτερα «ψυχρό κλίμα», με τον κ. Τσίπρα να αρνείται ότι γνώριζε οτιδήποτε για την υπόθεση και να τονίζει ότι «το θέμα δεν αφορά την κυβέρνηση και όλη υπόθεση θα ακολουθήσει τον δρόμο της Δικαιοσύνης».

Δεν φοβάμαι
Ο κ. Στουρνάρας διαβεβαίωσε τον πρωθυπουργό ότι αυτός και η σύζυγός του «δεν έχουν τίποτα να φοβηθούν». Συμφώνησαν ότι «η Δικαιοσύνη πρέπει να αφεθεί να κάνει απερίσπαστη τη δουλειά της». Από την ΤτΕ άφησαν αργά το απόγευμα της Πέμπτης να διαρρεύσει ότι οι κ.κ. Τσίπρας και Στουρνάρας συμφώνησαν επίσης ότι οι σχέσεις και η μεταξύ τους συνεργασία δεν πρέπει και δεν μπορεί να επηρεαστεί από την εξέλιξη αυτή.
Αλλες πληροφορίες ανέφεραν ότι ο κ. Στουρνάρας είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Ευρωπαίο κεντρικό τραπεζίτη Μάριο Ντράγκι. Στελέχη της Κομισιόν εξέφραζαν τη δυσαρέσκειά τους για την εξέλιξη αυτή, καθώς την συνέδεαν με την απόφαση για το «μπλόκο» στις επιλογές της κυβέρνησης για τη διοίκηση της Attica Bank.

Πάντως, οι όποιες κινήσεις που πρέπει να γίνουν στην τράπεζα πρέπει να είναι άμεσες, ώστε να καλυφθεί το κενό στη διοίκηση.
Τα ονόματα που ακούγονται είναι πολλά, όπως ενός παλαιού τραπεζικού στελέχους αλλά και μιας γυναίκας που θα μπορούσε να γίνει διευθύνουσα σύμβουλος και να σταματήσει η «επιτροπεία» στην οποία είναι ουσιαστικά σήμερα η Attica Bank.

«Κούρεμα» ύψους 10 - 12 δισ. ευρώ δανείων προς νοικοκυριά και επιχειρήσεις ετοιμάζονται να κάνουν οι τράπεζες στα προσεχή τρία χρόνια.

Το «κούρεμα» θα γίνει στο πλαίσιο ρυθμίσεων, προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος για μείωση των «κόκκινων» δανείων κατά 40% έως τα τέλη του 2019.

Ο στόχος για μείωση των «κόκκινων» δανείων έχει τεθεί από τον SSM και μεταφράζεται σε μείωση των «κόκκινων» δανείων κατά 40 δισ. ευρώ έως το τέλος της τριετίας.

Σύμφωνα με τις οδηγίες που έχουν δοθεί από τις εποπτικές αρχές, η μείωση θα προέλθει ως εξής:

• Περί τα 15 δισ. ευρώ από ρυθμίσεις και αποπληρωμές δανείων.

• Περί τα 10 - 12 δισ. ευρώ από «κούρεμα» και διαγραφές δανείων.

• Περίπου 8 δισ. ευρώ από πωλήσεις δανείων σε funds.

• Περίπου 5 δισ. ευρώ από πλειστηριασμούς ακινήτων. Η μείωση των «κόκκινων» δανείων κατά 40 δισ. ευρώ συνιστά απαρέγκλιτη δέσμευση που θα πρέπει να τηρήσουν και οι τέσσερις συστημικές τράπεζες με μικρές μόνο ανακατατάξεις σε ό,τι αφορά τους επιμέρους στόχους που τίθενται, ανάλογα με τα αποτελέσματα που θα έχει κάθε εργαλείο, είτε αυτό είναι ρύθμιση, «κούρεμα», πώληση ή ρευστοποίηση. Το «κούρεμα» και οι πωλήσεις σε funds θα αποτελέσουν βασικό εργαλείο για το ξεκαθάρισμα των καταναλωτικών δανείων που είναι «κόκκινα» σε ποσοστό 55%.

Γενναίες διαγραφές θα υπάρξουν ωστόσο και σε δάνεια μικρομεσαίων και μεγάλων επιχειρήσεων, σε μια προσπάθεια όχι μόνο να ξεκαθαρίσει το χαρτοφυλάκιο των επιχειρηματικών δανείων, αλλά να βοηθηθούν όσες επιχειρήσεις έχουν βιώσιμα χαρακτηριστικά και μπορούν να εξυγιανθούν. Σύμφωνα μάλιστα με πληροφορίες, η πρώτη πώληση πακέτου καταναλωτικών δανείων αναμένεται έως τα τέλη του χρόνου ή το αργότερο το πρώτο τρίμηνο του 2017 και θα αφορά χαρτοφυλάκιο «κόκκινων» καταναλωτικών δανείων ύψους 1,5 δισ. ευρώ. Πρόκειται για δάνεια που είναι σε βαθιά καθυστέρηση άνω των δύο ετών και η τράπεζα έχει κάνει συνολικές προβλέψεις κοντά στο 100%. Στα στεγαστικά δάνεια που φέρουν πολύ μικρότερες προβλέψεις από 30% έως 40%, οι τράπεζες θα είναι φειδωλές σε «κουρέματα», αλλά όχι ανένδοτες.

Το «κούρεμα», όπου χρειαστεί σύμφωνα με την «Καθημερινή», θα γίνεται με αυστηρά κριτήρια και με την προϋπόθεση της αποδεδειγμένης αδυναμίας του οφειλέτη να ανταποκριθεί στην αποπληρωμή της οφειλής του.

Πρόσθετη προϋπόθεση είναι φυσικά να μη διαθέτει μεγάλη ακίνητη περιουσία, ενώ βασικό κριτήριο θα είναι και η οικογενειακή κατάσταση, με στόχο οι διαγραφές να γίνουν στοχευμένα, χωρίς να διακυβευθεί το αίσθημα δικαιοσύνης για τους συνεπείς δανειολήπτες. Για τον σκοπό αυτό θα αξιοποιηθεί πλήρως ο Κώδικας Δεοντολογίας, ο οποίος απαριθμεί όλες τις δυνατότητες που έχουν στη διάθεσή τους οι τράπεζες.

Μεταξύ αυτών η μεταβίβαση του ακινήτου από τον ίδιο τον δανειολήπτη, η μεταβίβαση από την τράπεζα και αποπληρωμή της οφειλής σε συνεννόηση με τον δανειολήπτη κ.ά. Το ύψος των προβλέψεων είναι καθοριστικό μέγεθος που κρίνει και τη ζημία που θα υποστεί μια τράπεζα σε περίπτωση πώλησης δανείων, στον βαθμό που ένα δάνειο με πρόβλεψη π.χ. 50% εάν πωληθεί σε τιμή κάτω του 50%, σημαίνει ότι η τράπεζα θα πρέπει να γράψει ισόποση ζημία τη διαφορά από την τιμή πώλησης και την πρόβλεψη. Ετσι εάν ένα δάνειο 100 ευρώ έχει πρόβλεψη 50 ευρώ και πωληθεί στα 5, σημαίνει ότι η τράπεζα θα πρέπει να γράψει ζημία άλλα 45. Οι προβλέψεις που έχουν κάνει οι ελληνικές τράπεζες ανέρχονται σε 55 δισ. ευρώ και αντιπροσωπεύουν το μισό χαρτοφυλάκιο των «κόκκινων» ανοιγμάτων. Με δεδομένο το ύψος των προβλέψεων, οι πωλήσεις θα επιδιωχθεί να γίνουν με φειδώ και η μείωση των «κόκκινων» δανείων να γίνει με ρυθμίσεις και διαγραφές.

www.dikaiologitika.gr

Προς «κούρεμα» των προβληματικών δανείων προσανατολίζονται οι τράπεζες ως λύση για την αντιμετώπισή τους καθώς η έτερη επιλογή που προέκριναν μέχρι πρότινος, δηλαδή η πώλησή τους σε funds αποδεικνύεται ζημιογόνα.

Σύμφωνα με τις πληροφορίες, τα funds για να αναλάβουν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (NPLs) που «βαραίνουν» τους ισολογισμούς των τραπεζών ζητούν πολύ χαμηλές τιμές, περίπου στο 25% της ονομαστικής αξίας του δανείου.

Ως λύση οι διοικήσεις προσανατολίζονται σε στοχευμένα «κουρέματα» δανείων, κυρίως επιχειρηματικών και στεγαστικών, με συγκεκριμένα κριτήρια, και πώληση καταναλωτικών κυρίως δανείων στα funds.

Ωστόσο, «κλειδί» για να προχωρήσει η συγκεκριμένη ενέργεια αποτελεί ένα ευνοϊκό θεσμικό πλαίσιο ώστε να προστατεύονται τα στελέχη των τραπεζών που θα προχωρούν στις ρυθμίσεις αυτές.

Τα κριτήρια

Βασικές προϋποθέσεις για το «κούρεμα» του δανείου είναι η αποδεδειγμένη αδυναμία του οφειλέτη να ανταποκριθεί στην αποπληρωμή και να μην διαθέτει μεγάλη ακίνητη περιουσία ενώ θα λαμβάνεται υπ' όψιν και η οικογενειακή κατάσταση. Η επιλογή των δανείων εκτιμάται επίσης ότι θα γίνει με μεγάλη προσοχή και με βάση τον Κώδικα Δεοντολογίας ώστε να μην υπάρξει υπονόμευση των συνεπών δανειοληπτών.

Όσον αφορά τις πωλήσεις στα funds, αυτές θα αφορούν αρχικά σε παλιά καταναλωτικά δάνεια που είναι σε οριστική καθυστέρηση για πάνω από δύο χρόνια και για τα οποία έχουν γίνει πολύ υψηλές προβλέψεις.

Άλλα μέτρα που θα προωθηθούν παράλληλα με τα «κουρέματα» και τις πωλήσεις είναι οι πλειστηριασμοί ακινήτων που θα ξεκινήσουν άμεσα, καθώς ήδη είναι έτοιμοι οι πρώτοι φάκελοι με 2.000 ακίνητα.

Πηγή: Newmoney.gr