Το παρασκήνιο και όσα προηγήθηκαν της γερμανικής παρέμβασης στη Σύνοδο Κορυφής της περασμένης Δευτέρας αλλά και τη νέα μορφή που λαμβάνουν οι γερμανο-τουρκικές σχέσεις με αφορμή την προσφυγική κρίση αποκαλύπτει δημοσίευμα της Die Welt.

Όπως αναφέρει η γερμανική εφημερίδα, παρά το γεγονός ότι το Βερολίνο αρνείται οποιαδήποτε εμπλοκή στη διαμόρφωση των τουρκικών προτάσεων που παρουσιάστηκαν στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ, η συμβολή της κ. Μέρκελ στην διαμόρφωση των κατευθυντήριων αρχών της συμφωνίας ήταν καθοριστική.

Το παρασκήνιο της σύσφιξης των σχέσεων Άγκυρας-Βερολίνου

Όπως αναφέρει η Die Welt, κατά τη διάρκεια της Συνόδου της περασμένης Δευτέρας, ερωτηθείσα από τους ομολόγους της αν παρενέβη παρασκηνιακά στη διαμόρφωση των τουρκικών προτάσεων, η κ. Μέρκελ σήκωσε τα χέρια και είπε ένα ξεκάθαρο «όχι»: «Η πρόταση προετοιμάστηκε αποκλειστικά από την τουρκική πλευρά», φέρεται να είπε.

Στην πραγματικότητα, η κ. Μέρκελ εδώ καιρό έβλεπε οι Βρυξέλλες δεν προχωρούσαν στο θέμα της διαχείρισης της προσφυγικής κρίσης και αποφάσισε να εντείνει τις διπλωματικές της επαφές με την Άγκυρα στο παρασκήνιο.

Όπως αποκαλύπτει η Welt, η κ. Μέρκελ είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον ίδιο τον τούρκο πρέοδρο Τ. Ερντογάν τον περασμένο Σεπτέμβριο, ενώ στα μέσα Ιανουαρίου έστειλε τον συνεργάτη της Peter Altmaier στην Άγκυρα, κάτι που δεν γνώριζε ούτε το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών.

Στα τέλη Ιανουαρίου, τελικά η Tουρκία ξεκίνησε διαβουλεύσεις με το Βερολίνο για σειρά θεμάτων, κάτι για το οποίο μεγάλες δυνάμεις όπως η Κίνα και στενοί σύμμαχοι όπως το Ισραήλ είχαν επιφυλάξεις. Στο πλαίσιο αυτών των διαβουλεύσεων υπεγράφησαν κάποιες συμφωνίες.

Η γερμανίδα καγκελάριος κλήθηκε και πάλι να παρέμβει και στο θέμα που είχε προκύψει με την καταπολέμηση των διακινητών στο Αιγαίο, επικοινωνόντας απευθείας με τον τούρκο πρωθυπουργό Α. Νταβούτογλου. Με δεδομένο ότι οι Τούρκοι δεν συμφωνούσαν με τους Έλληνες για κοινές περιπολίες στο Αιγαίο, η ίδια η Μέρκελ αποφάσισε να αναλάβει δράση και να πιέσει για νατοϊκή εμπλοκή.

Η συμβουλή του Σόιμπλε

Το επόμενο επεισόδιο της σύσφιξης των γερμανοτουρκικών σχέσεων τοποθετείται -σύμφωνα με τη Welt- στη διαδικασία έγκρισης του ψηφίσματος για τη γενοκτονία των Αρμενίων στο γερμανικό Κοινοβούλιο. Σύμφωνα με τη Welt, υπήρξαν πολλές αντιδράσεις και επιφυλάξεις βουλευτών του κόμματος της γερμανίδας καγκελάριου (CDU) που έλεγαν στην Μέρκελ ότι η Άγκυρα κάνει ότι θέλει. Η ουσιαστική αντίδραση όμως ήρθε από τον γερμανό υπουργό Οικονομικών Β. Σόιμπλε ο οποίος φέρεται να είπε στην κ. Μέρκελ τα εξής: «Ναι, πρέπει να αντιμετωπίσεις την Τουρκία, όποιο και αν είναι το τίμημα».

Το παρασκήνιο των Βρυξελλών

Η γερμανική εφημερίδα αναφέρεται και στο παρασκήνιο της Συνόδου Κορυφής και ειδικότερα στη συνάντηση που είχε η κ. Μέρκελ με τον τούρκο πρωθυπουργό Α. Νταβούτογλου και τον ολλανδό πρωθυπουργό Μ. Ρούτε μία μέρα πριν, στην τουρκική πρεσβεία στις Βρυξέλλες. Όπως αναφέρει, σε εκείνη τη συνάντηση καθορίστηκαν οι βασικές γραμμές των τουρκικών προτάσεων που προέβλεπαν η Τουρκία δεν θα δεχόταν μόνο οικονομικούς μετανάστες αλλά και πρόσφυγες και ότι η Ελλάδα θα αποδεχόταν ότι η Τουρκία είναι μια ασφαλής τρίτη χώρα.

Ακόμη και εντός του υπουργείου Εξωτερικών, κυκλοφορεί ευρέως η φήμη ότι η Μέρκελ βρίσκεται πίσω από τις τουρκικές προτάσεις, αναφέρει χαρακτηριστικά η Die Welt.

Σύμφωνα μάλιστα με τη γερμανική εφημερία, ο Α. Νταβούτογλου ήθελε αρχικά να συναντήσει μόνο την κ. Μέρκελ, αλλά εκείνη ζήτησε από τον ολλανδό πρωθυπουργό να συμμετάσχει έτσι ώστε να μην φανεί ότι επρόκειτο για γερμανο-τουρκική συνάντηση.

Άξονας Βερολίνου-Άγκυρας

Η Die Welt κάνει λόγο ακόμη για άξονα Βερολίνου-Άγκυρας, ενώ σε άλλο σημείο αναφέρει πως Άγκυρα και Βρυξέλλες θα υποχρεωθούν σε ένα νέο σχέδιο μετεγκατάστασης. Με βάση τα σημερινά δεδομένα και τη συμφωνία της Συνόδου ο αριθμός των σύρων προσφύγων που θα φεύγουν από Τουρκία προς Ευρώπη θα αγγίζει μετά βίας τις 50.000. Για την Τουρκία ωστόσο ο αριθμός αυτός δεν είναι αρκετός.

thetoc.gr

Την πρόβλεψη πως η πλειοψηφία των προσφύγων θα μείνει έως και δύο χρόνια στην Ελλάδα έκανε ο αναπληρωτής Υπουργός Εθνικής Αμυνας και υπεύθυνος της κυβέρνησης για το προσφυγικό Δημήτρης Βίτσας στους Financial Times.

Επίσης πρόσθεσε πως κάποιοι από τους μετανάστες θα μείνουν μόνιμα στην Ελλάδα: «Πρέπει επίσης να αναγνωρίσουμε ότι κάποιοι μετανάστες θα μείνουν στην Ελλάδα μόνιμα. Θα συμβεί. Οι χιλιάδες μετανάστες στα σύνορα αναμένουν το αποτέλεσμα της συνόδου της 17ης Μαρτίου για τους πρόσφυγες, ελπίζοντας ότι θα μπορέσουν να διασχίσουν τα σύνορα. Πρέπει να τους πείσουμε ότι αυτό δε θα γίνει. Τότε ο καταυλισμός της Ειδομένης θα αδειάσει γρήγορα, νομίζω έως το τέλος της εβδομάδας».

Ο κ. Βίτσας προβλέπει αυξημένες ροές προσφύγων και μεταναστών όταν βελτιωθεί ο καιρός «και με τα βόρεια σύνορα κλειστά δεν υπάρχει πιθανότητα εξόδου» και πρόσθεσε:

«Μερικές χώρες έχουν κυβερνήσεις που μοιάζει να ενεργούν ξενοφοβικά. Μεταξύ αυτών υπάρχουν αρκετές που έστειλαν κάποιες δεκάδες χιλιάδες μετανάστες στην Ελλάδα πριν από 25 χρόνια. Αλλά τώρα οι ίδιες χώρες δε θέλουν να δεχθούν Σύρους πρόσφυγες από την Ελλάδα. Κατά την προσωπική μου άποψη, αυτό είναι ντροπή».

ΑΠΕ-ΜΠΕ

Αγνωστο –αλλά σημαντικά αυξημένο σε σχέση με το 2015– αναμένεται να είναι το δημοσιονομικό κόστος διαχείρισης της κρίσης του προσφυγικού για τη χώρα μας φέτος.

Οι προβλέψεις που είχαν γίνει ώς τώρα –από τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες και από την Τράπεζα της Ελλάδος– έχουν ήδη ξεπεραστεί από τις εξελίξεις. Με το τοπίο τόσο ρευστό, ωστόσο, μετά τη σύνοδο Ε.Ε. – Τουρκίας την περασμένη Δευτέρα, αρμόδιοι αξιωματούχοι με τους οποίους επικοινώνησε η «Κ» αδυνατούσαν να προβούν σε ασφαλείς εκτιμήσεις για το πόσο θα κοστίσουν η φιλοξενία και η επεξεργασία των αιτήσεων ασύλου των μεταναστών και των προσφύγων που θα βρεθούν φέτος στην Ελλάδα.

Οι αιτούντες άσυλο στην Ελλάδα αυξήθηκαν από 7.585 το 2014 σε 11.370 πέρυσι (αύξηση 50%). Φέτος, με δεδομένο το κλείσιμο των βόρειων συνόρων της χώρας, ο αριθμός αυτός είναι πιθανό να αυξηθεί σημαντικά.

Αν η Ελλάδα ακολουθούσε την πρακτική της Αυστρίας, που έθεσε στις 37.500 το ανώτατο ετήσιο όριο αιτήσεων που μπορεί να διαχειριστεί, θα μπορούσε να θέσει το δικό της όριο στις 27.500 αιτήσεις, βάσει της σχετικής κλείδας κατανομής που πρότεινε η Κομισιόν τον περασμένο Ιούνιο για τη μετεγκατάσταση Σύρων από την Τουρκία στην Ε.Ε. Η κυβέρνηση ωστόσο προς το παρόν δεν έχει κινηθεί σε αυτήν την κατεύθυνση.

Η τελική συμφωνία μεταξύ Ε.Ε. και Αγκυρας για την επανεισδοχή Σύρων προσφύγων στην Τουρκία από τα ελληνικά νησιά θα μπορούσε να περιορίσει δραστικά τις ροές, αλλά μένει να φανεί αν θα ξεπεράσει τα πολλαπλά νομικά και πολιτικά εμπόδια που στέκονται στον δρόμο της εφαρμογής της.

Σύμφωνα με εμπιστευτική μελέτη της Τράπεζας της Ελλάδος που παρουσίασε ο Γιάννης Στουρνάρας στο Δ.Σ. της ΕΚΤ τον περασμένο Δεκέμβριο, το δημοσιονομικό κόστος διαχείρισης του προσφυγικού για το 2016 υπολογιζόταν στα 600 εκατ. ευρώ (περίπου 0,33% του ΑΕΠ). Η έκθεση βασιζόταν στη θεμελιώδη παραδοχή ότι η Ελλάδα θα παραμείνει χώρα μετάβασης (transit country). Προειδοποιούσε μάλιστα –προφητικά, όπως αποδείχθηκε– ότι τυχόν αύξηση των ροών (που αναμένεται, καθώς βελτιώνεται ο καιρός, αν δεν επέμβει αποφασιστικά η Τουρκία) ή εγκλωβισμός των προσφύγων στη χώρα (που ήδη συνέβη) θα οδηγούσε τις δαπάνες πολύ υψηλότερα.

Οι υπολογισμοί

Από τα 600 αυτά εκατ., η έκθεση της ΤτΕ προέβλεπε ότι 214,2 θα χρειαστούν για τη δημιουργία ανοιχτών υποδομών υποδοχής και 123,6 εκατ. θα χρειαστούν για τα κέντρα ταυτοποίησης (τα hot spots). Αθροιστικά, οι υποδομές αυτές καλύπτουν το 56% του συνολικού ποσού. Στον υπολογισμό αυτό δεν συμπεριλαμβάνονταν οι 15 νέοι ανοιχτοί χώροι υποδοχής, συνολικής χωρητικότητας 17.500 ατόμων, που ανακοινώθηκαν την περασμένη εβδομάδα από την κυβέρνηση. Το κόστος κατασκευής ενός χώρου 4.000 ατόμων, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, φτάνει τα 6 εκατ. ευρώ.

Οι κοινοτικοί πόροι για θέματα μετανάστευσης που προορίζονται για την Ελλάδα κατά την προγραμματική περίοδο 2014-2020 είναι 475 εκατ. ευρώ. Στις αρχές Μαρτίου, ωστόσο, καθώς γινόταν όλο και πιο σαφές ότι η χώρα μας προοριζόταν για τον ρόλο ενός μίνι-Λιβάνου εντός της Ε.Ε., η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε ένα έκτακτο τριετές πακέτο οικονομικής βοήθειας ύψους 700 εκατ. ευρώ, η μερίδα του λέοντος του οποίου –το ακριβές ποσοστό δεν έχει διασαφηνιστεί ακόμα– θα κατευθυνθεί προς την Ελλάδα. Το πακέτο εγκρίθηκε την περασμένη Τετάρτη από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Πρόκειται για πρώτη φορά στα χρονικά της Ε.Ε. που η Ενωση αποστέλλει ανθρωπιστική βοήθεια εντός των συνόρων της. Κυβερνητικές πηγές ωστόσο χαρακτηρίζουν προβληματικό το γεγονός ότι οι πόροι θα διατεθούν με διαδικασίες ΕΣΠΑ, «που είναι πολύ γραφειοκρατικές», και αναφέρουν ότι αναζητείται τρόπος για ταχύτερη εκταμίευση.

Πηγές της γερμανικής κυβέρνησης αναφέρουν ότι θα υπάρξει οικονομική στήριξη από την Ευρώπη για την κάλυψη των επιπλέον αναγκών που προκύπτουν στην Ελλάδα από την όξυνση του προσφυγικού.

Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του ΔΝΤ («The Refugee Surge in Europe: Economic Challenges», Ιανουάριος 2016), το δημοσιονομικό κόστος της διαχείρισης των αιτούντων άσυλο το 2015 ήταν 0,17% του ΑΕΠ στην Ελλάδα ― σχεδόν 300 εκατ. ευρώ, η συντριπτική πλειονότητα των οποίων προήλθε από εθνικούς πόρους. Το ποσοστό είναι οριακά πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και σημαντικά χαμηλότερο από τα αντίστοιχα ποσοστά στη Σουηδία (0,5%) και τη Δανία (0,47%). Για το 2016, προβλέπεται το δημοσιονομικό κόστος να φτάσει το 1% του ΑΕΠ στη Σουηδία, το 0,57% στη Δανία και το 0,35% στη Γερμανία.

Οι καταγεγραμμένοι αιτούντες άσυλο στις χώρες της Ε.Ε. έφτασαν πέρυσι το 1.255.640 άτομα, έναντι 562.680 το 2014. Είναι ο μεγαλύτερος αριθμός στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ωστόσο, ακόμα και με τις εισροές αυτές, ο πληθυσμός των προσφύγων που ζουν σε κράτη-μέλη της Ε.Ε. παραμένει σημαντικά χαμηλότερος από τα μέσα της δεκαετίας του ’90, στον απόηχο της πτώσης του Τείχους του Βερολίνου και του γιουγκοσλαβικού εμφυλίου. Στα τέλη του 2015, εκκρεμούσαν στα κράτη-μέλη της Ε.Ε. 923.000 αιτήσεις ασύλου.

Ανεργία και πρόσφυγες

Σύμφωνα με τη μελέτη του ΔΝΤ, η αρχική επίδραση των αυξημένων προσφυγικών ροών στο ευρωπαϊκό ΑΕΠ θα είναι θετική – ιδιαίτερα στις χώρες όπου υποδέχονται τον μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων. Η αύξηση της ζήτησης, που οι νέες αφίξεις θα επιφέρουν, θα αποτελέσει ένα μικρό δημοσιονομικό πακέτο τόνωσης της οικονομίας.

Μακροπρόθεσμα, σημειώνουν οι συντάκτες της μελέτης, για να ενισχυθεί περαιτέρω η οικονομική δραστηριότητα, μία βασική προϋπόθεση είναι οι νεοεισερχόμενοι στην αγορά εργασίας να έχουν προσόντα που διαφέρουν από αυτά των υφιστάμενων εργαζομένων. Ακόμα πιο κρίσιμο είναι η χώρα υποδοχής να έχει θεσμοθετήσει τις αναγκαίες πολιτικές που επιτρέπουν την ενσωμάτωση των ατόμων στα οποία έχει χορηγηθεί άσυλο στην επίσημη οικονομία. Επιπροσθέτως, όπως αναφέρει η μελέτη: «Οταν οι μετανάστες καταφθάνουν σε μία περίοδο υψηλής ανεργίας, οι δείκτες απασχόλησης και μισθολογικής αφομοίωσής τους υποφέρουν για χρόνια».

Τα ιλιγγιώδη επίπεδα της ανεργίας στη χώρα μας και οι περίπου ανύπαρκτες πολιτικές για την ενσωμάτωση των μεταναστών στην επίσημη αγορά εργασίας δεν προοιωνίζονται θετικά αποτελέσματα. Αν οι αναγνωρισμένοι πρόσφυγες παραμείνουν σε σημαντικό βαθμό αποκλεισμένοι από την αγορά εργασίας, η συνέπεια θα είναι να διογκωθούν τόσο το δημόσιο χρέος όσο και ο δείκτης ανεργίας.

Μεταξύ των μέτρων που έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά για την ενσωμάτωση των προσφύγων και των μεταναστών στην αγορά εργασίας είναι η επιδότηση του μισθού προς ιδιώτες εργοδότες που τους προσλαμβάνουν, η διασύνδεση των προνοιακών παροχών με εξατομικευμένη κατάρτιση αλλά και η εξαίρεσή τους από τις προβλέψεις για τον κατώτατο μισθό.

Καθημερινή