«Το έργο βρίσκεται στην καρδιά της εξέλιξης του, στην πιο κρίσιμη φάση του. Η εμπειρία είναι συγκλονιστική», δήλωσε η καθηγήτρια του ΕΜΠ  Παγκόσμιο ενδιαφέρον προκαλεί η είδηση ότι επιστήμονες άνοιξαν μετά από αιώνες για πρώτη φορά τον Πανάγιο Τάφο. Και ιδιαίτερη συγκίνηση το γεγονός ότι τη μαρμάρινη πλάκα που σκέπαζε τον τάφο του Ιησού στον Ναό της Αναστάσεως στην Ιερουσαλήμ μετακίνησαν οι Έλληνες αναστηλωτές και συντηρητές του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, που έχουν αναλάβει την αναστήλωση και αποκατάσταση του Ιερού Κουβουκλίου του Παναγίου Τάφου.«Το έργο βρίσκεται στην καρδιά της εξέλιξης του, στην πιο κρίσιμη φάση του. Η εμπειρία είναι συγκλονιστική» δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η καθηγήτρια του ΕΜΠ Αντωνία Μοροπούλου, επικεφαλής της διεπιστημονικής ομάδας του ΕΜΠ.Σε τηλεφωνική επικοινωνία του ΑΠΕ-ΜΠΕ με την κ. Μοροπούλου στην Ιερουσαλήμ όπου βρίσκεται, καθώς οι εργασίες στον Πανάγιο Τάφο συνεχίζονται, η ίδια αφηγείται:«Στις 26/10 μετακυλήσαμε την πλάκα του Παναγίου Τάφου δεδομένου ότι ολοκληρώναμε τη φάση των ενεμάτων κι έπρεπε να προστατεύσουμε τον Ιερό Βράχο. Κάτω από την μαρμάρινη πλάκα του κάλφα Κομνηνού του φημισμένου αρχιτέκτονα που είχε κάνει την αποκατάσταση του τάφου το 1810 (μετά την πυρκαγιά του 1808) βρήκαμε μια πλάκα μάλλον σταυροφοριακή -αυτό τεκμαίρεται από τον χαρακτηριστικό σταυρό των Σταυροφοριών που φέρει επάνω της. Και από κάτω βρήκαμε την κοίτη του βράχου που θεωρείται ότι τοποθετήθηκε το σώμα του Ιησού.  

Διανοίξαμε ένα παράθυρο ώστε να είναι πάντα ορατός στον επισκέπτη ο ιερός βράχος. Τώρα περνάμε στην τελική ευθεία του έργου που είναι να επανασυνδέσουμε τα μαρμάρινα και λίθινα φατνώματα τα οποία είχαμε απομακρύνει έτσι ώστε να αποκατασταθεί στέρεα το Ιερό Κουβούκλιο, με τρόπο που θα διασφαλίζει την ακεραιότητα του μνημείου και τη βιωσιμότητα της λύσης που δίνουμε. Δεδομένου ότι η αιτία της παραμόρφωσης του Κουβουκλίου παραμένει: δεν είναι πλέον τα όμβρια ύδατα που επί χρόνια έπεφταν από τον τρούλο του Ναού της Αναστάσεως -σήμερα ο τρούλος έχει κλείσει- αλλά τα νερά που ανεβαίνουν από τα υπόγεια, από ένα συγκρότημα που συνδέει όλο τον ναό με υπόγεια κανάλια, ανασκαφές και πρέπει να γίνει επέμβαση στο άμεσο μέλλον» δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Μοροπούλου.

Με βαθιά συγκίνηση μάς μεταφέρει στιγμές της μοναδικής κι ανεπανάληπτης εμπειρίας που βιώνει η ελληνική ομάδα: «Βιώνουμε μοναδική εμπειρία φέροντας ταυτόχρονα μεγάλο βάρος ευθύνης. Δίπλα στον Πανάγιο Τάφο, στο πλαίσιο του έργου, έχει στηθεί ένα διεπιστημονικό εργαστήριο. Επιθυμούμε η τεκμηρίωση που θα ανακοινώσουμε να γίνει κτήμα όλου του κόσμου. Αυτό που μας συγκλονίζει όλους είναι ότι ο Τάφος του Ιησού είναι ένας τάφος ζωντανός. Εκπέμπει το μήνυμα της Ανάστασης και της ελπίδας κι είναι εκείνο που μας επηρέασε και μπορέσαμε να δουλέψουμε» λέει η Αντωνία Μοροπούλου στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Οι εργασίες της διεπιστημονικής ομάδας για την αναστήλωση του Ιερού Κουβουκλίου στον Πανάγιο Τάφο ξεκίνησαν τον Ιούνιο του 2016 μετά από πρόταση του Πατριάρχη Ιεροσολύμων Θεόφιλου προς το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και αφού εξασφαλίστηκε η συμφωνία και των άλλων δύο θρησκευτικών κοινοτήτων που χειρίζονται τον Πανάγιο Τάφο, του Τάγματος των Φραγκισκανών και του Πατριαρχείου των Αρμενίων στα Ιεροσόλυμα.

Στη διεπιστημονική ομάδα του ΕΜΠ, με επικεφαλής την Αντωνία Μοροπούλου, καθηγήτρια της Σχολής Χημικών συμμετέχουν οι καθηγητές Αρχιτεκτονικής Μανόλης Κορρές, Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών Ανδρέας Γεωργόπουλος και ο καθηγητής της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών Κωνσταντίνος Σπυράκος. Η ομάδα είχε παρουσιάσει τη μελέτη της τον Ιανουάριο 2016 στην Ιερουσαλήμ ενώπιον του πρωθυπουργού, τον Φεβρουάριο ενώπιον των ηγετών των τριών θρησκευτικών κοινοτήτων που έχουν την ευθύνη του Παναγίου Τάφου και τον Μάρτιο ενώπιον του κοινού στην Αθήνα. Οι εργασίες της αποκατάστασης θα ολοκληρωθούν τον Μάρτιο του 2017.

Νέα κομμάτια του πολύπλοκου -και γεμάτου αμφισβητήσεων- παζλ που συνθέτει την ανασκαφή στην Αμφίπολη έρχονται να προσδώσουν μια ακόμη πιο εντυπωσιακή εικόνα του λόφου Καστά. 

Δεν είναι μόνο ο λέοντας πάνω στο επιβλητικό βάθρο στην κορυφή του Τύμβου της Αμφίπολης και ο περίβολος του μισού χιλιομέτρου που προκαλούσε δέος.

Τεραστίου μεγέθους, με γλυπτές συνθέσεις και πλούσιο εναέτιο διάκοσμο ήταν και η εξωτερική πρόσοψη του ταφικού μνημείου, όπως αποκαλύπτει με συνέντευξή του στο Βήμα της Κυριακής ο αρχιτέκτοντας της ανασκαφής στον Τύμβο Καστά, κ. Μιχάλης Λεφαντζής.

Φωτογραφία από το Βήμα της Κυριακής

Πρόκειται για το περίφημο δίστυλο εν παραστάσι, μπροστά από τις Σφίγγες και τα σκαλοπάτια της εισόδου του τάφου, το οποίο έφτανε ως τον περίβολο, ήταν σε κοινή θέα και αποτελούσε μεγαλοπρεπή κατασκευή όσο λειτουργούσε το ταφικό μνημείος ως ηρώο.

Παράλληλα, ύστερα από έρευνα της ανασκαφικής ομάδας καταδεικνύεται ότι μάρμαρα που ανήκουν στο μνημειακό σύνολο του Τύμβου Καστά της Αμφίπολης έχουν μεταφερθεί, από τον 19ο αιώνα, σε αρχαιολογικές συλλογές στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, από την Ευρώπη ως την Αμερική.

Σε μουσεία όλου του κόσμου!

Οι ανασκαφείς βρήκαν και ταύτισαν σε τρία μουσεία του εξωτερικού -Λούβρο, Κωνσταντινούπολης και Γκετί- τμήματα μαρμάρινων γλυπτών, τα οποία στην αρχαιότητα ανήκαν σε κατασκευές που υπήρχαν πάνω στον λόφο Καστά και συνδέονται με το ταφικό μνημείο της Αμφίπολης!

Πέντε εξ αυτών εντοπίστηκαν στο Λούβρο και στο Αρχαιολογικλό Μουσείο της Κωνσταντινούπολης, όπου βρίσκονται εδώ και δύο αιώνες. Δύο ακόμη βρέθηκαν στο Μουσείο Γκετί, τα οποία είχαν πουληθεί από ιδιώτη).

Μάλιστα στα μουσεία αυτά υπάρχει αναλυτική καταλογογράφηση. Στο Λούβρο είναι όλα πιστοποιημένα, έχουν εγγραφεί το 1880-1890, υπάρχει χρονολόγηση θραυσμάτων, τα περισσότερα έχουν προέλευση την Αμφίπολη και κάποια την περιοχή της Μακεδονίας. Παράλληλα, πλήρης καταλογογράφηση υπάρχει και στο Αρχαιολογικλό Μουσείο της Κωνσταντινούπολης.

Το ηρώον και οι επεμβάσεις

Σύμφωνα με τον κ. Λεφαντζή, τα νέα στοιχεία αποτυπώνουν τη εικόνα της αρχικής χρήσης του λατρευτικού χώρου ως ηρώου προς τιμήν ενός υχηλά ισταμένου αξιωματούχου της Μακεδονίας και ως χρηστηρίου, σχεδιασμένου να λειτουργείται από μια σημαντική ιέρεια, διαθέτοντας δευτερογενείς τελετουργικές ταφές με σκοπό τη χρησμοδοσία.

Όλα συνηγορούν ότι μετά τη ρίψη του σώματος της 60χρονης γυναίκας στην κιβωτιόσχημη θήκη έγινε επίχωση και σφράγιση του νεκρικού θαλάμου με τη μαρμάρινη θύρα. Οι λατρευτικές δραστηριότητες του χώρου με την κιβωτιόσχημη θήκη μεταφέρθηκαν πιο μπροστά στους προηγούμενους θαλάμους και είναι φανερές οι οικοδομικές επεμβάσεις που έγιναν.

Παράλληλα, η γραπτή ζωφόρος, στην οποία πρωταγωνιστούν δελφικοί τρίποδες ανάμεσα στις άλλες σκηνές, είναι η σημαντικότερη μαρτυρία αυτής της ιστορικής επέμβασης υποδηλώνοντας και την αρχική χρήση του λατρευτικού αυτού χώρου ως ηρώου και χρηστηρίου.

Ταυτόχρονα δεν θεωρείται τυχαίο πως υπάρχουν κοινά θέματα (νεκρόδειπνο, ιεροθέσιο κλπ) οι παραστάσεις που είναι αποτυπωμένες στην ανάγλυφη ζωφόρο του βάθρου του λέοντα, ψηλά στον Τύμβο, στα μαρμάρινα τμήματα του διστύλου εν παραστάσει (εξωτερική πρόσοψη του τάφου) και στη ζωραφισμένη ζώνη (θριγγός/γραπτή ζωφόρος) εντός του τρίτου χώρου του τάφου.

Δέος στους υστεροκλασικούς

Τι έχει προκύψει από τη μελέτη των στοιχείων και την έρευνα που οδήγησε σε ταυτίσεις και αποδόσεις θραυσμάτων και τμημάτων αρχιτεκτονικών μελών και μαρμάρινων γλυπτών; Εντυπωσιακά είναι τα δεδομένα για το εξωτερικό κέλυφος του πρώτου χώρου του τάφου (με τις Σφίγγες και τη μνημειώδη σκάλα). Καλυπτόταν από δίριχτη στέγη στους αρχαίους χρόνους και είχε μαρμάρινη πρόσοψη δίστυλη εν παραστάσι, η οποία εδραζόταν στη στέψη του περιβόλου και είχε μαρμάρινο περιθύρωμα.

Η πρόσοψη είχε πλάτος έξι μέτρων και ύψος που έφτανε τα εννέα μέτρα, δηλαδή ήταν υψηλότερη κατά ένα μέτρο από την κορυφή της καμάρας του τάφου. Η αρχιτεκτονική μελέτη έδειξε ότι η κυριότητα του περιβόλου δεν δημιουργούσε πρόβλημα και η πρόσοψη φαινόταν ευθεία, προκαλώντας δέος στο βλέμμα του ανθρώπου της εποχής, στα υστεροκλασικά χρόνια.

Ο κυρίαρχος μακεδονικός χαρακτήρας

Κατά τον κ. Λεφαντζή, το ταφικό μνημείο με πολυετή λατρευτική χρήση "έχει τυπικά χαρακτηριστικά λατρευτικού χώρου της εποχής του τέλους του 4ου π.Χ. αιώνα. Παρατηρεί ότι "υπάρχουν συγκεκριμένα παραδείγματα στη Μικρά Ασία και στη Μέση Ανατολή, αλλά στο μνημείο του Τύμβου Καστά είναι κυρίαρχος ο μακεδονικός χαρακτήρας".

Γαργαλιστική λεπτομέρεια το βιαστικό, γκρέμισμα του βόρειου τείχους και το ερώτημα για ποιον θα γκρέμιζαν τείχη...

Είναι ενδεικτικό ότι στη μαρμάρινη ανάγλυφο ζωφόρο στη βάση του βάθρου επί του οποίου ήταν ο λέοντας αποτυπώνεται παράσταση χαρακτηριστική μακεδονικής εικονογραφίας με μακεδόνες στρατιώτες, σάρισες, ασπίδες, μακεδονικό κράνος, δέντρο με φίδι τυλιγμένο γύρω του. Κομμάτια αναπαριστούν νεκρική πομπή, ενώ έχει βρεθεί τμήμα μαρμάρου με πόδια αλόγου σε κίνηση.

Επιχειρούνται επίσης ταυτίσεις και αποδόσεις σε κομμάτια που παραπέμπουν σε υψηλόβαθμο Μακεδόνα, ο οποίος στο ένα χέρι κρατά φιάλη αναμένοντας σπονδή και στο άλλο χέρι ανεστραμμένο ξίφος, του οποίου η θήκη (ο κολεός) έχει μανιταρόσχημη απόληξη και η λαβή του είναι κυρτή -αυτά, σύμφωνα με ειδικούς, αποτελούν ισχυρά στοιχεία χρονολόγησης.

Παράλληλα, διερευνώνται και συνδέονται με τον ήρωα-ιππέα που συναντάνται στο χώρο της Μακεδονίας. Δεν είναι τυχαίο ότι η ανασκαφική ομάδα προχωρεί σε συγκρίσεις με την παράσταση του αναθηματικού αναγλύφου από την Πέλλα της εποχής του Κασσάνδρου, που βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης (ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΗΦΑΙΣΤΙΩΝΙ ΗΡΩΙ), όπου ο ήρωας εικονίζεται σε αυτήν ως νεαρός ιππέας ενώ δίπλα του γυναίκα σπένδει. 

Πηγή: Το Βήμα της Κυριακής

Η ανακάλυψη τεσσάρων τάφων ηλικίας 2.000 ετών στο χωράφι που εστιάζονται οι έρευνες, δυσκολεύει πολύ το έργο των ερευνητών, αφού πλέον δεν μπορεί να σκάψει βαθύτερα στο σημείο.

Όλοι βρίσκονται σε αναμονή για την εκτίμηση της αρχαιολογίας, αναφορικά με τη σημασία του τάφου, που βρέθηκε για να δουν εάν θα συνεχίσουν τις έρευνες εκεί ή όχι.

Ωστόσο, ο επικεφαλής της έρευνας, Τζον Κάζινς, τόνισε ότι παρά τα εμπόδια, η ανασκαφή μπορεί να συνεχιστεί σε άλλα σημεία του οικοπέδου. «Σίγουρα υπάρχει περισσότερη δουλειά που πρέπει να γίνει στο σημείο αυτό, όμως δεν θα πρέπει να αποτελέσει λόγο για να καθυστερήσει η δουλειά μας σε άλλα σημεία του οικοπέδου» είπε χαρακτηριστικά.

Οι παρακάτω φωτό είναι στο σημείο, όπου βρέθηκαν οι τάφοι..

Την ίδια στιγμή, η προσοχή είναι στραμμένη σε μία δεξαμενή. Ήδη μέλη της Ελληνικής ομάδας διάσωσης, για λογαριασμό των Βρετανών αστυνομικών πραγματοποίησαν την πρώτη κατάβαση στη δεξαμενή, με ειδικές στολές και αναπνευστικές συσκευές, με σκοπό να συλλέξουν δείγματα τα οποία και θα σταλούν για ανάλυση σε ειδικά εργαστήρια.

Να σημειωθεί ότι ο επικεφαλής των ερευνών, βρίσκεται εκτός Κω, «προκειμένου να ενημερώσει την οικογένεια του Μπεν για όλα όσα συμβαίνουν», ενώ όπως τονίστηκε, η μητέρα του παιδιού «δεν βρίσκεται στην Κω, αλλά κάπου πολύ κοντά».

ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ

Εκπρόσωπος της αρχαιολογίας ενημέρωσε τον ιδιοκτήτη του ακινήτου ότι πρόκειται για απλούς τάφους και ότι όποιο περιεχόμενο υπάρχει εκεί θα αφαιρεθεί. Η διαβεβαίωση του ώθησε τον ιδιοκτήτη να επιτρέψει τη συνέχιση των ερευνών, με την ίδια διαδικασία υπό τον φόβο ότι θα βρεθούν και άλλοι τάφοι της ίδιας περιόδου. 

Η 16χρονη Neysi Perez, η οποία ήταν μάλιστα έγκυος, είχε θεωρηθεί πως ήταν νεκρή και είχε θαφτεί από την οικογένειά της.

Όταν όμως ο φίλος της πήγε στο νεκροταφείο την επόμενη μέρα, ανέφερε πως άκουσε κάποιους θορύβους και φωνές από το εσωτερικό του τάφου.

Το περιστατικό που έγινε στη δυτική Ονδούρα προκάλεσε βέβαια πανικό με αποτέλεσμα να αποφασιστεί να σπάσει ο τάφος και να ανοίξει ξανά το φέρετρο. Το άνοιγμα όμως πήρε αρκετές ώρες με αποτέλεσμα να είναι αργά.

Μέλη της οικογένειας προσπαθούσαν μάταια να την επαναφέρουν στη ζωή. Οι γιατροί εξακολουθούσαν να επιμένουν ότι το κορίτσι θάφτηκε νεκρό και ότι οι ήχοι ήταν αποκύημα της φαντασίας του νεαρού, αλλά κανείς δεν ήταν σε θέση να εξηγήσει πώς είχε σπάσει το γυαλί του φερέτρου και τα δάχτυλα της κοπέλας ήταν τραυματισμένα.

Δείτε το βίντεο:

enikos.gr