Το εργαστήριο Περιβαλλοντικής Μηχανικής του Τμήματος Χημικών Μηχανικών του ΑΠΘ και η ομάδα HERACLES για το Εκθεσίωμα και την Ανθρώπινη Υγεία του Κέντρου Διεπιστημονικής Έρευνας και Καινοτομίας (ΚΕΔΕΚ), σε συνεργασία με τα Πανεπιστήμια Προηγμένων Σπουδών στην Παβία και την Πίζα της Ιταλίας, μελέτησαν τη διασπορά του κορωνοϊού στην Ελλάδα και αξιολόγησαν την αποτελεσματικότητα των μέτρων περιορισμού της μετάδοσης του.

Υπολογίστηκε ότι για να έχουμε τον αριθμό κρουσμάτων που έχουμε την τελευταία εβδομάδα, αυτό αντιστοιχεί σε περίπου 55 ασυμπτωματικούς φορείς που μπαίνουν στη χώρα (τουρίστες και γηγενείς που επιστρέφουν) την ημέρα. Αυτό οδηγεί σε αναζωπύρωση από το τέλος Ιούλη μέχρι το Δεκαπενταύγουστο.

Ανάπτυξη Υπολογιστικού εργαλείου διαχείρισης κινδύνου στη δημόσια υγεία από τον COVID-19. Εμπεριέχει το CORE 2.0 (Covid-19 Risk Evaluation model), μοντέλο εκτίμησης του κινδύνου στη δημόσια υγεία από την επιδημία, εξέλιξη των πιο
προηγμένων υπαρχόντων μοντέλων SEIR [1] & SEIR-X

Το μοντέλο SEIR [1] λαμβάνει υπόψη την εφαρμογή τεστ ανίχνευσης του ιού στον γενικό πληθυσμό ή σε στοχευμένες υπο-ομάδες πληθυσμού και τα μέτρα περιορισμού του πληθυσμού [2] , στην εξέλιξη της διασποράς (περιγράφεται ως
υποσύστημα X) και την τελική εκτίμηση υγειονομικού κινδύνου στον πληθυσμό.
Το μοντέλο διασποράς SEIR-X που είναι και ο κινητήρας υπολογισμού της διασποράς έχει επεκταθεί σε ένα μοντέλο πολλαπλών καταστάσεων του πληθυσμού, έτσι ώστε να περιγράφονται αναλυτικά οι διαφορετικές πιθανές καταστάσεις του εκτεθειμένου στον COVID-19 πληθυσμού με βάση την τυπολογία και σοβαρότητα των συμπτωμάτων της νόσου που αυτός παρουσιάζει (μοντέλο multi-state SEIR-X, ή SEIR-X ms ). Το υπολογιστικό αυτό εργαλείο εφαρμόζεται με επιτυχία σε όλες τις περιφέρειες της Β. Ιταλίας και στην Ελλάδα μέχρι τώρα.

η μεταδοτικότητα του νέου κορωναϊού περιγράφεται πλέον ως συνάρτηση των ημερήσιων μετεωρολογικών συνθηκών, καθώς επίσης και ως συνάρτηση του ιϊκού φορτίου των κρουσμάτων στα διάφορα στάδια εκδήλωσης της νόσου.
Φαίνεται ότι η άνοδος της θερμοκρασίας, σε συνδυασμό με την αύξηση της υπεριώδους ακτινοβολίας και τη μεταβολή της υγρασίας κατά τη θερινή περίοδο, συντελούν στη μείωση της μεταδοτικότητας κατά την καλοκαιρινή περίοδο. Οι κλιματικοί αυτοί παράγοντες συνδυαστικά μπορούν εν μέρει να αντισταθμίσουν την πιθανή αύξηση του Rt λόγω της άρσης των μέτρων, αλλά δεν μπορούν να «ισοπεδώσουν» την καμπύλη διασποράς του ιού στην κοινότητα.

Μεταβολές λόγω εισόδου τουριστών. Με βάση τα μέχρι τώρα αποτελέσματα, φαίνεται ότι τις τελευταίες ημέρες υπάρχει μια αυξητική τάση νέων κρουσμάτων, που κυρίως οφείλονται σε φορείς προερχόμενους από το εξωτερικό.
Παρά τη μείωση της μεταδοτικότητας λόγω της καλοκαιρινής περιόδου και της επίδρασης της θερμοκρασίας, της υπεριώδους ακτινοβολίας και της υγρασίας, η είσοδος του ίδιου αριθμού ασυμπτωματικών ή προσυμπτωματικών φορέων που υπολογίζεται να έχουμε με τα σημερινά δεδομένα (~50-55 ασυμπτωματικούς ή προσυμπτωματικούς φορείς ημερησίως), θα μπορούσε να συντελέσει σε πρόωρη αναζωπύρωση, ιδιαίτερα σε περιοχές με μεγαλύτερο τουριστικό ενδιαφέρον, η οποία θα μπορούσε να μεταφραστεί σε σημαντική αύξηση των κρουσμάτων τοπικά από τα τέλη Ιουλίου.

Από την ανάλυση των μέχρι τώρα αποτελεσμάτων και προβλέψεων, γίνεται προφανής η σημασία τόσο της τήρησης των βασικών μέτρων προστασίας, όσο και του ελέγχου των τουριστών που θα εισέρχονται στη χώρα. Ταυτόχρονα, είναι
σημαντική η συνέχιση των ελέγχων στον πληθυσμό, έτσι ώστε σε περίπτωση εντοπισμού τοπικών εστιών διάδοσης, να γίνονται στοχευμένες παρεμβάσεις άμεσου περιορισμού των επαφών, καθώς και ταχεία και σε βάθος ιχνηλάτιση των επαφών για αποφυγή περαιτέρω διάδοσης.

ΔΕΙΤΕ ΤΗΝ ΜΕΛΕΤΗ ΕΔΩ

Μελέτη της διασποράς του κορωνοϊού στην Ελλάδα κατά την καλοκαιρινή περίοδο

Το εργαστήριο Περιβαλλοντικής Μηχανικής του Τμήματος Χημικών Μηχανικών του ΑΠΘ και η ομάδα HERACLES για το Εκθεσίωμα και την Ανθρώπινη Υγεία του Κέντρου Διεπιστημονικής Έρευνας και Καινοτομίας (ΚΕΔΕΚ), σε συνεργασία με τα Πανεπιστήμια Προηγμένων Σπουδών στην Παβία και την Πίζα της Ιταλίας, μελέτησαν τη διασπορά του κορωνοϊού στην Ελλάδα και αξιολόγησαν την αποτελεσματικότητα των μέτρων περιορισμού της μετάδοσης του.

Για το σκοπό αυτό, ο Καθ. κ. Σαρηγιάννης, μαζί με συνεργάτες από τα ανωτέρω ιδρύματα, ανέπτυξαν ένα υπολογιστικό εργαλείο διαχείρισης του κινδύνου στη δημόσια υγεία από τον COVID-19. To υπολογιστικό αυτό εργαλείο εμπεριέχει ένα μοντέλο διασποράς της επιδημίας, το οποίο αποτελεί εξέλιξη των πιο προηγμένων υπαρχόντων μοντέλων SEIR [1], λαμβάνοντας επίσης υπόψη τη δυναμική της διάδοσης που έχουν μη φαρμακολογικές παρεμβάσεις όπως η εφαρμογή τεστ ανίχνευσης του ιού στον γενικό πληθυσμό ή σε στοχευμένες υπο-ομάδες πληθυσμού και τα μέτρα περιορισμού του πληθυσμού [2], στην εξέλιξη της διασποράς (περιγράφεται ως διαμέρισμα X) και την τελική εκτίμηση υγειονομικού κινδύνου στον πληθυσμό. Το μοντέλο διασποράς SEIR-X που είναι και ο κινητήρας υπολογισμού της διασποράς έχει επεκταθεί σε ένα μοντέλο πολλαπλών καταστάσεων του πληθυσμού, έτσι ώστε να περιγράφονται αναλυτικά οι διαφορετικές πιθανές καταστάσεις του εκτεθειμένου στον COVID-19 πληθυσμού με βάση την τυπολογία και σοβαρότητα των συμπτωμάτων της νόσου που αυτός παρουσιάζει (μοντέλο multi-state SEIR-X, ή SEIR-X_ms). Το υπολογιστικό αυτό εργαλείο εφαρμόζεται με επιτυχία σε όλες τις περιφέρειες της Β. Ιταλίας και στην Ελλάδα μέχρι τώρα. Η γραφική απεικόνιση του μοντέλου SEIR-X_ms παρουσιάζεται στο Σχήμα 1.

Σχήμα 1. Γραφική απεικόνιση του μοντέλου SEIR-X_ms που αναπτύχθηκε για τις ανάγκες της μελέτης

Επιπλέον, για την καλύτερη αποτύπωση της μεταβολής της μεταδοτικότητας του ιού κατά τη διάρκεια του έτους (εποχιακή διακύμανση), η μεταδοτικότητα του νέου κορωναϊού περιγράφεται πλέον ως συνάρτηση των ημερήσιων μετεωρολογικών συνθηκών, καθώς επίσης και ως συνάρτηση του ιϊκού φορτίου των κρουσμάτων στα διάφορα στάδια εκδήλωσης της νόσου. Έχοντας λάβει υπόψιν χρονοσειρές προηγουμένων ετών όσον αφορά τις μετεωρολογικές συνθήκες και κάνοντας την αντίστοιχη προβολή για το έτος 2020, φαίνεται ότι η άνοδος της θερμοκρασίας, σε συνδυασμό με την αύξηση της υπεριώδους ακτινοβολίας και τη μεταβολή της υγρασίας κατά τη θερινή περίοδο, συντελούν στη μείωση της μεταδοτικότητας κατά την καλοκαιρινή περίοδο Σχήμα 2. Το γεγονός αυτό μπορεί εν μέρει να αντισταθμίσει την πιθανή αύξηση του Rt λόγω της άρσης των μέτρων, και με δεδομένο ότι βρισκόμαστε ήδη στη φάση αποδρομής της καμπύλης μεταδοτικότητας.

Σχήμα 2. Μεταβολή της μεταδοτικότητας και του Rt κατά τη διάρκεια του έτους 2020, για τα ισχύοντα μέτρα και τις υπάρχουσες ροές ασυμπτωματικών/προσυμπτωματικών τουριστών.

Εντούτοις, η πραγματική εικόνα είναι πιο σύνθετη, γιατί πλέον, πρέπει να ληφθεί υπόψιν και η εισροή των τουριστών. Σε προηγούμενα στάδια εφαρμογής του μοντέλου, είχε επισημανθεί ο κίνδυνος από την εισροή φορέων, και μάλιστα είχαν αναλυθεί σενάρια διαφορετικών ροών, σύμφωνα με τα οποία είχε επισημανθεί ο κίνδυνος πρόωρης αναζωπύρωσης, στη περίπτωση που σημαντικός αριθμός φορέων θα εισέρχονταν σε καθημερινή βάση. Με βάση τα πιο πρόσφατα αποτελέσματα του μοντέλου, και έχοντας πλέον αρχίσει να σχηματίζουμε εικόνα για τη ροή των ασυμπτωματικών/προσυμπτωματικών τουριστών, παρουσιάζονται οι νεότερες προβλέψεις. Ένα σημείο που είχε τονιστεί επανειλημμένα, είναι ότι στην περίπτωση που κάποιο κρούσμα βρίσκεται στην προσυμπτωματική φάση, παρατηρείται και η υψηλότερη μεταδοτικότητα, γι’ αυτό και είναι καίριας σημασίας ο εντοπισμός αυτών των φορέων της νόσου κατά την είσοδο τους στη χώρα και η απομόνωση τους. Συνολικά, η εικόνα των κρουσμάτων και των θανάτων όπως έχουν καταγραφεί και υπολογισθεί με το μοντέλο, παρουσιάζονται στο Σχήμα 3. Επιπλέον, για να έχουμε μια καλύτερη εικόνα της διασποράς στην κοινότητα, έχει υπολογισθεί ο συνολικός αριθμός των κρουσμάτων (πέρα των καταγεγραμμένων) στην κοινότητα. Για να υπολογιστεί ο συνολικός αριθμός των κρουσμάτων στην κοινότητα, ο αριθμός των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων πολλαπλασιάστηκε με ένα συντελεστή, ο οποίος με βάση τα αποτελέσματα διεθνούς μελέτης που λαμβάνει υπόψη τη θνησιμότητα του ιού (περίπου 1.4%) και τη χρονική υστέρηση μεταξύ μετάδοσης και θανάτου (περίπου 13 ημέρες) [3], για την Ελλάδα έχει προσδιοριστεί να κυμαίνεται μεταξύ 8.5 (για τις πρώτες ημέρες που επιβεβαιώθηκαν κρούσματα) έως 3.8 (για τις τελευταίες ημέρες όπου έχει περιορισθεί η διασπορά και έχουν πραγματοποιηθεί περισσότεροι έλεγχοι). Για αντιπαραβολή, ο αντίστοιχος συντελεστής στην Ιταλία τις πρώτες μέρες εκδήλωσης του φαινομένου ήταν ίσος με 16. Με βάση λοιπόν τα μέχρι τώρα αποτελέσματα, φαίνεται ότι τις τελευταίες ημέρες υπάρχει μια αυξητική τάση νέων κρουσμάτων, που κυρίως οφείλονται σε φορείς προερχόμενους από το εξωτερικό. Η χρονική εξέλιξη των κρουσμάτων (σωρευτικά) παρουσιάζεται με την μπλε γραμμή, ενώ τα καταγεγραμμένα περιστατικά παρουσιάζονται με τις κόκκινες τελείες. Αντίστοιχα, ο συνολικός αριθμός των θανόντων, παρουσιάζεται με τη μαύρη γραμμή.

Σχήμα 3. Χρονική εξέλιξη του συνολικού αριθμού των καταγεγραμμένων περιστατικών όπως αποτυπώνονται από τα δεδομένα του ΕΟΔΥ, και όπως έχουν προβλεφθεί από το μοντέλο, καθώς και ο πραγματικός αριθμός και η πρόβλεψη για το συνολικό αριθμό των θανάτων, καθώς και η διασπορά του ιού στην κοινότητα.

Στη περίπτωση που δεν περιοριστούν οι ροές ασυμπτωματικών/προσυμπτωματικών τουριστών, και ταυτόχρονα δεν ληφθούν κάποια επιπλέον μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης τότε η επιδημιολογική εικόνα της χώρας στους επόμενους μήνες αναμένεται να είναι η ακόλουθη, όπως παρουσιάζεται στο Σχήμα 4.

Σχήμα 4. Χρονική εξέλιξη του συνολικού αριθμού των καταγεγραμμένων περιστατικών όπως αποτυπώνονται από τα δεδομένα του ΕΟΔΥ, και όπως έχουν προβλεφθεί από το μοντέλο, καθώς και ο πραγματικός αριθμός και η πρόβλεψη για το συνολικό αριθμό των θανάτων μέχρι τέλος του έτους, με βάση τις υπάρχουσες ροές ασυμπτωματικών/προσυμπτωματικών τουριστών και εάν δεν ληφθούν μέτρα περιορισμού της ροής των φορέων (~50 ανά ημέρα) και μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης.

Συνεπώς, παρά τη μείωση της μεταδοτικότητας λόγω της καλοκαιρινής περιόδου και της επίδρασης της θερμοκρασίας, της υπεριώδους ακτινοβολίας και της υγρασίας, η είσοδος του ίδιου αριθμού φορέων που υπολογίζεται να έχουμε σήμερα (~50 φορείς ημερησίως), θα μπορούσε να συντελέσει σε πρόωρη αναζωπύρωση, η οποία θα μπορούσε να μεταφραστεί σε σημαντική αύξηση των κρουσμάτων από τα τέλη Ιουλίου. Ο ρυθμός αύξησης των κρουσμάτων από τον εντοπισμό της νόσου στη χώρα, καθώς και στους επόμενους μήνες, παρουσιάζεται στο Σχήμα 5.

Σχήμα 5. Ρυθμός μεταβολής των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων, των κρουσμάτων σύμφωνα με την πρόβλεψη του μοντέλου και της διασποράς στην κοινότητα.

Από την ανάλυση των εν λόγω αποτελεσμάτων και προβλέψεων, γίνεται προφανής η σημαντικότητα τόσο της τήρησης των βασικών μέτρων προστασίας, όσο και του ελέγχου των τουριστών που θα εισέρχονται στη χώρα. Ταυτόχρονα, είναι σημαντική η συνέχιση των ελέγχων στον πληθυσμό, έτσι ώστε σε περίπτωση εντοπισμού τοπικών εστιών διάδοσης, να γίνονται στοχευμένες παρεμβάσεις περιορισμού, καθώς και ιχνηλάτιση των επαφών για αποφυγή  περαιτέρω διάδοσης.

Βιβλιογραφία

[1] J.C. Blackwood and L.M. Childs, An introduction to compartmental modeling for the budding infectious disease modeler. Letters in Biomathematics, 2018. 5(1): p. 195-221.

[2] B.F. Maier and D. Brockmann, Effective containment explains sub-exponential growth in confirmed cases of recent COVID-19 outbreak in Mainland China. medRxiv, 2020: p. 2020.02.18.20024414.

[3] T. Russell, J. Hellewell, S. Abbott, N. Golding, H. Gibbs, C. Jarvis, K. Zandvoort, S. Flasche, S. Eggo, W. Edmunds, and A. Kucharski, Using a delay-adjusted case fatality ratio to estimate under-reporting. https://cmmid.github.io/topics/covid19/global_cfr_estimates.html. 2020.

Την τάση μετάλλαξης του νέου κορωνοϊού, εξέλιξης και προσαρμογής του στους ανθρώπους ξενιστές του, αποκαλύπτει μια νέα επιστημονική έρευνα, που ανέλυσε γονιδιώματα του ιού SARS-CoV-2 από 7.666 ασθενείς με νόσο Covid-19, προερχόμενους από διάφορες χώρες.

Η μελέτη, η οποία θα φανεί χρήσιμη στους επιστήμονες που ετοιμάζουν νέα αντι-ιικά φάρμακα και εμβόλια, εντόπισε 198 επαναλαμβανόμενες γενετικές μεταλλάξεις του ιού, οι οποίες φαίνεται να έχουν συμβεί ανεξάρτητα περισσότερες από μία φορές.

Επίσης, οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή Φρανσουά Μπαλού του Ινστιτούτου Γενετικής του Πανεπιστημιακού Κολλεγίου του Λονδίνου (UCL), οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό “Infection, Genetics and Evolution”, ανακοίνωσαν ότι ένα μεγάλο μέρος της παγκόσμιας γονιδιακής ποικιλομορφίας του νέου κορωνοϊού καταγράφεται σε όλες τις χώρες που έχουν πληγεί σκληρά από την Covid-19. Αυτό, κατά τους επιστήμονες, δείχνει ότι υπήρξε εκτεταμένη παγκόσμια μετάδοση του ιού ήδη από πολύ πρώιμο στάδιο της επιδημίας, ενώ σημαίνει επίσης ότι στις περισσότερες χώρες δεν υπήρξε ένας μοναδικός «ασθενής μηδέν», αλλά ο ιός εισέδυσε ανεξάρτητα αρκετές φορές και από διαφορετικές οδούς.

Το πρώτο πλήρες γονιδίωμα του κορωνοϊού δόθηκε στη δημοσιότητα στις 25 Ιανουαρίου και έκτοτε χιλιάδες άλλα γονιδιώματά του έχουν μελετηθεί και δημοσιευθεί με βάση δείγματα από ασθενείς σε όλο τον κόσμο. Τα νέα φυλογενετικά ευρήματα επιβεβαιώνουν ότι ο ιός εμφανίστηκε στο τέλος του 2019, προτού αρχίσει την ταχεία παγκόσμια επέλαση του.

Όλα τα γονιδιώματα των κορωνοϊών στους ανά τον κόσμο ασθενείς φαίνεται να έλκουν την καταγωγή τους από ένα κοινό πρόγονο που εμφανίστηκε μεταξύ της 6ης Οκτωβρίου και της 11ης Δεκεμβρίου 2019. Κάπου τότε ο νέος ιός «πήδηξε» από κάποιο ζώο στον πρώτο άνθρωπο και τον μόλυνε. Οι ερευνητές θεωρούν απίθανο ότι ο κορωνοϊός κυκλοφορούσε στους ανθρώπους για καιρό προτού ανιχνευθεί στη Γουχάν της Κίνας, πέρυσι το Δεκέμβριο.

Στο κρίσιμο ερώτημα αν η διαχρονική μετάλλαξη του ιού τον κάνει σταδιακά πιο θανατηφόρο ή όχι, δεν υπάρχει ακόμη σαφής απάντηση. «Όλοι οι ιοί μεταλλάσσονται με φυσικό τρόπο. Από μόνες τους οι μεταλλάξεις δεν είναι κακό πράγμα και δεν υπάρχει τίποτε που να υποδηλώνει ότι ο SARS-CoV-2 μεταλλάσσεται πιο γρήγορα ή πιο αργά του αναμενομένου. Μέχρι στιγμής δεν μπορούμε να πούμε αν ο ιός γίνεται περισσότερο ή λιγότερο φονικός και μολυσματικός», δήλωσε ο δρ Μπαλού.

Η μελέτη δείχνει ότι οι μικρές συχνές γενετικές μεταλλάξεις που εντοπίσθηκαν, δεν κατανέμονται ισομερώς στο γονιδίωμα του ιού. Μερικά μέρη του γονιδιώματος του, όπως στην προεξέχουσα πρωτεΐνη S, έχουν πολλές μεταλλάξεις (πάνω από 15), ενώ άλλα μέρη εμφανίζουν πολύ λίγες μεταλλάξεις και αυτά, σύμφωνα με τους ερευνητές, μπορούν να αποτελέσουν καλύτερους στόχους για την ανάπτυξη φαρμάκων και εμβολίων.

Όπως εξήγησε ο Μπαλού, «μια σοβαρή πρόκληση για την καταπολέμηση των ιών είναι ότι ένα εμβόλιο ή φάρμακο μπορεί να μην είναι πια αποτελεσματικό, αν ο ιός έχει μεταλλαχθεί. Εάν εστιάσουμε τις προσπάθειες μας στα μέρη του κορωνοϊού που είναι λιγότερο πιθανό να μεταλλαχθούν, τότε έχουμε καλύτερες πιθανότητες να αναπτύξουμε φάρμακα που θα είναι αποτελεσματικά σε βάθος χρόνου και ο ιός δεν θα μπορεί εύκολα να τα αποφύγει».

https://eleftherostypos.gr/

Κατά 60% αυξήθηκαν οι αφίξεις τουριστών στην Ελλάδα την περίοδο 2012-2016, με αποτέλεσμα το μερίδιο της χώρας μας στο σύνολο των αφίξεων στη Νότια Ευρώπη να αυξηθεί το 2016 σε 10,8%, από 8,7% το 2012. Αντίθετα, η εικόνα στις εισπράξεων δεν φαίνεται να συμβαδίζει με αυτή των αφίξεων,σημειώνοντας διακυμάνσεις από έτος σε έτος και τα μερίδια της Ελλάδας να μην ξεπερνούν το 9% για την περίοδο 2012 –2016.

Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα της μελέτης του ΙΝΣΕΤΕ με τίτλο "Ο τουρισμός στην Ελλάδα και στους κύριους ανταγωνιστικούς προορισμούς 2012 - 2016".

Η αύξηση προήλθε από αύξηση του μεριδίου της Ελλάδας στον εξερχόμενο τουρισμό σχεδόν στο σύνολο των 25 αγορών που εξετάστηκαν και που δημιουργούν περισσότερο από το 90% των εσόδων του εισερχόμενου τουρισμού στην Ελλάδα. Στις αγορές αυτές περιλαμβάνονται τόσο παραδοσιακές αγορές μας (από Δυτική Ευρώπη, ΗΠΑ κλπ.) όσο και νέες (Ανατολική Ευρώπη, Βαλκάνια). Από την άλλη πλευρά, η αύξηση μεριδίων στον εξερχόμενο τουρισμό στις νέες αγορές ήταν μεγαλύτερη απ’ ότι στις παραδοσιακές, με αποτέλεσμα την παρατηρούμενη μείωση του μεριδίου των παραδοσιακών αγορών στον εισερχόμενο τουρισμό.

Οι δημοφιλέστεροι προορισμοί στη Νότια Ευρώπη είναι η Ισπανία και η Ιταλία την περίοδο 2012 – 2016, αντιπροσωπεύοντας το 53% - 56% των αφίξεων και το 54% - 57% των εισπράξεων του εισερχόμενου τουρισμού στην Νότια Ευρώπη. 

Ανάμεσα στους Ευρωπαϊκούς προορισμούς, η Νότια Ευρώπη έχει υψηλότερο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης αφίξεων (2000 – 2016: +3,2%, 2012 – 2016: +4,9%) σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (+2,9% και +3,4% αντίστοιχα). Την περίοδο 2012 – 2016 η Ελλάδα έχει τον υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης (+12,4%) από τις χώρες-προορισμούς της Νότιας Ευρώπης. Την ίδια περίοδο, η Τουρκία είναι η μοναδική χώρα της Νότιας Ευρώπης που παρουσίασε μείωση στον εισερχόμενο τουρισμό της, λόγω μείωσης του εισερχόμενου τουρισμού στην χώρα αυτή το 2016 – έτος κατά το οποίο έλαβε χώρα το αποτυχημένο πραξικόπημα στην χώρα αυτή, καθώς και διάφορες τρομοκρατικές επιθέσεις. Η Ισπανία και η Ιταλία δέχονται περίπου 50% των αφίξεων και των εσόδων του εισερχόμενου τουρισμού στη Ν. Ευρώπη.

Συμπερασματικά, προκύπτει ότι ο ετήσιος ρυθμός αύξησης των αφίξεων στην Ευρώπη είναι μικρότερος απ’ ότι στον Κόσμο, της Νότιας Ευρώπης μεγαλύτερος σε σύγκριση με τον Κόσμο και της Ελλάδας σημαντικά μεγαλύτερος σε σύγκριση με την Νότια Ευρώπη. 

Την μεγαλύτερη ένταση τουριστικών ροών σε σύγκριση με τον πληθυσμό τους δέχονται οι χώρες της Ελλάδας, της Κύπρου, της Κροατίας και της Μάλτας, όπου το 2016 ο εισερχόμενος τουρισμός υπερκέρασε τον πληθυσμό τους κατά τουλάχιστον 130% (Ελλάδα) έως και 330% (Μάλτα).

Διείσδυση της Ελλάδας στις αγορές

Οι μεγαλύτερες αγορές

Διείσδυση της Ελλάδας ως προς τις διανυκτερεύσεις

Η Ελλάδα και οι άλλες χώρες της νότιας Ευρώπης (Ισπανία, Ιταλία, Κύπρος), αλλά και η Τουρκία, προβλέπεται να αντιμετωπίσουν αυξημένες ελλείψεις νερού, σύμφωνα με μια νέα επιστημονική μελέτη του Κοινού Κέντρου Ερευνών (JRC) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Η έρευνα - που αξιολογεί τις μελλοντικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, των αλλαγών στις χρήσεις γης και των συνηθειών στην κατανάλωση του νερού- εκτιμά ότι ενώ από τη μία θα υπάρχουν αυξημένες πλημμύρες, από την άλλη θα επιδεινώνεται η λειψυδρία, ιδίως τα καλοκαίρια. Οι συνέπειες αποδίδονται κατά κύριο λόγο στην κλιματική αλλαγή (σε ποσοστό 80% ως 90%) και δευτερευόντως σε άλλους παράγοντες, όπως η χρήση της γης και του νερού (10% ως 20%).

Οι ερευνητές προβλέπουν σημαντικές μειώσεις στην αναπλήρωση του υδροφόρου ορίζοντα, ιδίως για την Ελλάδα (προβλέπεται μια ετήσια απώλεια της τάξης των 810 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων νερού), την Ισπανία και την Πορτογαλία, κάτι που σημαίνει μειωμένη διαθεσιμότητα νερού για άρδευση γεωργικών καλλιεργειών, άρα και μειωμένη διαθεσιμότητα τροφίμων.

Η αυξανόμενη ξηρασία στον Ευρωπαϊκό Νότο θα οδηγήσει σε ολοένα μεγαλύτερη έλλειψη νερού και σε μειωμένα υδάτινα αποθέματα για τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια σε μεσογειακές χώρες όπως η Ελλάδα. Αυτό θα έχει ως συνέπεια, εκτός από τη γεωργία και τα τρόφιμα, να επηρεασθούν αρνητικά επίσης οι τομείς της παραγωγής ενέργειας και των μεταφορών.

Για την Ελλάδα -σε περίπτωση ανόδου της θερμοκρασίας κατά δύο βαθμούς- αναμένεται μια ετήσια μείωση της τάξης του 2% στην εισροή υδάτων στα υδροηλεκτρικά εργοστάσια, ενώ αντίθετα για τη βόρεια Ευρώπη προβλέπεται μια αύξηση περίπου κατά 13%. Αν όμως η άνοδος της θερμοκρασίας είναι μεγαλύτερη, έως το τέλος του αιώνα η μείωση στα υδροηλεκτρικά εργοστάσια μπορεί να φθάσει το 10%.

Η Ελλάδα και η Κύπρος είναι οι δύο χώρες που -με μια άνοδο της θερμοκρασίας κατά δύο βαθμούς- προβλέπεται να έχουν την μεγαλύτερη πίεση στη διαθεσιμότητα του νερού, καθώς προβλέπεται μια αύξηση περίπου κατά 100% στην αναλογία ζήτησης νερού προς διαθεσιμότητά του (water demand-availability ratio-WEI), δηλαδή θα έχουν την μεγαλύτερη ανισορροπία ζήτησης-προσφοράς νερού στην Ευρώπη.

Οι επιστήμονες έκαναν εκτιμήσεις σε βάθος 30 ετών με βάση αφενός ένα αισιόδοξο σενάριο (θα επιτευχθεί ο στόχος της Συμφωνίας των Παρισίων το 2015 για άνοδο της παγκόσμιας θερμοκρασίας λιγότερο από δύο βαθμούς Κελσίου) και αφετέρου ένα απαισιόδοξο σενάριο (η άνοδος της θερμοκρασίας θα ξεπεράσει τους δύο βαθμούς και μπορεί να φθάσει ακόμη και τους τέσσερις). Αν και στην πρώτη πιο αισιόδοξη περίπτωση οι συνέπειες αναμένονται λιγότερο σοβαρές, παρόλα αυτά πάλι προβλέπονται τόσο περισσότερες πλημμύρες, όσο και μεγαλύτερη λειψυδρία.

Συνολικά στις μεσογειακές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (μεταξύ των οποίων η Ελλάδα) ο αριθμός των ανθρώπων που προβλέπεται να επηρεασθούν από την έλλειψη νερού έως το τέλος του αιώνα μας, αν ισχύσει το αισιόδοξο σενάριο, θα αυξηθεί από 85 εκατομμύρια σήμερα, σε 104 εκατομμύρια.

Οι χώρες της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης θα έχουν στο μέλλον μεγαλύτερα αποθέματα νερού κάθε χρόνο, αλλά και περισσότερες πλημμύρες σε σχέση με τις χώρες της Νότιας Ευρώπης. Η μελέτη προτείνει να ληφθούν περισσότερα προληπτικά μέτρα, ιδίως στη Νότια Ευρώπη, όπως καλύτερη διαχείριση του νερού για άρδευση (ώστε να μη γίνεται σπατάλη του), φύτεμα περισσότερων καλλιεργειών ανθεκτικών στην ξηρασία, αύξηση του τιμολογίου για αγροτική και βιομηχανική χρήση του νερού, ανάπτυξη νέων τεχνολογιών ψύξης στις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής (ώστε να καταναλώνουν λιγότερο νερό) κ.α.

Η μελέτη προειδοποιεί ότι «αν η ζήτηση νερού παραμείνει στα σημερινά επίπεδα και χωρίς σημαντικές προσπάθειες για εξοικονόμηση νερού, η άνοδος της θερμοκρασίας και η μείωση των βροχοπτώσεων λόγω κλιματικής αλλαγής στη Μεσόγειο θα προκαλέσει ακραίες αυξήσεις στη λειψυδρία. Οι άνθρωποι που ήδη έχουν επηρεασθεί υπό τις παρούσες κλιματικές συνθήκες, στο μέλλον θα έλθουν αντιμέτωποι με πολύ πιο σοβαρή έλλειψη νερού από ό,τι τώρα».

Μια δεύτερη μελέτη επιβεβαιώνει

Μια δεύτερη διεθνής έρευνα, με επικεφαλής τον καθηγητή Ασίς Σάρμα του Πανεπιστημίου της Νέας Νότιας Ουαλίας της Αυστραλίας, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύθηκαν σε διάφορα επιστημονικά περιοδικά (Nature Geoscience, Geophysical Research Letters, Scientific Reports, Water Resources Research), επιβεβαιώνει το παράδοξο: τα αποθέματα νερού συρρικνώνονται, ενώ η κλιματική αλλαγή προκαλεί πιο έντονες βροχοπτώσεις και πλημμύρες. Η αιτία είναι ότι η άνοδος της θερμοκρασίας οδηγεί σε μεγαλύτερη ξηρασία του εδάφους, ιδίως σε περιοχές ήδη ξηρές.

Η μελέτη - η πιο εκτεταμένη διεθνής ανάλυση για τις βροχές και τις ροές των ποταμών μέχρι σήμερα- έλαβε υπόψη της στοιχεία από χιλιάδες σταθμούς παρατήρησης σε 160 χώρες. «Αυτό που δεν περιμέναμε, είναι ότι, παρά τις έξτρα βροχές παντού στον κόσμο, τα μεγάλα ποτάμια σταδιακά στερεύουν. Λιγότερο νερό στα ποτάμια μας σημαίνει λιγότερο νερό στις πόλεις και στα αγροκτήματα. Και πιο ξηρό έδαφος σημαίνει πως οι αγρότες θα χρειάζονται περισσότερο νερό για να μεγαλώσουν τις ίδιες καλλιέργειες. Είναι τρομερά ανησυχητικό ότι κάτι παρόμοιο συμβαίνει παντού στον κόσμο».

Οι επιστήμονες έχουν υπολογίσει ότι για κάθε 100 σταγόνες βροχής που πέφτουν στη γη, μόνο οι 36 μετατρέπονται σε «μπλε νερό», δηλαδή εισέρχονται στις λίμνες, στα ποτάμια και στον υδροφόρο ορίζοντα, συνεπώς μπορούν να αξιοποιηθούν για τις ανθρώπινες ανάγκες. Τα υπόλοιπα δύο τρίτα της βροχής γίνονται «πράσινο νερό», δηλαδή κατακρατούνται ως υγρασία από το έδαφος.

Όσο ανεβαίνει η θερμοκρασία του πλανήτη, τόσο περισσότερο νερό εξατμίζεται από το έδαφος, το οποίο έτσι απορροφά μεγαλύτερη ποσότητα της βροχής, με αποτέλεσμα να απομένει όλο και λιγότερο «μπλε νερό» για ανθρώπινη χρήση.

«Το πρόβλημα είναι διπλό», τόνισε ο Σάρμα. «Από τη μία ολοένα λιγότερο νερό καταλήγει εκεί όπου μπορούμε να το αποθηκεύσουμε για κατοπινή χρήση. Από την άλλη, οι βροχές γίνονται πιο έντονες, κατακλύζοντας τα συστήματα απορροής στις πόλεις και οδηγώντας σε συχνότερες και πιο έντονες πλημμύρες σε αστικές περιοχές».

Οι ερευνητές προτείνουν νέες πολιτικές για το νερό, όπως λιγότερο εντατική χρήση του στη γεωργία, αλλά και υποδομές για την αποθήκευση του νερού των αστικών πλημμυρών, ώστε να μη πηγαίνει χαμένο. Το Τόκιο, που κάποτε πλημμύριζε κάθε χρόνο, πρωτοπορεί σε αυτό τον τομέα, καθώς έχει δημιουργήσει μια μεγάλη υπόγεια δεξαμενή, όπου συσσωρεύονται τα νερά των πλημμυρών και αργότερα αξιοποιούνται. Σήμερα πια η ιαπωνική πρωτεύουσα δεν πλήττεται από πλημμυρικά φαινόμενα, ενώ παράλληλα έχει περισσότερο διαθέσιμο νερό.

https://www.dikaiologitika.gr