Όλο και εντείνεται το πρόβλημα της εμφάνισης των μεδουσών και των συγγενικών ειδών τους στις θάλασσες του πλανήτη, κοντά στις κατοικημένες παράκτιες περιοχές.

Με κανένα τρόπο ο Κορινθιακός και ο Πατραϊκός κόλπος δεν αποτελούν κάποια εξαίρεση, απλώς έτυχε φέτος αυτοί να έχουν μέχρι στιγμής υποστεί το κύριο βάρος της επιδρομής στη χώρα μας.

Μια νέα σλοβενική επιστημονική έρευνα, που εστιάσθηκε στην Αδριατική, όπου το πρόβλημα είναι συχνό, δίνει μια άλλη διάσταση, υποστηρίζοντας ότι οι τσούχτρες (η λαϊκή ονομασία για ένα κοινό είδος μέδουσας) και τα άλλα συγγενικά ζελατινώδη θαλάσσια πλάσματα μπορεί να έχουν γίνει μεγάλος μπελάς εξαιτίας των ίδιων των ανθρώπων και των δραστηριοτήτων τους.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Μάρτιν Βοντόπιβετς του σλοβενικού Εθνικού Ινστιτούτου Βιολογίας, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό περιβαλλοντικών ερευνών "Environment Research Letters", σύμφωνα με το "New Scientist", εκτιμούν ότι οι διάφορες εγκαταστάσεις μέσα στη θάλασσα, όπως οι πλατφόρμες άντλησης πετρελαίου και φυσικού αερίου, οι πλωτές ανεμογεννήτριες κ.α, μπορεί να βοηθούν στις μεδουσο-επιδρομές.

Οι μέδουσες αποτελούν σημαντικό στοιχείο του θαλάσσιου οικοσυστήματος, αλλά μετατρέπονται σε πρόβλημα, όταν συναθροίζονται σε μεγάλους αριθμούς, καθιστώντας απαγορευτικό το κολύμπι, μπλοκάροντας τα δίχτυα των ψαράδων, ακόμη και τους αγωγούς των μονάδων ηλεκτροπαραγωγής, βιολογικού καθαρισμού ή αφαλάτωσης που καταλήγουν στη θάλασσα. Επιπλέον, καταβροχθίζοντας μαζικά τα νεογέννητα ψαράκια και το πλαγκτόν, αλλοιώνουν τη θαλάσσια τροφική αλυσίδα.

Κήρυξαν τον πόλεμο... στις τσούχτρες! Τροπολογία προς ψήφιση στη Βουλή

Πολλές μέδουσες ξεκινούν τη ζωή τους ως «πολύποδες» που πρέπει να προσκολληθούν σε κάποια επιφάνεια, ιδίως σε κάποια που προεξέχει. Στη φύση σπάνια υπάρχουν τέτοιες επιφάνειες, αλλά οι άνθρωποι κατασκευάζουν ουκ ολίγες μέσα στη θάλασσα, διευκολύνοντας έτσι τις μέδουσες να πολλαπλασιασθούν.

Είναι ενδεικτικό ότι στην Αδριατική οι πρώτες μέδουσες παρατηρήθηκαν το 1834, αλλά έως τα μέσα του προηγούμενου αιώνα ήσαν σπάνιο φαινόμενο. Στις δεκαετίες του 1950, 1960 και 1970 εμφανίζονταν μόνο μία ή δύο φορές ανά δεκαετία, στις δεκαετίες του 1980 και του 1990 έκαναν πια αισθητή την παρουσία τους περίπου στα οκτώ χρόνια κάθε δεκαετίας, ενώ από το 2000 έως σήμερα είναι πανταχού παρούσες κάθε χρόνο (ας το έχουν υπόψη αυτό όσοι επισκέπτονται τις δαλματικές ακτές...).

Σύμφωνα με τους ερευνητές, η απότομη αύξηση στη συχνότητα των μεδουσών συνέπεσε με τον πολλαπλασιασμό στις υπεράκτιες πλατφόρμες άντλησης φυσικού αερίου στην Αδριατική, από μόνο μία το 1968 σε περίπου 140 σήμερα. Χρησιμοποιώντας υπολογιστικές προσομοιώσεις, οι ερευνητές συμπέραναν ότι υπάρχει σχέση ανάμεσα στις μέδουσες και στις ανθρωπογενείς κατασκευές, καθώς οι τελευταίες βοηθάνε τις πρώτες να επιβιώνουν ακόμη και όταν αντιμετωπίζουν δυσκολίες στο περιβάλλον τους, όπως η θαλάσσια ρύπανση.

Όσο πιο κοντά στα θαλάσσια ρεύματα βρίσκεται μια ανθρώπινη υπεράκτια κατασκευή, τόσο περισσότερο διευκολύνει τις μέδουσες να αναπτυχθούν. Σημειωτέον ότι, εκμεταλλευόμενες ένα ισχυρό ρεύμα, οι μέδουσες μπορούν να ταξιδέψουν έως 1.000 χιλιόμετρα.

Άλλοι παράγοντες, σύμφωνα με τους επιστήμονες, που ευνοούν την εξάπλωση των μεδουσών, είναι η υπεραλίευση των θαλάσσιων ειδών που τρώνε τις μέδουσες, η αυξημένη απορροή στις θάλασσες θρεπτικών χημικών ουσιών κ.α.

Πάντως, για να μετριασθεί κάπως ο εκνευρισμός των καταστηματαρχών, ξενοδόχων και λουομένων στον Κορινθιακό και στον Πατραϊκό κόλπο, ας λάβουν υπόψη τους ότι οι μέδουσες που αντιμετωπίζουν, δεν είναι τίποτε μπροστά στις μέδουσες-τέρατα (Nemopilema nomurai), πλάτους δύο μέτρων και βάρους 200 κιλών, που έχουν κατακλύσει τις θάλασσες της νότιας και ανατολικής Κίνας και τη θάλασσα της Ιαπωνίας. Στην τελευταία, κυκλοφορούν κάθε μέρα τουλάχιστον μισό δισεκατομμύριο από αυτές τις θηριώδεις μέδουσες...

πηγή: ΑΠΕ - ΜΠΕ

∆εν γνωρίζουν ακόµα οι επιστήµονες για ποιο λόγο το ιδιαίτερα ενοχλητικό στους ανθρώπους είδος, η µέδουσα, έχει κατακλύσει όλο το µήκος των ακτών του Κορινθιακού Κόλπου, το µόνο σίγουρο είναι ότι η οικονοµική ζηµιά για τις θαλάσσιες περιοχές είναι µεγάλη, ειδικά την περίοδο των θερινών µηνών.

Μέρα µε τη µέρα η αισιόδοξη πρόβλεψη ότι ο χαρακτήρας του φαινοµένου θα ήταν παροδικός καταρρίπτεται. Hδη οι ειδικοί κάνουν λόγο για ηµιµόνιµο πρόβληµα, το οποίο µπορεί να διατηρηθεί στην περιοχή µέχρι και για 2 έως 3 χρόνια από σήµερα. Σύµφωνα µε τα τοπικά Μέσα, η αρµόδια ∆ιεύθυνση Αγροτικής Οικονοµίας και Κτηνιατρικής ∆υτικής Ελλάδος απορρίπτει τη λήψη άµεσων µέτρων για την αντιµετώπιση του προβλήµατος εκτιµώντας ότι «δεν θα φέρουν αποτέλεσµα, καθώς δεν έχουν προσδιοριστεί σαφώς τα αίτια του προβλήµατος», όπως αναφέρεται σε εµπιστευτικό σηµείωµα της υπηρεσίας, το οποίο δηµοσίευσε η εφηµερίδα «Πελοπόννησος».

«Ακόµα και αν σταµατήσει κάθε είδους αλιευτική δραστηριότητα στον Κορινθιακό, οι µέδουσες θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν και θα κάνουν τον κύκλο τους. Με ένα τέτοιο µέτρο θα πληγεί επιπλέον η τοπική αλιευτική κοινότητα, ενώ άλλες ανθρώπινες δραστηριότητες, µε µεγάλη επίδραση στην ισορροπία του οικοσυστήµατος, θα συνεχίζονται όπως πριν», αναφέρεται στο σηµείωµα, όπου τονίζεται ότι πρέπει να υπάρξει µελέτη για την πλήρη κατανόηση των περιβαλλοντικών παραµέτρων του προβλήµατος.

Ερωτήσεις στη Βουλή
Το θέµα έφτασε και στη Βουλή έπειτα από ερωτήσεις βουλευτών και συζητήθηκε στην Ειδική Επιτροπή µε επιστήµονες και φορείς να παρουσιάζουν διαφορετικές πτυχές του φαινοµένου και προτάσεις, όπως το Γεωτεχνικό Επιµελητήριο Ελλάδας που ζήτησε απαγόρευση κάθε αλιευτικής δραστηριότητας στον Κορινθιακό Κόλπο για ένα
χρόνο προκειµένου να αντιµετωπιστεί η εκρηκτική αύξηση των µεδουσών.

«Ζούµε εδώ από την ηµέρα που γεννηθήκαµε και αυτό που βιώνουµε τα τελευταία χρόνια στον Κορινθιακό, όσον αφορά στο θαλάσσιο περιβάλλον, είναι κάτι το πρωτόγνωρο. Είναι µια κλειστή θάλασσα και δεν µπορεί να επιτρέπεται χωρίς καµία προστασία και ελεγκτικούς µηχανισµούς να γίνεται υπεραλίευση, και µάλιστα από γρι γρι»,
είπε χαρακτηριστικά ο δήµαρχος Κορινθίων, Αλέξανδρος Πνευµατικός.

Η έλλειψη ψαριών στον Κορινθιακό Κόλπο, τα οποία έχουν ως τροφή τις µέδουσες, ο ολοένα και µικρότερος αριθµός δελφινιών και χελωνών, που επίσης θα µπορούσαν να µειώσουν τους µεγάλους πληθυσµούς τσουχτρών, και η ταυτόχρονη µόλυνση του κόλπου από βοθρολύµατα στέκουν εµπόδιο στην περιβαλλοντική του ανάπτυξη.
Ο Σταµάτης Χαλβατζής, πρόεδρος του Συνδέσµου Προστασίας και Ορθολογικής Ανάπτυξης του Κορινθιακού «Ο Αρίων», τόνισε στη διάρκεια της συνεδρίασης της επιτροπής ότι πριν από πέντε χρόνια πάλι βρισκόταν σε παρόµοια επιτροπή για το ίδιο θέµα κι όµως, αν και είχε υπάρξει απόφαση, κανένα µέτρο της δεν έχει υλοποιηθεί.

«Οι µέδουσες στον Κορινθιακό είναι κάτι σαν τον πυρετό σε ένα µικρό παιδί. Επειδή δεν ξέρει να µας πει αν πονάει, καταλαβαίνουµε ότι υπάρχει κάποιο πρόβληµα και το ψάχνουµε. Οι µέδουσες µας δείχνουν την έκταση της υπεραλίευσης. Μόνο όταν χάσουµε τις ανέσεις µας καταλαβαίνουµε πόσο σηµαντικό είναι να διαφυλάξουµε το φυσικό πλούτο».

Πολλές φορές εγκλωβίζονται σε κόλπους από τυχαία γεγονότα
Τη δική του εκδοχή για το φαινόµενο έδωσε ο Παναγιώτης Παναγιωτίδης, διευθυντής Ερευνών του Ινστιτούτου Ωκεανογραφίας του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών.

«Αν θέλετε την προσωπική µου άποψη και την εµπειρία µου από τα περίπου 35 χρόνια που εργάζοµαι στο Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών, ένα αντίστοιχο φαινόµενο είχε συµβεί και στον Σαρωνικό. ∆ηλαδή, µέδουσες πελαγικές, αυτές που τσιµπούν πολύ ενοχλητικά και δηµιουργούν προβλήµατα, εγκλωβίζονται πολλές φορές σε
κόλπους από τυχαία γεγονότα, δηλαδή, τα ρεύµατα και οι άνεµοι τις σπρώχνουν και έτσι τη δεκαετία του 1980 είχαµε ένα σηµαντικό πρόβληµα στις ακτές του Σαρωνικού, εκεί είχε εγκλωβιστεί ένας πληθυσµός ανάµεσα στην Αίγινα, στη Σαλαµίνα και την Επίδαυρο. Αυτό έγινε αιτία να κάνουµε µελέτες, αλλά µέχρι να ξεκινήσουµε να κάνουµε τις δειγµατοληψίες, πέρασαν δύο – τρία χρόνια και µέχρι να πάρει µπρος ένα σύστηµα, να βρούµε µεθοδολογίες κ.λπ., εξαφανίστηκαν οι µέδουσες.

Προφανώς, δεν τις διώξαµε. Τι είχε συµβεί; Αυτές οι συγκεκριµένες µέδουσες, µη µπορώντας να αναπαραχθούν σε κλειστούς κόλπους, εξαφανίστηκαν, έκλεισαν τον κύκλο τους, δεν αναπαράχθηκαν και τελείωσαν.

Ο Κορινθιακός Κόλπος, αν τον φανταστούµε στο µυαλό µας, έχει έναν προσανατολισµό από τη ∆ύση προς Ανατολή και επικοινωνεί µε το Ιόνιο Πέλαγος, στο οποίο κατεξοχήν αναπτύσσονται αυτές οι πελαγικές µέδουσες. Σε πολύ µεγάλους πληθυσµούς στις ακτές του Ιονίου δεν τις βλέπουµε, δεν συνειδητοποιούµε τους πληθυσµούς, γιατί είναι µακριά από τις ακτές. Αν βρεθείτε στη µέση του Ιονίου, όπως βρεθήκαµε πολλές φορές µε το ωκεανογραφικό “Αιγαίο”, και µάλιστα βρεθείτε νύχτα, αυτές ανεβαίνουν στην επιφάνεια και φωσφορίζουν.

Το χαρακτηριστικό είναι ότι το όνοµά τους είναι Pelagia noctiluca, δηλαδή, η πελαγική που φαίνεται τη νύχτα. Αυτή, λοιπόν, η µέδουσα δεν έχει καµία δουλειά στον Κορινθιακό Κόλπο, κατά πάσα πιθανότητα είναι παγιδευµένη. Υπάρχουν άλλα είδη, τα οποία δεν τσιµπούν τόσο, δεν είναι τόσο ενοχλητικά, τα οποία στον κύκλο της ζωής τους σχετίζονται µε την ακτή, γεννούν τα αβγά τους, αυτά πηγαίνουν στο βυθό και µετά ξανά γίνονται µέδουσες. Οι συγκεκριµένες, όµως, όχι.

Γι’ αυτό πιστεύω ότι το φαινόµενο θα υποχωρήσει. Αυτό δεν σηµαίνει ότι µπορούµε να κοιµόµαστε ήσυχοι και να µη δώσουµε σηµασία. Θα το παρακολουθήσουµε, όπως παρακολουθήσαµε και του Σαρωνικού», είπε καθησυχαστικά.