Τι λέει για τις διεκδικήσεις για το Αιγαίο: «Η οριοθέτηση των θαλάσσιων δικαιοδοσιών δεν είναι το μοναδικό θέμα που προκύπτει από το Αιγαίο. Υπάρχουν πολλά ζητήματα προς επίλυση τα οποία συνδέονται μεταξύ τους. Ως δυο παραλιακές χώρες του Αιγαίου, μπορούμε να επιλύσουμε αυτά τα προβλήματα με μία προσέγγιση που να λαμβάνει υπ’ όψιν τα δικαιώματα και τα συμφέροντα και των δυο πλευρών. Ομοίως η λύση που θα επιτευχθεί πρέπει να είναι περιεκτική και δίκαιη και για τις δυο πλευρές. Μόνο μια τέτοια λύση μπορεί να είναι βιώσιμη και μόνιμη. Εκ φύσεως τα θέματα αυτά τα συζητάμε με τον κ. Παυλόπουλο και τον κ. Τσίπρα.

Πιο χαμηλούς τόνους κράτησε ο Τ. Ερντογάν σε σχέση με τη Συνθήκη της Λωζάννης: »Η Συνθήκη της Λωζάννης είναι η βασική συμφωνία, η οποία ρυθμίζει τις σχέσεις μας με την Ελλάδα και ορισμένες άλλες χώρες. Η Τουρκία δεσμεύεται και σέβεται την Λωζάννη, όπως και όλες τις άλλες συμφωνίες και υποχρεώσεις της. Ξεκινώντας δε από τις μειονότητες έως σήμερα έχει εφαρμόσει την Συνθήκη με ευαισθησία. Από την άλλη πλευρά κατά διαστήματα τυγχάνει να αντιμετωπίζουμε δυσκολίες, προβλήματα ή λανθασμένες εφαρμογές, είτε σε διμερές επίπεδο είτε σε άλλα ζητήματα. Τα θέματα τα οποία έχουμε εκφράσει μέχρι σήμερα όσον αφορά τη Λωζάννη πρέπει να εξεταστούν στο πλαίσιο των ζητημάτων αυτών. Υπάρχει διαφορά μεταξύ των σημερινών συνθηκών, προβλημάτων και των μεθόδων λύσεων με αυτά που υπήρχαν πριν από 94 χρόνια».

Ιδιαίτερα σκληρός εμφανίζεται, ωστόσο ο κ. Ερντογάν αναφορικά με το Κυπριακό, τονίζοντας ότι οι Ελληνοκύπριοι «εξακολουθούν ακόμα να βλέπουν την Κύπρο ως ένα ελληνικό νησί», αυτό είναι ένα «όνειρο που δεν θα πραγματοποιηθεί ποτέ».

«Οι διαπραγματεύσεις για την επίλυση του Κυπριακού συνεχίζονται εδώ και 50 χρόνια. Στη διάρκεια αυτού του μισού αιώνα, οι θέσεις όλων των πλευρών εκφράστηκαν επανειλημμένα μέχρι και την παραμικρή λεπτομέρεια. Η εικόνα δε που εμφανίζεται κάθε φορά είναι ότι οι Ελληνοκύπριοι έχουν σοβαρό πρόβλημα όσον αφορά την κατανομή της εξουσίας σε ένα πιθανό συνεταιρικό κράτος. Αυτοί εξακολουθούν να βλέπουν την Κύπρο ως ελληνικό νησί. Εξάλλου ο λόγος της κατάρρευσης της Δημοκρατίας του 1960 σε μόλις τρία χρόνια ήταν αυτός. Θα ήθελα να πω ξεκάθαρα πως αυτό το όνειρο των Ελληνοκύπριων δεν θα πραγματοποιηθεί ποτέ. Οι Τουρκοκύπριοι δεν πρόκειται να υποβαθμιστούν ποτέ σε καθεστώς «μειονότητας» στο νησί στο οποίο είναι «συνιδιοκτήτες», όπως επιθυμούν οι Ελληνοκύπριοι. Όσο δεν υπάρχει αλλαγή προς μια νοοτροπία που να έχει βάση την πολιτική ισότητα των Τουρκοκύπριων, οι διαπραγματεύσεις για επίλυση είναι καταδικασμένες».

Ο κ. Ερντογάν, αναφέρει, επίσης, στη συνέντευξή του καθαρά δύο φορές τον όρο «τουρκική μειονότητα» και απαιτεί αυτή να έχει τη δυνατότητα να αναγνωριστούν τόσο η «εθνική» της ταυτότητα όσο επίσης τα δικαιώματά της στην εκπαίδευση και στις θρησκευτικές ελευθερίες.
«Απαιτούμε να δοθεί η δυνατότητα στη μειονότητα να επωφεληθεί από τα απαραίτητα δικαιώματα και τις ελευθερίες σύμφωνα με τις διεθνείς συμφωνίες, τις αποφάσεις του ΕΔΑΔ και των σύγχρονων διεθνών κανόνων. Και αυτό το κάνουμε με διαφανή τρόπο. Σήμερα η τουρκική μειονότητα δυστυχώς αντιμετωπίζει προβλήματα σε τομείς όπως η αναγνώριση της εθνικής της ταυτότητας, η εκπαίδευση και οι θρησκευτικές ελευθερίες. Η προσδοκία της χώρας μας είναι η επίλυση αυτών των προβλημάτων και η αφαίρεση τους από την ημερήσια διάταξη των διμερών σχέσεων».

Πηγή:www.dimokratiki.gr

Του Θανάση Κ.

Κάποιες όχι ιδιαίτερα γνωστές πτυχές από τις πρόσφατες εξελίξεις στα Ελληνοτουρκικά θα σας αποκαλύψω σήμερα.

Για να καταλάβουμε καλύτερα τι γίνεται σήμερα και τι έχει μεσολαβήσει στο πρόσφατο παρελθόν. Βλέπετε η «επικαιρότητα» δεν είναι πάντα μόνο αυτό που φαίνεται…

Είναι πολλές φορές και όλα εκείνα που δεν φαίνονται, που δεν λέγονται, που ευσχήμως αποσιωπούνται.

Εξηγούμαι λοιπόν…

Στη προχθεσινή συνέντευξη Ερντογάν στον Αλέξη Παπαχελά, ο Τούρκος Πρόεδρος απαρίθμησε τις καλές του σχέσεις και στη στενή συνεργασία του με όλους του προηγούμενους Πρωθυπουργούς της Ελλάδας.

Με όλους;

Όχι ακριβώς! Ξέχασε έναν: Τον Αντώνη Σαμαρά.

Γιατί άραγε;

Κι όταν αμέσως ο Παπαχελάς του θύμισε πως στην περίοδο Σαμαρά (2012-2014) είχαμε τις λιγότερες «τριβές» μεταξύ μας (τις λιγότερες παραβιάσεις τουρκικών αεροσκαφών στο Αιγαίο, τις λιγότερες «εικονικές αερομαχίες πάνω από το Αιγαίο κλπ.), ο Τούρκος Πρωθυπουργός απέφυγε να σχολιάσει.

Γιατί ακριβώς ο Ερντογάν αποσιώπησε τόσο… «εκκωφαντικά» την περίοδο Σαμαρά; Μήπως είχε «κακές» προσωπικές σχέσεις μαζί του;

Όχι! Είχε καλέσει μάλιστα το Σαμαρά και τον υποδέχθηκε με τιμές στην Κωνσταντινούπολη, είχαν μακρά συνομιλία οι δυό τους, του παρέθεσε γεύμα μαζί με την συνοδεία του (έκαναν «διακυβερνητική υψηλού επιπέδου») και υπέγραψαν τότε σημαντικές διμερείς συμφωνίες οικονομικού-εμπορικού και τουριστικού χαρακτήρα.

Ενώ ακολούθησε και άλλη «διακυβερνητική υψηλού επιπέδου» συνάντηση μεταξύ των δύο χωρών, στις αρχές Δεκεμβρίου του 2014.

Άρα υπήρξαν τότε επαφές και συνεννοήσεις, δραστήρια διπλωματία και σημαντικές (οικονομικού χαρακτήρα) συμφωνίες μεταξύ των δύο χωρών.

Γιατί τα ξέχασε αυτά ο Ερντογάν;

Ο ίδιος τίποτε δεν κάνει τυχαία. Κάτι ήθελε να σηματοδοτήσει με αυτές του την αποσιώπηση.

Να λοιπόν γιατί:

Ο Σαμαράς έκανε τέσσερις κινήσεις που ο Ερντογάν δεν θέλει να θυμάται. Γιατί του ήταν απολύτως δυσάρεστες.

Αν και τότε δεν τόλμησε να πει το παραμικρό.

* Πρώτον, ο Σαμαράς, ως αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης ακόμα, έθεσε για πρώτη φορά θέμα Ελληνικής ΑΟΖ!

Πράγμα για το οποίο το ελληνικό «κατεστημένο» ενοχλήθηκε τότε. Και η Τουρκία ενοχλήθηκε επίσης. Αλλά δεν είπε τίποτε.

Τη «δυσφορία» της ανέλαβε να την διαβιβάσει στο Σαμαρά το… Ελληνικό «κατεστημένο» τότε!

Ο Σαμαράς όμως επέμενε και προκάλεσε αρχές του 2011 «προ ημερησίας διάταξης» συζήτηση στη Βουλή για την ΑΟΖ. Για πρώτη φορά ever…

Αξίζει να διαβάσετε εκείνη την ομιλία του (υπάρχει στο διαδίκτυο).

Κι αξίζει επίσης, να δείτε τα δημοσιεύματα διαφόρων Ελλήνων «πανεπιστημιακών» τις μέρες εκείνες, που αμφισβητούσαν είτε τη σημασία της ΑΟΖ, είτε την ύπαρξη οποιουδήποτε αξιόλογου κοιτάσματος υδρογονανθράκων εντός της Ελληνικής ΑΟΖ.

Τώρα βέβαια, κανείς δεν θέλει να θυμάται όλες αυτές τις αρλούμπες.

Το «απόστημα» – ο κύκλος σιωπής για την Ελληνική ΑΟΖ – έσπασε τότε οριστικά από το Σαμαρά. Πράγμα που δεν πολυάρεσε, όμως, στην Άγκυρα.

Δικαίως, λοιπόν, ο Ερντογάν δεν θέλει να το θυμάται…

* Δεύτερον, τον Ιούλιο του 2012, μόλις είχε αναλάβει την Πρωθυπουργία, ο Σαμαράς έμαθε (και μάλιστα με «ανορθόδοξο τρόπο»), ότι η Τουρκία είχε αρχίσει ήδη να προκηρύσσει «οικόπεδα», δηλαδή θαλάσσια τεμάχια μέσα στην Ελληνική ΑΟΖ νοτίως του Καστελόριζου! Και διάφορες μεγάλες πετρελαϊκές εταιρίες είχαν αρχίσει να το συζητούν μαζί της.

Ο Σαμαράς αντέδρασε αμέσως. Δεν ανακήρυξε πλήρως την Ελληνική ΑΟΖ (αφού οι επίσημοι «υπηρεσιακοί παράγοντες» τον προειδοποιούσαν να ΜΗ το κάνει!)

Αλλά έκανε το αμέσως επόμενο που μπορούσε: ειδοποίησε επισήμως τον Οργανισμό για το Δίκαιο της Θάλασσας, υπό τον ΟΗΕ, ότι τα θαλάσσια «οικόπεδα» τα οποία είχε «προκηρύξει» η Τουρκία βρίσκονταν μέσα στην Ελληνική ΑΟΖ! (Και σε αυτό το ελληνικό «κατεστημένο» τον προειδοποιούσε να ΜΗ το κάνει – αλλά δεν τους άκουσε…)

Μ’ άλλα λόγια τους είπε: αυτά είναι δικά μας!

Η Ελληνική διακοίνωση δημοσιεύτηκε αυθημερόν στην «εφημερίδα» (ιστοσελίδα) της Οργανισμού για το Δίκαιο της Θαλάσσης (του οποίου η Ελλάδα είναι μέλος).

Η Τουρκική αντίδραση μπήκε μόνο ως «υποσημείωση», μιας και η Τουρκία ΔΕΝ είναι μέλος του Οργανισμού αυτού (δεν έχει υπογράψει το Δίκαιο της Θαλάσσης). Και το αποτέλεσμα ήταν οι πετρελαϊκοί «κολοσσοί» που είχαν αρχίσει να διαπραγματεύονται με την Άγκυρα για τα θαλάσσια οικόπεδα» μέσα στην Ελληνική ΑΟΖ, να κάνουν αμέσως πίσω!

Αν δεν είχε αντιδράσει επισήμως η Ελλάδα τότε, η EXXON-Mobil για παράδειγμα, θα εκλάμβανε την «ελληνική σιωπή» ως έμμεση αποδοχή πως τα «οικόπεδα» αυτά δεν ανήκουν στην Ελληνική δικαιοδοσία. Κι αν έμπαιναν τέτοιες εταιρίες σε τέτοιες συμφωνίες – συμβόλαια με την Άγκυρα, άντε να τις βγάλεις μετά.

Με δύο λόγια: Τότε η Τουρκία εκμεταλλεύτηκε την ακυβερνησία που είχαμε στην Ελλάδα (τους προηγούμενους μήνες) και προσπάθησε αθόρυβα να δημιουργήσει «τετελεσμένα» σε βάρος της Ελληνικής ΑΟΖ νότια από το Καστελόριζο, για την οποία το ελληνικό κατεστημένο δεν ήθελε να μιλάει καν.

Ο Σαμαράς το σταμάτησε αυτό!

Ουσιαστικά ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του στο Μαξίμου, ανατρέποντας τουρκικά «τετελεσμένα» σε βάρος της χώρας μας.

Δικαίως δεν θέλει λοιπόν, να τον θυμάται ο Τούρκος Πρόεδρος…

* Τρίτον, στα δύο επόμενα χρόνια, ο Σαμαράς ξεκίνησε δύο μεγάλες εθνικές στρατηγικές – καινοτόμες για τα ελληνικά και περιφερειακά δεδομένα:

–Πρώτον τον «στρατηγικό άξονα» Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ, που αγκάλιασαν αμέσως και ο Πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Αναστασιάδης και ο Πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου.

Βέβαια, στενές σχέσεις με το Ισραήλ είχε ξεκινήσει και ο ΓΑΠ τα αμέσως προηγούμενα χρόνια. Αλλά εκείνο το διπλωματικό «άνοιγμα» του ΓΑΠ δεν είχε ακόμα το χαρακτήρα «στρατηγικής συνεργασίας». Η Ελληνική διπλωματία έβαζε, ακόμα τότε, σε «ίση μοίρα» τις σχέσεις με το Ισραήλ και τους Παλαιστίνιους.

Ο Σαμαράς το πήγε πολύ πιο πέρα:

— Έδωσε ιδιαίτερα σημασία στη «στρατηγική σύγκλιση» με το Ισραήλ. Είπε ότι η Ελλάδα επιμένει, βέβαια, στην παραδοσιακή πολιτική της για το Παλαιστινιακό (ζητά την αναγνώριση Παλαιστινιακού κράτους), αλλά αυτό το διαχωρίζει από την ανάγκη και την προτεραιότητα για «στρατηγική σύγκλιση» Ελλάδας-Ισραήλ!

— Κι ακόμα έβαλε σε αυτή τη «σύγκλιση» ως ισότιμο «τρίτο μέρος» την Κύπρο! Τη θέση και το ρόλο της οποίας αναβάθμιζε ευθέως.

Ο Νετανιάχου «το ’πιασε το υπονοούμενο» αμέσως! Κι όταν υποδεχόταν το Σαμαρά στην Ιερουσαλήμ είπε το ιστορικό:

–Απέχουμε μόλις δύο ώρες δρόμο (με το αεροπλάνο) και μας πήρε 45 χρόνια να καλύψουμε την απόσταση!

Για το Ισραήλ που βρίσκεται – και, κυρίως, που νιώθει – περικυκλωμένο από μια «θάλασσα εχθρών» το να δημιουργηθεί ένας μόνιμος «άξονας» κρατών που το συνδέουν απευθείας με το «έξω κόσμο» και κυρίως με την Ευρώπη (αφού και η Κύπρος και η Ελλάδα είναι πλήρη μέλη της Ευρώπης) ήταν «γεωπολιτικό σωτήριο».

Αυτή η νέα στρατηγική σύγκλιση – συμμαχία ενόχλησε ιδιαίτερα την Τουρκία του κ. Ερντογάν τότε. Ο οποίος είχε ήδη πολύ κακές σχέσεις με το Ισραήλ που ποτέ δεν κατάφεραν οι δύο πλευρές να τις αποκαταστήσουν.

Η ίδια η Τουρκία δεν αντέδρασε επισήμως με την κίνηση Σαμαρά, αλλά από διάφορες άλλες «πλευρές» μεταφέρθηκαν στην Αθήνα οι τουρκικές «οχλήσεις». Ο Σαμαράς τους καθησύχασε και… συνέχισε απτόητος.

Η πολιτική του αυτή συνεχίζεται – ευτυχώς – μέχρι σήμερα…

* Τέλος, ο Σαμαράς τότε έκανε και άλλη κίνηση μεγάλης γεωπολιτικής σημασίας στην περιοχή:

Δημιούργησε παράλληλα το «γεωπολιτικό τρίγωνο»: Ελλάδα-Κύπρος-Αίγυπτος!

Εκμεταλλεύθηκε το γεγονός ότι ο στρατηγός Σίσι στο Κάϊρο είχε μόλις ανατρέψει τον ισλαμιστή Πρόεδρο Μόσι, κι είχε ανάγκη διεθνών «ερεισμάτων». Γιατί στην αρχή οι δυτικοί τον έβλεπαν με καχυποψία ως «δικτάτορα».

Όσο κι αν ο ίδιος ο Σίσι τους εξηγούσε τότε, πως αν παρέμενε ο Πρόεδρος των «αδελφών μουσουλμάνων» στην Αίγυπτο, η χώρα του θα βυθιζόταν τελικά σε εμφύλιο Πόλεμο χειρότερο από εκείνο της Συρίας.

Στο μεταξύ ο Ερντογάν, που είχε άριστες σχέσεις με τον ισλαμιστή Μόσι, τα είχε σπάσει άγρια με το νέο ηγέτη της Αιγύπτου – και ο Σαμαράς έσπευσε να καλύψει το «κενό».

Γιατί, βλέπετε, τότε ο Ερντογάν είχε ακόμα πολύ καλές σχέσεις με όλους τους ισλαμιστές – και στην Αίγυπτο και στη Συρία.

Και αυτή η κίνηση Σαμαρά, λοιπόν, ενόχλησε ξανά τον Ερντογάν, αλλά πάλι δεν τόλμησε να πει τίποτε ευθέως. Και ασφαλώς, δεν θέλει να το θυμάται…

Κι ακόμα περισσότερο: στα τέλη του 2014, ο Σαμαράς, μαζί με τον Κύπριο Πρόεδρο Αναστασιάδη, επισκέφθηκαν την Αίγυπτο και υπέγραψαν μαζί με τον Πρόεδρο Σίσι συμφωνία «στρατηγικής συνεργασίας» ανάμεσα στις τρείς χώρες.

Η ιστορική εκείνη συμφωνία συμπεριέλαβαν ρητά – για πρώτη φορά – την από κοινού οριοθέτηση της ΑΟΖ στην περιοχή.

Αυτό ήταν πραγματική ανατροπή δεδομένων!

Ως τότε η Αίγυπτος παγίως επέμενε πως, αφού η Τουρκία είχε κι αυτή «βλέψεις» σε αυτές τις θαλάσσιες περιοχές, η οριοθέτηση της ΑΟΖ θα έπρεπε να γίνει μαζί ΚΑΙ με την Τουρκία (όχι μόνο με Ελλάδα-Κύπρο-Αίγυπτο).

Αυτό για πρώτη φορά αλλάζει τότε, τέλη Νοεμβρίου του 2014, όπου η Αίγυπτος του Σίσι δέχεται επίσημα και σιωπηλώς να προχωρήσει στην οριοθέτηση της ΑΟΖ ανάμεσα στα «όμορα κράτη» της περιοχής – χωρίς τη Τουρκία! (Ουσιαστικά ΔΕΝ αναγνωρίζει την Τουρκία ως «όμορο κράτος» από πλευράς ΑΟΖ…)

Για πρώτη φορά «τρίτο κράτος» της περιοχής – η Αίγυπτος – απόνομιμοποιεί τις αξιώσεις της Τουρκίας!

Πράγμα που αποτελεί πολύ σημαντικό διπλωματικό και πολιτικό «τετελεσμένο»! Υπέρ της Ελλάδος αυτή τη φορά.

Έτσι ο Σαμαράς ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του ως Πρωθυπουργός, τον Ιούλιο του 2012, ματαιώνοντας προσπάθεια της Τουρκίας να δημιουργήσει «τετελεσμένα» σε βάρος της Ελλάδας στην ΑΟΖ νοτίως του Καστελόριζου.

Και τέλειωσε την Πρωθυπουργία του, το Νοέμβριο του 2014, δημιουργώντας ο ίδιος πολιτικό τετελεσμένο σε βάρος της Τουρκίας στην ΑΟΖ της ίδιας περιοχής, με την συνεργασία πλέον και της Αιγύπτου.

Κι αυτή η πολιτική που εγκαινίασε ο Σαμαράς τότε, ευτυχώς δεν εγκαταλείφθηκε έκτοτε…

Δικαίως, λοιπόν, ο Ερντογάν δεν θέλει να θυμάται το Σαμαρά.

Γι’ αυτό και, παρά το γεγονός ότι τις απόψεις Ερντογάν για τη Συνθήκη της Λωζάνης τις είχε ο ίδιος από πάντα και τις είχε διατυπώσει δημόσια (στη χώρα του και στο δικό του «ακροατήριο») πολλές φορές στο παρελθόν, ποτέ δεν είχε τολμήσει να τις εκφράσει σε «συνάντηση κορυφής» – και μάλιστα… στην Αθήνα!

Ο Σαμαράς χωρίς να τον προκαλεί, δημιουργούσε συστηματικά ερείσματα για την Ελλάδα που ενοχλούσαν τον Ερντογάν.

Και οικοδομούσε συμμαχίες για την Ελλάδα που «απομόνωναν» την Τουρκία από τότε. Και εκμεταλλεύονταν κάθε «κενό» που άφηνε ο διπλωματικός ακτιβισμός Ερντογάν στην περιοχή.

Λέγεται ότι κάποιος έμπιστος σύμβουλός του Τούρκου Προέδρου του είχε πει από τότε:

–Ο Σαμαράς είναι ήρεμος και χαμογελαστός, αλλά μη σε ξεγελάει αυτό. Δώσ’ του μισή ευκαιρία και θα… βρεθείς «περικυκλωμένος» από εχθρούς χωρίς να το καταλάβεις.

Σήμερα η Τουρκία είναι πολύ πιο αυταρχική στο εσωτερικό και πολύ πιο απομονωμένη στο εξωτερικό.

Φυσικά αυτό αποδίδεται και σε άλλα πράγματα που μεσολάβησαν έκτοτε. Αλλά η πολιτική Σαμαρά συνέβαλε πολύ από τότε – και ο Ερντογάν το ξέρει σήμερα. Γι’ αυτό και δεν θέλει να τον θυμάται.

ΥΓ. Τώρα που τα είπαμε όλα αυτά, μπορούμε από Δευτέρα να αξιολογήσουμε πραγματικά την τωρινή επίσκεψη Ερντογάν στην Ελλάδα.

Να βγάλετε τα συμπεράσματά σας.

Και – το σημαντικότερο: να κάνετε τις συγκρίσεις σας…

lastpoint.gr

Ο υφυπουργός Εξωτερικών, Γιάννης Αμανατίδης, ο οποίος είχε αναλάβει τόσο να συνοδεύει τον Τούρκο πρόεδρο όσο και να… εποπτεύει την τήρηση των συμφωνηθέντων δεν μπόρεσε να επαναφέρει στην τάξη τον Ταγίπ Ερντογάν.

Κατά τη διάρκεια της πολύωρης επίσκεψής του στην Κομοτηνή, ο Ταγίπ Ερντογάν εμφανίστηκε και πάλι προκλητικός. Ωστόσο, εντύπωση προκάλεσε το γεγονός της μικρής ανταπόκρισης της μουσουλμανικής κοινότητας στα «κελεύσματα» του Τουρκικού Προξενείου της Κομοτηνής για ισχυρή παρουσία στην επίσκεψη.

Ο Τούρκος πρόεδρος και η συνοδεία του προσγειώθηκαν στο αεροδρόμιο «Δημόκριτος» της Αλεξανδρούπολης λίγο πριν από τις 11:30. Ο Ταγίπ Ερντογάν επιβιβάστηκε στο πολυτελές αυτοκίνητό του και η πομπή ξεκίνησε για την Κομοτηνή. Η μετάβαση έγινε σε χρόνο – ρεκόρ, καθώς η ΕΛ.ΑΣ. είχε κλείσει για τα υπόλοιπα οχήματα την Εγνατία Οδό. Πρώτος σταθμός της επίσκεψης ήταν το τζαμί Κιρ Μαχαλέ της Κομοτηνής. Περίπου 1.000 μουσουλμάνοι είχαν συγκεντρωθεί για να τον υποδεχτούν. Αριθμός πολύ μικρότερος των προσδοκιών των αξιωματούχων του Τουρκικού Προξενείου και των «φερεφώνων» του, τα οποία τις τελευταίες μέρες είχαν επιδοθεί σε έναν αγώνα για να μαζέψουν πολύ κόσμο. Είχαν ναυλωθεί λεωφορεία για τη μεταφορά των μουσουλμάνων και, σύμφωνα με πληροφορίες, υπολόγιζαν σε 15.000 τα άτομα που θα παραβρίσκονταν. Τελικά, αυτοί που ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα ήταν πολύ λιγότεροι.

Στο τζαμί έφτασαν και οι ψευτομουφτήδες Κομοτηνής και Ξάνθης, Ιμπραήμ Σερίφ και Αχμέτ Μετέ, τους οποίους υποδέχτηκε ο πρόεδρος της «Τουρκικής» Νεολαίας Νετζάτ Χουσεΐν. Νωρίτερα είχε φτάσει ο δήμαρχος του Οσμάν Σατζή, περιοχή της Προύσας, Μουσταφά Ντουντάρ, ο οποίος κατάγεται από το χωριό Δροσιά του Δήμου Αρριανών, ενημερώνοντας ότι δεν έχουν έρθει λεωφορεία από τη γείτονα χώρα και δηλώνοντας ότι οι πρόεδροι των δύο κρατών πρέπει να συνεργαστούν για το καλό των δύο λαών. Εκεί ήταν και ο Λεβέντ Σαδίκ, ο κροίσος γιος του εθνικιστή ηγέτη των μουσουλμάνων της Θράκης Αχμέτ Σαδίκ, με πολυπληθή προσωπική ασφάλεια.

Ο Τούρκος πρόεδρος έφτασε λίγο μετά τις 12:20. Είχε κατεβάσει το παράθυρο του αυτοκινήτου του και χαιρετούσε τον κόσμο. Οπως αρμόζει η διαδικασία, εισήλθε στο χώρο από την πίσω πόρτα του τεμένους. Παιδιά του χάρισαν ανθοδέσμες, ενώ οι συγκεντρωμένοι άρχισαν να φωνάζουν ρυθμικά το όνομά του. Πριν μπει στο τζαμί, προσέγγισε για λίγο τους συγκεντρωμένους, ορισμένοι από τους οποίους φώναξαν «ηγέτη μας». Τα αστυνομικά μέτρα ήταν πρωτοφανή για την Κομοτηνή και όποιος έμπαινε στον αύλειο χώρο του τζαμιού ελέγχονταν εξονυχιστικά με μηχανήματα από άντρες της ΕΛ.ΑΣ., ενώ υπήρχαν και αστυνομικοί ακροβολισμένοι στις γειτονικές ταράτσες.

Μετά την ολοκλήρωση της προσευχής, ο Τούρκος πρόεδρος περπάτησε περίπου 150 μέτρα και επισκέφτηκε γειτονικό μειονοτικό σχολείο. Σε αυτό φοιτούν περίπου 900 παιδιά και εγκαινιάστηκε πριν από 65 χρόνια από τον Τούρκο πρόεδρο Τζελάλ Μπαγιάρ, από τον οποίο πήρε και το όνομά του. Εκεί τον περίμεναν ο υφυπουργός Εξωτερικών Γιάννης Αμανατίδης κι οι βουλευτές Ροδόπης ΣΥΡΙΖΑ Μουσταφά Μουσταφά και Αϊχάν Καρά Γιουσούφ, ο βουλευτής Ξάνθης Ζεϊμπέκ Χουσεΐν, το προσωπικό του σχολείου και η δημοτική σύμβουλος Σιμπέλ Μουσταφάογλου.
Ο Τούρκος πρόεδρος ζήτησε ένα μικρόφωνο να μιλήσει και τότε Γιάννης Αμανατίδης αντέδρασε λέγοντάς του: «Αλλα έχουμε συμφωνήσει, κύριε πρόεδρε». Η παρατήρηση του κ. Αμανατίδη έγκειται στο γεγονός ότι κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας της επίσκεψης, οι δύο υπουργοί Εξωτερικών είχαν συμφωνήσει ότι ο πρόεδρος της Τουρκίας δεν θα εκφωνήσει ομιλία σε ανοιχτή, δημόσια συγκέντρωση, παρά μόνο σε συγκέντρωση εντός κλειστού χώρου. Προφανώς ενοχλημένος, ο κ. Ερντογάν μπήκε σε αίθουσα του σχολείου όπου ανέφερε σε μια μαθήτρια ότι ζήτησε μικρόφωνο και δεν του το έδωσαν, με αποτέλεσμα -σύμφωνα με αυτόπτες μάρτυρες- η κοπέλα να βάλει τα κλάματα. Στο μεταξύ, ξεκίνησαν διαβουλεύσεις με τον κ. Αμανατίδη για το αν θα μιλήσει ή όχι ο Τούρκος πρόεδρος στους συγκεντρωμένους. Τελικά, ο κ. Ερντογάν μίλησε, αφού όμως τον προλόγισε ο υφυπουργός Εξωτερικών.

Στην ομιλία του ο Τούρκος πρόεδρος έκανε λόγο για «ομοεθνείς» και σημείωσε: «Μετέφερα τις αγωνίες σας στην ελληνική κυβέρνηση. Δώσατε αγώνα επιβίωσης τόσα χρόνια και σας συγχαίρω για αυτό. Θα προσπαθήσουμε για περισσότερη συνεργασία με την Ελλάδα και εσείς αποτελείτε “γέφυρα” για αυτό. Είστε πολίτες της Ελλάδας και πρέπει να εργαστείτε για το καλό της». Ακόμη ευχήθηκε να επισκεφθεί ξανά τη χώρα και πρόσθεσε πως «η Ελλάδα χρωστά πολλά στην Τουρκία και η Τουρκία στην Ελλάδα». «Εχετε εκλέξει τέσσερις βουλευτές και πρέπει να έχετε το θάρρος να διεκδικείτε τα δικαιώματά σας», πρόσθεσε.

Πάντως, μετά το «συμβάν» στην αυλή του σχολείου, πηγές του Μεγάρου Μαξίμου διέρρεαν ότι δεν υπήρξε «διπλωματικό επεισόδιο» και ότι όλα κύλησαν «βάσει του συμφωνηθέντος προγράμματος».

Ο κ. Ερντογάν δεν μετέβη στο Προξενείο της Κομοτηνής, όπως αρχικά είχε ανακοινωθεί. Πιθανότατα η αλλαγή να σχετίζεται με το γεγονός ότι ο πρόξενος Αλή Ριζά Ακιντζί βρίσκεται ακόμη στην Αγκυρα δίνοντας εξηγήσεις στο ΥΠΕΞ για την αυτομόληση -πριν από τρεις εβδομάδες- του υποπροξένου του Νταβούτ Οτζάκ και της συζύγου του στην Ιταλία. Γι’ αυτό άλλωστε την επίσκεψη του κ. Ερντογάν στη Θράκη συντόνισε ο Τούρκος πρόξενος της… Ρόδου! Η επίσκεψη του Τούρκου προέδρου ολοκληρώθηκε με ομιλία του σε ξενοδοχείο της Κομοτηνής.

Επιστολή από Ανθιμο και δήμαρχο Aλεξανδρούπολης στον Ερντογάν
Την ώρα που ο Τούρκος πρόεδρος έφτανε στο τζαμί της Κομοτηνής για να προσευχηθεί, περισσότεροι από 100 κάτοικοι της πόλης είχαν συγκεντρωθεί στην κεντρική πλατεία και διαμαρτύρονταν για την επίσκεψη.
Είχε προηγηθεί η δημοσιοποίηση σκληρής ανοιχτής επιστολής του μητροπολίτη Αλεξανδρούπολης κ. Ανθιμου και του δημάρχου Αλεξανδρούπολης κ. Βαγγέλη Λαμπάκη.

«Αν αρχίσουμε να μιλάμε, όπως κάνατε εσείς, για τα “σύνορα της καρδιάς μας”, τότε σκάψτε τη γη που σήμερα ορίζετε και θα βρείτε μέσα της ποιοι την όριζαν πριν από σας. Γι’ αυτό, ας μην κάνουμε τέτοιες κουβέντες. Εδώ στη Θράκη, οι μουσουλμανικές μειονότητες αυξάνουν αριθμητικά (ενώ στην Κωνσταντινούπολη οι Ρωμιοί δεν είναι πια ούτε μια σταγόνα στον ωκεανό). Εδώ στη Θράκη, οι μουσουλμάνοι για δικά τους θέματα, προσωπικού και κληρονομικού Δικαίου, μπορούν να ζητήσουν την εφαρμογή του ισλαμικού Δικαίου.

Ενώ στη χώρα σας οι μουσουλμάνοι δεν έχουν τέτοιο δικαίωμα. Κύριε πρόεδρε, θα διδαχθείτε πολλά από την επίσκεψή σας αυτή! Ομως, η πρόσφατη επίσκεψη του αντιπροέδρου σας, άφησε πολύ πικρή γεύση σε όλους μας. Ηταν μια διχαστική επίσκεψη, δεν τήρησε τους κανόνες που επιβάλλεται να τηρεί κάποιος όταν επισκέπτεται το σπίτι ενός γείτονά του. Το Προξενείο σας στην Κομοτηνή παρέκκλινε από τα καθήκοντά του (όπως αυτά υπαγορεύονται από τις Διεθνείς Συνθήκες και τη διπλωματία) και μάλλον “ξέχασε” ότι πρέπει να ασχολείται με ζητήματα Τούρκων ταξιδιωτών στην Ελλάδα, όταν προστρέχουν σ’ αυτό, και όχι με τους Ελληνες πολίτες. Περιμένουμε να το ανακαλέσετε στην τάξη», αναφέρεται -μεταξύ άλλων- στην ανοιχτή επιστολή.

Πέρα από την ενίσχυση των οικονομικών, εμπορικών και τουριστικών δεσμών που αποτελούν τομείς χαμηλής πολιτικής, στα εθνικά θέματα υψηλής πολιτικής όχι απλά δεν σημειώθηκε κάποια πρόοδος αλλά επιβεβαιώθηκε η ένταση μεταξύ των δύο μερών.

Από αυτή την άποψη ο στόχος της συνάντησης, για εποικοδομητική επικοινωνία και τη δημιουργία ενός θετικού κλίματος, δεν επετεύχθη. Αντιθέτως η επικοινωνιακή πολεμική ήταν εμφανής σε όλα τα επίπεδα και στις ουσιαστικές διαφορές των ελληνοτουρκικών σχέσεων.

Όπως θα έπρεπε να ήταν αναμενόμενο, ο πρόεδρος Ερντογάν άδραξε κάθε δυνατή ευκαιρία –ακόμα και εν μέσω μιας μίνι διάλεξης Διεθνούς Δικαίου από τον Έλληνα πρόεδρο– για να εκφράσει τις τουρκικές θέσεις και να διευρύνει την ατζέντα των διμερών θεμάτων κάνοντας λόγο –μεταξύ άλλων– για επικαιροποίηση της Συνθήκης της Λωζάνης. Οι απόψεις του Τούρκου προέδρου για το εν λόγω θέμα δεν αποτελούν είδηση αλλά αυτή τη φορά εκφράστηκαν με τον πιο επίσημο τρόπο εντός Ελλάδας και, σε συνάρτηση με τη στάση του ιδιαίτερα στο θέμα της δυτικής Θράκης, περιπλέκουν τη σχέση των δύο χωρών και τη δυναμική των όποιων προσπαθειών επίλυσης των διμερών προβλημάτων.

Οι δηλώσεις του Έλληνα πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα κατά τη κοινή διάσκεψη τύπου ήταν ομολογουμένως καίριες και ορθές τόσο για το ζήτημα του Κυπριακού όσο και για τις θρησκευτικές μειονότητες, όπως εξ άλλου θα ανέμενε κανείς. Βεβαίως και ο Ερντογάν πρόβαλλε σταθερά και αμετάκλητα την τουρκική γραμμή για όλα τα ζητήματα επιρρίπτοντας ξανά ευθύνες στους Ελληνοκύπριους για το αδιέξοδο στο Κυπριακό αλλά και την απόρριψη του Σχεδίου Ανάν στο δημοψήφισμα του 2004. Επικοινωνιακά, πέρα από την εμφανή κόπωση και ενίοτε τον εκνευρισμό, η γλώσσα του σώματος του Ερντογάν χαρακτηριζόταν από μια αυτοαντίληψη εξουσίας, κάποτε αδιαφορία και απαξίωση μπροστά στις Ελληνικές θέσεις.

Πάντως κοιτάζοντας τα πράγματα εντελώς ψυχρά, η κατ’ επανάληψη πρόσκληση του Ερντογάν σε διάλογο για την επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών που περιλαμβάνουν και τα θέματα της Συνθήκης της Λωζάνης λειτουργεί εν μέρει υπέρ του. Στο βαθμό που δημιουργεί την εντύπωση ότι η Τουρκία είναι ανοικτή στο διάλογο και διατηρεί μια διαλλακτική στάση. Ωστόσο πολλά από τα θέματα για τα οποία ο Ερντογάν προτείνει διάλογο και διαπραγμάτευση είναι για την ίδια την Ελλάδα μη διαπραγματεύσιμα και δεν αποτελούν μέρος της διμερούς ατζέντας, γι’ αυτό και ο διάλογος σε αυτή την περίπτωση θα σήμαινε τη δημιουργία νέων προβλημάτων και όχι την επίλυση παλιών. Οι δηλώσεις όμως του Ερντογάν αποτελούν πλέον γεγονός και διπλωματικό πλήγμα στην Ελλάδα.

Επιπλέον η κατά τα άλλα διαχρονική τουρκική προσέγγιση δείχνει ακόμα μια φορά ότι η Άγκυρα προκρίνει έναν διάλογο που έχει βάση πολιτική και όχι νομική. Με άλλα λόγια, μπορεί η Συνθήκη της Λωζάνης ως τέτοια να μην γίνεται να αναθεωρηθεί ή να επικαιροποιηθεί «στα χαρτιά», εντούτοις, κάποιες από τις πτυχές τις θα μπορούσαν να αναθεωρηθούν εκ των πραγμάτων εάν μεταβληθούν τα επί του εδάφους δεδομένα ή εάν προκύψει διμερής συμφωνία για συγκεκριμένα θέματα. Κάπου εδώ διαφαίνεται και η αδυναμία της ελληνικής πλευράς η οποία εξ ανάγκης προβάλλει το Διεθνές Δίκαιο με κάθε ευκαιρία αδυνατώντας να προσμετρήσει πως η πολιτική και η εθνική ισχύς παρεμβάλλεται στην ερμηνεία και διαμόρφωση του Διεθνούς Δικαίου. Άρα ποια μαθήματα είναι πιο σημαντικά, αυτά του Δικαίου που κάνει η Ελλάδα στην Τουρκία ή αυτά της πολιτικής που κάνει η Τουρκία στην Ελλάδα;

Τέλος δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αυτή τη στιγμή η Ελλάδα λειτουργεί για την Τουρκία ως πλατφόρμα και πύλη προς τη «Δύση» –τις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Το «δυτικό» αυτό βήμα χρησιμοποίησε ο Ερντογάν για να μιλήσει για τη Λωζάνη χτυπώντας «μ’ ένα σμπάρο δυό τρυγόνια»: αφενός την Ελλάδα και τα μεταξύ τους ζητήματα, αφετέρου τους άλλους δυτικούς της εταίρους και τα ανοιχτά-φλέγοντα ζητήματα της Μέσης Ανατολής (βλ. Συρία, Ιράκ, Κουρδικό) που σχετίζονται επίσης με τη Συνθήκη της Λωζάνης και τη γεωπολιτική της ευρύτερης περιοχής.
Το ερώτημα είναι, πώς θα μπορούσε η Ελλάδα να εκμεταλλευτεί τον ρόλο και τη σημασία που εκ των πραγμάτων απέκτησε τόσο για την Δύση όσο και για την Τουρκία διευρύνοντας και ξεπερνώντας τη συνηθισμένη της ρητορική και πολιτική που παραμένει σχεδόν εξαρτώμενη από την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας και τις τουρκο-ευρωπαϊκές σχέσεις;

*O Ζήνωνας Τζιάρρας ειναι Μεταδιδακτορικός Ερευνητής, Τμήματος Κοινωνικών & Πολιτικών Επιστημών, Πανεπιστημίου Κύπρου

Σημειώνεται ότι έως πριν από μερικά χρόνια δεν προβλεπόταν να ψάλλεται ο Εθνικός Ύμνος από τα αγήματα.