Στρατιωτικό κίνημα αριστερών αξιωματικών στην Πορτογαλία, που οδήγησε στην κατάλυση της δικτατορίας και την επαναφορά της Δημοκρατίας, μετά 48 χρόνια. Εκδηλώθηκε τις πρωινές ώρες της 25ης Απριλίου 1974 και ήταν σχεδόν αναίμακτο, με τέσσερις μόνο νεκρούς. Έμεινε στην ιστορία ως «Επανάσταση των Γαρυφάλλων» («Revolucao dos Cravos» στα πορτογαλικά), επειδή πολλοί κυβερνητικοί στρατιώτες είχαν τοποθετήσει στις κάννες των όπλων τους γαρύφαλλα, με την προτροπή των εξεγερμένων κατοίκων.

Η Πορτογαλία από τις 26 Μαΐου 1926 κυβερνιόταν δικτατορικά, από τους στρατιωτικούς, που είχαν ανατρέψει το εύθραυστο δημοκρατικό καθεστώς. Στους κόλπους της χούντας αναδείχθηκε η προσωπικότητα του καθηγητή οικονομικών Αντόνιο ντε Ολιβέιρα Σαλαζάρ, ο οποίος κυβέρνησε από το 1932 έως το 1968, όταν λόγω εγκεφαλικού αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την εξουσία. Ο Σαλαζάρ δημιούργησε το «Νέο Κράτος», ένα καθεστώς με πολλά στοιχεία φασισμού. Τον διαδέχθηκε ο καθηγητής Νομικής Μαρσέλο Καετάνο, ο οποίος κυβέρνησε ως το 1974, όταν ανετράπη από τους στρατιωτικούς.

Στις αρχές της δεκαετίας του '70, η Πορτογαλία αιμορραγούσε οικονομικά. Η προσπάθεια διατήρησης της αποικιακής της δύναμης απορροφούσε το 40% του προϋπολογισμού. Κάποιοι από τους χαμηλόβαθμους στρατιωτικούς, που ήταν δυσαρεστημένοι από την πορεία της χώρας και την επαγγελματική τους εξέλιξη, συγκρότησαν το «Κίνημα των Ενόπλων Δυνάμεων», με σκοπό να αλλάξουν την κατάσταση.

Με απόλυτα συνωμοτικό τρόπο και κάτω από τη μύτη της δικτατορίας Καετάνο, αποφάσισαν να κινηθούν δυναμικά το ξημέρωμα της 25ης Απριλίου 1974, με αρχηγό τον ταγματάρχη Οτέλο Σαράιβα ντε Καρβάλιο. Τα συνθηματικά της εξέγερσης θα ήταν δύο τραγούδια. Το πρώτο με τίτλο «Μετά το Αντίο» («E depois do adeus»), με ερμηνευτή τον Πάουλο ντε Καρβάλιο, εκπροσωπούσε τη χώρα στον διαγωνισμό της Γιουροβίζιον, που γινόταν αργά το βράδυ της 24ης Απριλίου και αποτέλεσε το γενικό πρόσταγμα για τους πραξικοπηματίες. Το δεύτερο τραγούδι με τίτλο «Γκράντολα, μελαψή πόλη» («Grandola, Vila Morena») του αντιστασιακού τραγουδιστή Ζέκα Αφόνσο, ακούστηκε στις 12:20 τα ξημερώματα από το κρατικό ραδιόφωνο, δίνοντας το έναυσμα της εξέγερσης.

Έξι ώρες αργότερα, το δικτατορικό καθεστώς είχε σχεδόν καταρρεύσει. Οι χιλιάδες κόσμου, που, εν τω μεταξύ, είχαν πλημμυρίσει τους δρόμους της Λισαβόνας, προέτρεψαν τους κυβερνητικούς στρατιώτες να ενωθούν με τους επαναστάτες και να βάλουν στις κάννες των όπλων τους από ένα κόκκινο γαρύφαλλο, που την εποχή της άνοιξης αφθονούν στην Πορτογαλία. Ο δικτάτορας Καετάνο αργά το απόγευμα αναχώρησε για τη Βραζιλία και δεν επέστρεψε ποτέ στη χώρα, μέχρι το 1980 που πέθανε.

Τη διακυβέρνηση της Πορτογαλίας θα αναλάβει για τα επόμενα δύο χρόνια η επταμελής «Χούντα Εθνικής Σωτηρίας», με επικεφαλής τον στρατηγό Αντόνιο Ριμπέιρο ντε Σπίνολα. Την περίοδο αυτή δόθηκε στους κόλπους της σκληρή μάχη για την εξουσία μεταξύ αριστερών και δεξιών αξιωματικών. Η επικράτηση των μετριοπαθών δυνάμεων οδήγησε στο σημαδιακό 1976. Το έτος αυτό ψηφίστηκε το νέο δημοκρατικό Σύνταγμα κι έγιναν οι πρώτες πολυκομματικές εκλογές, που ανέδειξαν στην Προεδρία τον στρατηγό Αντόνιο Ραμάλιο Εάνες και στην πρωθυπουργία τον σοσιαλιστή Μάριο Σοάρες. Η Πορτογαλία μπήκε οριστικά σε δημοκρατική ρότα και το 1986 έγινε μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ως άμεσο αποτέλεσμα της επικράτησης των επαναστατών ήταν η διάλυση της αποικιοκρατικής Πορτογαλίας. Η Γουϊνέα - Μπισάου κέρδισε την ανεξαρτησίας της το 1974 κι ένα χρόνο αργότερα η Μοζαμβίκη, η Αγκόλα, το Σάο Τομέ ε Πρίνσιπε και τα Νησιά του Πράσινου Ακρωτηρίου. Η «Επανάσταση των Γαρυφάλλων» προκάλεσε το «τρίτο κύμα του εκδημοκρατισμού», όπως το ονόμασε ο γνωστός πολιτικός επιστήμονας Σάμιουελ Χάντιγκτον, που εξαπλώθηκε στην Ελλάδα (24 Ιουλίου 1974), την Ισπανία (1975) και τη Λατινική Αμερική.

ΠΗΓΗ: sansimera.gr

Ακόμη και σήμερα, αν ανέβει κάποιος στον δεύτερο όροφο του δημαρχιακού μεγάρου της πόλης San Cristobal de las Casas, στο νότιο Μεξικό, εύκολα μπορεί να διακρίνει την τρύπα που «έσκαψε» μία σφαίρα σε έναν από τους τοίχους…
Με έναν τρόπο σιωπηλό, το σημάδι στον τοίχο θυμίζει όλα όσα συνέβησαν εκεί, την Πρωτοχρονιά του 1994, όταν ένοπλοι αντάρτες εισέβαλαν στο κτίριο και αφόπλισαν τους άνδρες της φρουράς. Ο στόχος τους όμως δεν ήταν μόνο η δημαρχιακή έδρα, αλλά και οι στρατιωτικές δυνάμεις του Μεξικού που έδρευαν στην πόλη, όπως και τα στελέχη της ομοσπονδιακής κυβέρνησης.

Εβδομάδες πριν την εφόρμηση, οι φήμες που ήθελαν τους ιθαγενείς της περιοχής να οργανώνουν αντάρτικο στρατό έδιναν κι έπαιρναν. Και τελικά αποδείχτηκαν πέρα για πέρα αληθινές, καθώς μέσα σε λίγες ώρες οι Ζαπατίστας, κατάφεραν να πάρουν τον έλεγχο του μεγαλύτερου τμήματος της επαρχίας Τσιάπας…

Τα Αιτήματα

«Αυτές είναι όλες οι εφημερίδες της εποχής εκείνης» λέει σήμερα στο BBC η Concepcion Villafuerte ενώ οδηγεί τον δημοσιογράφο του βρετανικού δικτύου προς μία στοίβα κούτες, γεμάτες από εφημερίδες της περιόδου 1993-1996.

Στις περισσότερες από αυτές κυριαρχούν τα φύλλα της El Tiempo, της αριστερής εφημερίδας που εξέδιδε για χρόνια η ίδια μαζί με τον σύζυγό της.

Έπειτα από αρκετή ώρα ψαξίματος στον σωρό, ανακαλύπτει τελικά την έκδοση της εφημερίδας που ήταν πιο κοντά στην ημερομηνία των γεγονότων που είχαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Άλλωστε η El Tiempο, η δική της εφημερίδα, ήταν το έντυπο που επέλεξαν οι Zapatistas εκείνη την εποχή για να δημοσιεύσουν τα αιτήματά τους.

«Τα πρώτα έξι ήταν τα πιο επουσιώδη, τα βασικότερα: γη, σπίτι, ψωμί, υγεία, παιδεία, κι εργασία», θυμάται η Villafuerte, ενώ σημειώνει πως «τα υπόλοιπα είχαν γενικότερο χαρακτήρα. Αφορούσαν σε ολόκληρο το Μεξικό: δικαιοσύνη, δημοκρατία κι ελευθερία. Όλοι είχαν βασικές ανάγκες, όλοι οι φτωχοί άνθρωποι του Μεξικού, κι όχι μόνο οι Ινδιάνοι».

Πόσοι όμως από αυτούς τους στόχους, πόσα από τα αιτήματα αυτά έχουν ικανοποιηθεί μέχρι σήμερα – 20 χρόνια μετά;

«Για τους Ζαπατίστας κανένα» λέει θυμωμένη η Villafuerte. «Όπως κανένα αίτημα δεν ικανοποιήθηκε και για το σύνολο των Μεξικανών. Σήμερα η οικονομική κρίση είναι μεγαλύτερη από ότι ήταν το 1994. Και δεν είναι μόνο η οικονομική κρίση. Σήμερα υπάρχει κρίση στην παιδεία, στην υγεία…».
 

«Όταν οι διαμάχες τελείωσαν», εξηγεί ακόμη η Villafuerte, «οι Ζαπατίστας δημιούργησαν τις δικές τους αυτόνομες κοινότητες, οι οποίες λειτουργούν εντελώς ανεξάρτητα από τις τοπικές κυβερνήσεις στην γη που διεκδίκησαν και πήραν πίσω από τους μεγαλογαιοκτήμονες κατά τη δεκαετία του ’90».

Ενώ συμπερασματικά καταλήγει λέγοντας πως «γενικά πιστεύω ότι σήμερα οι Ζαπατίστας με τους αγώνες τους κατάφεραν να βρίσκονται σε καλύτερη μοίρα από οποιονδήποτε άλλον στο Μεξικό».

Πηγή: left.gr

Μια εικόνα είναι χίλιες λέξεις. Αλλά πολλές φορές χίλιες λέξεις είναι δύσκολο να περιγράψουν μια εικόνα. Χτες μια ωραία εικόνα έκανε το γύρο του κόσμου: Ήταν η εικόνα ομάδας ανδρών των ΜΑΤ να βγάζουν τα κράνη τους, να κατεβάζουν τα κλομπ και να ενώνονται με διαδηλωτές στην Ιταλία.