Ο Φάρος είχε τη δική του ιστορία… Κάθε ένας από τους 120 παραδοσιακούς φάρους του Ελληνικού Φαρικού Δικτύου έχει μια δική του ξεχωριστή ιστορία και μέση ηλικία περίπου 200 ετών αποτελώντας όλα αυτά τα χρόνια το φως των ναυτικών.
Από τους 120 παραδοσιακούς φάρους, περίπου οι 20 σε όλη την Ελλάδα είναι σε καλή κατάσταση. Σήμερα περίπου 60 φαροφύλακες υπηρετούν σε όλη την Ελλάδα και οι περισσότεροι φάροι παραμένουν κλειστοί και κάποιοι, όπως ο Φάρος του Πρασονησίου έχουν παραδοθεί στη φθορά του χρόνου.
Η Υπηρεσία Φάρων απασχολούσε 320 φαροφύλακες μέχρι το 1980 γι’ αυτό και μέχρι τότε τα ιστορικά κτήρια ήταν σε πολύ καλή κατάσταση. Εκτοτε οι περισσότεροι Φάροι παραμένουν κλειστοί και η κακή ή ελλιπής ή καθόλου συντήρηση έχει μετατρέψει πολλούς σε «φαντάσματα» που δεν θυμίζουν σε τίποτα την παλιά τους αίγλη.
Στα Δωδεκάνησα σώζονται μέχρι σήμερα πέντε παλιοί παραδοσιακοί πέτρινοι Φάροι. Οι δύο απ’αυτούς, ο Φάρος του Πρασονησίου και ο Φάρος του Αγίου Νικολάου, βρίσκονται στη Ρόδο, ένας στη βραχονησίδα Στρογγυλή στο Καστελλόριζο, ένας στη βραχονησίδα Κανδελλιούσα κι ένας ακόμα στην Καλόλιμνο.
Η σημερινή εικόνα του Φάρου στο Πρασονήσι είναι αποκαρδιωτική, όπως αποτυπώνεται στις φωτογραφίες που δημοσιεύει σήμερα η «δ». Παρότι κάθε χρόνο αποτελεί πόλο έλξης για χιλιάδες επισκέπτες, σήμερα έχει μετατραπεί σε «κουφάρι» και παρότι έχει λεηλατηθεί και βανδαλισθεί στο πέρασμα των χρόνων, στέκει κόντρα στα σημεία των καιρών για να υπενθυμίζει ότι έχει σώσει χιλιάδες ανθρώπινες ψυχές, καράβια κι εμπορεύματα… Κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής με παρέμβασή τους στη «δημοκρατική» ζητούν να επιληφθούν οι αρμόδιοι για να γίνουν εργασίες συντήρησης και αναστήλωσης.
Βρίσκεται στο ΝΔ άκρο του Πρασονησίου, κοντά στην Άκρα Πράσσον, είναι πέτρινος και έχει ύψος 14 μέτρων και εστιακό ύψος 65 μέτρων. Κτίστηκε το 1890 από τη Γαλλική Εταιρεία Οθωμανικών Φάρων και ανακατασκευάστηκε το 1996. Λειτουργεί, ή υποτίθεται ότι λειτουργεί με ηλεκτρισμό και τη βοήθεια φωτοβολταϊκών πάνελ και δεν έχει πλέον φαροφύλακα.
Εντάχθηκε στο Ελληνικό Φαρικό δίκτυο το 1947 κατά τη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου παρέμεινε σβηστός και στο πλαίσιο ανασυγκρότησης του Φαρικού Δικτύου, επαναλειτούργησε το 1948.

Έγινε τοποθέτηση προσωρινού αυτόματου πυρσού ασετιλίνης μέχρι το 1952, οπότε και τοποθετήθηκαν νέα φωτιστικά μηχανήματα και λειτούργησε ως επιτηρούμενος με πηγή ενέργειας το πετρέλαιο.
Ο φάρος ήταν επανδρωμένος με φαροφύλακες που πέραν από τη δουλειά τους καθημερινά φρόντιζαν και συντηρούσαν τον φάρο αλλά και τον εξωτερικό προαύλιο χώρο και η ύδρευση γινόταν από μια υπόγεια δεξαμενή η οποία μάζευε το νερό της βροχής τους χειμερινούς μήνες.
Το 1986 ο φάρος αυτοματοποιήθηκε με σύγχρονα μηχανήματα ηλιακής ενέργειας, με χαρακτηριστικό τέσσερις λευκές αναλαμπές ανά 30 δλ. και φωτοβολία 17 ν.μ. Ανακατασκευάστηκε το 1996 και από τότε λειτουργεί με την βοήθεια φωτοβολταϊκων πάνελ και δεν έχει πλέον κανένα φαροφύλακα.
Ωστόσο, γίνονται ξανά σοβαρές προσπάθειες για την αποκατάστασή τους και διατίθενται χρηματικά ποσά. Η συντήρησή τους εκτελείται από την Υπηρεσία Φάρων ανάλογα με τις εκάστοτε διατιθέμενες πιστώσεις. Από τον λειτουργικό προϋπολογισμό (Π/Υ) 2010 του ΓΕΝ κατά την τριετία 2008 – 2010, διατέθηκαν για τη συντήρησή τους συνολικά 80.000 €.
Επιπλέον, μέσω ενεργειών της Υ. Φάρων αποκαταστάθηκαν την τριετία 2008-2010 13 Φάροι. Οι οκτώ από αυτούς με χρηματοδότηση εξ ιδίων πόρων (Λιμενικά Ταμεία της Υ. Φάρων) συνολικού κόστους 260.000 € περίπου, οι τρεις με δημόσια χρηματοδότηση μέσω τοπικών φορέων Δήμων και Νομαρχιών και οι δύο με ιδιωτική χρηματοδότηση μέσω του Μη Κερδοσκοπικού Ιδρύματος «Αικατερίνης Λασκαρίδη».

Λόγω των εγγενών αδυναμιών χρηματοδότησης για την αποκατάσταση και συντήρηση των κτιριακών εγκαταστάσεων όλου του εκτεταμένου Φαρικού Δικτύου, προτάθηκε το 2007 από την Υ. Φάρων, η ένταξη, στο ΕΣΠΑ 2007-2013 (μέσω του προγράμματος «Ανάδειξη Πολιτισμικής Αξίας Πέτρινων Φάρων»), για αποκατάσταση σαράντα έξι (46) Φάρων, συνολικού προϋπολογισμού 6.197.000 €. Εκτιμήθηκε δε ότι για την σύνταξη μελετών και αδειοδοτήσεων ωρίμανσης του ανωτέρω προγράμματος απαιτούνται 2.500.000 € περίπου. Παράλληλα υπάρχει και μια ιδέα να αξιοποιηθούν οι φάροι ως μουσεία.
Δεν είναι τυχαίο το ότι οι φάροι έχουν ταυτιστεί με το φως και την ελπίδα. Ούτε τα πιο άγρια κύματα δεν κατόρθωσαν να τους γκρεμίσουν. Οι ναυτικοί λέγανε ότι είναι αδύνατο να φανταστεί κανείς τη λύτρωση που νιώθανε όταν αντιλαμβάνονταν μες στα σκοτάδια και την αγριεμένη θάλασσα το φως τους.
Η τοπική κοινωνία και όχι μόνο, που παρακολουθεί τον θρυλικό Φάρο του Πρασονησίου να αργοσβήνει, ζητά την παρέμβαση των αρμόδιων υπηρεσιών ώστε όχι μόνο να αποτραπούν περαιτέρω φθορές αλλά και να αποκτήσει ξανά την παλιά του αίγλη, όπως αξίζει στην ιστορία του και στην ιστορία του τόπου και μπορεί να μην είναι πλέον χρήσιμος, όμως έχει γράψει τη δική του ξεχωριστή ιστορία στο πέρασμα των ετών…

Ο θαλάσσιος δίαυλος ανάμεσα στο νότιο Πήλιο και τη Σκιάθο, όσο και αν φαίνεται ως ένα απλό και ακίνδυνο πέρασμα πλάτους μόλις 2,5 μιλίων, αποτελεί ένα από τα δυσκολότερα περάσματα σε όλο το Αιγαίο και από την αρχαιότητα είχε χαρακτηρισθεί ως εξαιρετικά επικίνδυνο.

Εκεί, καταμεσής της θάλασσας βρίσκεται και ένας από τους πιο εντυπωσιακούς φάρους, που θεωρείται και ο αρχαιότερος για να προστατεύει τους ναυτικούς, από τις κακοτοπιές της θάλασσας αφού όλη η περιοχή είναι γεμάτη από υφάλους και αβαθή που κάνουν τη ναυσιπλοΐα εξαιρετικά επικίνδυνη. Ο πλέον επικίνδυνος είναι ο ύφαλος «Λευτέρης», πάνω στον οποίο έχει στηθεί και ο φάρος.

Για τους πολλούς, είναι άγνωστη η ιστορία του «Λευτέρη», αλλά για τους λίγους που γνωρίζουν και για τους ειδικούς, ο φάρος καταμεσής του διαύλου, είναι το περίφημο αλεώριο του Ξέρξη, αφού πρόκειται για τον πιο αρχαίο φάρο της ανθρωπότητας και παλαιότερο του Φάρου της Αλεξάνδρειας. Εκεί, τα νερά είναι πραγματικά αβαθή, με βάθη νερού 1-2 μέτρα, σε ένα μπουγάζι πλάτους 2,5 μιλίων μεταξύ Σκιάθου και Μαγνησίας, τίποτα δεν προδιαθέτει για κίνδυνο. Απ’ την πλευρά της Σκιάθου μάλιστα, είναι τα ρηχά «Έλενα» που κάνουν το πέρασμα αδύνατο ακόμη και για μικρά πλοία που το βάθος τους φθάνει τα 2 μέτρα.

Όπως αναφέρει ο Ηρόδοτος, στον ύφαλο «Μύρμηξ» οι Πέρσες έχασαν πολλές τριήρεις όταν κατέβαιναν το Αιγαίο και επιδίωκαν την κατάκτηση της Αρχαίας Ελλάδος, κατά τη διάρκεια της αποτυχημένης δεύτερης περσικής εισβολής. Γι’ αυτό ο Ξέρξης το 480 π.Χ, έχτισε αλεώριο (ψηλό πύργο) που θεωρείται το αρχαιότερο γνωστό κτίσμα ασφάλειας στη ναυσιπλοΐα, 250 χρόνια πριν κτιστεί ο φάρος της Αλεξάνδρειας. Μάλιστα για την κατασκευή του χρησιμοποιήθηκε δολομίτης από τα ορυχεία της Σηπιάδας, στο νότιο Πήλιο. Το κάθε κομμάτι βράχου από δολομίτη ζύγιζε έως και μισό τόνο, μέχρι να ολοκληρωθεί η πέτρινη στήλη, ώστε να αποφευχθούν νέα ναυάγια. Τμήματα του κτίσματος που κατέπεσε ανελκύθηκαν από δύτες του πολεμικού ναυτικού το 1928 και βρίσκονται σήμερα στο προαύλιο χώρο της Ναυτικής Διοίκησης Πειραιώς.

Στα νεώτερα χρόνια, ο Σκιαθίτης Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (1851-1911), έγραφε στον «Φτωχό Άγιο» ότι ο «Λευτέρης ηλευθέρωνε κατά καιρούς, απαλλάττων τα μεν πλοία του βάρους του φορτίου, τους δε ναυβάτας του προσκαίρου άχθους της ζωής».

Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο δήμαρχος Σκιάθου Θοδωρής Τζούμας, που διατέλεσε και επί πολλά χρόνια πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου, ανέφερε ότι «ο φάρος πάνω στον ύφαλο Λευτέρη, θα πρέπει να γίνει ευρύτατα γνωστός για τη σημασία του και κυρίως να αναδειχθεί ως το αρχαιότερο κτίσμα προστασίας της ναυσιπλοΐας, κάτι που ως σήμερα παραμένει άγνωστο στο ευρύ κοινό. Στόχο έχουμε να έρθουμε σε επικοινωνία με την Ναυτική Διοίκηση, ώστε να μπορέσουμε να επέμβουμε και να τον αναδείξουμε ως σημείο αναφοράς».

Παρά την ύπαρξη φάρου στο μπουγάζι μεταξύ Πηλίου και Σκιάθου, ο ύφαλος «Λευτέρης» έχει προκαλέσει δύο ακόμη ναυάγια στην διάρκεια του προηγούμενου αιώνα, όταν το 1999 το 60 μέτρων φορτηγό πλοίο ΒΕΡΑ προσάραξε στα αβαθή και το ναυάγιό του βρίσκεται εκεί σε βάθη από 17 έως 28 μέτρα, σπασμένο στα δύο και παραμένει εύκολα προσιτό σε δύτες..

Το άλλο μεγάλο ναυάγιο είναι του ατμόπλοιου «Βόλος», που εκτελούσε για χρόνια το δρομολόγιο Αμβούργο-Κωνσταντινούπολη. Στις 21 Φεβρουαρίου του 1931, στις 8.14 το βράδυ, με κακό καιρό, φουρτουνιασμένη θάλασσα και ανέμους 8 με 10 μποφόρ, εξόκειλε στον ύφαλο «Λευτέρης». Παρά τη σημαντική εμπειρία του καπετάνιου και του πρώτου αξιωματικού στις ελληνικές θάλασσες, η ένταση της τρικυμίας και τα δυνατά ρεύματα είχαν σαν αποτέλεσμα την προσάραξη του πλοίου. Προσπάθησαν να στείλουν SOS αλλά δεν τα κατάφεραν, αν και πέρασαν από κοντά δύο πλοία, μέχρι που όταν κόπασε η θύελλα μια πρόχειρα επιδιορθωμένη κεραία επέτρεψε την εκπομπή του SOS και το σουηδικό πλοίο «Bellos» κατέφθασε προς βοήθεια. Την επόμενη μέρα το πλήρωμα μεταφέρθηκε στο λιμάνι του Βόλου, ενώ ο καπετάνιος, ο πρώτος αξιωματικός και ο αρχιμηχανικός έμειναν τρεις ακόμη μέρες πάνω στο πλοίο για να αποφευχθεί κάθε προσπάθεια τρίτων να το βρουν και να ζητήσουν δικαιώματα διάσωσης, ενώ η επιχείρηση διάσωσης του πλοίου ήταν σε εξέλιξη.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Ολοκληρώθηκαν οι εργασίες για την αποκατάσταση των φωτεινών φάρων στα λιμάνια της Κω, καθώς οι φθορές που είχαν υποστεί ήταν σημαντικές, όπως στην περίπτωση του φάρου στο λιμάνι της Κω όπου η σύγκρουση με την μπουκαπόρτα πλοίου, τον είχε σχεδόν καταστρέψει.

Οι εργασίες ανακατασκευής του ιστού και οι συντηρήσεις χρηματοδοτήθηκαν από το δημοτικό λιμενικό ταμείο, ενώ οι εργασίες που αφορούν τις ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις, υλοποιήθηκαν από την αρμόδια υπηρεσία του πολεμικού ναυτικού.

dhras.gr